nhận xét bước đầu về khuôn mẫu ứng xử trong gia đình việt

Ngiii§n ci5u
Gia d i n h va G i 6 i
So 4 - 2 0 1 4

v/Nhan xet bu6c dau ve khuon miu ung xA
trong gia flinh nguoi Viet hien nay
(Qua cuoc khao sat tai tinh Thai Binh)

Nguyen Thanh Huyen
Tnfdng Dai hoc Lao i56ng - Xa hoi

Tom tat: Viet Nam dang trong thdi ky qua dp til xa hgi nong
nghiep truyen tho'ng sang xa hgi cdng nghiep va hien dai. Trong
boi canh do, van hoa flng xfl trong xa hoi noi chung, trong gia
dinh noi rieng ciing dang van dgng va bien doi. Cho den nay, d
Viet Nam vdn cdn it nhflng cdng trinh nghien cflu khoa hoc toan
dien va tha'u dao ve van de nay, cu the la chiing ta chUa biet
dUdc mgt each chac chan la hien nay van hoa flng xfl trong gia
dinh dang diln ra nhU the nao? Cac khuon mdu cii hay cac
khuon mdu mdi dang thdng the? Tan suat va cUcing do cua
chung den dau? Dac biet, sU van hanh ciia van hoa flng xii trong
gia dinh hien nay co anh hUcing gi den muc tieu phat trien gia
dinh va xa hgi ben vfing ma Dang va Nha nUdc dang dat ra?
Dpa vao so' lieu ciia de tai cap Bg "He gia tri gia dinh Viet Nam
dudi goc nhin xa hgi hge" do Vien Nghien cflu Gia dinh va Gifli
thpc hien tai tinh Thai Binh nam 2014. bai vilt phan tich cac
khuon mdu flng xfl trong gia dinh hien nay tren ba khia canh
khuon mdu flng xii gifla vd va chong, khuon mau flng xfl gifla
cha me va con cai, khuon mau iing xfl giiia cac anh chi em.
Tii khoa: Gia dinh; Khuon mau iing xfl; Ung xfl gifla vd va
chong; tTng xfl gii3a cac thanh vien gia dinh; Ung xfl gifla cac

the he.


Nguyen Thanh Huy^n

109

1. Khai niem khuon mau limg xurva khuon mau Ctng XLTtrong gia dinh
1.1. Khai niem khudn mdu limg xu
Theo Trjnh Trflc Lam va Nguyin Van Hd (2009), khudn mdu flng xu
la nhihig quy djnh vl flng xu cua mdi ngudi khdng diin ra mpt each tuy
lifin ma thucmg tuan theo mpt khudn mdu nao dd. Cdn theo nha xa hdi hpc
Mai Van Hai, khudn mdu flng xfl la nhimg each flng xu thi hifin mdt trang
thai nha't tri ve tu tudng va tinh cam, dupc diin dat d dai da sd ngudi sd'ng
trong cung mdt xa hdi - dd Id su khdch thfi hda nhihig suy ngh! va tinh
cam, nhirng gia trj va chuan muc chung trong mdt nin van hda (Mai Van
Hai. ddn theo Bui Quang Dung. 2013).
Nhd xa hdi hpc ngudi My Joseph H. Fichter dinh nghia khudn mdu flng
xfl Id nhiing hdnh ddng, hdnh vi flng xfl, nhflng khudn mdu tac phong ma
xa hdi chd dpi. ddi hdi d mdt ngudi hay mdt nhdm xa hpi nao dd phai thirc
hiln trin ca sd vj ihl cua hp (Ll Ngpc Hung. Pham Tdt Dong. 1997). ffl
nhirng khai nifim vl khudn mdu flng xfl trin, cd the rut ra nhimg dac dilm
chung vl thuat ngfl nay nhu sau:
- Mdt flng xfl cd the trd thanh khudn mdu khi nd dupc lap lai thudng
xuyIn bdi nhiiu cd nhan Irong mot cpng ddng.
- Khudn mdu flng xfl la nhflng hanh ddng, cfl chi, thai dd, ldi ndi thi
hifin theo chudn muc cua cdc ca nhan va nhdm xa hdi, flng xfl theo tifiu
chudn, chudn muc xa hdi vi hanh vi. ngdn ngu giao tifi'p hang ngay.
- Nhung quy tdc flng xfl dupc quy djnh rd rang, chung tao ra su lilu
chudn hda.

Khudn mdu flng xfl the hifin d cdc cdp dd nhu sau:
- Cdp dd nhd nhdt xem khudn mdu flng xfl la cac Ii Idi xa giao, nghi
thflc thdng dung (vi du nhu bat tay khi gap nhau; vd lay khi nghe xong bai
hat, bai ndi chuyfin...). Khudn mdu dcdpdd nay dupc thuc hifin mdt each
tu nguyfin. khdng cd su cudng chi.
- Cdp dp thfl hai cao hon, dd la nhung khudn mdu dang noi theo nhung
cung khdng kem theo su cudng che.
- Ca'p dd cao nhdt la nhflng khudn mdu cd tinh bdt budc, vi nd can thie't
cho Ipi ich chung cua cdng ddng va xa hdi.
Nhu vay, khudn mdu flng xfl dupc coi nhu mdt hi Ihd'ng lieu chi giup
mpi ngudi ldy dd lam thudc do cac mdi quan he xa hdi cua ban than minh.
1.2. Khuon mdu vmg xii trong gia dinh
Khudn mdu flng xu trong gia dinh la mdt bd phan trong hfi Ihd'ng cdc
khudn mdu flng xu cua xa hdi, dd la nhung phep tdc iing xfl theo quy
chudn. chudn muc danh rifing cho mdi quan he gifla cac thanh viln trong


110

Nghien cflu Gia dinh va Gidi. Quyen 24, so 4, tr.108-117

gia dinh, nhu each flng xu giua vp va chdng. gifla cha me va con cai, gifla
cac anh chi em, v.v.
Khudn mdu flng xu trong gia dinh la loai khudn mdu xudt hiln rdt sdm
trong ddi sdng cua con ngudi, nd hinh Ihanh va phat triln cCing vdi su hinh
thanh va phdt triln cua gia dinh. Trong xa hdi truyen thdng "gia phong,
gia giao, gia 11" la nhung quy chudn chu yi'u d l lao dflng mdt gia dinh,
trong dd, "gia phong" la li Ihdi ma cac thanh vifin trong gia dinh phai noi
Iheo, la ban sdc van hoa cua mdt gia dinh; "gia lfi" la nhung quy djnh chat
che ve each an, nfi'i d cua mdi thanh vifin trong gia dinh Ifl ldi ndi, each an

mac dfi'n cfl chi, dieu bd va each flng xfl giua cac thanh vifin b'ong gia dinh
va xa hdi; "gia giao" la each giao due cac Ihanh vifin trong gia dinh, trong
dd ndi dung chu yfi'u la giao due ve dao dflc, phdni chdt va ldi sdng, xoay
quanh cdc mdi quan he co ban cua gia dinh giua vp va chdng, giua cha me
va con cai. giua cac anh chi em trong gia dinh.
Trong xa hdi hifin nay, bin canh viec luu gifl nhflng khudn mdu lfl xa
hdi truyln thd'ng, da xuat hiln nhflng khudn mau flng xfl Iheo xu hudng
binh ddng ban trong md'i quan he gifla cac Ihanh vien gia dinh.
2. Nhung ghi nhan budc dau ve khuon mau utig xur trong gia dinh
hien nay qua ket qua khao sat tai tinh Thai Binh
2.1. Khudn mdii limg xii giufa vp va chong
2.1.1. Md hinh ra quyet dinh giita vof vd chong
Mpt trong nhung thay ddi vi khudn mdu flng xu vp chdng dfi nhan ra,
dd la md hinh ra quye'l djnh gifla vp va chdng lrong gia dinh. Trong truyln
Ihd'ng. quyen quye't dinh hdu nhu la thudc vi ngudi chdng, vp chi bii't tuan
theo (phu xudng, phu tfly): 'Thdi ciia bdme em thi thttdng khi Id em thdy
dng cpiye't Id bd phdi theo, chit hd md mudn thay ddi y kie'n Id cimg khdng
duoc. khcmg ndi vdo ddu ditc/c nifa " (Nu, 50 ludi, ndng dan). Ngay nay md
hinh nay hau nhu da thay ddi theo hudng binh ddng vp chdng khi quylt
djnh eac cdng viec quan trpng trong gia dinh.
Bieu dd 1 cho thay mpt ty lfi rat thap ngudi chdng hay ngudi vo la ngudi
quyfi't djnh hoan loan cdng viec quan trpng cua gia dinh (4.1% va 3,5%).
trong khi dd cd mdt ty Ie dang ke ngudi vp va ngudi chdng cd quyin quyit
djnh ngang nhau (34,7%). Mot ty Ifi cao han la "Cd ban bac nhung sflc
nang nghieng vl phia chdng" (49,9%). Tuy nhifin, quyen quyfi't djnh nay
cd su khac bifit gifla cac nhdm xa hdi. Sd lieu d Bang 1 cho tha'y cac cap
vp chdng dudi 35 ludi cd ty le quye'l djnh ngang nhau (43,2%) cao han
nhdm tfl 36 de'n 54 (31.5%) va nhdm tfl 55 trd Ifin (30,4%). Nhdm tudi
cang cao thi quyen quyet djnh ciia ngudi vp cang tang Ifin trong cd hai
phuang an: "vp quyet djnh hoan loan" va "cd ban bac nhung sflc nang

nghiing vl phia ngudi va".


Nguyen Thanh Huyen

111

Bieu d o 1. Q u y e n quyet dinh giura vp va chong (N = 579) ( % )
60
SO

49, y

WI
4,1

10
0

7,8

-J

3,5

rr

1

Chong quygt Vo quyei iSnti Cd ban bac

dinh hoan

hoan loan

toan

34,7

nhirng sij'c

CotJanbac

Vo chong

nhirng sire

ngang nhau

manh nghieng manh nghieng
vfi phia chang

vS phfa vo

Bang 1. Quyen quylt dinh gifla vp va chong ciia cac nhom xa hpi (N = 579)
Quyen quyet dinh (%)
Cdc nhom x^ hoi

Ch^ng
quye'l
dinh

hoJn loiin

Vo quye'l
djnh
huun
loan

Co ban bac
nhung s i c
mnphid chong

Co ban bau
nhung iu'c
nanii vt
phiuvo

nhau

62,5

4..1

29,7

Gidi tfnh

Nam

2,6

(),y

Nir

5,2

5,2

41,7

1(1,1

.17.9

Khu w c
cutrii

DO Ihl

2,5

6,4

44,5

12.1

.14,5

Nong IhOn

5.7

0.7

55,2

yj

.14,K

D6 lutSi

Dud) 25 iu6i

3.4

0,6

48,.l

4.5

4.1,2

TCr .•i6 de'n 54 luoi

4,6

3,0

54,K

6.1

.11,5

Tir 55 lufii liu len

4,.1

6,3

46,9

12,1

.•^0,4

Sd lilu tfl Bang I cho thdy, ngudi phu nfl lrong gia dinh dupc binh ddng
han, tu chu hPn trong cudc sdng, khdng cdn phu thudc qua nhieu vao dan
dng. Kl't qua nay cung phu hop vdi y kiln cua phdn ldn ngudi dan d cac
nhdm xa hdi khac nhau vl su "rat can ihifi't" va "cdn thiit" cua binh ddng
nam nfl trong gia dinh hifin nay (xem Bang 2). Tai dia ban dupc dieu tra
97,3% sd ngudi dupc hdi cho rdng binh ding nam nfl la "rdt cdn thil't" va
"cdn thil't". trong khi chi cd 2,7% cho la "khdng cdn thil't".
2.1.2. Bdnh gid ve khuon mdu "vg phdi nghe ldi chong"
Khi dflpc hdi vi khudn mdu "chdng ndi vp phai nghe ldi", kit qua cho
thdy cd mdi su ihay ddi ddng kl so vdi iruyin thdng: 11 % sd ngudi dupc

hdi cho rdng md hinh dd khdng diing; 57.4% cho rdng chi cdn dung mdt
phdn; va 31,6% danh gid la vdn dung. Dieu nay cho tha'y, y kiln ciia ngudi
ddn dng/nguclri chdng trong gia dinh hien nay vdn gifl vai trd quan trpng
Tuy nhifin. cd mdt diem mdi rdt dang luu y la ngudi vp chi nghe theo khi
y kifi'n ciia chdng Id dung, cdn trong trudng hop ngupc lai ngudi vp se cd


112 Nghien cOu Gia dinh va Gidi. Quyen 24, so 4, tr.108-117
Bang 2. Quan diem ve binh ding nam nvi cua cac nhdm xa hpi (N= 579)
B i n h d a n g n a m nO ( % }

C a c n l iium xa hoi

Rat c j n thiol
Gidi tinh
Khu VIIC cir tru

49.1

48.7

Khong c^n thiol
2.2

Nil

43.7

53.2

3.2

Ddthj

53.7

43.8

2.5

N6ng thon

38.5

58.5

3.0

50.6

1.7

Tir 36 den 54 tu^i

42.1

.54.3

3.6

TCr 55 luot tro ien

47.8

49,3

2.9

Du6i 35 tuoi
Do tuoi

Can thiel

Nam

47.7

Bang 3. Danh gia ciia cac nhom xa hdi vdi khuon mdu
"chong noi vp phai nghe lcri" (N= 579)
Chong noi vo phai nghe \iA {%)

Cac nldom xa hoi

Dung. hoiin loan
GiAi tmh
Khu vuc cir tru

D6 tuoi

Di'ing mol phan

Khong dung

Niim

33.6

55.2

il.2

Ntt

30.2

58.9

10.9

26

.56.2

17,8

36.8

58.5

Ooihi

N6ng thon

4.7

Dir6i 3.5 luoi

2!

62,5

16.3

T& 36 den 54 luoi

32

.57,4

10,7

Ttt 5.^ luoi ird ien

40.!

53.1

6.8

y kiln rifing cua minh va ho cung ddi hdi chdng cflng cdn phai nghe theo
vp ni'u y kifi'n dd la dflng: "Bay gid tien bg rdi, ndi ditng thi ngifdi khac

mdi nghe chd, ndi sai ihi ldm sao md nghe dime, khdng the dp ddt y kien
cita minh len ngitdi khac diioc, ne'u chdng diing thi duong nhien Id phdi
nghe, ne'u vo ditng thi chong cimg phdi nghe chie" (Nam, 37 tudi, dd thi).
Khudn mdu nay cung cd su khac^bifil gifla cae nhdm xa hdi. Tudi cang
tre Ihi ty lfi khdng ddng ^ cang cao. 6 khu vuc dd thi, ty le khdng tan thanh
cao vdi quan nifim nay eao han dang kl so vdi vung ndng thdn (17,8% so
vdi 4,7%) (xem Bang 3).
2.2. Khuon mdu img xit giua cha me vd con cdi
2.2.1. Ddnh gid ve su binh dang gid - tre
Cung vdi nhtmg tifi'n bd lrong quan he gifla vp va chdng, md hinh flng
xu giua cha me va con cai (cac the'he khac nhau) cung cd xu hudng binh
ddng va dan chu hon. Sd lifiu diiu tra da cho thdy rd f kifi'n cua ngudi ddn
vi va'n dl nay.


Nguygn Thanh Huy^n

11:

Bilu do 2. Danh gia ve sir can thiet ciia sir binh dang gia tre (N = 579)

Can thiet 69%

Sd lifiu d Bilu 2 cho thdy cd tdi 92,2% ngudi cho rdng binh ding gia
tri la "cdn thie't" va "rdt cdn thiet", chi cd 9,8% cho Id "khdng cdn thil't".
Dilu dd cho thdy cac bac Iam cha lam me da cd su tdn trpng quyin ciia
con cai trong gia dinh, bifi't lang nghe, chia se vdi con cai, han che ti'nh dp
dat tfl cha me tdi con cai. Tuy nhien, mdi quan hi binh ddng, dan chu giua
cha me va con cdi khdng Iam mat di nhflng chuan muc truyln thdng tdt
dep. Khudn mdu "cha me nhan lfl con chau hiiu thao" trong qua khfl vdn

hifin diln trong ddi sd'ng gia dinh hifin dai vdi dai bd phan ngudi dan d cdc
nhdm xa hdi khac nhau danh gia la "dung hoan loan" (ty le dao ddng tfl
89,8% den 99%) (xem Bang 4). Nhu vay, lrong gia dinh hifin nay, cha me
cd thai dd, hanh vi, Id'i sd'ng nfi'p sd'ng dung muc, nhan lfl, con chau hifi'u
thdo, kinh trfin nhudng dudi, lfi phep, vang ldi, tdn kinh cha me vdn la
nhung khudn mdu cdn gitt nguyin gia tri.
2.2.2. Ung x& cua cha me ddi vdi quye't dinh cda con cdi trong nghe
nghiep vA lua chgn hdn nhdn
Ung xfl gifla cha me va con cai da xudt hifin nhirng bie'u hiln dan chii
nhu cha me tdn trpng y kifi'n ciia con cai; "Cdc chdu gid ihi minh md ditng
Bang 4. Cac nhom xa hoi danh gia ve khuon mdu
"cha me nhan tfl con chdu hieu thao" (N = 579)
Cac nlhom x^ hoi
Gi<5i lmh
Khu vLtc ctr irii
06 tu6\

Nam
Ntt
Dft thi
Nflng thftn
Dudi 35 tu6i
Tif 36 atin 54 tudi
Tir 55 tudi Iro ien

Cha ttr con hicu (%)
Dung hodn loan
Diing mot phdn
97,0
3.0

95.4
4.6
95.7
4.3
96.3
3.7
89.8
10,2
99.0
1.0
1.4
98.6


114

Nghien cflu Gia dinh va Gi6\. Quyen 24, so 4, tr.108-117

Bang 5. Tuong quan gifla cac nhdm xa hpi va quan niem ve quyen
quyet dinh chon nghe ciia con cai (N= 338)
Cac nhom xa hoi

Gidi tinh
Khu virc cu
Ini
06 tu6i

Nam
Nir
Do Ihi

Nong thon
Dudi 35 tudi
Tir 36 den 54 ludi
Tir 55 tudi trd ISn

Quyen quyet dinh chon nghe (%)
Con
Con Ciii
Cha me
Cha me
quyet
quye'l dmh
quyet dmh
quyiSt dinh,
dmh
CO tham
hoan loan
c6 ban bac
hoan loan khao f kie'n
thuyll phuc
cha me
con cai
. 1.3
7.4
18.8
72.5
.5.3
%0.5
15.9
78.3

9.5
73.7
1.7
1-5.1
0
2.5
19.5
78.0
0
100
0
0
0.8
5,5
14.8
78.9
7.0
1.0.,
19.5
72.5

thi cdc chdu nghe chit cdn sai Id cdc chdu no cdi chit cdc chdu khdng ldng
ngdt nhtt ngdv xita. Chang hgn nhu nay em bdo chdu sao nay con ve mudn
la con hi cd phgt hay con Idm sao ihi chdu cd ly do chinh ddng chdu dita
ra. chit chdu ctlng khimg ldng ngdt. Nhit ngdy xua cluing em thi cung khong
hay ddm ndi ra chit gid cdc chdu nd ndi luon" (Ntt, 42 tudi, ndng thdn).
Vi quyin quyfi't djnh tuang Iai cua con cai, kfi't qua phan lfch trfin .sd
mdu la 338 ngudi trong tdng sd 579 ngudi tra ldi hien cd con ldn, cho thdy
. d ta't ca edc nhdm xa hdi diu cd su nhat Iri cao ve phuang an "con cdi
quye't dinh cd tham khao y kifi'n cha me". Cha me quye't dinh hoan todn

chifi'm ty lfi rdt nho (trin dudi 1 %) (Bang 5).
Tuang tu nhu vay, irong hdn nhan cha me cung tdn trpng quyen quylt
dinh cua con cdi. Dd'i vdi nhutig bac cha me ed con trong dd tudi kfi'l hdn
thi phuang an "con cai quye't dinh cd tham khao y kifi'n cha me" cd ty lfi
lua chpn cao nhat (Bang 6).
Xa hdi ngay cang phat irien vdi nhttng Ihay ddi ti'ch cue vl cac khudn
mdu ung xfl, cha me khdng dp dat ma ton trpng cac quyl't dinh cua con
cai. dam bao quyin Ire em irong gia dinh. Su hifi'u kinh vdi cha me hdm
nay dupc hifi'u theo nhiiu each khac nhau, mdi ngudi thi hifin su hilu
thuan lijy iheo hoan canh ciia minh, nhung chdc chan rdng, tfnh chat ciia
mdi quan he cha me - con se khdng bao gid ihay ddi.
2.3. Khudn m i u flng xu gitta cac anh chi em
Tfl xa hdi iruyen Ihd'ng dfi'n xa hdi hien dai, each flng xfl gitta cac anh
chi em vdn dupe giao due theo tinh thdn kinh trfin nhudng dudi. anh dd
lupng, em li phep.


Nguyen Thanh Huyen

115

g 6. Tuong quan giQra cac nhom xa hoi va quan niem ve quyen quyet
dinh lira chpn hon nhan cua con cai (N= 338)
Cac nhom xa hoi

Quyen quye^ dinh lira chun hun nhan (%)
Con
quyei
dmh
hoan loan

Gidl unh
Khu vuc cir trii
Do tudi

Con cai
quyel dinh
CO iham
khao y kien

Cha me quvet
dinh hnan
loan

Cha me
quye'l dinh.
L'6 ban hac
thuyet phui.

Nam
NO

23.1

76.U

II

O.S

20.6

11.7

0.7

Ooihi

22.5

78.0
76.8

1)

0.7

Nong thfln

21,0

77.4

0,«

0.8
3.5
7.11

Ditfft 35 tudi

TCr 36 de'n 541udi

0

KIO

14.8

78.9

0
O.S

Tir 55 ludi irrr ifin

19.5

72.5

1.0

0

Bang 7. Tirong quan gifla cac nhom xa hoi va quan niem anh do luong, cm
ll phep (Huynh luong, de dc) (N= 579)
Caen hom \i hoi

Quan n i e m ' 'Anh do lugng, em le phep' • 1%)
DiJni; hoan toan

Gldl linh
Khu virc LUlrii

E}6iudi

Dung mOI ph.ln

Kh6ng diing

Nam

91,4

8,6

(1

Nii

K5,y

12,6

1.4

Do Ihl

X9.7

9,3

Nong thon

86,6

12.7

I.l
0.7

Din)t ^5 lu()i

81.5

15.3

Ttt 16 ddn 54 ludi

86,8

12,7

Ttt 55 tutii tra len

93.2

5,8

I.l
0.5

Ddi v6i danh gid vl quan nilm "anh dp lupng, em li phep", sd lieu d
Bang 7 cho thdy, md hinh truyln thd'ng ve each ihig xfl trong quan hfi anh
chi em trong gia dinh vdn gitt nguyin gia tri d xa hdi hifin dai. 'Tuyfit dai da
sd ngudi dupc hdi diu tan thanh md hinh "anh dd lupng, em lfi phep (huynh
ludng, dfi dfi) va khdng cd su khac biet dang ki gifla cdc nhdm xa hdi.
Dd'i vdi su tuang trp Idn nhau trong Iflc gap khd khan giua cac anh chi
em trong gia dinh. ngudi xua cd cau: anh em "kie'n giai nhdt phan", cd
nghTa la anh em khi da thdnh gia that thi phan ai ngudi ay lo. giau ngheo
hay no dti thieu thdn la so phan cua tflng ngudi. Nhung lai cung cd cau;
anh em nhu thfi chan tay. chi nga em nang. mdt gipt mau dao hem ao nudc
la. Du la phan ai ngudi dy lo nhung khi gap khd khan hoan nan thi trudc
hit ngudi ta phai nhd dl'n su giup dd cua anh chi em trong gia dinh rdi sau
dd mdi nghi dfin ngudi ngoai. Truyen ihd'ng nay vdn tifi'p tuc duy tri trong
gia dinh hiln nay; "Anh em rudt thit ihi phdi lo cho nhau chit. Vl du nhu


116

Nghien cflu Gia dinh va Gidi. Quyen 24, so 4, tr.108-117

Bang 8. Tuong quan giO'a cac nhom xa hoi va vile c6 nhdn dupc giup dd
khi gap khd khan ve kinh te( N= 579)
Cac nhum xa hgi
Gidi tfnh
Khu vuc cir trtt
Do tuoi

Nam
Ne

Dfl thi
Nflng Ihon
Dudi 35 luoi
Ttt 36 d^n 54 lu6i
Ttt 55 ludi tro len

Ty le COnh6anh chi em
khi gap khu khan (%)
46.6
50.3
41.6
.55..5
47,7
59.9
39.1

la ngucri nay Co cong co viec thi anh em gitip da ldn nhau, gap hoan tigti
thi phdi giiip do nhati the'roi kho khdn thi cUng giiip do nhau. Co nhuvay
anh em mdi thdn thiet ducfc, chit thdy anh em gap kho khdn md minh
khdng gitip dd khong quan tdm thi den hic nguoc lai thi ciing khdng ai giiip
dd minh " (Nu, 62 tudi, ndng thon).
So lieu 6 Bang 8 cho thiy tr6n dudi 50% s6' ngu5i duoc hoi cho biet Ichi
gap Icho khan ve kinh te' ho thucmg tr6ng c$y vao su gidp d5 ciia cac anh
chi em. Nhiing ngu6i tra 15i khdng nhd su giiip do ciia anh chi em co the
CO mot ty le nhat dinh la nhOng nguM da khOng gap khd khan vi kinh te
cho den thcri diem di^u tra.
Co the nhan thay, trong gia dinh hien dai, cu the la gia dinh & Thai
Binh, noi tie'n hanh cuoc dieu tra ve gia tri gia dinh, khuon mlu ihig xir
giiia cac anh chi em trong gia dinh van giii duoc tinh thSn kfnh trSn
nhucmg dudi, hoa thuan. doan ke't tuong u g giup dS 15n nhau nhiJng Uc

gap khd khan bat chap nhung thay d6i ciia xa hdi.
3. Mot vai nhan xet birdc d^u
Qua phan tfch, co thi di dfii nhan dinh ring gia dinh Viet Nam da va
dang cd nhiing chuyen bie'n dudi su tac ddng cila nhiing bie'n d6i vi kinh
te, xa hoi va giao luu van hoa toan clu. Su bien ddi dd dien ra tren cac
phucmg dien van hda gia dinh, trong do nhiing bie'n ddi trong khudn mSu
ling xii la mot bieu hien cu thd. Su bien ddi cua khudn mau ting xii, mdt
mat mang lai cho gia dinh Viet Nam nhttng ye'u td tfch cue nhu binh dang
gidi, tdn trong quyin ciia the'he tre, nhung mat khac cung khdng lam mSt
di nhiing khuon mau ihig xii tdt dep ciia gia dinh truyen thdng. Day chfnh
la su cd mat ciia truyen thd'ng trong hien dai. Khi truydn thd'ng cd mat
trong hien dai thi cung cd nghia rang truyen thd'ng da trd thanh hidn dai
va nd la mdt thanh td cau thanh cac khudn mlu hien dai.


Nguyen Thanh Huyen

117

Nhung ddn chflng trin phan anh chi'nh sach ddi mdi, md cua va hdi
nhap qudc t l sau rdng ciia Vilt Nam trong nhflng thap nien qua da anh
hudng manh me dfi'n khudn mdu flng xfl trong gia dinh ngudi Vilt. Nhung
khudn mdu fltig xfl truyln thd'ng da cd su bifi'n ddi tich cue theo hfldng tdn
trpng gid trj ca nhan nhu each flng xu binh ddng nam - nu, tdn trpng f kiln
ciia con cai trong gia dinh, khdng phan bifit ddi xfl... Dilu dd giup t h i hfi
tre tu chu han trong cudc sd'ng, cha me han c h i ddn quyin kiem soat.
Chinh thuc te nay tao dilu kiln cho cac thanh vifin trong gia dinh the hien
ban than, the hifin tinh tu lap ciia ca nhan, tu do phat huy cdc gia tri ban
Ihdn. Cd thi ndi, khudn mdu flng xfl trong gia dinh ngudi Vifit hiln nay
dang bifi'n chuyin da dang, vific xay dung hinh thanh nhirng khudn mdu

flng xfl mdi phfl hop vdi su phat trien xa hdi la trach nhiem cua mdi gia
dinh va cua loan xa hdi.B

Tai lieu trich dan
Btii Quang Dung (chu bien). 2013. XJftoi hoc. Nxb. Khoa hoc Xa hoi. Ha Npi.
Pham TSt IDong. Le Ngpc Hfing. 1997. XI hgi hoc. Nxb. Dai hoc Qudc gia Ha Noi.
Trinh Trdc Lam - Nguygn Van Hd. 2009. l/wg xif su phgm. Nxb. Dai hpc Qudc
gia Ha Ndi.