sự biến đổi của gia đình truyền thống việt nam

thdn nhu miy giat, dilu hda nhlfil dd, bmh nude
ndng lanh, sa Idng, btfp difin. bfi'p ga. xe miy, d
td, may tfnh, mang internet. Cudc sdng ctia
ngudl din, nhi't la ngudi din ndng thdn, lhay
ddi theo chilu hudng tieh eye vl mat vit chit.
khic la vl each sd'ng do lilp can vdi cie edng
nghe mdi.
Su thay ddi tifi'p theo li 6 vific tiep cin thdng
lin, nhd cac thilt bi truyfin thdng, giao thuong
hing hda, giao luu van hda, ngdn ngQ vi su tu
bie'n ddi cua mgi ldp ngudi trong xa hdi. Thi
gidi biy gid nhd bl, ai cung cd ihl ban luin
PHAM H 6 N G TOAN
nhung chuyfin tu ling xdm dl'n qud'c gia. nhin
loai, Chuyen vl chinh tri, cac ddi bdng, minh
linh. vl chiln tranh, ky nghe mdi.,, dugc ban
Ki Xii khi xa hdi Viet Nam hfii nhdp sdu trong
luin mdt each hQng khdi va thanh thao. Su thay
cdc quan h£ qufie te vd buoic vdo cfing nghifip
ddi trong lie'p ein thdng tm dd din dfi'n lhay ddi
hfia, hifin dai hfia thi cdc gid trj truyfin thfing,
vl nhin thQc. quan nifim, tu duy vi ldi sd'ng. d
bao gfi'm cd gid trj gla filnh, da cfi nhifiu thay dfi'i.
ndng thdn da hinh thanh thdi quen dung dien,
SU thay dfli dfi difin ra trfin nhifiu km canh. tir
difin thoai eac loai, ti vi. Nhilu lang xa cd
hinh thdl dfih nfii hdm, tir cd'u true dfih van hfia
internet de giao dich viln thdng vi de thanh
vfii nhifiu cung bdc hhdc nhau, khfing chi fi Ifip
nifin chai trd choi dien tu. Di ddi vdi su xui't
tre md cd nguiri gid, lao dfing phfi^ thong vd tri

hifin ngay cang nhieu thilt bi iruyen thdng la
thirc do thj... Nfit chu dao trong su thay dfi'i dfi Id
su giam sut ngiy cang nhanh cac thiet chfi'van
su xa dan cdc gid trj truyeh ttiohg dfi' tifip cdn
hda iruyfin thdng cung nhu sd luang va chit
cdc gid trj mfii, hien dai mang sac thdi phuong
luong hoat ddng, Vi du. nim 2006 ca nudc cd
Tdy, cfing nghi|p.
4.197 nha van hda cap xa va tuong duong, nam
2011 cdn 4.109; sd ddi van nghe quan chung
u thay ddi diu tifin cua gia dinh truyen
tinh huyfin xa iQ 41.086 nam 2006 cdn 21.898
thdng diln ra 6 llnh vuc vat chat Do
nam 2011; sd cudc lifin hoan van nghfi quin
nhu ciu eude sdng va su phat trien
ehung do nganh VHTTDL td ehQc la 2.071
kinh tlqude gia,.hiu hit cae gia dinh Vifit Nam
nim 2006 va 834 nam 2011, cudc lien hoan
diu cd cudc sdng vit chit mdi sung tue, day du
van nghfi quin chung do nginh VHTTDL phdi
hem nhu nha cira kifin ed. hien dai, day du vit
hgp vdi cic nginh khic li 1965 nam 2005 vi
dung. Bao cao nim 2011 ciia Bd VHTTDL cho
744 nam 2011 {2)
tha'y nim 2010 d 48/63 linh vi thanh phd cd
14.512.898 hd gia dinh thi sdhd gia dinh thudc
Su thay ddi vl nhin IhQc. quan nifim gia
ddi lugng ngheo li 1.590.920. chie'm gin 11%; dinh, ldi sdng difin ra iQ ngudi tre d€n ngudi
trong dd sd hd gia dinh khdng cd nha d la gia, tu vific kiln tao ca sd vat eha'l gia dinh dfi'n
93.654, ehifi'm khoang 0,65%; sd hd gia dinh ed each Qng xQ trong gia dinh. Triet ly xay dung

nhi d tam li 469.832, ehiem khoang 3,3%. gia dinh nghifing ve su giiu ed cua eai, thich
Cung vdi su gia ling vl nhi d kifin cd la su gia ldi sdng mdi hifin dai, ung hd tu do ci nhin, rut
ling ngay cing nhilu eac thill bi thdng lin hifin bdt su rang bude eiia luin ly truyin thdng.
dai nhu li vi, mang viin thdng, difin thoai..., cd Ngudl ta dl eao tuydt ddi eiia eai, tiln bae va
din 11.978.471 hd gia dmh cd ti vi, chilm viec kifi'm tiln bing mgi gii. Tic gia Nguyfin
khoang 82,8% (1). Dd la chua kl ed rit nhilu Lfi Hilu Mai vil^t "Chung ta dang sdng trong
dd d&ng mdi xuit hifin trong cac gia dinh ndng mdt ddi sdng ma gia tri ddng tiln trd nfin hip

s y BIEN DOI
CUA GIA DINH
TRUYEN THdNG
VIET NAIVI

S

Sd343|
Thang 1-20131


VAN HdA NGHg T H U A T IHOHC MW»<
d i n hon bao gid h i t . M d t p h i n ri't ldn c i c su vu
duge nhic trfin b i o chi vO L I K xung doi gia
dinh. cd lifin quan dfin l i l n bac, loi iiliii.ni".
Iio.ii, •'Kill qiiven lui doriji lien dmti. di'y Ifin ldi
Ihuang ihi \I<.-L huiTiiy den nhimg gi.i i n i r u y i n
ihoni:. den njinnn cm \'a gia dinh ilintug nhifin
dung trudc nguy eo hi xem nhe. t h i m chi hi
phdi Id Cli.i L'oii, ;nih em. viin t o iho kiOn nhau
ra lo.i. hoic ndi clmyOn d i n ciing h.mg dao biiu
chl vi mOi m i l n g d.ii. moi tiui lio l)K-ii dd

t h i m chl \.iy ra ngay ea irong gioi in thQc,
nhQng ngudi houi dung van hda, BOn canh
nhQng ehia re do tranh c h i p i y la su phai nhai
liiiii cam do b i n biu \ o i nhQng mong mudn
duge thoat ngheo hoic lam gi.ui. Da cd nhQng
ngudi bdi phan chdng (va) ehi n h i m budc mdt
nic cao han t r i n bic ih.mg danh \'ong. dia vi

Tnjydn nghS. Anh Bui Thu Phuong

I

Sd343
Thang 1-2013

hoic d i y t h i m cac lai khoan uong nudc ngoai
nude, NhQng ngudi n^y nfiu khdng d i n dfi'n ly
hdn Ihl Ihudng eung sd'ng irong bi kich ciia su
ihieu hut niL'iii tin. Ngoai ra can phai k l d i n
mdi luc lugng vd ciing ddng dao nhQng ngudi
san sang thoat ly id a'm gia dinh d l di tim miln
da't hQa. tuy nhien h i n h ddng n i y chi thyc hien
kem Iheo sulio irg d i e luc ciia viet c h u y i n ddi
co eau kinh le, nhu tau phan bd lao ddng va
qua irinh dd thi hda. qua irinh con ngudi bj diy
klioi tlung mdi kmh t l I r u y i n ihdng. day khdi
q u i huong bdi ihuc irang rudng d i t dan bi ihu
hep vi iiliicu ly do"(3),
,Sif Ihay ddi md hinh v i phuong ihQc san
x u i l d nong thdn do qua trinh dd ihi hda. hifin

dai hda ndng nghifip \.i hdi n h i p da lam thay
doi n h i n ihQe \.i quan iiicm truyen thdng vfi gia
dinh. ve Idi .sdng Cung iheo lie
gia N g u y i n LO H i l u Mai" C i c h nay \ a i chuc n i m . d qufi
101 (Nghe An I. m d h i n h san xuai
tren ddng igii. dirdi ddng sdu,
I hong ( i n , vq id\. con trau dl
bira v i n the hien mdi each sinh
ddng va i m ap mdi ngay; \a vao
ban dem. dudi i n h den d i u (sau
na> cd dien thap sing), cac gia
dinh \an qua> q u i n cham locai
" x u d n g " s.in \ u a i thii cdng
iruNcn ihdng (dan ndn, rd. ra.
nong. nia. cdt..) vdi cic thanh
vien phu traeh timg k h i u doan
trong mdt md hinh phin cdng
lao ddng kha chat che. Ngay
nay. Ihanh men, dan dng. torn
lai la luc luang lao ddng chinti
dii bd nha. bd que vdi bao
t r u y i n thd'ng idi dep, di din
v i n g lang".
Nhung lao ddng n i y di diu?
Hg di kifi'm tien dudi hinh ihiic
xui'i k h i u lao ddng. mdn moi
vdi edng vific li'y mii cao su,
cudc cd ca phe d nhung canh
rimg xa. chen chuc trong cac
xudng may m i c , l i m g i i y da

VAN H ( ^ A n i f n N r ; n A i
xui't khiu, hoac bin sue lao ddng tai eac thinh
phd Idn. iQ cae nghfi ddng nai, xe dm dfi'n giup
viec nha. cuu van... Cd ngudi di vii thing ve
mdt lin rdi lai di, con nhd dl bd me gii d que
nudi day, cd ke dim bay nim mdi vl nha. Gia
dinh, qui huong ddi vdi nhilu ngudi ehi cdn la
mdi vet md trong ky Qc. chi trd lai trong ba
ngiy lei xa xQ, Di kiem an xa khdng cdn la \iec
ciia dan dng khde manh nQa ma biy gid li \ iec
ciia ling, ca dan dng va din bi nhu d xu Xuan
Dai. huyen Giao Thiiy. linh Nam Dinh, Thim
chi dan dng d nha giQ eon. dan ba khde. tre di
kilm tiln d nudc ngoai nhu irudng hgp d lang
Cgi Khe, xfi Vu Hdi. huyen Vu Thu, linh Thai
Binh. Cung theo Bd VHITDL thi nam 2006. sd
hd 'gia dinh ehi ed me hoac bd \a con la
820 641 thi nam 2010. con sd nay ting Ifin la
1.616.101 (4).
Qua irinh dd thi hda cung gdp phan quan
irgng daiy cic thinh vifin trong eiing mdt gia
dinh ra xa nhau hon. Con ngudi bit diu cd
nhtmg bilu hifin Qng xu phi truyin ihd'ng dd'i
vdl gia dinh. trudc tien tu y thuc vl ngudn cdi.
Trong kfi't ci'u nha ting hien nay, gian thd id
lien bi dit d noi cao nhi'l trong mdt phdng biet
lip. Cic thanh vien gia dinh (nha't la nhung
ngudi tre) dan xa la vdi khdng gian nay va vific

thd cung Id lien tu chd mat dan sir thifing hda
den chd mat het hoan toan y mem vl iruyen
Ihd'ng Id tifin. gia dinh. Cac gia dinh d dd thi
ngay nay cd phdng rieng eho tung ci thi vdi Iy
su li giao due y thuc tu lip, ddc lap cho con eai.
Tit nhifin dilu nay d ndng thdn diln ra cham
hon, Trong sd 14.512.898 hd gia dinh hien nay,
cd den gin 60% hd gia dinh hat nhin (chi cd bd
me vi eon cii); hd gia dinh 3 the he chi cdn
2.675.673. ehiem gan 20%; hd don thin ting iQ
395,462 (2006) ien 514.528 (2010) (5). Difiu
nay ndi len xu hudng ddc lip eiia cic hd gia
dinh tre ngiy eang ting, nd cung ddng nghia
vdl xu hudng tu do ciia ca nhin con cii vdi gia
dinh va bd me. 6 ndng thdn, xu hudng nay
dugc ty giai la tach hd de dugc chia di't, edn d
dd thi. thi do su phin ting cua cac nhi hdp, do
lich hd dl giam bdt liln dien, hoac do nhin
IhQc vl ldi sdng hifin dai.

Trong cie gia dinh truyin ihd'ng, vi'n dl
luin ly, ll giao, nfin nip... duac ggi chung la
vin hda gia dinh hoac nip nha duac bilu hien
bang nhieu ndi dung Trudc hC'i iQ ien ggi da
eho Iha'y su phong phu nhu: gia dinh, gia dao,
gia phong. gia giao. gia lc. gia gidi. gia huan.
gia hiiy. gia pham. gia phap. gia phd, gia su,
gia Ihanh. gia tifin. gia tdc. gui trudng. gia udc.
gia vmh. gia xu Di theo he thd'ng ihuai ngu
trfin la ea nui quy dinh rang budc mgi ngudi

trong gia dinh bai mgi thanh vifin phai luin
thii l-le thdng luin K trfin khdng chi IJ ciia
rifing mdt ho idc hoac gia dinh ma cdn duoc
dua vao le lang, vao huong udc hoac trong cac
sach giio khoa day cho tre em luy theo tQng
Ihdi dai, Nin giao due xira chii trong ve day
ngudi, day dao dQc. day hudng ve cdi ngudn.
gia dinh. ddng hg (hudng ndi), da> sir tiep nd'i
tfn ngudng iruyfin thdng ctia dan toe la thd
cung. bifi'l on td ufin. Bay gid din chii. hdi
nhap, giio due ehu trong de'n ky nghe. hpc van,
coi trong xu hudng hdi nhap. hudng ngoai
nhieu hon. Vi the. ldp ngudi mdi iQ ehd nhai
truyin thdng dl di dfi'n phii nhan qua khu. chi
bie't hien tai, chi thfch hien dai.
Ngay xua. tuy ft phuang Ufin ihdng tin.
nhung eac gii in truyfin thd'ng dugc nhac lai
nhifiu lan. Sach vl giio due gia dinh nhu kifiu
Minh dao gia hudn. Gia hudn ca. Ludn ly
gido khoa thu,.. duoc phd bie'n va lam bai hoc
diu ddi cho moi con tre Trai lai. ngay nay. tren
cac phuong lifin thdng tin. iQ sach bio. truyin
thdng, truyfin hinh dfi'n cic hoat ddng nghe
thuit. eac ldp hgc trong cac nha trudng. hien
tugng eoi nhe giao due gia dinh li phd bien.
Ngay cing ving din cic bii hgc vl bdn phan
lam con, lam ngudi, ben canh dd la su nhilu
gi'p bdi cic trd ehai, cac hinh anh phan cam,
thilu vin hda. kich thfch cho su tu do an choi
Ngiy xua cha dng ta day con gai nhu sau:

Toa dd lap yeu doan trang
Cd dd dong yen link trong
Ddu dd muc vdt khinh bao
Phu ddtuc vgt kinh dgng
Khai khdu ngdn bd't khd tieu
l/ng thieu then vi vi thieu

Sd 3431
Thang 1-20131


VAN

H(^A NGHP

T H U A T TROMC NV^C

(Ngdi dQng phii doan trang
Cir ddng phai nhe nhing
Diu mil khdng duoc lilc ngang dgc
Chin lay khdng tlmtt dung dua
Md mdm ndi khdng dugc cudi
Nfiu cudi theo chi cudi mim) (6)
Bay gid, con gai tOng lioi dii cac trd la nhu
danh nhau hdi ddng. n m quin diii. hQl Ihud'c.
udng bia ruou. mic hd hang ra chd ddng ngitoi.
ndi ning luc liu. hanh vi ihd iuc.
Cd Ihl ndi ihdng tin vi truyin ihOng cd cdng
dua van minh dfiii vdi nhin din nhung cung cd
nhilu tdi nhu quang bi cho ldi sdng xa la. it

nhin van. khac iruyen thdng. gdp mdt phin
khdng nhd lim cho ldi sd'ng truyin thdng ciia
dJn tdc bl bang hoai Miinig truyen tranh danh
nhau. nhQng sich nhu kifiu Sdt thu ddu mung
mu. nhiing ngdn ngu @ cdng vdi ird choi difin
tu va su budng idng quan ly con eii ciia cic bac
cha me. su bit luc ciia nha irudng... da lim
khdng ft tre em sinh hu, thim chf sinh ra sat Ihu
mau lanh,
Xet ve mat ly thuyit, khi ha ling co .sd thay
ddi thi thuong ting kifi'n true cQng lhay ddi theo.
Chung ta chii truong cdng nghifip hda. hifin dai
hda dat nudc ihi lit ylu eung phai chip nhin sy
thay ddi vl van hda trong dd ed \an hda gia
dinh, ldi sd'ng, each Qng xu ciia ldp tre, hifin dai.
Khdng Ihl ngan can su lhay ddi dd dugc ma
chi cd the: binh tinh lua chgn su lhay ddi hop ly.
hgp hoin canh. Theo quy luit phai tfiln, thay
ddi Ii lit ylu vi khdng cd su vit. hifin tucmg nao
khdng thay ddi. Chip nhin thay ddi dl dilu
ehinh vi phu hop vdi thay ddi la cin thie't, Trong
linh hinh hien nay. vific lua chon md hinh phit
triln kinh le xa hdi dang dit ra nhifiu vi'n dl cin
binh iTnh xem xet. Vfi kinh te'. chung la vua trai
qua thdi ky phit triln ndng vdi cac md hinh tap
doin kinh tl kilu Han Qud'c vi chung la dang
trai nghifim anh huong cua chinh cic md hinh
dd. Cung di theo cac md hinh i'y la su thay ddi
de'n khic la vl ldi sd'ng vi cic gii tri nhin vin
truyin thdng khic. Vi thi. vific diu lifin la cin

xac dinh chuin vl tril'l ly cua su phii triln.
Khdng phai la su ting trudng bing mgi gii,
khdng phai cU cua ngoai li tdt, khdng phai cU be
Ryi ad 343
RlTh^ng 1-2013

cii mdi cfia ngudi khic vl li thinh eai tdt cila
minh. Phai binh tinh vi lya chon thin trong.
Phii lhay ddi su lhay ddi, iQc li udn sy lhay
ddi theo yeu eiu phai triln ndi iai ciia din tdc.
SQc manh ciia su thay ddi cung nhu mdt lyc tic
ddng Ihkg. Khi xim nhip vio xa hdi la. lyc tic
ddng dd se khdng di thing nQa ma nd duoc biln
ddi dl lim ddng lyc cho su phit triln vin hda
din tdc. Trudng hgp nay gidng nhu moi sy khuc
xa ciia van hda Hin khi nd xam nhip van hda
Dai Viei trudc diy. Dl duac nhu vay. vific lua
chon dl bao ldn vi phii triln cac gii iri vin hda
din tdc la trudc hit va rit cin thilt. Van hda
truyin thdng ciia din tdc cd manh mdi cd thi
lua chon vi lim khiic xa van hda ngoai nhip
theo y mud'n ciia minh duoc
Kinh nghiem truyfin thdng ciia Viet Nam
trong llnh vuc giio due con ngudi rit phong
phu mi hifin lai chung la vin edn hoc lip kl
thQa duge. Diy dugc eoi la cdng vific liu dii,
Ihudng xuyfin va la sy sdng edn ciia iQng gia
dinh. tQng cdng ddng xa hdi. Sy nghifip xiy
dyng gia dinh thyc chat la xay dung nfin tang xa
hdi. trong dd cdng tic tuyen truyin, giio due

phai duoc xem li phuang thuc tdt nhit, hifiu
qua nhil vi duoc su dung nhilu nhit, thuc hifin
d khap moi noi. thuc hien giao due ngay lu khi
tre mdi lot Idng. Trong giio due gia d'mh, ngudi
ldn lam guong li cue ky quan trong. Va ngudi
ldn khi da tao dyng dugc tiim guong rdi. ihi cd
mi giQ lay. kl ca khi da gia. dimg nhu dng ba
nay ng da gia rdi ma cdn di vdi vang di budc
nQa dl lai irong nhin gian nhQng hinh anh
khdng dep, Cic kenh tuyen truyin giao due nhu
ti vi, mang iniernei. sich bio. phim anh, nha
irudng, sin khiu vi cac hoat ddng vin hgc nghi
thuit khac cin sach se. linh manh va cd iinh
md pham •
Ha Ndi. ngay 4-10-2012
P.H.T
I. 2. 4. 5. Ky yifu Hdi nghi tn^n khai cdng lac
VHTTDL nam 2011.
3. Nguyen Le Hifi'u Mai, Gia dinh Viel Nam hien nay
til gde nhin vdn hda. vanhoanghean.com.vn.
6. N&hudn tam luthu. l6 lb.