Chẩn đoán siêu âm đường mật pdf

10/9/2011
1
Jump to first page
CHACHẨÅN N ĐĐOAOÁÙN SIÊU ÂMN SIÊU ÂM
BE
BE
Ä
Ä
NH
NH
ĐƯ
ĐƯ
Ơ
Ơ
Ø
Ø
NG MA
NG MA
Ä
Ä
T
T
BS CK II VÕ QUỐC TOÀN
TK . Khoa TDCN
BVĐKTW CẦN THƠ
PHỤ TRÁCH
Jump to first page
10/9/2011
2
Jump to first page
Jump to first page

CHẨN ĐOÁN SIÊU ÂM
TRONG HỘI CHỨNG VÀNG DA
CHẨN ĐOÁN SIÊU ÂM
TRONG HỘI CHỨNG VÀNG DA
BL GAN, MẬT ,TỤY , TẮC MẬT , VÀNG DA LS.
SA GỐM 2 BƯỚC ĐỂ CHẨN ĐOÁN N/N
1/ XÁC ĐỊNH CÓ DÃN ĐƯỜNG MẬT KHÔNG? DÃN Ở ĐOẠN NÀO ?
2/ CẦN XÁC ĐỊNH NGUYÊN NHÂN VÀ VỊ TRÍ.
- TÚI MẬT và ĐƯỜNG MẬT
- TỤY
- GAN
- SAU PHÚC MẠC
10/9/2011
3
Jump to first page
1. SA
Thực hiện khi BN nhòn đói, rất cần và duy nhất để khảo sát
đường mật, là p/p được lựa chọn đầu tiên
2. SA – NS
Khảo sát đoạn cuối OMC, tụy, ống Wirsung,Đắt tiền
3. CT
Có giá trò trong khối u đường mật, đánh giá sự lan rộng của tổn
thương
4. CHỤP ĐƯỜNG MẬT NGƯC DÒNG
QUA NS ( ERCP)
Khảo sát toàn bộ đường mật trong và ngoài gan
5. CHỤP ĐƯỜNG MẬT QUA DA VÀ QUA GAN (PTC)
Khi co u oddi, u dầu tụy không thực hiện được ERCP
I/ CÁC KỸ THUẬT
Jump to first page

6. CHỤP ĐƯỜNG MẬT TRONG KHI MỔ
Khi nghi ngờ còn sót sỏi
7. CHỤP ĐƯỜNG MẬT SAU KHI MỔ
Dùng kiểm tra đường mật sau điều trò
8. ĐIỆN QUANG THƯỜNG ( BỮA ĂN BOYDEN )
Hiện ít dùng vì mất thì giờ
10/9/2011
4
Jump to first page
II / KỸ THUẬT KHÁM SA
1.CHUẨN BỊ BN
- NHỊN ĐÓI TRÙC SA TỐI THIỂU 6G
- UỐNG NHIỀU NƯỚC ĐỂ KHẢO SÁT VÙNG TỤY
- CHO UỐNG SỬA ĐỂ KHẢO SÁT LẠI SAU KHI
TÚI MẬT CO BÓP
2. SỬ DỤNG CÁC ĐƯỜNG CẮT
3. KHẢO SÁT THEO TRỤC CỦA ĐƯỜNG ỐNG
Jump to first page
III/ MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY VÀNG DA
KHÔNG DÃN ĐƯỜNG MẬT DÃN ĐƯỜNG MẬT
1.
ĐƯỜNG MẬT TRONG GAN VÀ RỐN GAN
- K TÚI MẬT
- K ĐƯỜNG MẬT
- HCC HOẶC K GAN DI CĂN
- XƠ GAN
- SỎI NHÁNH GAN
2. ỐNG GAN CHUNG VÀ ỐNG MẬT CHỦ
- HẸP CƠ VÒNG ODDI
- SỎI

- K TÚI MẬT VÀ ĐƯỜNG MẬT
NGOÀI GAN
- GIUN CHUI ĐƯỜNG MẬT
- NANG OMC
- U ĐẦU TỤY
- U BÓNG VATER
1/ VIÊM GAN CẤP
2/ BL CHỦ MÔ GAN MÃN
(VIÊM GAN MÃN, XƠ GAN)
10/9/2011
5
Jump to first page
 A / ĐẠI CƯƠNG :
*
VAI TRÒ LỚN TRONG BỆNH LÝ ĐƯỜNG MẬT
* KHÔNG GÂY TỔN HẠI
* CUNG CẤP NHIỀU THÔNG TIN GIÁ TRỊ

B
/ GIẢI PHẪU :
1/ ĐƯỜNG MẬT TRONG GAN :
GỒM CÓ 2 NHÁNH
ĐI THEO KHOÃNG CỬA NHƯ TMC VÀ ĐM GAN
BÌNH THƯỜNG ĐK KHÔNG QUÁ 3mm
2/ TÚI MẬT :
- HÌNH TÚI
(ĐÁY, THÂN, TÚI HARMANN,CỔ,ỐNG TM )
- THÀNH DẦY KHÔNG QUÁ 3 mm , chiều dài thay đổi
Jump to first page
3/ OMC :

- ĐI CÙNG TM CỬA SUỐT TỪ GAN ĐẾN ĐẦU TỤY
- TỪ CHỔ NỐI ỐNG TM OMC NẰM NGOÀI GAN
- ĐOẠN ĐẦU ĐI NGANG TÁ TRÀNG DỄ BỊ CHE KHUẤT
- ĐOẠN CUỐI ĐỔ VÀO MẶT TRONG TÁ TRÀNG
- BÌNH THƯỜNG OMC NẰM TRƯỚC TMC NHƯNG CÓ KHI
- NGƯC LẠI
- KT OMC KHÔNG QUÁ 5mm, LỚN HƠN 10 mm = DÃN
- Ở NGƯỜI ĐÃ CẮT TM , OMC HƠI DÃN HƠN BT
- CÓ 1 ĐOẠN OMC TRONG TÁ TRÀNG D2 KHÓ KHẢO SÁT
10/9/2011
6
Jump to first page
CỔTÚI MẬT
TÚI HARMANN
ĐÁY TÚI MẬT
THÂN TÚI MẬT
NHÁNH GAN P
NHÁNH GAN T
ỐNG GAN CHUNG
ỐNG MẬT CHỦ
TỤY
C / CÁCH KHÁM VÀ HÌNH ẢNH BÌNH THƯỜNG
* ĐÁNH GIÁ ĐƯỜNG MẬT CÓ DÃN HAY KHÔNG
* KHẢO SÁT HÌNH DẠNG TÚI MẬT
* KHẢO SÁT OMC
Jump to first page
A / GIẢI PHẪU SIÊU ÂM TÚI MẬT

Túi mật có hình quả lê, kích thước to ra lúc đói và co
nhỏ sau bữa ăn, do vậy ta chỉ khảo sát tốt túi mật khi

bệnh nhân đói.

Điều cần lưu ý là ta không được nói túi mật căng to
một cách chung chung, vì bình thường kích thước túi
mật cho phép < 5 x 10 cm. Vách TM dày < 3mm.

Khi nhòn đói mà kích thước túi mật < 3 x 4,5cm thì
phải nghó đến tình trạng co thắt trường diễn của Viêm
túi mật mạn tính.
10/9/2011
7
Jump to first page
 TM được chia làm 3 phần: Đáy thân và cổ TM.Đáy TM là
nơi phình nhất sau đó thon nhỏ dần đến thân và cổ TM.
Mất đi sự thon nhỏ này là dấu hiệu giãn TM.
 Ở cổ TM có một nếp gấp tạo thành túi Hartmann, khi sỏi bò
kẹt vào đây dễ làm bít tắc TM.
Jump to first page

TM nằm ở giường TM,ngay rãnh liên thùy chính
(main lobar fissure) ở mặt dưới gan (mặt cắt số III),
chia gan ra làm thùy gan (P) và(T).

Ta còn dùng mặt cắt liên sườn (P) để khảo sát TM.
10/9/2011
8
Jump to first page
B/ GIẢI PHẪU SIÊU ÂM ĐƯỜNG MẬT

Đường mật trong gan: Bình thường ta không thấy được

đường mật trong gan, mặc dù chúng đi song song với
TMC. Thông thường ta thấy được ống gan (P) và (T) ở
mặt cắt số II có kích thước từ 1- 2mm, nhỏ hơn nhiều
so với TMC.
Jump to first page
C/ CÁCH ĐO KÍCH THƯỚC ỐNG MẬT CHỦ
 Đường mật ngoài gan: Bình thường OMC có kích thước từ
4-8mm (tăng dần theo tuổi - đối với người trên 60 tuổi, có
thể chấp nhận
≤
12mm). Ta dùng đường cắt vai (P)-rốn để
khảo sát OMC.
 OMC sẽ tăng khẩu kính sau cắt bỏ túi mật.
10/9/2011
9
Jump to first page
 Phần thấp của OMC thường không thấy được do hơi trong tá
tràng che khuất. Khẩu kính phải được đo ở vò trí rộng nhất của
OMC (đo từ bờ ngoài đến bờ trong).
Jump to first page
 Thông thường OMC hợp lưu với ống tụy (ống Wirsung) tạo thành
bóng Vater trước khi đổ vào tá tràng. Tuy vậy sự hợp lưu này có
lúc quá sớm, hoặc có khi không hợp lưu,mà tạo thành 2 ống riêng
biệt đổ vào tá tràng.
10/9/2011
10
Jump to first page
Jump to first page
10/9/2011
11

Jump to first page
Jump to first page
D/ BỆNH LÝ TÚI MẬT
1/ CÁC DỊ DẠNG TÚI MẬT :
-
SAI BIỆT VỀ VỊ TRÍ TM : BÊN TRÁI GIỮA GAN VÀ VÒM HOÀNH.
- TÚI MẬT CÓ VÁCH NGĂN
- TÚI MẬT ĐÔI : CÓ 2 ỐNG TÚI MẬT RIÊNG BIỆT
2/ POLYP : THƯỜNG GẶP, PHÁT HIỆN DO TÌNH CỜ.
- ECHO DẦY.
- KT TỪ VÀI MM ĐẾN VÀI CM
- DÍNH VÀO THÀNH TÚI MẬT KHÔNG THAY ĐỔI THEO TƯ THẾ
- KHÔNG CÓ BÓNG LƯNG
- ĐÔI KHI NHIỀU POLYP NHỎ
10/9/2011
12
Jump to first page
3/ SỎI TÚI MẬT :
A/ ĐƠN THUẦN : ( ĐIỂN HÌNH CÓ 3 TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN )
- ECHO DẦY DẠNG KHỐI HAY HÌNH CHỮ C
- DI ĐỘNG THEO TƯ THẾ ( TRỪ KHI KẸT )
- CÓ BÓNG LƯNG RÕ.
TUY NHIÊN CÓ NHỮNG TH KHÔNG ĐỦ CÁC YẾU TỐ TRÊN CẦN THẬN TRỌNG :
- SỎI BÙN, SỎI MỚI HÌNH THÀNH, KT< 5MM CHƯA CÓ BÓNG LƯNG RÕ
- SỎI KẸT Ở CỔ TM SẼ KHÔNG THAY ĐỔI THEO TƯ THẾ
- DỊ VẬT KHÁC : XÁC GIUN, SÁN LÁ, ỐNG DẪN LƯU HÌNH ẢNH DỄ LẦM
CÁC VỊ TRÍ KHÓ KHĂN CÓ THỂ BỎ SÓT :
- Ở ĐÁY TM DO 1 PHẦN HƠI TÁ TRÀNG CHE KHUẤT
- Ở CỔ TM THƯỜNG DO SỎI NHỎ VÀ BÓNG LƯNG KHÔNG RÕ
CÁC TÌNH HUỐNG DẪN ĐẾN SAI LẦM :

- SAU ĂN TM NHỎ KHÓ QUAN SÁT
- HƠI TRONG ĐƯỜNG MẬT
( VIÊM MẬT QUẢN, NỐI MẬT RUỘT, DÒ TÁ TRÀNG )
Jump to first page
CÁC CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT THƯỜNG GẶP :
- BÓNG HƠI TÁ TRÀN G ( ECHO DẦY, BÓNG LƯNG TO, CÓ DỊCH DI ĐỘNG )
- POLYP TM
B/ SỎI + VIÊM TÚI MẬT CẤP :( TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN )
- THẤY ĐƯC SỎI KẸT
- TM CĂNG TO
- VÁCH TM PHÙ NỀ DẦY > 3mm
- THƯỜNG KÈM DỊCH LẮNG, CẶN BÙN TM HAY NHIỀU SỎI NHỎ TM
- CÓ THỂ DÃN NHẸ ĐƯỜNG MẬT ( H/C MIRIZZI )
CẦN KIỂM TRA KỸ CÓ SỎI OMC KÈM THEO HAY KHÔNG ?
- APXE VÁCH TM ( ECHO KÉM HOẶC HỔN HP TRONG THÀNH TM )
- VTM HOẠI TỬ : CÓ HÌNH ẢNH VTM KÈM THEO :
* MẤT LIÊN TỤC VÁCH TM
* DỊCH KHU TRÚ QUANH TM, VÁCH HOÁ TRONG TM
* DỊCH HỐC GAN, Ổ BUNG KHÔNG THUẦN TRẠNG
10/9/2011
13
Jump to first page
- TM Ứ MŨ :
- ECHO HỔN HP, PHÂN LỚP NHƯ BÙN MẬT
- MÁU CỤC , TƠ HUYẾT , CHẤT HOẠI TỬ………
- ĐÁM QUÁNH TM :
- CÓ HÌNH ẢNH NHƯ VTM
- CÓ SỰ BAO PHỦ MẠC TREO, MẠC NỐI, CÁC TẠNG LÂN CẬN
- KHÔNG ĐỒNG BỘ GIỮA HÌNH ẢNH VÀ LÂM SÀNG ( 0 ĐAU NHIỀU )
C/ SỎI + VTM MÃN : SAU NHIỀT VIÊM CẤP , CÓ NHIỀU HÌNH ẢNH :

- VIÊM TEO TM ( KHÓ NHẬN THẤY Ở VỊ TRÍ BÌNH THƯỜNG )
- VIÊM TM MÃN : ( TM TEO NHƯNG CÒN THẤY ĐƯC )
* TM CHỨA ÍT MẬT ( CHƯA ĂN SÁNG )
* VÁCH DẦY, ECHO DẦY KHÔNG ĐỀU
* VÁCH CÓ THỂ CÓ VÔI HOÁ
* CHỨA NHIỀU SỎI KHÔNG CÒN DỊCH MẬT
* TM BÌNH SỨ ( TOÀN BỘ VÁCH TM BỊ VÔI HOÁ )
Jump to first page
4 / NHIỄM CHOLESTEROL :
PHÁT TRIỂN Ở THÀNH TM CÓ NHỮNG NỐT NHỎ VÀI mm
DẠNG ĐUÔI SAO CHỔI ĐÔI KHI THÀNH POLYP LỚN
5/ ADENOMYOMATOSIS :
RỐI LOẠN BIẾN DƯỢNG GÂY DẦY THÀNH TM , CHỦ YẾU LỚP NIÊM MẠC VÀ
LỚP CƠ TM TẠO THÀNH NHỮNG TÚI THỪA TRONG THÀNH TM CHỨA CẶN
BÙN HOẶC SỎI NHỎ
6/ K TM : THƯỜNG ĐI KÈM VỚI VTM MÃN, CÓ 2 DẠNG TỔN THƯƠNG CHÍNH :
- KHỐI U DẠNG POLYP NHÔ VÀO LÒNG TM
- DÀY VÁCH TM KHU TRÚ HAY LAN TOẢ
ĐẶC TRƯNG CỦA K TM :
- XÂM LẤN VÀO RỐN GAN GÂY TẮC MẬT
- XOÁ NHOÀ RANH GIỚI GIỮA GAN VÀ TM
- HAY KÈM HẠCH DI CĂN VÙNG RỐN GAN
10/9/2011
14
Jump to first page
E/ BỆNH LÝ ĐƯỜNG MẬT
+ BỆNH LÝGIỐNG SỎI TM NHƯNG VỊ TRÍ CÓ THỂ THAY ĐỔI
+ THƯỜNG GÂY TẮC NGHẼN ĐƯỜNG MẬT VÀ DÃN ĐƯỜNG MẬT
+ CÓ HÌNH DẠNG “ NÒNG SÚNG “
+ LẦN THEO DƯỜNG MẬT DÃN CÓ THỂ TÌM THẤY SỎI

+ TRONG TẮC MẬT CẤP ĐÔI KHI CHƯA CÓ DÃN ĐƯỜNG MẬT
+ NẾU CÓ GIẢI ÁP ĐƯỜNG MẬT SẼ XẸP RẤT NHANH
1/ SỎI ĐƯỜNG MẬT
A/ SỎI NHÁNH GAN :
- THẤY ĐƯC VIÊN SỎI NẰM TRONG ĐƯỜNG MẬT DÃN HAY KHÔNG DÃN
- PHÂN BIỆT CÁC NỐT VÔI HOÁ TRONG CHỦ MÔ
- SỎI CÂY NHÁNH GAN ( DO NHIỀU VÀ LÂU NĂM )
- CHẨN ĐOÁN ĐẶC BIỆT QUA SIÊU ÂM VÌ KHÔNG THẤY KHI CHỤP PTC
B/ SỎI OMC :
- KHÓ CHẨN ĐOÁN HƠN SỎI TM DO HƠI TÁ TRÀN G CHE,
BÓNG LƯNG KHÔNG RÕ
- KHI CÓ NỐI MẬT RUỘT HOẶC CẮT CƠ VÒNG ODDI HƠI LÀM KHÓ THA ÁY
- CẦN THAY ĐỔI MẶT CẮT VÀ TƯ THẾ
Jump to first page
KHI CHẨN ĐOÁN SỎI OMC CẦN GHI NHẬN :
+ SỐ LƯNG SỎI
+ VỊ TRÍ SỎI
+ KÍCH THƯỚC SỎI LỚN NHẤT
+ MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG ĐẾN ĐƯỜNG MẬT
+ SỎI BÓNG VATER CÓ DÃN ỐNG WIRSUNG HAY KHÔNG ?
2/ K ĐƯỜNG MẬT
- DẤU HIỆU TẮC TÙY VỊ TRÍ TỔN THƯƠNG
- VỊ TRÍ THƯỜNG GẶP VÙNG RỐN GAN LÀM DÃN 2 NHÁNH GAN TRONG KHI
TÚI MẬT VÀ OMC NHỎ XẸP
- NẾU Ở ĐOẠN CUỐI OMC TẤT CẢ ĐƯỜNG MẬT ĐỀU DÃN
- NẾU Ở NHÁNH NHỎ CHỈ CÓ 1 NHÁNH BỊ DÃN
TỔN THƯƠNG TRỰC TIẾP CÓ THỂ DẠNG :
+ MỘT CHỒI NHỎ TRONG ĐƯỜNG MẬT
+ DẦY VÁCH KHU TRÚ ĐƯỜNG MẬT
+ KHÔNG THẤY ĐƯC GÌ NGOÀI DÃN ĐƯỜNG MẬT ( U KLATSKIN )

+ TỔN THƯƠNG BÊN NGOÀI ĐƯỜNG MẬT CHÈN ÉP
10/9/2011
15
Jump to first page
3/ GIUN CHUI ĐƯỜNG MẬT
- DẤU HIỆU TẮC MẬT THƯỜNG NHẸ
- ĐÔI KHI CÓ HƠI TRONG ĐƯỜNG MẬT
- HAI ĐƯỜNG THẲNG SONG SONG TRONG OMC, TÚI MẬT, NHÁNH GAN
- NẾU GIUN CÒN SỐNG CÓ THỂ THẤY CỬ ĐỘNG CỦA GIUN
- NẾU GIUN CHẾT THẤY TỪNG ĐOẠN NGẮN + BÙN MẬT
- ĐÔI KHI KHO Ù PHÂN BIỆT GIUN VÀ SỎI DO CÓ VÔI HOÁ
4/ VIÊM HẸP ĐƯỜNG MẬT
- CÓ DẤU HIỆU TẮC VÀ DÃN ĐƯỜNG MẬT
- CÓ THỂ THẤY VÁ`CH ĐƯỜNG MẬT DẦY Ở CÁC VỊ TRÍ HẸP
- KHÓ PHÂN BIỆT VỚI K ĐƯỜNG MẬT
- HẸP NGUYÊN PHÁT ÍT GẶP HƠN THỨ PHÁT
- CHẨN ĐOÁN THƯỜNG PHỐI HP VỚI ERCP HOẶC PTC
Jump to first page
5/ NANG OMC
: OMC ĐOẠN NGOÀI DÃN TO THÀNH MỘT NANG. CÓ 3 DẠNG CHÍNH
- NHÓM 1 : DÃN ĐỒNG TÂM OMC
- NHÓM 2 : DÃN MỘT BÊN THÀNH DẠNG NHƯ TÚI THỪA
- NHÓM 3 : DÃN TO MỘT BÊN THÀNH NANG THỰC SỰ
* ĐƯỜNG MẬT TRONG GAN CÓ THỂ DÃN HOẶC KHÔNG DÃN
* TÚI MẬT THƯỜNG KHÔNG TO BỊ ĐẨY LỆCH KHỎI VỊ TRÍ BÌNH THƯỜNG
* PHẢI DÒ TÌM CHỔ THÔNG CỦA NANG VÀ ĐƯỜNG MẬT
* CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT VỜI NHỮNG NANG KHÁC ( TÚI THỪA TÁ TRA ØNG, NANG
GIẢ TỤY, NANG MẠC TREO RUỘT )
* DO Ứ ĐỌNG THƯỜNG KÈM SỎI TRONG NANG, HOẶC BÙN MẬT
* ĐÔI KHI KÈM THEO NANG OMC LÀ K ĐƯỜNG MẬT.

10/9/2011
16
Jump to first page
Jump to first page
SIEU AM
TUI MAT BèNH THệễỉNG
10/9/2011
17
Jump to first page
Jump to first page
DÃN ĐƯỜNG MẬT TRONG GAN
(TẮC MẬT)
SIÊU ÂM
10/9/2011
18
Jump to first page
SỎI ĐƯỜNG MẬT TRONG GAN
(TẮC MẬT)
SIÊU ÂM
Jump to first page
VIÊM TÚI MẬT SỎI TÚI MẬT
10/9/2011
19
Jump to first page
VIEÂM TUÙI MAÄT SOÛI TUÙI MAÄT
VIEÂM LOEÙT TUÙI MAÄT
Jump to first page
SOÛI TUÙI MAÄT
10/9/2011
20

Jump to first page
SOÛI TUÙI MAÄT
Jump to first page
K tui mat
10/9/2011
21
Jump to first page
POLYP TUÙI MAÄT
Jump to first page
KHOÁI U TUÙI MAÄT
10/9/2011
22
Jump to first page
Jump to first page
10/9/2011
23
Jump to first page
Jump to first page
10/9/2011
24
Jump to first page
Jump to first page
10/9/2011
25
Jump to first page
Jump to first page