Một số giảI pháp để vận dụng quy luật QHSX phảI phù hợp với tính chất và trình độ của LLSX vào nền kinh tế nước ta hiện nay.doc

lời nói đầu
Sản xuất vật chất trong mỗi giai đoạn lịch sử đợc biểu hiện ở mỗi phơng thức
sản xuất (PTSX) nhất định. PTSX là cách thức mà con ngời làm ra của cải vật chất.
Đó là nhân tố quyết định tính chất, kết cấu của xã hội. Quyết định sự vận động và
phát triển của xã hội loài ngời, song sự phát triển của sản xuất phụ thuộc vào một
PTSX. PTSX là sự tổng hoà mối quan hệ giữa LLSX và QHSX tạo nên một nền
kinh tế có LLSX phát triển kéo theo một QHSX phát triển. Nếu một nền kinh tế có
QHSX phát triển cũng phải đòi hỏi một LLSX phải phát triển đến một chừng mực
nào đó để phù hợp với QHSX đó. Quy luật QHSX phù hợp với tính chất và trình
độ của LLSX là một đIều kiện tất yếu để phát triển một nền kinh tế. Vì vậy việc
nghiên cứu về mối quan hệ giữa LLSX và QHSX là đòi hỏi cần thiết đối với mỗi
một sinh viên chúng ta. Đi sâu vào nghiên cứu quy luật này tạo cho mỗi sinh viên
có một khối lợng kiến thức nhất định để phục vụ cho đất nớc sau này. Nghiên cứu
về quy luật này là nhu cầu đòi hỏi bắt buộc đối với mỗi sinh viên, đặc biệt là các
sinh viên thuộc ngành kinh tế. Đó là những nguồn lực chính cho sự phát triển của
đất nớc. Trong tình hình kinh tế hiện nay cần có những biện pháp thúc đẩy mạnh
mẽ LLSX phát triển và bên cạnh đó không quên nâng cao trình độ quản lý của nhà
nớc để đa đất nớc phát triển.
Để thực hiện ớc mơ xây dựng một đất nớc văn minh giàu đẹp, xã hội công
bằng trên cơ sở toàn đảng, toàn dân, toàn quân ta, triệu ngời nh một, hãy làm việc
nhiều hơn để củng cố nền tảng cho đất nớc. Đó là việc làm có ý nghĩa và là nghĩa
vụ của mỗi ngời để thúc đẩy nền kinh tế của đất nớc phát triển.
Do thời gian có hạn và tài liệu không thật đầy đủ cũng nh trình độ ngời viết
còn non trẻ. Chắc chắn bài viết này không tránh khỏi những thiếu sót, bởi vậy em
mong muốn đợc sự chỉ bảo của thầy cô, để có thể sửa chữa, khắc phục, củng cố lại
vốn kiến thức của mình
Em chân thành cảm ơn thầy cô.
1
B Nội dung
I. Quan điểm và lí luận của Các- Mác
1. Quan điểm về QHSX và LLSX

Lực lợng sản xuất ( LLSX) biểu hiện quan hệ giữa ngời với ngời với giới tự
nhiên. Trình độ LLSX biểu hiện trình độ chinh phục tự nhiên của con ngời. Đó là
kết quả của năng lực thực tiễn của con ngời trong quá trình tác động vào tự nhiên
tạo ra của cải vật chất đảm bảo cho sự phát triển của con ngời. LLSX là sự kết giữa
ngời lao động và t liệu sản xuất (TLSX) trớc hết công cụ lao động (CCLĐ). Với
tính cách là chủ thể trong sản xuất và con ngời với sức lao động kinh nghiệm thói
quen, tri thức khoa học kĩ thuật của mình đẻ sử dụng t liệu lao động. Trớc hết là
công cụ tác động vào đối tợng lao động để tạo ra của cải vật chất. Quá trình đó là
quá trình cải tiến công cụ, bổ sung hoàn thiện t liệu lao động nhằm đạt năng suất
lao động xã hội cao. Với ý nghĩa đó nờ lao động là nhân tố chủ yếu hàng đầu của
LLSX. Lê nin viết: "LLSX hàng đầu của toàn thể nhân loại là công nhân là ngời
lao động".
(1)
. Trình độ phát triển CCLĐ vừa là thớc đo trình độ chinh phục tự
nhiên của con ngời vừa là tiêu chuẩn phân biệt sự khác nhau giữa các thời đại kinh
tế kĩ thuật. Các mác viết: "Thời đại kinh tế khác nhau không phải ở chỗ chúng sản
xuất ra cái gì mà là ở chỗ chúng sản xuất bằng cách nào với những TLLĐ nào"
(2)
.
Trong thời đại ngày nay khoa học đã trở thành LLSX trực tiếp. Nó vừa là ngành
sản xuất riêng vừa thâm nhập vào các yếu tố cấu thành LLSX, đem lại sự thay đổi
về chất của LLSX. Các yếu tố cấu thành LLSX tác động lẫn nhau một cách khách
quan làm cho LLSX là yếu tố độc nhất. Nó là yếu tố khách quan là nền tảng vật
chất của toàn bộ lịch sử nhân loại. LLSX đợc kế thừa liên tục từ thế hệ này sang
thế hệ khác. Mỗi một thế hệ sinh ra đều thích ứng với trình độ LLSX của thế hệ tr-
ớc để lại vì "LLSX là kết quả của năng lực thực tiễn của con ngời. Nhng bản thân
(1)
Lênin toàn tập - NXB Tiến Bộ, trang 130
(2)
C. Mác T bản toàn tập - NXB Sự thật, trang 188

2
năng lực này bị quyết định bởi điều kiện trong đó ngời ta sống bởi LLSX đã đạt đ-
ợc bởi hình thái trớc họ không phải do họ mà do thế hệ trớc tạo ra"
(3)
.
Quan hệ sản xuất (QHSX)là quan hệ giữa ngời với nggời trong sản xuất vật
chất, thể hiện quan hệ sở hữu đối với TLSX, quan hệ tổ chức quản lí và trao đổi
hoạt động với nhau và quan hệ phân phối sản xuất. QHSX do con ngời tạo ra, song
nó đợc hình thành một cách khách quan không phụ thuộc vào ý muốn chủ quan
của LLSX trong một giai đoạn nhất định. Để tiến hành sản xuất con ngời phải
quan hệ với nhau để trao đổi hoạt động sản xuất cũng nh kết quả lao động. Các
Mác viết: "Ngời ta chỉ sản xuất bằng cách hợp tác với nhau một cách nào đó và
trao đổi hoạt động với nhau. Muốn sản xuất đợc ngời ta phải có mối liên hệ chặt
chẽ với nhau và chỉ có trong phạm vi những mối liên hệ, quan hệ đó thì mới có sự
tác động của họ vào giới tự nhiên tức là sản xuất"
(4)
. Có hai hình thức sở hữu cơ
bản về t liệu sản xuất là sở hữu t nhân và sở hữu xã hội. Những hình thức sở hữu
giữa ngời trong xã hội. Đơng nhiên để cho TLSX không trở thành "vô chủ" phải có
chính sách và cơ chế rõ ràng để xác định chủ sở hữu và sử dụng đối với những
TLSX nhất định. Trong sự tác động đến nhau của các yếu tố cấu thành QHSX
quan hệ tổ chức quản lí và quan hệ phân phối có vai trò quan trọng. Những quan
hệ này có thể củng cố quan hệ sở hữu cũng có thể làm biến đổi quan hệ sở hữu.
Mỗi hệ thống QHSX ở mỗi giai đoạn lịch sử đều tồn tại một PTSX nhất định. Hệ
thống QHSX thống trị mỗi hình thái kinh tế xã hội ấy. Vì vậy khi nghiên cứu xem
xét tính chất hình thái của xã hội nào thì không thể chỉ nhìn ở trình độ phát triển
của LLSX mà còn phải xem xét đến tính chất của QHSX.
2. Quy luật về sự phù hợp của QHSX và tính chất và trình độ của LLSX
LLSX và QHSX là hai mặt của PTSX chúng tồn tại không tách rời nhau mà
tác động biện chứng với nhau hình thành quy luật xã hội phổ biến của toàn bộ lịch

sử loài ngời. Quy luật về sự phù hợp giữa QHSX với tính chất và trình độ của
LLSX vạch rõ tính chất phụ thuộc khách quan của QHSX vào sự phát triển của
LLSX. Ngợc lại QHSX tác động trở lại LLSX
(3)
C. Mac - Angghen tuyển tập, trang 141
(4)
C. Mac, Angghen toàn tập, trang 94
3
2. 1: Tính chất và trình độ của LLSX
Tính chất của LLSX là tính chất của TLSX và lao động. Nó thể hiện tính chất
của TLSX là sử dụng công cụ thủ công và tính chất của lao động là lao động riêng
lẻ, những công cụ sản xuất nh búa, rìu, cày. . . do một ngời sử dụng để sản xuất ra
vật dùng không cần đến lao động tập thể, LLSX có tính chất cá nhân. Khi máy
móc ra đời đòi hỏi phải có nhiều ngời mới sử dụng đợc, để làm ra một sản phẩm
cần có sự hợp tác của nhiều ngời, mỗi ngời phải làm một bộ phận công việc mới
hoàn thành đợc sản phẩm ấy thì LLSX mang tính chất xã hội hoá.
2. 2: LLSX quyết đinh QHSX
Xu hớng của sản xuất là không ngừng phát triển sự biến đổi bao giờ cũng bắt
đầu từ sự biến đổi của LLSX. Trong quá trình sản xuất để lao động bớt nặng nhọc
và đạt hiệu quả cao con ngời luôn tìm cách cải tiến công cụ lao động và chế tạo a
những công cụ lao động tinh xảo hơn. Cùng với sự biến đổi và phát triển của công
cụ lao động (CCLĐ) thì kinh nghiệm sản xuất thói quen lao động kĩ năng của sản
xuất kiến thức khoa học của con ngời cũng tiến bộ. LLSX trở thành yếu tố lao
động nhất, cách mạng nhất. Còn QHSX là yếu tố ổn định có khuynh hớng lạc hậu
so với sự phát triển của LLSX. LLSX là nội dung là phơng thức, còn QHSX là hình
thức xã hội của nó. Trong mối quan hệ nội dung - hình thức thì nội dung quyết
định hình thức, hình thức phụ thuộc vào nội dung, nội dung thay đổi trớc còn hình
thức thay đổi sau. Tất nhiên trong quan hệ nội dung với hình thức không phải là
mức thụ động, nó cũng tác động trở lại đối với sự phát triển của nội dung.
Cùng với sự phát triển của sản xuất thì QHSX cũng hình thành và biến đổi

cho phù hợp với tính chất và trình độ của LLSX. Sự phù hợp đó là động lực cho
sản xuất phát triển. Nhng LLSX thờng phát triển nhanh còn QHSX có xu hớng ổn
định, khi LLSX đã phát triển lên một trình độ mới. QHSX không còn phù hợp với
nó nữa sẽ nảy sinh mâu thuẫn gay gắt giữa hai mặt của PTSX. Sự phát triển khách
quan đó tất yếu dẫn dến xoá bỏ QHSX cũ thay bằng QHSX mới phù hợp tính chất
và trình độ LLSX mở đờng cho LLSX phá Sự hình thành, biến đổi của QHSX phụ
thuộc vào tính chất và trình độ phát triển của LLSX. Nhng QHSX là hình thức xã
hội mà LLSX phát triển.
4
2. 3: QHSX tác động trở lạI LLSX:
Dựa vào nó để phát triển, nó tác động trở lại đối với LLSX: có thể thúc đẩy
hoặc kìm hãm sản xuất, nếu QHSX phù hợp vơí trình độ phát triển của LLSX, nó
thúc đẩy sản xuất phát triển. Nếu không phù hợp nó kìm hãm sự phát triển của
LLSX. Song tác dụng đó chỉ là tạm thời theo tính tất yếu khách quan, cuối cùng nó
sẽ bị thay thế bằng kiểu QHSX khác phù hợp với tính chất và trình độ của LLSX.
Sở dĩ QHSX có thể tác động mạnh mẽ trở lại đối với LLSX vì nó quy định mục
đích của sản xuất, quy định hệ thống tổ chức quản lí sản xuất và quản lí xã hội,
quy định phơng thức phân phối phần của cải ít hay nhiều mà ngời lao động có đợc.
Do đó nó ảnh hởng đến thái độ quảng đại quần chúng nhân dân lao động LLSX
chủ yếu của xã hội. Nó tạo ra những điều kiện kích thích hoặc hạn chế việc cải tạo
CCLĐ, áp dụng những thành tựu khoa học vào sản xuất, hợp tác và phân phối lao
động. Tuy nhiên không đợc hiểu một cách đơn giản tính tích cực của QHSX.
QHSX chỉ là vai trò của những hình thức sở hữu, mỗi kiểu QHSX là một hệ thống,
là một chỉnh thể hữu cơ ba mặt: Quan hệ sở hữu, quan hệ phân phối, quan hệ quản
lí. Chỉ trong chỉnh thể đó QHSX mới trở thành động lực thúc đẩy con ngời phát
triển sản xuất.
Quy luật về sự phù hợp của QHSX với tính chất và trình độ phát triển của
LLSX là quy luật chung nhất về sự phát triển của xã hội. Sự tác động của quy luật
này đã đa xã hội loài ngời trải qua các PTSX: công xã nguyên thuỷ, chiếm hữu nô
lệ, phong kiến, t bản chủ nghĩa, xã hội chủ nghĩa.

Quy luật về sự phù hợp của QHSX với tính chất và trình độ của LLSX là quy
luật vận động phát triển của xã hội qua sự thay thế kế tiếp nhau từ thấp đến cao
của PTSX.
2. 4: Mối quan hệ biện chứng giữa QHSX và LLSX
Khi trình độ LLSX còn thủ công thì tính chất của nó là cá nhân. Nó thể hiện
ở chỗ chỉ một ngời có thể sử dụng đợc nhiều công cụ khác nhau trong quá trình
sản xuất để tạo ra sản phẩm. Khi sản xuất bằng máy ra đời trình độ LLSX công
nghiệp thì một ngời không thể sử dụng nhiều mà chỉ một công cụ, một bộ phận,
5
chức năng, nh vậy quá trình sản xuất phải nhiều ngời tham gia, sản phẩm lao động
là thành quả của nhiều ngời. Ô đây LLSX đã mang tính chất xã hội hoá và tất yếu
một QHSX thích hợp là quan hệ sở hữu về TLSX. Ăng ghen viết: "giai cấp t sản
không thể biến TLSX thành LLSX mạnh mẽ đợc. Không biến những TLSX cá
nhân thành TLSX có tính xã hội mà chỉ một số ngời cùng làm mới sử dụng đợc".
Quan hệ biện chứng giữa QHSX và LLSX biểu hiện ở chỗ: Xu hớng sản xuất
vật chất không ngừng biến đổi phát triển. Sự biến đổi đó bao giờ cũng bắt đầu từ
sự biến đổi LLSX mà trớc hết là công cụ. Công cụ phát triển đến mâu thuẫn gay
gắt với QHSX hiện có và xuất hiện đòi hỏi khách quan phải xoá bỏ QHSX cũ thay
bằng QHSX mới. Nh vậy QHSX là hình thức phát triển của LLSX (ổn định tơng
đối ), QHSX trở thành xiềng xích kìm hãm sự phát triển của LLSX (không phù
hợp ). Phù hợp và không phù hợp là biểu hiện của mâu thuẫn biện chứng của
LLSX và QHSX tức là sự phù hợp trong mâu thuẫn bao hàm mâu thuẫn. Khi phù
hợp cũng nh lúc không phù hợp với LLSX, QHSX luôn có tính độc lập với LLSX
thể hiện trong nội dung sự tác động trở lại đối với LLSX, quy định mục đích xã
hội của sản xuất, xu hớng phát triển của quan hệ lợi ích từ đó hình thành những
yếu tố hoặc thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển. Sự tác động trở lại của quan hệ
nói trên của sản xuất bao giờ cũng thông qua các quy luật kinh tế cơ bản. Phù hợp
và không phù hợp giữa LLSX và QHSX là khách quan và phổ biến của mọi phơng
thức sản xuất. Sẽ không đúng nếu quan niệm trong chủ nghĩa t bản luôn diễn ra:
"không phù hợp" còn dới chủ nghĩa xã hội "phù hợp" giữa QHSX và LLSX.

II. THựC TRạNG QUá TRìNH PHáT TRIểN KINH Tế VIệT NAM áP
DụNG QUY LUậT qhsx PHảI PHù HợP VớI TíNH CHấT Và TRìNH
Độ CủA llsx
1. Đờng lối phát triển QHSX và LLSX theo định hớng xã hội chủ nghĩa:
Quá trình lãnh đạo đất nớc đi lên chủ nghĩa xã hội Đảng ta đã rút ra những
kinh nghiệm bổ ích và xác định rằng một trong những nguyên nhân làm cho sản
xuất chậm phát triển đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn là: "không nắm vững
QHSX phù hợp với tính chất và trình độ phát triển của LLSX". Từ đó Đảng ta đã
6