THUỐC KHÁNG NẤM doc

THUỐC KHÁNG NẤM

Thông thường có thể phân loại nấm nhiễm bệnh
như sau:
THUỐC KHÁNG NẤM
Ơû người
khỏe mạnh:
Td : các nấm
lưỡng hình:
Histoblasma
Blastomyces
Nhiễm
cơ hội:
(Candida,
Aspergilus,
Cryptococcus )
Bề mặt
(Dermatophytes )
Tòan thân
(Histoblasma
Cryptococcus ),
Nấm Nấm

Kháng sinh đặc hiệu chỉ tác động trên tbào nấm

Phân loại :
Các thuốc kháng nấm
THUỐC KHÁNG NẤM
Toàn thân
Amphotericin B
Ketoconazol

Griseofulvin
Flucytosin
Tại chỗ
Nystatin
Terbinafin

Nhóm polyen macrolid, ly trích từ nấm Streptomyces
nodosus

Phổ kháng nấm rộng, bao gồm
Candida, Cryptoccus, Blastomyces, Histoplasma,
Aspergilus

Dược động học :
- Hấp thu kém qua PO tiêm IV
- Gắn giữ mạnh ở mô gan, thận, phổi ,…
- Thải trừ rất chậm qua mật.
AMPHOTERICIN B (1957)
AMPHOTERICIN B
Cơ chế tác dụng

Amphotericin gắn + sterol/ màng tế bào
( ergostrerol, cholesterol)
Thay đổi tính thấm màng tế bào
Hư hoại tế bào nấm
AMPHOTERICIN B
Tác dụng phụ – Độc tính

Độc tính thận
- xảy ra ở >80% bệnh nhân dùng liều cao (3-

4gIV) tổn thương quản cầu, ống thận và mạch
máu.
- Hoại tử ống thận không hồi phục nếu dùng kéo
dài với liều cao hay có phối hợp với thuốc khác
độc với thận.

Cần hiệu chỉnh liều sd khi créatinin/huyết > 3mg/dl

AMPHOTERICIN B
Tác dụng phụ – Độc tính
Độc tính ngoài thận

- Sốt, run, đau đầu, hạ HA trong 2 giờ sau tiêm thuốc
( 50% ca)
- Có thể giảm = dùng hydrocortison 25-30mg; kháng
histamin; paracetamol trước tiêm.

Thiếu máu, giảm tiểu cầu, bạch cầu hạt Sau nhiều tuần
sử dụng (có hồi phục)

Viêm tĩnh mạch nơi chích.

Sốc phản vệ ( hiếm)
không có biểu hiện độc tính gan và da
AMPHOTERICIN B
Chỉ định trị liệu

Dùng PO ( viên, hỗn dòch) trò nấm Candida
miệng và đường tiêu hóa .


Dùng tiêm IV : trò nhiễm nấâm toàn thân nặng :
Cryptococcus, Histoblasma, Candida, Blastomyces…

Lưu ý :
- dd tiêm là 5% glucoz, không dùng dd muối Na /K
- Tiêm truyền chậm 8 - 10h và cách nhau 48 h
AMPHOTERICIN B
Dạng liposom hay phức lipid (1990
s
)

Dạng phức hợp lipid (ABELCET 1996)

Dạng liposom ; d<100nm (AMBISOM 1997)

Dạng phân tán keo ( AMPHOTEC 1996)

là các dạng tiêm IV giúp thuốc dễ dung nạp
hơn và giảm độc tính trên thận.

Chỉ đònh trong các trường hợp suy thận, không
dung nạp hay thất bại với dạng amphotericin B
cổ điển .
GRISEOFULVIN

Ly trích từ Penicillum griseofulvium

Chỉ tác động trên nấm da, nấm tóc và nấm
móng
( Microsporum, Epidermophyton , Trichophyton)


Ức chế sự gián phân của tế bào nấm.

Dược động học:
- Hấp thu tương đối tốt qua PO, nhất là trong
bữa ăn có chất béo.
- Phân bố chủ yếu vào chất sừng ở da,tóc,
móng
- Thải trừ chậm vào qua thận.(T
1/2
=10=15h)
GRISEOFULVIN
Tác dụng phụ & chỉ địnhtrị liệu

Tác dụng phụ :

Rối loạn tiêu hóa

Phản ứng da ( dò ứng, nhạy cảm ánh sáng)

Rối loạn thần kinh(hiếm nhưng tăng khi có rượu)

Rối loạn về máu ( hiếm)

Chỉ đònh : PO, bôi tại chỗ

Nấm móngchân (6-12tháng) móng tay 4-8 tháng)

Nấm da ( 2-4 tuần),


Nấm tóc ( 4-6 tuần)
GRISEOFULVIN
Tương tác thuốc

Là chất cảm ứng enzym gan

Không nên dùng chung với : rượu, thuốc ngừa
thai dùng uống,

Cần thận trọng khi dùng với
- AVK (chống đông máu)
- INH
- Thyroxin
- ciclosporin
- các thuốc có độc tính trên gan.
FLUCYTOSIN: 5-fluorocytosin

Phổ hẹp: Candida, Cryptococcus, Toluropsis, Aspergilus

Cơ chế tác dụng: trong cơ thể
5-fluorocytosin 5-fluorouracil (5-Fu)
Chất chống chuyển hóa

_
Tổng hợp DNA
Tổng hợp protein
Enzym chuyeân bieät
FLUCYTOSIN: 5-fluorocytosin

Dễ bị đề kháng thường dùng phối hợp

flucytosin + amphotericin B

Dược động học

Hấp thu tốt qua PO

Phân bố tốt ở các mô, kể cả LCR ( dùng trị viêm
màng não do nấm)

Cần giảm liều ở người suy thận

Có thể gây xáo trộn máu và suy tủy xương
Dn cht IMIDAZOL v TRIAZON (1970s)

Daón chaỏt IMIDAZOL

Ketoconazol

Miconazol

Daón chaỏt TRIAZOL

Fluconazol

Itraconazol

Phoồ khaựng naỏm roọng : Candida, Cryptococcus,
Blastomyces, Histoplasma, Aspergilus, Coccidioides,
caực naỏm da.
Dẫn chất Imidazol và Triazol: cơ chế TĐ


DC / Imidazol & Triazol
Ưùc
chế
Cytochrom P-450 / tb nấm
14α-metylsterol ergosterol
Ưùc
chế
Tích tụ Thiếu hụt
Sự tăng trưởng của nấm
-
Dẫn chất Imidazol
Ketoconazol ( NIZORAL)

Dạng dùng: PO, tại chỗ( kem, dầu gội )

Hấp thu cần pH acid để hòa tan

Phân tán nhanh trong cơ thể , trừ LCR

Thải trừ chủ yếu qua mật
Dẫn chất Imidazol
Ketoconazol ( NIZORAL)

TDP-Độc tính:

Tiêu hóa : buồn nôn, kém ăn (20%).

Dò ứng da, rụng tóc.


Rối loạn nội tiết ở nam và nữ, phụ thuộc
liều và giảm khi ngừng trò liệu.

Viêm gan : hiếm nhưng rất nặng.

Gây quái thai ở thú :
CCĐ ở phụ nữ có thai và cho con bú
Dẫn chất Imidazol
Ketoconazol ( NIZORAL)

Tương tác thuốc

Là chất ức chế enzym gan, do đó làm tăng C
nhiều thuốc trong cơ thể và có thể dẫn đến độc
tính:
- Phenytoin, cyclosporin, terfenadin, astemizol
cisaprid., ergotamin, corticosteroid…

Chất kháng acid và ngăn tiết acid

Rifampicin : giảm C/ ketoconazol trong plasma.

Warfarin , tolbutamid chưa rõ cơ chế)

Các sulfonyl urea khác ??
Dẫn chất TRIAZOL
Fluconazol và itraconazol

Tác dụng chọn lọc hơn trên Cyt -P450 của nấm
ít tác dụng phụ về nội tiết.


Độc tính tương tự ketoconazol

Dùng trị nhiễm nấm nội tạng

Dạng thuốc
-PO : viên, dịch treo
- IV
Dẫn chất TRIAZOL
Fluconazol và itraconazol

Ưu điểm của fluconazol :

Không bị ảnh hưởng bởi thức ăn và độ acid ở dạ dày .

Ít làm tăng C/ terfenadin trong máu

Qua dịch não tủy tốt > itraconazol

là thuốc chọn lọc điều trị bước đầu trong trị viêm não do
Cryptococcus ở bệnh nhân AIDS và ngăn ngừa sự tái phát bệnh
.
Thuốc kháng nấm tại chỗ
NYSTATIN ( MYCOSTATIN)

Ly trích từ Streptomyces noursei

Candida albicans ở ruột dùng uống cho tác
động trực tiếp trên nấm.


C. albicans miệng : dùng dạng dòch treo ,
ngậm vài phút trước khi nuốt.

C. albicans ở da-màng nhày : dạng thuốc
mỡ.trò trong 2 tuần.

C. albicans âm đạo: viên đặt , thường phối
hợp với thuốc kháng viêm dùng trong 2-3
tuần .
Thuốc kháng nấm tại chỗ

Daãn chaát Imidazol
ketoconazol, miconazol, clotrimazol

Daãn chaát Triazol
terconazol, butoconazol

Terbinafin ( coù daïng PO, trò naám moùng< griseofulvin)

Ciclopiroxolamin

Haloprogin

Tolnafate

Ac benzoic & ac salicylic