Thuốc điều trị thái đáo đường pot

THUỐC ĐIỀU TRỊ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG
(ĐƯỜNG UỐNG)
DSNT. Đặng Nguyễn Đoan Trang
SINH BỆNH HỌC ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2
SINH BỆNH HỌC ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2
Giảm chức năng tế bào beta do di truyền
và/hoặc đề kháng Insulin
Tăng đường huyết nhẹ
Mập phì
Đề kháng Insulin
Tế bào β hoạt động kém
hiệu quả
ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2
Yếu tố môi trường
CÁC NHÓM THUỐC ĐIỀU TRỊ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2
(ĐƯỜNG UỐNG)

Kích thích tiết Insulin từ tế bào β tụy

Tăng nhạy cảm với Insulin tại mô sử dụng

Ức chế hấp thu glucose từ ruột non
- Nhóm Sulfamide hạ đường huyết (Sulfonylurea)
- Nhóm Glinide
- Nhóm Biguanides
- Nhóm Thiazolidinedione
- Benfluorex
- Nhóm ức chế enzyme α-glucosidase
- Các thuốc làm giảm di chuyển thức ăn xuống ruột
VỊ TRÍ TÁC DỤNG CỦA CÁC THUỐC TRỊ ĐTĐ TYPE 2
CÁC NHÓM THUỐC KÍCH THÍCH TIẾT

INSULIN TỪ TẾ BÀO
β
TỤY
NHÓM SULFONYLUREA

Cơ chế :
Kích thích tế bào β tụy tạng tiết insulin

Dược động học :
Chuyển hóa qua gan, đào thải qua gan, thận. Qua được nhau thai.
→
Thận trọng ở bệnh nhân có bệnh lý gan thận, đặc biệt ở người cao tuổi.
→
Không dùng cho phụ nữ có thai.
NHĨM SULFONYLUREA
Phân biệt giữa các thế hệ Sulfonylurea :
Thế hệ 1 Thế hệ 2 Thế hệ 3
-
Hàm lượng tính
bằng đơn vò gam
-
Phải dùng nhiều
lần/ngày
-
Hoạt lực hạ đường
huyết tương đối yếu
-
Hàm lượng tính
bằng đơn vò miligam
-

Phải dùng nhiều
lần/ngày
-
Hoạt lực hạ đường
huyết mạnh
-
Hàm lượng tính
bằng đơn vò miligam
-
Chỉ dùng
1 lần/ngày
-
Hoạt lực hạ đường
huyết mạnh
NHĨM SULFONYLUREA
Phân biệt giữa các thế hệ Sulfonylurea :
Thế hệ 1 Thế hệ 2 Thế hệ 3
-
Không có các tác
độïng ngoài tụy
-
Thường gây hạ
đường huyết nặng
-
Nhiều tác dụng
phụ và dò ứng
-
Không có các tác
độïng ngoài tụy
-

Ít khi gây hạ đường
huyết nặng
-
Ít tác dụng phụ và
dò ứng
-
Tác động ngoài tụy
đáng kể
-
Ít khi gây hạ đường
huyết nặng
-
Ít tác dụng phụ và
dò ứng
NHĨM SULFONYLUREA
Hàm
lượng
(viên)
Khả năng
hạ ĐH
T ½
(giờ)
Thời gian
tác dụng
(giờ)
Liều/ngày
THẾ HỆ 1
Tolbutamide
(Dolipol,Orinase)
Carbutamide

(Glucidoral)
Chlorpropamide
(Diabinèse)
500mg
500mg
250mg
4-6
40
36
6-12
nhiều ngày
60
1000mg- 3000mg
100mg- 500mg
100mg- 500mg
THẾ HỆ 2
Gliclazide
(Diamicron,
Predian)
80mg
30mg *
Trung
bình
10- 12 6-12 1-4v
1-4v
Glibornuride
(Glutril)
25mg Trung
bình
8-12 8-12 0,5- 4v

Glipizide
(Minidiab)
5mg Trung
bình
3-5 12-14 0,5-4v
Glibenclamide
(Daonil)
5mg, 2,5mg,
1,25mg
Mạnh 5 16-24
≥ 24 **
1-4v
THẾ HỆ 3
Glimepiride
(Amarel)
1-2-3-4mg Mạnh 5 24-48-60 1-6mg
8mg
Hàm lượng
(viên)
Khả năng
hạ ĐH
T ½
(giờ)
Thời gian
tác dụng
(giờ)
Liều/ngày
NHÓM SULFONYLUREA

Tác dụng phụ :

- Hạ đường huyết quá mức (tác dụng càng dài, nguy cơ hạ đường huyết
càng cao)
- Tăng cân
- Da : hồng ban đa dạng
- Hạ natri máu khi uống Chlorpropamide
- Hiệu ứng antabuse khi uống Chlorpropamide
NHÓM SULFONYLUREA

Lưu ý :
- Thường uống trước bữa ăn (khoảng 30 phút)
- Các thuốc có thời gian bán hủy ngắn (như Tolbutamide) nên uống ngay
trước các bữa ăn.
- Đối với dạng thuốc phóng thích chậm (Gliclazide 30mg MR) : nên uống duy
nhất 1 lần/ngày vào buổi ăn sáng hay ngay trước bữa ăn sáng.
- Dùng lâu ngày giảm hiệu quả khoảng 10 % mỗi năm
NHÓM GLINIDE

Cơ chế :
Kích thích tế bào β tụy tạng tiết insulin nhưng gắn lên các thụ thể khác với
thụ thể SU.

Lưu ý :
- Dùng ngay trước bữa ăn hay 15-30phút trước bữa ăn
- ONE MEAL-ONE DOSE, NO MEAL-NO DOSE
Bao gồm : Repaglinide (NOVONORM), Methiglinide, Nateglinide
- Có thể kết hợp với Metformin hay TZD.
CÁC NHÓM THUỐC LÀM TĂNG NHẠY CẢM VỚI
INSULIN TẠI MÔ SỬ DỤNG
NHÓM BIGUANIDES
Hiện chỉ còn sử dụng Metformin (GLUCOPHAGE)


Cơ chế :
- Tăng sự nhạy cảm với insulin ở mô ngoại biên
- Ức chế quá trình tân tạo đường tại gan
- Ngoài ra, thuốc còn có khả năng cải thiện chuyển hóa lipid

Dược động học :
- Chuyển hóa gần như hoàn toàn tại gan.
NHÓM BIGUANIDES

Tác dụng phụ :
- Nhiễm toan acid lactic

Lưu ý :
- Không gây hạ đường huyết quá mức và không làm lên cân → ưu tiên sử
dụng ở bệnh nhân béo phì.
- Không dùng cho bn suy thận và suy tế bào gan nặng.
- Thận trọng trên các đối tượng : suy tim sung huyết, nghiện rượu, nhiễm
toan chuyển hóa
- Dùng một mình hay phối hợp (sulfonylurea, acarbose, insulin), uống
trong hoặc sau khi ăn
NHÓM THIAZOLIDINEDIONE (TZD)

Cơ chế :
- ↓ tạo glucose ở gan
Bao gồm : Pioglitazone (ACTOS), Rosiglitazone (AVANDIA),
Englitazone
- ↑ nhạy cảm với insulin, ↓ đề kháng insulin
- ↓ đường huyết, ↓ triglyceride, ↑ HDL-cholesterol


Thận trọng :
- ↓ tạo glucose ở gan
- Phụ thuộc sự hiện diện của insulin để hoạt động
NHÓM THIAZOLIDINEDIONE (TZD)

Lưu ý :
- Tác dụng phụ hay gặp nhất là phù nề, có thể đưa đến suy tim sung huyết
→ chống chỉ định cho bn suy tim độ III và độ IV theo phân loại của
NYHA.
- Nên thử chức năng gan trong thời gian mới điều trị. Nếu transaminase
tăng gấp 2,5 lần → chống chỉ định
- Có thể phối hợp thuốc với sulfonylurea, insulin
- Dùng 1 lần/ngày, trong hoặc ngoài bữa ăn
- Chống chỉ định ở bn ĐTĐ type 1
BENFLUOREX

Cơ chế :
Biệt dược : MEDIATOR, MEDIAXAL
- Tăng nhạy cảm với insulin ở mô ngoại biên, giảm triglyceride
- Không có nguy cơ gây hạ đường huyết

Lưu ý :
- Sử dụng thuốc khi bệnh nhân không dung nạp Metformin
- CCĐ : viêm tụy mãn
- Dùng thuốc nhiều lần/ngày sau các bữa ăn
CÁC NHÓM THUỐC ỨC CHẾ
HẤP THU GLUCOSE TỪ RUỘT NON
NHÓM ỨC CHẾ MEN
α
- GLUCOSIDASE


Cơ chế :
- Ưùc chế α-amylase và α-glucosidase trong ống tiêu hóa → làm chậm biến đổi
carbohydrate thành glucose → chậm hấp thu glucose

Tác dụng phụ :
Chủ yếu ở đường tiêu hóa: sình bụng, đầy hơi, tiêu chảy
Bao gồm : Acarbose (GLUCOBAY), Voglibose (BASEN), Miglitol
NHÓM ỨC CHẾ MEN
α
- GLUCOSIDASE
Các bệnh lý dạ dày-ruột gây kém hấp thu, các bệnh lý tăng tạo gas trong
đường tiêu hóa, loét ruột

Chống chỉ định :
Dùng thuốc ngay khi bắt đầu ăn

Lưu ý :
THUỐC LÀM GIẢM DI CHUYỂN THỨC ĂN
XUỐNG RUỘT
Pramlintide (SYMLIN)
Tác dụng: kéo dài thời gian làm trống dạ dày, ức chế tiết
glucagon
Dẫn chất của amylin, 1 hormone có tác dụng tương tự insulin.
THUỐC LÀM GIẢM DI CHUYỂN THỨC ĂN
XUỐNG RUỘT
Pramlintide (SYMLIN)
- Được khuyến cáo sử dụng chung insulin.
- Là thuốc duy nhất được FDA chấp thuận cho sử dụng trên bn
ĐTĐ type 1 bên cạnh insulin.

- Có tác dụng làm giảm cân
- Dùng tiêm dưới da trước mỗi bữa ăn
- Có nhiều tác dụng phụ trên đường tiêu hóa