Báo cáo " Xây dựng mô hình phát triển kinh tế Việt Nam trong thời kỳ đến năm 2020" pptx

DDD
NGHIEN
cum
-
TRAO DOI
DDD
XAY DONG MO
HlNH
PHAT
TRI^N
KINH
Tf
VIET
NAM
TRONG
THOI
KY
D^N
2020
Bui Tat Thang*
1.
Bo'i canh
Trong thdi gian gan day, van de xac
dinh mo hinh phat trien kinh te Viet
Nam den nam 2020 dUOc thao luan kha
soi ndi trong gidi nghien
cUu
lin cac nha
hoach dinh chinh sach. Bo'i canh chung
ciia cac cuoc thao luan do la:
- Kinh te the gidi da lam vao khung

hoang (2008)
dUOc
xem la toi te nhat ke
tif dai suy thoai 1929-1933 den nay.
Dudi
tac
dpng
cua cac chinh sach iing pho,
dien hinh la nhu'ng goi kich cau khong 16
cua nhieu Chinh phu va
n6 lUc
cai to, tai
CO
cau cac nen kinh te, da suy giam duoc
ngan chan va nhieu nen kinh te co dau
hieu phuc hoi; song mot so'
nUdc
van dang
gap kho khan.
O
khap moi noi,
ngUdi
ta
deu ban thao rat soi ndi ve mo hinh tang
trudng, trong do co viec xem xet lai
nhii'ng mo hinh da
tUng
giup cho nhieu
nen kinh te "cdt cdnh" trong qua
khU,

lieu nhu'ng mo hinh nay co con
thich
hop
hay khong? Ne'u mo hinh tang
trUdng
trUdc
day da
16i
thdi, thi nhu'ng nguyen
tac nao se lam ch5 dUa cho viec dinh hinh
mot mo hinh tang
trUdng
kinh te cua
tuong lai?
- Kinh te Viet Nam tuy chiu nhieu anh
hudng cua khiing hoang kinh te toan cau,
nhUng van
giu"
dUOc
mufc tang
trUdng
kha.
Vay lieu cd nha't thie't phai tinh de'n mot
mo hinh tang trUdng kinh te mdi? Da co
khong it tranh luan cho rang, dung la
kinh te Viet Nam vSn
giii'
duoc
mUc
tang

trudng kha
di
va
tUOng
ddi on dinh,
nhUng chat
lUOng
tang trUdng chUa cao,
thie'u ben vi/ng, su'c canh tranh tha'p, nen
dang rat can mot
"ddi
mdi II", ma mot
trong nhu'ng
trgng
tam la dinh hinh mpt
mo hinh tang triidng kinh te mai, nhanh
han,
hen
vUng
han.
2.
Yeu cau phat trien nhanh
hefn
va ben
vi?ng htfn ciia
nen kinh te
Vi^t
Nam
a) Phdt trien nhanh va hen vUng
nen kinh te, yeu

cdu
mang tinh thid
dai
Nhan
thUc
ve phat trien nhanh va ben
viJng
noi chung va nen kinh te noi rieng
la mot qua
trinh
dai. Nam 1992, Hoi nghi
thugng dinh ve Trai Dat hgp tai Rio de
Janeiro (Braxin) vdi sU tham gia cua dai
dien
hOn
200 nUdc va cac to
chUc
phi
chinh phu, da dUa ra Tuyen ngon Rio ve
moi trudng va phat trien. Hoi nghi da
tho'ng nhat
nhiJng
nguyen tac co ban va
phat dgng mgt chuong trinh hanh dgng vi
sU phat trien ben
vUng
mang ten Chuang
trinh Nghi
sU
21 (Agenda 21).

TU ngay 6 den 8 thang 9 nam 2000,
Hgi nghi thugng dinh Thien nien ky hgp
tai tru sd Lien hgp Qudc d New York vdi
sU tham gia cua 149 nguyen thii qudc gia
va nhi/ng ngUdi
dUng
dau Chinh phii 180
nUdc, da thong qua ban Tuyen ngon
Bui Tat Thang, Pho giao
sU,
Tien
si
kinh te, Vien
Chien luoc va Phat trien.
Sd'34
(7/2010)
QUAN
LY
KINH
TE
[OT1
NGHIEN
CUfU
-
TRAO
DOI
XAY
DLfNG
MO HiNH PHAT TRIEN KINH
T^

VlEl NAIV1
TRONG
THdl
KY DEN 2020
Thien nien ky, dugc coi nhu "nhiing nin
tdng thiet yeu cho mpt the giai hod hinh,
think vugng vd cong bdng hon". Ve
phuong dien hanh dgng, co the noi, quan
diem toan dien ve phat trien da dugc
thUa
nhan rgng rai tren toan the gidi vdi
dau moc lich suf vo ciing quan trgng da
dugc ghi trong Tuyen ngon Thien nien ky
eda
Lien
hgp
Quoc.
Nam 2002, Hgi nghi thugng dinh The
gidi ve Phat trien ben vi/ng tai
Johannesburg (Nam Phi) da nhin lai
nhii'ng viec lam qua 10 nam theo hudng
ma Tuyen ngon Rio va Chuong trinh Nghi
sU 21 vach ra, de tie'p tuc tie'n hanh mgt
so'
muc tieu Uu tien. NhUng muc tieu nay
bao gom xoa ngheo doi, phat trien nhu'ng
san pham tai sinh hoac than thien moi
trudng nham thay the cac san pham gay
6
nhiem, bao ve va quan ly cac nguon tai

nguyen thien nhien. Hgi nghi cung de
cap tdi chu de toan cau hoa gan vdi cac
van de lien quan de'n
sUc
khoe va phat
trien Dai dien cua cac quo'c gia tham
gia hgi nghi cung da cam ke't ve mgt
chien
lugc
phat trien ben vi/ng tai
m6i
quoc gia trUdc nam 2005.
b) Phdt trien nhanh vd ben vUng, yeu
cdu biic thiet
ciia
nhiifng niidc di sau
Trong the gidi toan cau hoa, neu
khong muon roi khoi quy dao phat trien
chung cua nhan loai, nhu'ng
nUdc
di sau
bat
huge
phai phat trien nhanh va ben
vi/ng. La mgt trong nhi/ng
nUdc
di sau,
Viet Nam hien con nam d top sau
ciia
nhu'ng

nUdc
di sau, cang tha'y ro han tinh
khan thiet
ciia
phat trien nhanh va ben
vi/ng. Trong boi canh cua
nUdc
chUa phat
trien, dang trong qua trinh chuyen doi
de hgi nhap sau rgng vao nen kinh te
khu vUc va the' gidi, viec nao do'i vdi Viet
Nam cung dang 6 trang thai cua "tie'n
trinh" chUa hoan tat vdi
nhUng mUc
do
khac nhau. Chinh vi vay, giai doan de'n
nam 2020 va tam nhin de'n 2030, cd mgt
vi tri dac biet quan trgng. Bdi day la
thdi ky cd nhiem vu phai giai quyet
dong thdi 3 van de lien quan de'n cai
thien vi the cua
nUdc
chUa phat trien, cd
hoan ta't dugc qua trinh
ddi
mdi (the
che) khong? va co hgi nhap dugc (thanh
cong) khong?
Cf thdi diem khdi dau chie'n
lUcfc

trong
giai doan tdi, kinh te Viet Nam da qua 25
nam ddi mdi md
cufa,
trong do cd 5 nam
gia nhap WTO, hgi nhap sau hdn vao he
thdng kinh te the gidi va khu vUc. Nam
2010,
da't nUdc da thoat khoi tinh trang
"dang phat trien thu nhap tha'p" va
chuyen sang trang thai chat
lugng
phat
trien mdi cua nUdc dang phat trien cd thu
nhap trung binh d
nae
tha'p nha't vdi mdc
GDP binh quan dau ngUdi khoang 1.100
USD.
Trang thai chat
lUdng
nay tUgng
dugng vdi trinh do hoan thanh bUdc
chuyen
tU
xa hgi nong nghiep truyen
tho'ng, khep
kin,
tU cap, tU tuc sang xa
hgi cong nghiep, md

cufa
va hgi nhap toan
dien vao the gidi va khu vUc.
Trong mgt nen kinh te, cac can do'i
vi
mo gii/a san xuat - tieu dung va tich luy -
tieu dung thay doi co ban ve chat, xa hgi
vUOt
qua trinh do "tai san xua't ra sU
ngheo doi" de bUdc sang trinh do san
xua't md rgng mgt
each vUng
chac. Day la
mgt budc chuyen trang thai mang tinh
each
mang sau sac. Budc chuyen nay tao
eg
sd de nen kinh te chuyen doi mo hinh
tang trudng tU "trgng cung" sang "trgng
cau", keo theo do la sU thay ddi can ban
trong tu duy chien
lugc
cua giai doan
2011 - 2020.
c) Ca sd thtic te de phdt trien
nhanh vd ben
vitng
kinh te Viet Nam
Hien tUgng kinh te thdn ky Dong A,
vdn

di rut ra td
NIEs
vd Trung Quoc
Mac du ngay nay, eac nUdc dang phat
trien chie'm sd dong va khong it nen kinh
te eon phai
dUOng
dau vdi
nhUng
kho
khan do tinh trang kem phat trien, ddi
sd'ng dan cU tha'p, nan ddi, mu
chiJ,
benh
OUAN LY KINH TE
So
34 (7/2010)
XAY DUNG MO HiNH PHAT
TRiiN
KINH
T^
Vl£T
NAM TRONG
THdl
KV
D^N
2020
NGHIEN Clh)
-
TRAO

DPI
^j^W
tat day vo euge sdng con ngUdi. Tuy
nhien, da cd khong it
nhUng
ta'm gUOng
phat trien kinh te than ky, nhanh chong
vUOn
len dudi kip eac
nUde
cong nghiep
phat trien ehi trong vong vai ba thap
nien. Dien hinh nha't trong sd nay phai
ke de'n nhom NIEs Dong A (bao gom:
Han Qudc, Dai Loan, Hdng Kong va
Singapore) trong
nhUng
thap nien cud'i
the ky XX va Trung Qude hien dai
(tU
cai
each md cufa). Vdi tdc do tang trUdng cao,
binh quan khoang 10%/nam (co nhu'ng
vung tdi 20%/nam) keo dai lien tue, da
cho phep nhu'ng nen kinh te nay trd
thanh cac "nen kinh te CNH mdi" (NIEs),
va nen kinh te Trung Qudc da nhanh
chong
vUOn
len de co quy mo ldn thd 3

vdi du truf ngoai te ddng dau the gidi.
Dang
luu
y la, hien tUgng kinh te "than
ky" deu da diln ra d nhiJng nUdc lang
gieng Viet Nam. Dieu dd eho phep chung
ta phai suy nghi, khong le lang gieng lam
dugc con Viet Nam lai khong?
Co y kien cho rang, sU phat trien cua
nhC/ng
nen kinh te NIEs tuy nhanh,
nhUng edng khong tranh dugc khiing
hoang. Cugc khiing hoang tai
chinh
chau
A
bimg
nd cuo'i nam 1997, Han Qudc la
mgt trong nhiJng nen kinh te bi anh
hudng nang ne nha't. Nhu'ng ndn kinh te
khac tuy khong bi nang nhU Han Qudc,
nhUng cung gap khong it kho khan va tdc
do tang trudng kinh te nhi/ng nam 1998-
2000 bi suy giam dang ke. Trong bdi canh
khung hoang tai ehinh chau A, cung da co
y kie'n binh luan mo hinh phat trien Dong
A da "chet", rang da den liic nhu'ng nUde
dang CNH phai di tim mgt mo hinh mdi
de dam bao phat trien nhanh va ben vufng
thich hgp hon vdi xu the toan eau hoa

diin ra manh me. Cung cd the mo hinh
phat trien Dong A da khong con thich
hgp vdi tinh hinh mdi. NhUng khong phai
vi vay ma phu nhan y nghia lich suf cua
mgt mo hinh phat trien da giup mgt sd
nUdc chi trong mgt thdi gian ngan nhat
trong lieh suf phat trien kinh te, da
ehuyen
tU
tinh trang nUdc ngheo, kem
phat trien de trd thanh nhiJng nen kinh
te CNH mdi (nen kinh te da hoan thanh
CNH).
Vl du nhu Han Qudc da la thanh
vien Clia
nhdrtl
OECD
tU
nam 1996. Dung
la khi khiing hoang tai chinh khu vUc
(19973 va the gidi (2008-2009) nd ra, cac
nen kinh te khong thoat khdi anh hudng.
NhUng trong cugc chien chdng dd khung
hoang, hg ddng d vi the va tU each
ciia
nen kinh te da CNH,
each
chdng dd
ciia
nhu'ng nen kinh te nay chac chan da

khac ban trong vi the khi con la nhu'ng
nen kinh te kem phat trien. Hon ntJa, noi
den nhom NIEs Dong A va each ma hg
tien hanh cai each kinh te de vUgt qua
khung hoang kinh te - tai chinh khu vUc
nam 1997-1998, eac nha kinh te deu
khong khoi ngac nhien ve nang
lUc
va
hieu qua cua eai
each.
Sau nam 2000, kinh te cae nudc NIEs
nhanh chong lay lai da tang trUdng,
khong chi cao ve
td^c
do ma c5n cai thien
dang ke ve hieu sua't va chat
lUOng.
Dudi
tac dgng rat manh ciia khung hoang kinh
te - tai chinh khu vUc nam 1997-1998,
Han Quo'c da tien hanh co ca'u lai nen
san xua't. Neu giai doan 1987-1997, tdc do
tieu dung nang lugng binh quan tang
10,3%/nam
va tdc do tang GDP dat
7,7%/nam, nghia la do co gian
giUa
mdc
tang tieu diing nang

lugng
so vdi tang
GDP la 1,34 thi d giai doan 1998-2007,
toe
do tang tieu dung nang
lugng
binh
quan da giam xudng eon
4,2%/nam
va tdc
do tang GDP dat 5,6%/nam. Quan he co
gian
giUa
mdc tang tieu dung nang lugng
so vdi tang GDP la 0,75. Mgt co ca'u kinh
te tieu dung
it
nang lugng
hon
da hinh
thanh
tU
sau khung hoang (KNEF, 2008).
Cho du khong tranh dugc anh hudng
ciia
khiing hoang nhUng ta'm gUOng phat trien
nhanh va ben vdng eua nhufng nen kinh
te d ngay trong khu vUc da la nhu'ng
b&ng
chUng

lich sd thoi thuc chung ta
vUon
len
56
34(7/2010)
QUAN LY KINH TE
[OT1
NGHIEN Clhl
-
TRAO
DOI
XAY DUNG MO HiNH
PHAT
TRI^N
KINH
T^
VIET NAM TRONG
THdl
KY
eE'N
2020
manh me.
Ca sd phdt trien nhanh vd bin vdng
eda
nin kinh te Viet Nam nhdng
ndm
sdp tai
Cac nha phan tich cho rang, kinh te
Viet Nam hien cdn phdt trien dual mdc
tiim ndng. Viet Nam hoan toan co the

dat dugc thanh cong nhu nhiJng nen kinh
te trong khu vUc da bie'n thanh NIEs xet
ve
khia
canh phat trien kinh te nhanh va
ben vdng. Theo thdng ke ehinh thdc eua
Nha nude, Viet Nam la mgt trong sd rat
it nudc
CO
ty le vdn dau tu/GDP eao nha't
the gidi. NhUng nghien cdu kinh te gan
day Cho tha'y, ty le dau tU cao nhUng chi
dat dugc td'c do tang trUdng
vUa
phai,
chdng to hieu suat dau tU chUa cao.
Vi
the,
CO
the nang cao
hon
niJa td'c do tang
trudng ma khong can dUa them vo'n dau
tu vao nen kinh te. Luan diem nay cang
duge cung cd khi so sanh ehi sd ICOR eua
Viet Nam hien nay vdi mgt sd nen kinh
te trong thdi ky CNH.
Thai ca ddn sd vdng d Viet Nam
Trong linh vUe dan so'
hge,

"ky nguyen
dan sd vang"
dUOe
quan niem la khi tong
ty suat phu thuge (sd ngUdi trong do tudi
0-14 cgng vdi sd ngUdi
tU
65 tudi trd len,
chia cho sd ngUdi trong do tudi 15-64) d
mdc dudi 50%. Theo dU bao, Viet Nam
dang bude vao thdi ky dan sd vang. Thdi
ky nay se keo dai khoang 30 nam (ti/
nam 2010 den khoang 2040). Su xua't
hien yeu
td^
"dan
sd^
vang" cd the xem la
mgt
CO
hgi tdt ddi vdi tang trUdng va
phat trien mgt khi phat huy dugc nhu'ng
Uu the cua ngudn nhan
lUc.
Chae chan la,
ket cau dan sd vang eung vdi mdc thu
nhap binh quan dau ngUdi da dat tren
1.000 USD va dang tiep tuc gia tang , se
lam biing no mdc cau nhu'ng mat hang
tieu dung lau ben hien dai va eae loai

dich vu di kem. Tuy nhien, yeu td "ky
nguyen dan sd vang" cung co the trd
thanh mgt thach thdc xa hgi khong nho
neu khong tao dugc nhieu viec lam vdi
mUc nang sua't va chat lugng ngay mgt
cao hon.
NhUng nhdn td mat xudt hien khac
Kinh te Viet Nam con ed
nhUng
ye'u to' cd
the lam
eg
sd thUc te de thUc hien phat
trien nhanh va ben viJng, dugc the hien d
nhu'ng mat dUdi day:
+ NgUdi Viet Nam sau nhieu thap ky bi
chien tranh dang xua't hien khat vgng
phat trien, dugc xem nhU mgt yeu to' xa
hgi thuan lgi do'i vdi sU phat trien cua
mgt quo'c
gia.
Chinh tam ly xa hgi nay se
gop phan nuoi dUdng va tao moi trUdng
eho sU phat trien cua tai nguyen kinh
doanh, dd la
lUc lugng
doanh nhan.
-1-
Chinh tri xa hgi dn dinh la dieu kien
tien de rat quan trgng de phat trien.

+ Cugc khung hoang tai ehinh va suy
thoai kinh te toan eau vdi nhiJng tac dgng
den nudc ta da lam bgc lg ye'u kem eua
chinh minh, giup chung ta nhin nhan dung
minh hgn. Neu ed tinh than thUc sU cau thi
va quyet tam
khSe
phuc, Viet Nam se thiet
ke dugc mgt mo hinh phat trien tdt va tao
dugc niem tin trong toan xa hgi.
+ Cd kha nang nhieu nam trong thdi
ky 2011-2020 se la
nhUng
nam phue hdi
va tang trUdng kinh te the gidi sau eon
khung hoang. Va nhU vay, thdi gian thUc
hien chien lugc 2011-2020 cung la ehu ky
phuc hdi va tang trUdng kinh te nUdc ta.
Day se la mgt thuan lgi de cd the tang
tdc phat trien.
Vi nhdng yeu to hen ngodi
+ Trong xu the phat trien kinh te tri
thdc va su phd bien cua mang san xua't
toan cau, Viet Nam cd co hgi de thay ddi
tu duy phat trien. Theo hudng nay, nhdng
nudc di sau cd the tap trung vao phat
trien mgt sd linh vUc san xua't va dich vu
eong nghe cao, chu dgng tao ra ngudn
nhan
lue

eo ky nang de tie'p can cd hieu
qua chie'n
lUgfc
phat trien cua cac TNCs.
Trong dieu kien mdi, sU dich chuyen nay
la dieu kien quan trgng de Viet Nam tao
QUAN
LY
KINH TE
So
34 (7/2010)
XAY DUNG MO HINH
PHAT
TRI^N
KINH
T£
VIET
NAM TRONG
THOI
KY
D^N
2020
NGHIEN Clh)
•
TRAO
DPI
{^IW
bdt pha phat trien.
-I-
Xu hudng tu do hda di chuyen cac

ngudn
lUe
va dich chuyen trung tam phat
trien toan cau sang khu vUc chau A-Thai
Binh Duong giup Viet Nam cung nhU
nhieu nUdc trong vung cd co hgi trong huy
dgng va tan dung mgt khdi lugng ldn eae
ngudn
lUc
chat
lugng
cao eua the gidi de
cat canh phat trien,
thUe
hien tien
nhanh, tien nhay vgt, thu hep khoang
each tut hau va tien tdi dudi kip the gidi.
-I-
Su nang dgng eua hop tac Dong A va
ASEAN dang tao co hgi de Viet Nam
phat huy vai tro eua mgt thanh vien quan
trgng cua ASEAN/AFTA, vUOn len tham
gia vao nhom phat trien nha't trong
ASEAN. Nhd do, chu dgng
hon
trong cae
tien trinh hgp tac Dong A, chau A-Thai
Binh Duong cung nhU chuan bi dieu kien
de xuc tien cae AFTA song phuong. Nhd
gan ket chat che hon vdi eac dinh ehe da

phuong, Viet Nam se tang dang ke sde
manh thuong lugng trong eae quan he tay
doi,
giam dugc
sde
ep cdng nhU sU ap dat
tu
ben ngoai.
+ Tren nen tang phat trien hien ed,
vdi tu each thanh vien day du cua
ASEAN, APEC, WTO, Viet Nam cd nhieu
CO
hgi de chu dgng tham gia vao cac tien
trinh toan eau va khu vUc theo each ciia
ngudi de xuat sang kien, tham gia nhieu
hon nda trong viec soan thao luat chgi,
nhat la trong tie'n trinh hgp tae khu vUe
va tieu khu vUe. Chinh vai tro dieu phoi,
thanh vien cua nhdm hat nhan trong cac
chuong trinh hgp tac khu vUc ve kinh te,
ehinh tri va an ninh se la dieu kien de
nang cao vi the va khien eho the gidi
thay ddi
each
nhin
dd^i
vdi Viet Nam,
giup tang cUdng an toan phat trien cua
Viet Nam.
Tom lai, vdi ddi mdi va md cufa hgi

nhap,
ket hgp gida co hgi phat trien do
chinh Viet Nam tao ra eung vdi sU hd trg,
thue day bdi ngudn
lUc
ben ngoai, cgng
hudng thanh co sd thUc te de thUe hien
phat trien nhanh va ben vdng trong thdi
ky sap tdi.
3.
Quan diem dinh hinh mo hinh
phat trien nhanh va ben
viXng
nen
kinh te
Vi^t
Nam thdi ky den 2020
Bd^i
canh va dieu kien xay dUng mo
hinh
vUa
doi hoi,
vUa
cho phep Viet Nam
can va cd the phat trien nhanh va ben
vdng nen kinh te trong thdi ky
tU
nay
den nam 2020. De gdp phan thao luan ve
viec dinh hinh md hinh kinh te cua thdi

ky nay. Theo ehung toi, can quan triet
mgt
so
quan diem mang tinh nguyen tac
CO
ban sau day:
a. Phdt trien de dn dinh vd dn dinh
de phdt trien
Khi ban ve quan he gida dn dinh va
phat trien, xu hudng ehung thudng nhan
manh den dn dinh, eoi on dinh la tien de
can thiet de phat trien. Dieu nay hoan
toan dung, nha't la trong
bd^i
canh khdi
dgng tien trinh ddi mdi. Khi thanh tri
tudng nhu
vinh
hang eua CNXH la Lien
X6 va he tho'ng eae nUde XHCN Dong Au
sup dd (cuo'i thap ky 1980), Trung Quo'c
sau 10 nam cai each md
eda
xay ra sU
kien Thien An Mon (1989), yeu td dam
bao dn dinh
mSc
nhien
duge
Uu tien de

tao tien de can thiet cho phat trien. Su
dn dinh trong quan he vdi phat trien, d
day, la sU dn dinh
duge
hieu theo nghia
rgng, toan dien, bao gdm ca dn dinh
chinh tri, dn dinh kinh te vi mo va dn
dinh xa hgi. Tuy nhien, tren 20 nam ddi
mdi d nUdc ta, bo'i canh quoc te va trong
nudc da eo nhieu doi khac.
On dinh van la tien de
cin
thiet cho
sU phat trien, nhUng mdc do bat huge
phai Uu tien nhU mgt le
sd^ng
cdn duy
nha't thi khong gidng nhU thdi ky khdi
dgng tien trinh ddi mdi ciia nhdng nam
1980 - 1990. Bdi vi, qua nhdng bien ed
36
34(7/2010)
QUAN LY KINH TE
[l^{\\\\
NGHIEN cim
•
TRAO
DPI
XAY DUNG MO HlNH
PHAT

TRI^N
KINH li
Vl£T
NAM TRONG
ThdlKY
O^N
2020
thang tram cua ddi mdi va md cufa, mgi
ngudi da hieu hdn ban chat cua ed che
KHH tap trung va ca ehe thi trUdng
(trong sU so sanh bang trai nghiem thUe
tien).
Ngudi dan va cac doanh nghiep da
cd kinh nghiem hon
trUde
nhdng bien
dgng eua thi trUdng. Do sU phat trien eua
mang
lUdi
thong tin va md cufa, hgi nhap,
mgi ngudi hieu hgn the gidi ben ngoai.
Vi vay, sU toi luyen trong eo che mdi
giup con ngudi cd ban linh hgn, trUdng
thanh hgn, it bi hoang mang dao dgng
hon nhieu so vdi thdi ky dau ddi mdi.
Trong bdi canh ay, nhu cau phat trien,
vUOn
len "sanh vai cac cUdng qudc nam
chau", khang dinh dang cap trong the
gidi

vUa
hgp tac vUa canh tranh da trd
thanh tam ly phat trien ehung eua dai da
sd^
nhan dan.
Chung ta khong xem nhe dn dinh,
nhUng dn dinh ehi dugc giiJ vdng va lam
dugc tien de can thie't trong quan he bien
chdng vdi phat trien; dn dinh nhd phat
trien, thong qua phat trien va trong sU
phat trien. NhUng nhan td doi hoi phai
phat trien nhanh mdi gid duge dn dinh
dang ngay cang tang len. Ddi mdi ma
ngudi dan khong tha'y duge cugc sdng eua
hg dugc cai thien thi
suTc
ha'p
din
cua ddi
mdi se suy giam. Trong giai doan dau ddi
mdi,
tu
thieu doi sang cd an ed mac, mgi
ngudi cam nhan dugc ngay tae dgng tieh
eUe cua ddi mdi. Mgt the he ngUdi (sau 20
nam) sinh ra trong ddi mdi, khong ti/ng
nem trai ddi an, thieu mac, nhUng khong
cam tha'y cugc sdng thay ddi theo hUdng
di len, hg khong cam tha'y tinh thiet
than cua doi mdi. Hgn nda, do qua trinh

dd thi hda, cong nghiep hda, mgt bg
phan dan cU trUde day lam nong nghiep,
da cai thien dugc cugc song va dn dinh
nhd viec lam trong nong nghiep, nay
khong con da't (do ehuyen ddi da't nong
nghiep sang
linh
vUc khac), khong cd
viec lam, khong cai thien dugc cugc song,
tam ly bat on phat sinh. Vi vay, phai
phat trien nhanh mdi tao ra
dUcJc nhieu
eg hgi viec lam cho nhieu ngUdi va vi the
mdi dn dinh duge.
Gan day, trUde tinh hinh kinh te the
gidi lam vao khung hoang, nhdng phan
tich tinh hinh tang trUdng kinh te trong
nUdc cho tha'y, tang trUdng kinh te nUdc
ta cdn dua nhieu vao mufc do gia tang cac
ngudn luc (phat trien theo chieu rgng).
Mgt sd nhan xet cho rang, cin phai
nhan manh chat
lucfng
tang trUdng;
trong giai doan sap tdi, nen Uu tien chat
lugng han la tang tdc tdc do tang trUdng.
That ra, neu khong dam bao phat trien
cd hieu sua't, thi cung khdng the dam bao
duge td'c do tang trUdng cao mgt each
ben vdng.

TrUdc yeu cau eua phat trien kinh te -
xa hgi cua da't nUdc thdi ky 2011- 2020,
tu nhdng du bao kinh te the gidi bUdc vao
thdi ky toan cau hda sau, rgng, kinh te
tri thufc hinh thanh va phat trien, tUgng
quan
lUc lugng
kinh te va ehinh tri the
gidi ed nhieu thay ddi, diln bie'n kinh te
va chinh tri cd nhieu tinh hudng phdc
tap,
khd ludng. Trong khi nen kinh te
Viet Nam mdi qua ngUdng ngheo, dang
budc vao thdi ky cua
nUde
ed mdc thu
nhap trung binh vi/a cd
eg
hgi de trd
thanh nUde eong nghiep phat trien, lai
vCfa
cd nguy ca rui ro rai vao
"biy
cua
nudc cd mUc thu nhap trung binh", luan
quan d trinh do "thu nhap trung binh",
khong vUgt len thanh nUde cong nghiep
phat trien dugc. Ca tinh hudng ben trong
lln
ben ngoai dang dat ra nhdng yeu cau

dae biet, rat he trgng do'i vdi phat trien
kinh te - xa hgi da't nUde. Tinh chat "phat
trien" eua thdi ky chien
lugtc
nay trd nen
rat ro rang, khac han vdi chien luge "vUdt
qua khung hoang", van con dam net tinh
the "cdu nguy" cua thdi ky chien
luoc
1991-2000; rat khac vdi chie'n lugc "tao
tien de" de cho sU phat trien trong giai
doan 2001-2010. Thdi ky chie'n luge 2011-
2020 mang dam net "phat trien" ham y
QUAN LY KINH TE
So
34 (7/2010)
XAY DUNG MO HiNH
PHAT
TRI^N
KINH ll
VIET
NAM TRONG THdl KY
D^N
2020
NGHIEN C6U
-
TRAP
POI
[^i<
mang tinh "dugc - thua" trong cugc tranh

dua phat trien cung thdi dai, eung cac
"cUdng qudc 5 chau" de quyet dinh rut
ngan khoang each phat trien so vdi cae
nude di trUde de, cd the "hda rdng', da trd
thanh nhiem vu khach quan, mang tinh
lieh suf.
Nhu vay, trong giai doan mdi, van phai
khang dinh nguyen ly dn dinh de phat
trien, nhUng each nhin ve dn dinh phai
cd sU thay ddi. Dd la dn dinh nhd vao
phat trien, thong qua phat trien va trong
sU phat trien. Tinh ben vdng cua tang
trudng nhanh nam trong nguyen ly quan
trgng nay.
6. Phdt trien cung thdi dai, theo
kip
biCdc
tien cua thdi dai
Trong lich suf phat trien, the gidi da
tUng chdng kie'n rat nhieu mo hinh kinh
te.
Gidi nghien edu da dUa ra nhdng so'
lieu cho tha'y, trong sudt 2000 nam ke
tU
dau Cong lieh den nay, kinh te the gidi
ve eg ban da trai qua 3 da'u mdc quan
trgng xet ve tdc do tang trddng. Dd la:
Giai doan khdi dau keo dai 1000 nam (0-
1000),
kinh te the gidi tang trudng khdng

dang ke, binh quan khoang
0,01%/nam.
Giai doan II: 820 nam (tU nam 1000 de'n
1820),
tang trUdng binh quan dat
0,22%/nam, cao hon binh quan cua 1000
nam trUde tdi 22 lan, song van con rat
tha'p.
Giai doan III: iii nam 1820 den
nam 1998 (178 nam), mdc tang trUdng
binh quan len
2,21%/nam,
cao hon binh
quan cua 820 nam trUde 10 lan, va gap
221 lan so vdi binh quan cua 1000 nam
dau).
(Xem bang 1)
Bang 1. GDP, toe dp tang
trvTofng
GDP toan cau va cac vung chu yeu (0-1998 A.D)
0
1000
1820
1998
ty USD quoc te nam 1990
Tay Au
Western Offshotts
(My, Canada, Uc
va Newsealand)
Nhat

Tong nhom A
Chau My La tinh
Dong Au
vh
Lien
bang
X6 Viet cu
Chau A (Khong ke
Nhat Ban)
Chau
Phi
Tong nhom B
The gidi
11,1
0,5
1,23,2
12,8
2,2
3,5
77,0
7,013,7
89,7
102,5
10,2
0,8
20,7
14,1
4,6
5,4
78,9

31,0
102,7
116,8
163,7
13,5
2.582,0
198,0
14,1
60,9
390,5
1.039,0
496,5
694,4
6.961,0
8.456,0
0,10
17.998,0
2.942,0
1.793,0
9.953,0
0,07
15.727,0
33.726,0
0-1000
1000-1820
1820-1998
(toe do tang
tn/dng
binh quan nam)
-0,01

0,05
0,23
0,01
0,07
0,05
0,00
0,10
0,01
0,01
0,34
0,35
2,75
0,32
0,14
0,29
0,20
1,99
0,19
0,22
2,13
3,68
2,57
3,05
1,92
1,84
1,96
2,21
Nguon: Appendix
2001),
p28.

B;
Angus Maddison: The World economy:
Amillennial
Perspective (OECD
36
34(7/2010)
QUAN LY KINH TE
[TOI
NGHIEN
cim
-
TRAO DOI
XAY DUNG MO HiNH
PHAT
TRI^N
KINH TE
VI6T
NAM TRONG THdl KY DEN 2020
Phan tich sd lieu bang 1 eho tha'y, kinh
te the gidi mdi phat trien khoang 190
nam gan day. So vdi lich suf 5000 nam eua
nhan loai thi sU phat trien kinh te nhanh
chdng dudng nhu vUa mdi
bSt
dau. Trong
2 the ky qua, dac biet
tU
gida the ky XX
den nay, kinh te the gidi
vifa

phat trien
nhanh,
vi/a
kiem
eh
Ung nhieu loai mo
hinh kinh te khac nhau. Su sang lgc eua
thUc te da lam ndi bat tinh
hgfp
ly, hieu
qua eua kinh te thi trUdng. Cd mgt
sd^
mo
hinh (bien the), nhUng ve eg ban deu
thuoc hai loai dien hinh: kinh te thi
trudng tu do (My) va kinh te thi trUdng xa
hgi (mgt sd nUde Tay va
B^e
Au: DUc,
Thuy Dien ). Mac du ed sU khac biet, song,
nhdng nen kinh te thi trUdng phat trien
nhat ngay nay (gdm 30 nUdc la thanh vien
cua Td chdc Hgp tac va phat trien kinh te
- Organisation for Economic Co-operation
and Development - OECD), deu cd chung
dac diem eg ban la mgi boat dgng tuan thu
theo nguyen tac thi trUdng.
Mgt nhdm nUde cham phat trien nhd
tang toe da trd thanh NIEs ehi trong thdi
gian khoang 3-4 thap ky, cd nUde da gia

nhap OECD (Han Qudc). Tuy khong hoan
toan dap theo khuon
miu
eua cae nUdc di
trUde nhUng cac nUde NIEs deu la nhdng
nen kinh te thi trUdng. Nguyen tae ay da
tao ra cae nUdc cong nghiep phat trien va
dang
din
dat kinh te the gidi
bUde
vao ky
nguyen kinh te tri thUe.
Trong nghien cdu cae mo hinh kinh te,
van de dat ra la, vi sao cd nhieu
nUde
di
theo md hinh kinh te thi trUdng, nhUng
chi mgt sd it nUdc thanh cong? Cau tra
ldi la d tinh hieu qua cua moi mo hinh
kinh te thi trUdng dugc chgn
lUa
va theo
dudi. Tdng ket kinh nghiem phat trien
kinh te cua cac nUde OECD va nhUng nen
kinh te mdi CNH cho tha'y, eae mo hinh
kinh te thi trUdng cu the du cd khac nhau
d diem nay diem khac, nhUng de cd hieu
qua, deu mang nhdng
d^c

diem chung, co
ban, dd la:
- Cd tinh canh tranh eao
- Binh dang trong tie'p can gia nhap thi
trUdng
- Can thiep Chinh phu hcfp ly; luat
phap (kinh te) ro rang, minh bach va ed
hieu
lUe.
Mdi dac diem chung neu tren deu ham
chUa nhieu ngi dung, da
dugfc
cac cong
trinh nghien cdu phan tich sau sac ca ve
khia canh hoc thuat
lln
thUc
tiin.
NhUng nen kinh te cham phat trien ngay
nay ed the dUa vao dd de
lUa
chgn hoac
sang tao ra cac mo hinh phat trien kinh
te phu hgp. Vdi hg, ne'u ed "lgi the' eua
ngudi di sau" thi
lui
the ay chinh la kha
nang hge hoi va bat chudc (ed sang tao)
eai hay, ddng thdi cd eg hgi tranh dugc
eai sai eua ngUdi di trUdc. ThUe te phat

trien kinh te the gidi ndi ehung va cac
nen kinh te OECD va NIEs ndi rieng eho
tha'y, nhUng nUdc kinh te thi trUdng phat
trien nha't the gidi ngay nay khong phai
khong ed that bai (khong hieu qua hoac
suy thoai), tham ehi cdn rat nang ne,
nhung viee hg trd thanh OECD va NIEs
da chUng to, khong phai md hinh tdng
quat ma hg theo dudi bi that bai, ma ehi
that bai mdi khi nen kinh te ay khong
dam bao duge 3 dac diem chung da neu
ra
Mo hinh kinh te thi trUdng dinh hUdng
XHCN d nude ta tuy eon nhieu van de
can tie'p tuc nghien eUu, nhUng nguyen
tac thi trudng trong boat dgng kinh te
can dugc khang dinh nhu mgt trong
nhdng ket luan ly luan da dugc thUc tiin
kiem dinh. Vi vay, ve mat y thdc he,
chung ta ed du can cd de giuong cao nggn
cd CNXH nhUng khong vi the ma khong
sd dung nhdng tri thUe mang tinh cong
cu ma loai ngudi da mat bao eong
sde
eua
nhieu the he mdi tich luy dugc. Phat
trien cung thdi dai la theo kip budc tie'n
cua thdi dai ve tU duy, ve tri thdc, la tiep
thu duge tinh hoa van hda tri thdc cua
QUAN

LY
KINH
TE
36 34(7/2010)
XAY
DUNG
MO
HiNH
PHAT
TRIEN KINH
T£
VIET NAM TRONG
THCJI
KY
D6'N
2020
NGHIEN CIA)
-
TRAO
DOI
lo'i rrwi
nhan loai, ddng thdi ddng gdp tri thdc,
van hda Viet Nam vao sU phat trien van
minh nhan loai.
TA! LIEU THAM KHAO
• Amartya Sen (2002), Phdt trien
Id
quyen tU
do,
NXB Thdng ke, Ha Noi.

. Angus Maddison (2001), The World econo-
my: Amillennial Perspective, (OECD 2001).
• Bruno Amoroso (2001), On Globalization -
Capitalism in the
21st
Century,
Roskilde,
Denmark.
. Oxfam International (1997),
Tdng
trUdng
vai cong bang, Chuong trinh thao luan ve
chu de xoa doi giam ngheo
thdng
9/1997.
. Michael P.Todaro (1998), Kinh te hoc cho
the giai
thii
ba, Nxb Giao due, Ha Noi.
. Mark Shousen (2007), The Big Three in
Economics. M.E. Sharpe, Armonk, New
York. London, England 2007.
• Phdt triin con ngiidi - Tic quan niem den
chien
lugc
vd hdnh dgng, NXB Chinh tri
Qudc gia, Ha Noi, 1999.
• Korea Nuclear Energy Foundation - KNEF,
2008.
+ Harvard University - John F. Kennedy

School Government -
+
Chifong
trinh chau A:
Lua
chon Thanh
cong Bai hoc
tH
Dong A va Dong Nam A
cho tuong lai cua Viet Nam - Mot khuon
khd chinh sach phat trien kinh te - xa
hoi cho Viet Nam trong giai doan 2011 -
2020.
Bui The
Ci/dng,
"Ky nguyen dan sd vang
d
Viet Nam: mot dai luong trong bai toan
phat trien?"
Hoi thao "Chien
luoc
phat trien kinh te-xa
hoi cua Viet Nam trong bdi canh hoi nhap
qudc te", Vien Chien
luoc
phat trien Ha
Noi,
24/6/2004.
Shu Yongqing (2002), "Xa hoi loai
ngUdi

di
ve dau? Hoi cd va binh luan ve the ky XX",
Vien Thong tin khoa hoc xa hoi, Sd TN
2002 - 76 & 77, Ha Noi 2002.
Bui Tat Thang (2006), Chuyen dich ca
cdu
ngdnh kinh te a Viet Nam, Nha xuat ban
Khoa hoc Xa hoi, Ha Noi.
Tran Van Tho (1997),
"Cong
nghiep hoa
Viet Nam trong
th&i
dai chau A - Thai Binh
Duong", Thai bdo Kinh te Sdi Gdn, VAPEC,
1997.
Tran Van Tho (2008), "TU cai
each
tiem
tien den xay dUng co che' chat
luong
cao",
Hpi thao Nha Trang, thang 7/2008.
•
:•!
r1
So
34
(7/2010)
QUAN LY KINH

TE