Hoàn thiện công tác lập và thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh tại Tổng công ty công nghiệp ô tô Việt Nam

-1-

Chuyên đề tốt nghiệp

LỜI MỞ ĐẦU
Việt Nam ra nhập WTO là bước ngoặt lớn trong nền kinh tế của Việt Nam, sự
kiện đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong nền kinh tế. Khi Việt Nam tham gia
WTO các doanh nghiệp trong nước có nhiều cơ hội tham gia vào thị trường thế giới,
ngược lại cũng tạo điều kiện cho hàng hóa của các nước khác xâm nhập vào Việt Nam.
Để hàng hóa trong nước cạnh tranh được với hàng hóa nước ngồi, để các doanh
nghiệp Việt Nam trụ vững trên con đường hội nhập với nền kinh tế thế giới, quản lý
doanh nghiệp là hoạt động vô cùng quan trọng. Để quản lý doanh nghiệp một cách hiệu
quả, kế hoạch hóa là cơng cụ phục vụ cho việc quản lý doanh nghiệp. Kế hoạch hóa
giúp thiết lập và thực hiện các quyết định chiến lược. Trong xu thế hội nhập và cạnh
tranh, để các doanh nghiệp có thể tồn tại được buộc các doanh nghiệp phải có những
chiến lược phát triển, tầm nhìn và mục tiêu mang màu sắc riêng. Vì vậy cơng tác kế
hoạch hóa trong doanh nghiệp ngày càng cần được chú trọng đặc biệt là công tác kế
hoạch hóa sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp.
Trong thời gian thực tập, tìm hiểu thực tế tại Tổng cơng ty cơng nghiệp ơ tơ
Việt Nam, tơi đã tìm hiểu công tác kế hoạch tại Tổng công ty để thực hiện chuyên
đề tốt nghiệp với đề tài: “Hoàn thiện công tác lập và thực hiện kế hoạch sản xuất
kinh doanh tại Tổng công ty công nghiệp ô tô Việt Nam”. Trong thời gian thực tập
và hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến PGS. TS
Phan Thị Nhiệm người hướng dẫn trực tiếp tôi đề tài này cùng với các giảng viên
của khoa Kế hoạch- phát triển đã cung cấp kiến thức để tơi hồn thành được báo cáo
này. Đồng thời tơi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, Phòng Kế hoạch thống kê,
các phịng ban khác cùng tồn thể các cán bộ công nhân viên Tổng công ty công
nghiệp ô tô Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ tơi trong suốt q trình
thực tập.
Chun đề tốt nghiệp gồm 3 phần chính:
Chương I: Lý luận chung về kế hoạch sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp

Chương II: Đánh giá công tác lập và thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh
của tổng công ty công nghiệp ô tô Việt Nam
Chương III: Giải pháp hồn thiện cơng tác lập và thực hiện kế hoạch sản xuất
kinh doanh tại tổng cơng ty cơng nghiệp ơ tơ Việt Nam
SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


-2-

Chun đề tốt nghiệp

Vì thời gian thực tập có hạn cùng với nhận thức, kinh nghiệm còn hạn chế
nên chuyên đề khơng thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được sự đóng
góp ý kiến của các thầy cơ khoa Kế hoạch và phát triển và Tổng công ty cơng
nghiệp ơ tơ Việt Nam để hồn thiện hơn nữa chuyên đề này và tích lũy thêm được
kinh nghiệm nghề nghiệp cho bản thân.

SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


-3-

Chuyên đề tốt nghiệp

CHƯƠNG I
LÝ LUẬN CHUNG VỀ KẾ HOẠCH SẢN XUẤT
KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP
1, Tổng quan về kế hoạch hóa trong doanh nghiệp
1.1 Khái niệm
1.1.1 Kế hoạch hóa
Theo cách hiểu tổng quát nhất, kế hoạch hóa là “hoạt động của con người
trên cơ sở nhận thức và vận dụng các quy luật xã hội và tự nhiên đặc biệt là các quy
luật kinh tế để tổ chức quản lí các đơn vị kinh tế - kĩ thuật, các ngành, các lĩnh vực
hoặc toàn bộ nền sản xuất xã hội theo những mục tiêu thống nhất; dự kiến trước
phương hướng, cơ cấu, tốc độ phát triển và có những biện pháp tương ứng bảo đảm
thực hiện, nhằm đạt hiệu quả kinh tế - xã hội cao. Công tác KHH bao gồm việc dự
đoán, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch và đánh giá hoàn thành kế hoạch.
KHH xã hội chủ nghĩa là sự cụ thể hoá cương lĩnh chính trị và chiến lược phát triển
kinh tế - xã hội trong từng giai đoạn nhất định bằng các mục tiêu, nhiệm vụ, chỉ tiêu
và biện pháp cụ thể. KHH phải kết hợp giữa dự đoán và phương hướng chỉ đạo phát
triển kinh tế quốc dân của nhà nước với tính chủ động, sáng tạo và quyền tự chủ
kinh doanh của các tổ chức kinh tế - xã hội, các đơn vị cơ sở; phải vận dụng đầy đủ
các quy luật phát triển và các quan hệ kinh tế - xã hội của chủ nghĩa xã hội, các
quan hệ thị trường, quan hệ hàng hoá - tiền tệ trong tất cả các khâu của nền tái sản
xuất xã hội. Cơ chế KHH tập trung cao độ được xem là phương pháp quản lí cơ bản
của các nước xã hội chủ nghĩa trước đây đã được thực tiễn kiểm nghiệm là quan
liêu, mang nhiều tính chủ quan, duy ý chí, do đó nền kinh tế rơi vào tình trạng trì
trệ, khủng hoảng trầm trọng; hiện nay nó đang được đổi mới bằng sự kết hợp KHH
bằng các chỉ tiêu mang tính pháp lệnh với việc vận dụng quan hệ thị trường và cơ
chế thị trường, dưới sự quản lí của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.”(từ
điển bách khoa Việt Nam)
1.1.2 Kế hoạch hóa trong doanh nghiệp
Kế hoạch hóa trong doanh nghiệp là một trong những bộ phận của KHH nói
chung. KHH hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp( gọi tắt là KHH

doanh nghiệp) là một quy trình ra quyết định cho phép xây dựng một hình ảnh
SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


-4-

Chuyên đề tốt nghiệp

mong muốn về một trạng thái tương lai của doanh nghiệp và quá trình tổ chức triển
khai thực hiện mong muốn đó.
Như vậy KHH doanh nghiệp là thể hiện kĩ năng tiên đoán mục tiêu phát triển
và tổ chức quá trình thực hiện mục tiêu đạt ra. Cơng tác này bao gồm 2 khâu chính
đó là
• Lập kế hoạch
• Tổ chức thực hiện kế hoạch, kiểm tra, điều chỉnh và đánh giá công tác kế hoạch
1.2 Vai trị của cơng tác kế hoạch hóa trong doanh nghiệp
1.2.1 Vai trị trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung
Kế hoạch hóa tập trung là mơ hình được áp dụng ở Việt Nam đến năm 1986.
Điều kiện và tiền đề của sự tồn tại cơ chế này là nền kinh tế dựa trên chế độ công
hữu về tư liệu sản xuất và sự lãnh đạo của nhà nước chuyên chính vơ sản. Kế hoạch
hóa được thể hiện ra là những quyết định mang tính chất mệnh lệnh.
Hình thức giao dịch điển hình giữa các chủ thể kinh tế là những giao dịch có
ý nghĩa việc giao và nhận các sản phẩm nhằm thực hiện các chỉ tiêu nghĩa vụ có
tính pháp lệnh của những nhà lập kế hoạch. Các chỉ tiêu kế hoạch của doanh nghiệp
cũng chính là các chỉ tiêu pháp lệnh mang tính tồn diện mà các cơ quan quản lý
cấp trên giao cho cấp dưới trên cơ sở cân đối chung toàn ngành và tổng thể nền kinh
tế quốc dân.

Trong cơ chế kế hoạch hóa tập trung, hệ thống chỉ tiêu kế hoạch pháp lệnh là
cơ sở điều tiết mọi hoạt động quản lý và tổ chức sản xuất kinh doanh của các doanh
nghiệp. Vai trò của cơ chế này đó là:
•
Có năng lực tạo ra các tỉ lệ tiết kiệm và tích lũy cao, thực hiện được
những cân đối cần thiết trong tổng thể nền kinh tế quốc dân, nền kinh tế có thể đạt
được mức cung ứng các nguồn lực cần thiết tạo ra tăng trưởng nhanh.
•
Nhà nước có thể thực hiện được các mục tiêu và lĩnh vực cần ưu tiên
trong từng thời kì nhất định.
Cơ chế kế hoạch hóa tập trung áp dụng ở nước ta một thời kì khá dài và nó
cũng đem lại những kết quả đáng kể nhất là trong thời kì Việt Nam thực hiện cuộc
kháng chiến chống Mỹ. Nhiều doanh nghiệp đã ra đời và cung cấp một khối lượng
của cải vật chất đáng kể phục vụ cho cơng cuộc kháng chiến chống Mỹ.

SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


-5-

Chuyên đề tốt nghiệp

Tuy vậy trong nền kinh tế thị trường, cơ chế kế hoạch hóa tập trung tỏ ra
khơng còn phù hợp, bản thân cơ chế này đã tạo ra những rào cản hạn chế sự phát
triển của các doanh nghiệp và của nền kinh tế quốc dân. Những hạn chế đó là:
•
Hạn chế tính năng động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm của các doanh

nghiệp trong nền kinh tế thị trường.
•
Các doanh nghiệp bị mất động lực phát triển, khơng có khả năng cạnh
tranh từ đó dẫn đến nền kinh tế trì trệ.
•
Hạn chế tính năng động của con người từ đó dẫn tới năng suất thấp và
hiệu quả kinh tế thấp
•
Hạn chế tính năng động về cơng nghệ, áp dụng khoa học kĩ thuật mới.
1.2.2 Vai trò trong nền kinh tế thị trường
Trong nền kinh tế thị trường, các hành vi của doanh nghiệp thường bị chi
phối bởi các dấu hiệu và quy luật của thị trường. Tuy vậy, kế hoạch hóa vẫn là cơ
chế quản lý cần thiết, hữu hiệu của các doanh nghiệp. Sự tồn tại và phát triển của kế
hoạch hóa doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường thể hiện ở vai trò của KHH
doanh nghiệp trong việc quản lý doanh nghiệp. Những vai trị đó là:
•
KHH là nhằm đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp vì vậy lập kế
hoạch cũng là khâu đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình kế hoạch hóa của
doanh nghiệp và cũng là cơng việc duy nhất có liên quan đến việc thiết lập các mục
tiêu cần thiết cho sự phấn đấu của tập thể. Trong nền kinh tế thị trường thường
xuyên biến động , kế hoạch và quản lý bằng kế hoạch giúp các doanh nghiệp dự
kiến được những cơ hội, thách thức có thể xảy ra để quyết định nên làm cái gì, làm
như thế nào, khi nào làm và ai làm trong một thời kì nhất định. Nếu khơng có kế
hoạch và tổ chức q trình hoạt động thơng qua các mục tiêu định lập trước thì có
nghĩa là chúng ta đã để các sự kiện của doanh nghiệp diễn ra một cách ngẫu nhiên
và tính rủi ro trong hoạt động của doanh nghiệp sẽ tăng lên.
•
Cơng tác kế hoạch hóa với việc ứng phó những bất định và thay đổi
của thị trường. Lập kế hoạch là dự kiến những vấn đề của tương lai, mà tương lai rất
ít khi chắc chắn. Thậm chí ngay cả khi tương lai có độ chắc chắn cao thì các nhà

quản lý vẫn tìm cách tốt nhất để đạt được các mục tiêu đặt ra, phân công, phối hợp
hoạt động của các bộ phận trong hệ thống tổ chức trong quá trình thực hiện các mục
tiêu đặt ra, phân công, phối hợp hoạt động của các bộ phận trong hệ thống tổ chức
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


-6-

Chuyên đề tốt nghiệp

trong quá trình thực hiện mục tiêu kế hoạch và tháo gỡ, ứng phó với những bất ổn
trong diễn biến sản xuất kinh doanh. Sự bất ổn định của mơi trường kinh doanh địi
hỏi các doanh nghiệp ngoài việc soạn lập các kế hoạch, phải tiến hành các nội dung
khác của cơng tác KHH đó là việc triển khai thực hiện, kiểm tra các công việc của
các cấp tổ chức, điều chỉnh các hoạt động cần thiết để đảm bảo thực thi các mục
tiêu kế hoạch đề ra.
•
Cơng tác kế hoạch hóa với việc tạo khả năng tác nghiệp kinh tế trong
doanh nghiệp. Để đảm bảo cho doanh nghiệp hoạt động hiệu quả cơng tác kế hoạch
hóa thường hướng tới cực tiểu hóa chi phí. Kế hoạch thay thế sự hoạt động manh
mún, không được phối hợp bằng sự nỗ lực có định hướng chung, thay thế luồng
hoạt động thất thường bởi một luồng đều đặn và thay thế phán xét vội vàng bằng
những quyết định có cân nhắc kĩ lưỡng. Ở phạm vi doanh nghiệp, tác dụng của kế
hoạch hóa với các tác nghiệp kinh tế càng rõ nét hơn. Công tác KHH doanh nghiệp
tạo cơ sở cho việc nhìn nhận logic các nội dung hoạt động có liên quan chặt chẽ với
nhau trong q trình tiến tới mục tiêu sản xuất sản phẩm và dịch vụ cuối cùng. Trên
nền tảng đó, các nhà quản lý thực hành các phân công, điều độ, tổ chức các hành

động cụ thể, chi tiết theo đúng trình tự, đảm bảo cho sản xuất sẽ khơng bị rối loạn
và ít tốn kém.
1.3 Hệ thống kế hoạch trong doanh nghiệp
1.3.1 Theo góc độ thời gian
Đứng trên góc độ thời gian, KHH doanh nghiệp gồm 3 bộ phận cấu thành:
a)
Kế hoạch dài hạn: Khoảng thời gian bao trùm kế hoạch khoảng 10
năm. Đặc trưng của kế hoạch dài hạn đó là:
•
Mơi trường liên quan được hạn chế bởi thị trường mà doanh nghiệp
đã có mặt
•

Dự báo trên cơ sở ngoại suy từ quá khứ, bao gồm xu hướng dự tính

của nhu cầu, giá cả và hành vi cạnh tranh
•
Chủ yếu nhấn mạnh các ràng buộc về tài chính
•

Sử dụng rộng rãi các phương pháp kinh tế lượng để dự báo

b) Kế hoạch trung hạn: cụ thể hóa những định hướng của kế hoạch dài hạn
ra các khoảng thời gian ngắn hơn thường là 3- 5 năm
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch

-7-

Chuyên đề tốt nghiệp

c) Kế hoạch ngắn hạn: thường là các kế hoạch hàng năm các kế hoạch tiến
độ, hành động có thời gian dưới 1 năm như: kế hoạch quý, tháng,v.v…Kế hoạch
ngắn hạn bao gồm các phương pháp cụ thể sử dụng các nguồn lực của các doanh
nghiệp cần thiết để đạt được mục tiêu trong kế hoạch trung và dài hạn.
Ba loại kế hoạch ngắn, trung và dài hạn cần phải được liên kết chặt chẽ với
nhau và không được phủ nhận lẫn nhau. Cần thiết phải nhấn mạnh đến tầm quan
trọng của việc giải quyết mối quan hệ giữa các loại kế hoạch theo thời gian vì trên
thực tế đã này sinh nhiều lãng phí từ các quyết định theo những tình huống trước
mắt mà khơng đánh giá được ảnh hưởng của các quyết định này đối với các mục
tiêu dài hạn hơn. Nhiều kế hoạch ngắn hạn đã khơng đóng góp gì cho bản kế hoạch
dài hạn mà cịn gây nhiều trở ngại hay có những đòi hỏi nhiều đối với các kế hoạch
dài hạn.
Để thực hiện được mối quan hệ giữa kế hoạch dài, trung và ngắn hạn các nhà
lãnh đạo chủ chốt của các doanh nghiệp nên thường xuyên xem xét và sửa đổi các
quyết định trước mắt xem chúng có phục vụ các chương trình dài hạn hay khơng và
các nhà quản lý cấp dưới nên được thông báo thường xuyên về kế hoạch dài hạn của
doanh nghiệp sao cho các quyết định của họ phù hợp với các mục tiêu dài hạn của
doanh nghiệp.
1.3.2 Theo góc độ nội dung, tính chất, cấp độ kế hoạch
Hệ thống kế hoạch hóa trong doanh nghiệp bao gồm 2 bộ phận:
•
Kế hoạch chiến lược
Kế hoạch chiến lược áp dụng trong các doanh nghiệp là định hướng lớn cho
phép doanh nghiệp thay đổi, cải thiện, củng cố vị trí cạnh tranh của mình và những
phương pháp cơ bản để đạt được mục tiêu đó. Kế hoạch chiến lược khơng phải là từ
những kì vọng mà doanh nghiệp muốn đạt tới mà là xuất phát từ khả năng thực tế

của doanh nghiệp, như vậy nó thể hiện sự phản ứng của doanh nghiệp đối với hoàn
cảnh khách quan bên trong và bên ngoài của hoạt động doanh nghiệp.
Kế hoạch chiến lược thường được soạn thảo trong thời dan dài nhưng nó
khơng đồng nghĩa với kế hoạch dài hạn. Nói đến kế hoạch chiến lược khơng phải
nói đến góc độ thời gian của chiến lược mà nói đến tính chất, định hướng của kế
hoạch và bao gồm toàn bộ mục tiêu phát triển tổng thể của doanh nghiệp. Trách
nhiệm soạn thảo kế hoạch chiến lược trước hết là của lãnh đạo doanh nghiệp, vì kế

SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


-8-

Chuyên đề tốt nghiệp

hoạch chiến lược đòi hỏi trách nhiệm rất cao, quy mô hoạt động lớn của các nhà
quản lý.
•
Kế hoạch chiến thuật
Là cơng cụ cho phép chuyển các định hướng chiến lược thành các chương
trình áp dụng cho các bộ phận của doanh nghiệp trong khuôn khổ các hoạt động của
doanh nghiệp, nhằm thực hiện được các mục tiêu của kế hoạch chiến lược. Kế
hoạch tác nghiệp thường được thể hiện cụ thể ở những bộ phận kế hoạch riêng biệt
trong tổng thể hoạt động kinh doanh như: kế hoạch sản xuất, kế hoạch marketting,
kế hoạch tài chính, nhân sự của doanh nghiệp.
Kế hoạch chiến lược tập trung vào những lĩnh vực có liên quan trực tiếp đến
tương lai của doanh nghiệp, trong khi kế hoạch tác nghiệp thường liên quan đến tất

cả các bộ phận của doanh nghiệp, quy trình kế hoạch hóa chiến lược địi hỏi chủ yếu
là sự tham gia của các nhà lãnh đạo trong khi kế hoạch tác nghiệp huy động tất cả
các cán bộ phụ trách bộ phận.
1.4 Nguyên tắc kế hoạch hóa trong doanh nghiệp
Ngun tắc KHH xác định tính chất và nội dung hoạt động kế hoạch trong
đơn vị kinh tế. Tuân thủ đúng đắn các nguyên tắc của kế hoạch hóa tạo ra điều kiện
tiền đề cho việc nâng cao hiệu quả và giảm thiểu các tiêu cực có thể có trong hoạt
động của doanh nghiệp. Các nguyên tắc cơ bản đối với công tác KHH doanh nghiệp
trong nền kinh tế thị trường:
1.4.1 Nguyên tắc thống nhất
Doanh nghiệp bao gồm nhiều các bộ phận khác nhau mỗi bộ phận lại có một
chức năng khác nhau. Vì vậy cơng tác quản lý doanh nghiệp cần phải được thống
nhất từ trên xuống dưới đảm bảo cho hoạt động của doanh nghiệp được xuyên suốt.
Trong doanh nghiệp có các mối quan hệ dọc và quan hệ ngang khá phức tạp. Mối
quan hệ dọc là mối quan hệ giữa các cấp quản lý trong doanh nghiệp bao gồm từ trên
là ban lãnh đạo tới các phòng ban và cuối cùng là các nhân viên. Mối quan hệ ngang
là sự tác động mang tính chức năng giữa các phòng ban với nhau trong cùng cấp quản
lý, nó thể hiện sự trao đổi thơng tin với nhau giữa các bộ phận trong doanh nghiệp.
Nguyên tắc thống nhất cần phải đảm bảo sự phân chia, phối hợp chặt chẽ
trong quá trình xây dựng, triển khai tổ chức thực hiện kế hoạch giữa các cấp, các
phòng ban chức năng trong doanh nghiệp

SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


-9-

Chuyên đề tốt nghiệp

Trong doanh nghiệp bao gồm nhiều các kế hoạch khác nhau. Các kế hoạch
bộ phận giải quyết những cơng việc mang tính chức năng và đặc thù riêng. Vì vậy
cần có sự phân định rõ rang giữa các bộ phận, các phịng ban trong cơng tác kế
hoạch hóa.
Các kế hoạch bộ phận trong doanh nghiệp là một hệ thống các kế hoạch có
liên quan chặt chẽ đến nhau. Hoạt động của doanh nghiệp sẽ không hiệu quả nếu kế
hoạch hóa của phần này khơng liên quan đến cơng việc kế hoạch hóa của phần
khác. Tính thống nhất trong cơng tác kế hoạch hóa doanh nghiệp nhằm mục tiêu
hướng tới mục đích chung của doanh nghiệp cũng như vì sự phát triển của từng bộ
phận cấu thành.
1.4.2 Nguyên tắc tham gia
Nguyên tắc tham gia có mối liên hệ mật thiết với nguyên tắc thống nhất.
Nguyên tắc này có nghĩa là mọi thành viên của doanh nghiệp đều tham gia vào
những hoạt động cụ thể trong công tác kế hoạch hóa, khơng phụ thuộc vào nhiệm
vụ và chức năng của họ. Nếu nguyên tắc này được thực hiện một cách đầy đủ nó sẽ
đem lại những lợi ích sau:
Thứ nhất nhờ trao đổi thông tin mỗi thành viên trong doanh nghiệp có thể
hiểu biết sâu sắc hơn về doanh nghiệp của mình, ngồi lĩnh vực mà họ tham gia
hoạt dộng. Thông tin sẽ được trao đổi một cách chủ động và dễ dàng hơn.
Nhờ có sự tham gia của các thành viên trong doanh nghiệp mà bản kế hoạch
không chỉ là của riêng lãnh đạo mà còn trở thành kế hoạch chính của người lao
động. Các thành viên sẽ có trách nhiệm cũng như cố gắng thực hiện một cách tốt
nhất bản kế hoạch và từ đó dẫn tới hiệu quả bản kế hoạch được nâng cao.
Nguyên tắc tham gia sẽ phát huy được tính chủ động, sáng tạo của mọi thành
viên đối với hoạt động doanh nghiệp. Từ đó giúp nâng cao hiệu quả lao động của
mọi thành viên trong doanh nghiệp.
Để thực hiện được nguyên tắc tham gia này, các cán bộ lãnh đạo của donah
nghiệp cần phải xây dựng những mơ hình nhằm thu hút được đông đảo quần chúng

và các tổ chức quần chúng trong doanh nghiệp tham gia trong công tác xây dựng,
thực hiện kế hoạch của doanh nghiệp thậm chí cả trong hoạt động kiểm tra, giám
sát. Hai phương pháp phổ biến và mang tính hiệu quả trong việc thu hút sự tham gia
của các thành viên trong cơng tác kế hoạch hóa đó là: phương pháp kí kết hợp đồng

SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 10 -

Chuyên đề tốt nghiệp

tập thể trong quá trình xây dựng kế hoạch; tổ chức bộ phận “nhóm chất lượng”
trong doanh nghiệp.

1.4.3 Nguyên tắc linh hoạt
Thị trường luôn biến động khơng ngừng, chứa đựng trong đó nhiều rủi ro
khó lường trước vì vậy các kế hoạch được xây dựng cần mang tính linh hoạt Nội
dung của nguyên tắc linh hoạt được thể hiện ở các khía cạnh sau:
Kế hoạch cần phải xây dựng nhiều phương án, tương ứng với mỗi phương án
áp dụng với những điều kiện cụ thể về nguồn lực, thị trường và các điều kiện kinh
doanh.
Không chỉ xây dựng kế hoạch chính mà cịn cần phải xây dựng kế hoạch
phụ, kế hoạch dự phòng để ứng phó đượ với những sự kiện bất ngờ xảy ra.
Các kế hoạch phải được xem xét một cách thường xuyên, liên tục. Các nhà
lãnh đạo cần phải liên tực kiểm tra tiến trình thực hiện, đối chiếu với các sự kiện
xảy ra từ đó có những điều chỉnh kịp thời để mang lại hiệu quả kinh tế lớn nhất và

đạt được mục tiêu doanh nghiệp đã đề ra.

2, Kế hoạch sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp
2.1 Khái niệm kế hoạch sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp
2.1.1 Khái niệm
Kế hoạch sản xuất kinh doanh là một loại kế hoạch kinh doanh của xí nghiệp
theo cơ chế tự chủ của các đơn vị kinh tế; nó xác định một cách tổng hợp, toàn diện
và cụ thể các mặt hoạt động tự chủ của xí nghiệp, xuất phát từ chính sách, phương
hướng phát triển kinh tế của nhà nước và từ nhu cầu của thị trường. Ngồi ra, nó
cịn là một trong những nội dung quan trọng của hoạt động quản lý sản xuất, kế
hoạch sản xuất nhằm tối ưu hóa việc sử dụng các yếu tố sản xuất sẵn có để sản xuất
một hoặc nhiều sản phẩm đã định.
2.1.2 Phân loại
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 11 -

•

Chuyên đề tốt nghiệp

Kế hoạch năng lực sản xuất: dựa trên dự báo về nhu cầu của thị

trường và các chiến lược dài hạn của doanh nghiệp, doanh nghiệp cần phài quyết
định trang bị cho mình một mức độ năng lực sản xuất nhất định. Quyết định về
năng lực sản xuất ảnh hưởng rất lớn đến chi phí cố định, do vậy việc xác định quy

mô của thiết bị sản xuất là rất quan trọng, ảnh hưởng tới những vấn đề mang tính
chất chiến lược của doanh nghiệp. Kế hoạch năng lực sản xuất chính là kế hoạch để
xác định quy mơ sản xuất của doanh nghiệp.
•
Kế hoạch sản xuất tổng thể: là một phần của hệ thống kế hoạch hóa
sản xuất. Kế hoạch sản xuất tổng thể chủ yếu nhằm đưa ra các chính sách sản xuất,
thương mại, mua sắm, cung ứng….cho các hoạt động chung và cho các nhóm sản
phẩm. Kế hoạch sản xuất tổng thể mang tính chất tổng hợp các hoạt động sản xuất
kinh doanh sản phẩm của doanh nghiệp.
•
Kế hoạch chỉ đạo sản xuất: là bước trung gian giữa kế hoạch sản xuất
tổng thể và kế hoạch nhu cầu ản xuất. Kế hoạch chỉ đạo sản xuất xác định doanh
nghiệp cần phải sản xuất cái gì và khi nào thì sản xuất. Kế hoạch này phải phù hợp
với kế hoạch sản xuất tổng thể. Kế hoạch chỉ đạo sản xuất cho chúng ta biết cần
phải chuẩn bị những gì để thỏa mãn nhu cầu và đáp ứng kế hoạch sản xuất tổng thể.
•
Kế hoạch nhu cầu sản xuất: xác định nhu cầu các phương tiện và yếu
tố sản xuất như: lao động, máy móc thiết bị, diện tích sản xuất…
•
Kế hoạch tiến độ sản xuất: loại kế hoạch được xây dựng trong các
doanh nghiệp công nghiệp, nhằm phân chia nhiệm vụ kế hoạch sản xuất cả năm cho
các phân xưởng, ngành, tổ chức sản xuất và từng công nhân trong từng khoảng thời
gian tương đối ngắn (tháng, tuần), thậm chí đến từng ca sản xuất. Là công cụ giúp
cho giám đốc doanh nghiệp chỉ đạo điều hành sản xuất một cách chặt chẽ, nhịp
nhàng và kịp thời.
2.2 Vai trò của kế hoạch sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp
Kế hoạch sản xuất kinh doanh là một trong những kế hoạch tác nghiệp của
các doanh nghiệp. Đối với hầu hết các doanh nghiệp, sản xuất và dự trữ là những
chức năng truyền thống của doanh nghiệp, nó giữ vai trị quan trọng trong việc tạo
ra của cải vật chất cho xã hội, thỏa mãn nhu cầu tiêu dùng của người dân và là

nguồn gốc lợi nhuận cho doanh nghiệp. Mặt khác, đây cũng là hoạt động tạo ra
nhiều việc làm nhất cho xã hội. Kế hoạch sản xuất và dự trữ cũng đóng góp vai trị
SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 12 -

Chuyên đề tốt nghiệp

rất quan trọng trong các hoạt động của doanh nghiệp. Mối quan hệ giữa kế hoạch
sản xuất dự trữ và các kế hoạch chức năng trong doanh nghiệp được thể hiện qua sơ
đồ sau:

SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 13 -

Sản phẩm mới

Chuyên đề tốt nghiệp

Khối lượng

Công suất và
thời hạn

Nhu cầu của khách hàng

Nhu cầu
nhân sự

Ràng buộc

Dự toán

Cung
nhân sự

SV: Đoàn Thị Thu Hiền
Lớp: Kế hoạch
Sơ đồ1: mối quan hệ giữa các loại kế hoạch trong doanh nghiệp
48A

Nguồn giáo trình kế hoạch kinh doanh


Kế hoạch
R&D

- 14 -

Kế hoạch sản
xuất

và dự
Chuyên đề tốt
nghiệp
trữ

2.3 Quy trình và phương pháp lập và thực hiện kế hoạch sản xuất kinh
doanh trong doanh nghiệp
Kế hoạch
2.3.1 Quy trình lập và thực hiện kế
hoạch sản xuất kinh doanh trong
Marketting
doanh nghiệp

Kế hoạch tài
chính

SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Kế hoạch
nhân sự

Lớp: Kế hoạch


- 15 -

Sản xuất
Năng lực
Tồn kho

Chuyên đề tốt nghiệp

Marketing nhu
cầu

Mua sắm
Năng lực
cung cấp

Tài chính luồng tiền

Nhân sự
Kế hoạch nhân sự

Kế hoạch sản
xuất tổng thể

Điều chỉnh
nhu cầu

Điều chỉnh
công suất ?

Kế hoạch chỉ đạo
sản xuất

Điều chỉnh KH
sản xuất

Kế hoạch nhu
cầu vật liệu

Điều chỉnh KH
chỉ đạo sản
xuất

Kế hoạch nhu
cầu cơng suất

Thực hiện có
phù hợp với kế
hoạch

Khơng
Khả thi?
Có
Thực hiện kế
hoạch cơng suất

Kiểm tra
cơng suất

Thực hiện kế
hoạch vật liệu

Sơ đồ2: quy trình kế hoạch hóa sản xuất
( Nguồn: giáo trình kế hoạch hóa kinh doanh)
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 16 -

Chun đề tốt nghiệp

Quy trình kế hoạch hóa sản xuất thường được thực hiện theo các bước sau:
•
Bước 1: Xác định những căn cứ cần thiết khi lập kế hoạch sản xuất.
Những căn cứ cần thiết gồm: Nhu cầu thị trường, năng lực tài chính, năng lực nhân
sự, năng lực cung ứng nguyên vật liệu, năng lực công suất máy móc, các hàng tồn
kho… Khi xác định được những căn cứ cần thiết bản kế hoạch sản xuất sẽ gắn liền
với thực tế của doanh nghiệp hơn.
•
Bước 2: Xây dựng kế hoạch sản xuất tổng thể. Kế hoạch này nhằm
xác định những nhóm sản phẩm chủ yếu mà doanh nghiệp định tiến hành sản xuất
trong chu kì kinh doanh tới
•
Bước 3: Xây dựng kế hoạch chỉ đạo sản xuất. Sau khi kế hoạch sản
xuất tổng thể được duyệt, kế hoạch chỉ đạo sản xuất sẽ được xây dựng. Đây là kế
hoạch trung gian giữa kế hoạch sản xuất tổng thể và kế hoạch nhu cầu sản xuất, nó
là sự thể hiện kế hoạch sản xuất tổng thể trên chương trình chỉ đạo sản xuất tương
ứng, thích hợp với khả năng sản xuất của từng đơn vị.
•
Bước 4: Xây dựng kế hoạch nhu cầu vật liệu. Kế hoạch này xác định
yếu tố đầu vào phục vụ cho quá trình sản xuất.
•
Bước 5: Xác định nhu cầu cơng suất. Xác định nhu cầu cơng suất

thích hợp nhằm đáp ứng u cầu kế hoạch chỉ đạo sản xuất và kế hoạch sản xuất
tổng thể trên cơ sở nguồn cung ứng vật liệu đầu vào cho trước.
•
Bước 6: Xác định tính khả thi của kế hoạch nhu cầu cơng suất. Tính
khả thi của công suất được xác định bằng cách so sánh đối chiếu với cơng suất thực
tế của máy móc thiết bị. Nếu khả thi có nghĩa là cơng suất thực tế của máy móc
thiết bị lớn hơn nhu cầu cơng suất cần huy động thì có thể thực hiện bước tiếp theo.
Trường hợp khơng khả thi có nghĩa là cơng suất máy móc thiết bị khơng đáp ứng
được nhu cầu cơng suất cần huy động thì phải tiến hành điều chỉnh kế hoạch nhu
cầu nguyên vật liệu, kế hoạch chỉ đạo sản xuất và kế hoạch sản xuất tổng thể.
•
Bước 7: Thực hiện kế hoạch cơng suất
•

Bước 8: Thực hiện kế hoạch nguyên vật liệu

Hai bước 7, 8 chỉ được thực hiện khi kế hoạch nhu cầu cơng suất có tính khả
thi. Trong q trình thực hiện hai kế hoạch trên cần tiến hành kiểm tra, giám sát
xem nó có đáp ứng được kế hoạch công suất và kế hoạch vật liệu đặt ra hay khơng?

SV: Đồn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 17 -

Chuyên đề tốt nghiệp

2.3.2 Các bước soạn lập và thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh trong
doanh nghiệp
Quy trình kế hoạch hóa bao gồm các bước tuần tự, cho phép vạch ra các mục
tiêu tại những thời điểm khác nhau trong tương lai, dự tính các phương tiện cần
thiết và tổ chức triển khai sử dụng các phương tiện nhằm đạt được mục tiêu. Một
trong những quy trình kế hoạch hóa được áp dụng rộng rãi trong các doanh nghiệp
và cả những nước phát triển là quy trình PCDA(Plan, Do, Check, Act). Đây là một
chu trình hoạt động chuẩn, khái qt hố các bước đi thơng thường trong công tác
quản trị. Trước hết, mọi việc bắt đầu bằng việc hoạch định, tức lập kế hoạch (Plan)
cho những việc cần làm. Sau đó là đến khâu triển khai thực hiện (Do) những cơng
việc đó. Tiếp theo là kiểm tra (Check) lại những việc đã làm xem có đúng khơng, có
phù hợp khơng, có sai sót gì khơng. Cuối cùng là hành động khắc phục, phịng ngừa
những sai sót, yếu kém, những điểm không phù hợp (Act) để cải tiến. PDCA giúp
cho công việc được hoạch định và triển khai một cách bài bản, hạn chế được những
sai sót dẫn đến thiệt hại, mất mát.

Sơ dồ 3: Quy trình PCDA đầy đủ
Theo sơ đồ trên, quy trình kế hoạch hóa trong doanh nghiệp gồm các bước
chính sau:

Bước 1: Soạn lập kế hoạch, đây là bước đầu tiên và quan trọng nhất
trong quy trình kế hoạch hóa. Trong bước này, các nhà kế hoạch cần phải nghiên
cứu thị trường, dự báo thị trường và các biến động, phân tích mơi trường bên trong
và bên ngoài doanh nghiệp xác định điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội, thách thức, từ đó
xác định các nhiệm vụ, mục tiêu chiến lược, các chương trình và các chỉ tiêu kế
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch

- 18 -

Chuyên đề tốt nghiệp

hoạch tác nghiệp, soạn lập ngân quỹ cũng như các chính sách, biện pháp áp dụng
trong thời kì kế hoạch của doanh nghiệp để thực hiện các mục tiêu đặt ra. Trong nền
kinh tế thị trường nhiều biến động, việc dự báo thị trường gặp nhiều khó khăn làm
cho các mục tiêu đặt ra gặp nhiều rủi ro và bất chắc. Để tránh bị động khi thị trường
có những bất ổn, các nhà kế hoạch thường soạn lập kế hoạch trên nhiều phương án
khác nhau từ đó lựa chọn các chiến lược và chương trình hành động sao cho phù
hợp với biến động của thị trường cũng như năng lực của doanh nghiệp nhằm thu
được lợi nhuận cao nhất. Lập kế hoạch là một quá trình địi hỏi có tri thức. Nó địi
hỏi chúng ta phải xác định các mục tiêu một cách có ý thức có căn cứ và đưa ra các
quyết định trên cơ sở mục tiêu, các điều kiện tác động bên ngoài và những nhân tố
nội lực bên trong. Các bước soạn lập kế hoạch gồm 6 bước theo sơ đồ sau:
Bước 1
Phân tích
mơi
trường

Bước 3
Kế hoạch
chiến
lược

Bước 2
Nhiệm vụ
và mục
tiêu

Bước 4
Chương
trình, dự
án

Bước 5
Kế hoạch
tác
nghiệp và
ngân sách

Bước 6
Đánh giá
và hiệu
chỉnh pha
của kế
hoạch

Sơ đồ 4: Các bước trong soạn lập kế hoạch
Nguồn giáo trình kế hoạch hóa kinh doanh
•

Bước 1: Phân tích mơi trường. Đây là một bước quan trọng trong quá

trình lập kế hoạch sản xuất kinh doanh. Phân tích mơi trường ở đây gồm có: Phân
tích mơi trường bên ngồi gồm mơi trường vĩ mô và môi trường ngành, môi trường
bên trong doanh nghiệp đó là cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp, tình hình tài chính,
nguồn nhân lực, các chính sách của doanh nghiệp…Việc thu thập và phân tích các
thơng tin về mơi trường giúp doanh nghiệp tìm hiểu các cơ hội có thể có trong

tương lai và xem xét một cách toàn diện, rõ ràng, biết được ta đang đứng ở đâu trên
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 19 -

Chuyên đề tốt nghiệp

cơ sở điểm mạnh và điểm yếu của mình. Việc đưa ra các mục tiêu ở bước 2 phụ
thuộc vào các phân tích ở bước đầu tiên này.
•
Bước 2: Thiết lập các nhiệm vụ, mục tiêu cho toàn doanh nghiệp và
các đơn vị cấp dưới. Dựa vào những phân tích mơi trường các nhà kế hoạch sẽ thiết
lập các nhiệm vụ, mục tiêu cho toàn doanh nghiệp và các đơn vị một cách phù hợp
nhất. Các mục tiêu xác định kết quả cần đạt được và chỉ ra các điểm kết thúc, thời
gian kết thúc. Trong các mục tiêu đạt ra mục tiêu nào là quan trọng, mục tiêu nào
cần được hoàn thành bằng một hệ thống các chiến lược, các chính sách, các thủ tục,
các ngân quỹ, các chương trình.
•
Bước 3: Lập kế hoạch chiến lược. Kế hoạch chiến lược nhằm xác định
các mục tiêu dài hạn cho doanh nghiệp, chính sách để thực hiện các mục tiêu. Lập
kế hoạch chiến lược chính là phác thảo hình ảnh của doanh nghiệp trong tương lai
dựa trên các mục tiêu đã phác thảo ở bước 2 và việc phân tích mơi trường. Để cho
ra đời một bản kế hoạch chiến lược thống nhất cho cả doanh nghiệp, bước này gồm
các khâu cụ thể:
- Xác định các phương án kế hoạch chiến lược
- Đánh giá các phương án lựa chọn: Sau khi xác định các phương án chiến

lược cần tiến hành đánh giá và xem xét các điểm mạnh, điểm yếu của từng phương
án.
- Lựa chọn phương án cho kế hoạch chiến lược: Đây là khâu mang tính
chất quyết định cho việc ra đời bản kế hoạch chiến lược. Dựa vào những mục tiêu
cần thực hiện trong từng kì kế hoạch để lựa chọn một phương án cho kế hoạch
chiến lược phù hợp nhất. Trong quá trình lựa chọn phương án cũng cần phải lưu ý
đến những phương án dự phòng và những phương án phụ để sử dụng trong những
trường hợp cần thiết.
•
Bước 4: Xác định các chương trình, dự án. Để kế hoạch
chiến lược có thể thực hiện được thì cần phải xây dựng các chương trình, dự án.
Đây chính là các phần triển khai của hệ thống kế hoạch chiến lược. Chương trình là
một cơng cụ để cụ thể hóa và triển khai các mục tiêu của kế hoạch chiến lược. Các
chương trình thường xác định sự phát triển của một trong các mặt hoạt động quan
trọng của đơn vị kinh tế còn các dự án thường định hướng đến một mặt hoạt động
cụ thể hơn như dự án phát triển thị trường, đổi mới sản phẩm. Các dự án thường
được xác định một cách chi tiết, cụ thể hơn một chương trình, nó bao gồm các
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 20 -

Chun đề tốt nghiệp

thơng số về tài chính kĩ thuật, các tiến độ thực hiện, tổ chức huy động và sử dụng
nguồn lực, hiệu quả kinh tế tài chính. Nội dung của chương trình thường bao gồm:
Xác định các mục tiêu, nhiệm vụ, các bước tiến hành, các nguồn lực cần sử dụng và

các yếu tố khác cần thiết để tiến hành chương trình hành động cho trước, những yêu
cầu về ngân sách cần thiết.
•
Bước 5: Soạn lập hệ thống các kế hoạch chức năng (tác
nghiệp) và ngân sách. Để thực hiện được những mục tiêu đã đề ra trong các chương
trình, kế hoạch chiến lược cần phải được cụ thể hóa bằng hệ thống các kế hoạch
chức năng, xem đó là các kế hoạch tác nghiệp để chỉ đạo và điều hành sản xuất kinh
doanh. Sau khi kế hoạch tác nghiệp được xây dựng xong cần lượng hóa chúng dưới
dạng tiền tệ các dự tốn về mua sắm các yếu tố sản xuất, phục vụ bán hàng, nhu cầu
vốn…gọi là soạn lập ngân sách.
•
Bước 6: Đánh giá, hiệu chỉnh các pha của kế hoạch. Đây
là bước thẩm định cuối cùng trước khi cho ra một văn bản kế hoạch. Các nhà lãnh
đạo doanh nghiệp cùng với các nhà chun mơn kế hoạch cũng như chức năng
khác, có thể sử dụng thêm đội ngũ chuyên gia tư vấn, kiểm tra lại các mục tiêu, chỉ
tiêu, các kế hoạch chức năng, ngân sách, các chính sách…

Bước 2: Triển khai tổ chức thực hiện kế hoạch.
Bước này cụ thể hóa mục tiêu lý tưởng trên giấy tờ thành những hành động cụ thể
và những kết quả đạt được trong thực tế. Đây là khâu mang tính chất quyết định đến
việc thực hiện những mục tiêu đặt ra trong các kế hoạch. Trong bước này doanh
nghiệp cần phải xác định cách thức huy động các yếu tố nguồn lực như thế nào và
sử dụng các nguồn lực sao cho có hiệu quả nhất.

Bước 3: Tổ chức theo dõi, giám sát thực hiện kế hoạch. Nhiệm vụ
trong bước này là kiểm tra, theo dõi quá trình triển khai thực hiện các kế hoạch
nhằm phát hiện ra những thay đổi bất ngờ, tìm nguyên nhân của những thay đổi này.
Cần phân tích xem những nguyên nhân này xuất phát từ đâu, từ thị trường, mơi
trường kinh doanh bên ngồi hay từ nội bộ bên trong doanh nghiệp, ban lãnh đạo,
các cấp thực hiện kế hoạch hay là những phát sinh đọt xuất trong quá trình triển

khai kế hoạch. Bước này cần tiến hành thường xuyên, liên tục để phát hiện kịp thời
những phát sinh để đảm bảo đúng tiến độ kế hoạch đã đề ra.

SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 21 -



Chuyên đề tốt nghiệp

Bước 4: Điều chỉnh thực hiện kế hoạch. Từ những phân tích ở bước 3

về hiện tượng không phù hợp với mục tiêu, các nhà kế hoạch cần phải có những
điều chỉnh để phù hợp với mục tiêu đã đặt ra. Những điều chỉnh đó có thể là:
•
Thay đổi nội dung của hệ thống tổ chức. Việc thay đổi này sẽ không
làm thay đổi mục tiêu ban đầu trong bản kế hoạch mà chỉ thay đổi các khâu, các bộ
phận có liên quan đến hệ thống quản lý và bị quản lý.
•
Thay đổi một số mục tiêu bộ phận trong hệ thống mục tiêu ban đầu
đặt ra. Hình thức này chỉ nên áp dụng khi không thể thực hiện được sự thay đổi tổ
chức hoặc chi phí của q trình thay đổi tổ chức q lớn, khơng đảm bảo hiệu quả
kinh tế.
•
Quyết định chuyển hướng sản xuất kinh doanh trong những điều kiện

bất khả kháng. Các hướng chuyển đổi thường là những phương án dự phịng đã
được doanh nghiệp xác lập trong q trình lập kế hoạch.
Quy trình kế hoạch hóa nêu trên khơng phải là một trình tự mang tính chất
tuần tự mà nó là một quy trình linh hoạt, mềm dẻo, nó được thực hiện đan xen lẫn
nhau, tác động hỗ trợ nhau.
2.3.3 Phương pháp lập và thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh trong
doanh nghiệp

Kế hoạch năng lực sản xuất
Kế hoạch năng lực sản xuất nhằm xác định quy mô công suất của các thiết bị
sản xuất, đây là vấn đề mang tính chiến lược của doanh nghiệp. Năng lực sản xuất
kinh doanh phụ thuộc vào nhiều yếu tố, quan trọng nhất phải kể đến cơng suất của
máy móc thiết bị, và sau đó là mức độ cũng như hiệu xuất sử dụng các máy móc
thiết bị này trong từng điều kiện cụ thể:
•
Xác định cơng suất:
Cơng suất thiết kế: là mức sản lượng lý thuyết tối đa của một hệ thống sản
xuất trong một thời kì nhất định. Đối với hầu hết các doanh nghiệp, công suất được
đo trực tiếp bằng sản lượng tối đa trong một khoảng thời gian, tuy nhiên đối với một
số tổ chức khác thì việc xác định cơng suất có khó khăn. Thơng thường các doanh
nghiệp sử dụng các thiết bị của mình ở mức công suất thấp hơn lý thuyết, bởi họ
cho rằng hiệu quả hoạt động sẽ tốt hơn khi các nguồn lực của doanh nghiệp không
bị căng ra tới mức giới hạn.
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 22 -

Chuyên đề tốt nghiệp

Công suất thực tế là công suất mà doanh nghiệp muốn đạt được trong điều
kiện sản xuất hiện tại. Công suất thực tế thường thấp hơn cơng suất thiết kế do các
thiết bị có thể được thiết kế cho những loại sản phẩm thuộc phiên bản cũ hoặc cho
những sản phẩm không giống với sản phẩm hiện tại
Có hai biện pháp để đo lường năng lực sản xuất của một hệ thống: mức độ sử
dụng và hiệu suất sử dụng. Mức độ sử dụng là tỉ lệ phần trăm của công suất thiết kế
hiện đang được huy động. Còn hiệu suất là tỉ lệ phần trăm của công suất thực tế
hiện đang được huy động. Hiệu quả hoạt động của thiết bị sản xuất thường được
đánh giá thơng qua hiệu suất sử dụng.
•
Dự báo nhu cầu công suất
Xác định nhu cầu công suất là một quy trình phức tạp, chủ yếu được dựa trên
nhu cầu tương lai. Thông thường việc xác định nhu cầu công suất cần phải thông
qua 2 bước: tiến hành dự báo nhu cầu theo phương pháp truyền thống sau đó dựa
vào kết quả dự báo này để xác định nhu cầu cơng suất. Bước tiếp thoeo đó là xác
định quy mơ gia tăng cận biên của công suất.
Trong trường hợp nhu cầu cơng suất khơng dự đốn trước được, doanh
nghiệp có thể sử dụng các mơ hình “xác suất”. Kĩ thuật hay được áp dụng để lập kế
hoạch năng lực sản xuất trong điều kiện nhu cầu không chắc chắn là lý thuyết ra
quyết định, đó là sử dụng cây quyết định. Cây quyết định đòi hỏi phải xác định các
sự lựa chọn và các trạng thái tự nhiên khác nhau. Đối với việc xác định công suất,
trạng thái tự nhiên thường là nhu cầu tương lai hoặc triển vọng của thị trường.
 Kế hoạch sản xuất tổng thể
Có 2 phương pháp thường được sử dụng trong khi lập kế hoạch sản xuất tổng
thể là phương pháp đồ thị và phương pháp tốn học
•
Phương pháp đồ thị: Phương pháp này là phương pháp tương đối đơn

giản, dễ hiểu và dễ sử dụng. Đặc biệt với sự phát triển nhanh chóng và bùng nổ về
công nghệ thông tin, phương pháp đồ thị ngày càng được sử dụng rộng rãi hơn bởi
tính tiện dụng của nó. Khi các nhà kế hoạch sử dụng phương pháp này cần phải
thực hiện 5 bước:
Xác định nhu cầu cho mỗi kì
Xác định cơng suất giờ chuẩn, giờ phụ trội và th gia cơng cho mỗi kì
Xác định chi phí lao động, th gia cơng và chi phí lưu kho
Tính đến chính sách của doanh nghiệp đối với lao động hoặc mức lưu kho
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 23 -

-

Khảo sát các kế hoạch và ước lượng tổng chi phí.

•

Phương pháp tốn học:

Chun đề tốt nghiệp

Các phương pháp toán học thường được sử dụng trong việc lập kế hoạch sản
xuất tổng thể đó là:
Mơ hình hệ số quản lý: mơ hình được xây dựng dựa trên thành tích và
kinh nghiệm của các lãnh đạo với giả thiết thành tích quá khứ của lãnh đạo cán bộ

tốt. Do vậy nó được sử dụng như là một cơ sở cho các quyết định tương lai . Mơ
hình này sử dụng phương pháp phân tích hồi quy các quyết định sản xuất trong quá
khứ của cán bộ lãnh đạo, đường hồi quy sẽ chỉ ra mối liên hệ giữa các biến số trong
các quyết định tương lai
Mơ hình ngun tắc quyết định tuyến tính: Mơ hình nhằm mục đích xác
định mức sản xuất tối ưu và mức sử dụng lao động cho mỗi kì kế hoạch.
Mơ hình mơ phỏng: sử dụng một thủ tục tìm kiếm để tìm ra một sự kết
hợp giữa quy mô lao động và mức sản xuất sao cho ít tốn kém nhất.
 Kế hoạch chỉ đạo sản xuất: Kế hoạch chỉ đạo sản xuất là sự thể hiện của
kế hoạch sản xuất tổng thể trên chương trình chỉ đạo sản xuất tương ứng, thích hợp
với khả năng sản xuất của từng đơn vị nhằm thỏa mãn tốt nhất kế hoạch sản xuất
tổng thể. Kế hoạch chỉ đạo sản xuất được lập với từng nhóm mặt hàng và từng mặt
hàng cụ thể.
 Kế hoạch nhu cầu sản xuất: Để thực hiện một cách hiệu quả kế hoạch
sản xuất tổng thể và kế hoạch chỉ đạo sản xuất cần phải tính tốn nhu cầu sản xuất
của doanh nghiệp, để giải quyết được mối quan hệ giữa nhu cầu độc lập của khách
hàng và năng lực sản xuất của doanh nghiệp. Để lập được kế hoạch nhu cầu sản
xuất cần phân biệt rõ ràng hai loại nhu cầu cơ bản: Nhu cầu độc lập và nhu cầu phụ
thuộc.
•
Nhu cầu độc lập: là những nhu cầu về sản phẩm cuối cùng và các chi
tiết, linh kiện, phụ tùng thay thế được dùng cho mục đích thỏa mãn yêu cầu của bên
ngoài. Nhu cầu này được xác định bằng kế hoạch bán hàng.
•
Nhu cầu phụ thuộc: là những nhu cầu phát sinh từ nhu cầu độc lập, nó
được tính tốn từ các q trình phân tích sản phẩm thành các bộ phận, các cụm chi
tiết và linh kiện, vật tư, nguyên vật liệu.
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 24 -

•

Chun đề tốt nghiệp

Tính tốn nhu cầu phụ thuộc: Nhiệm vụ quan trọng của kế hoạch hóa

sản xuất đó là tính tốn nhu cầu chính xác cho từng bộ phận sản xuất về các chi tiết
cần phải sản xuất hoặc mua sắm và thời hạn chúng cần phải hoàn thành hoặc cần
phải đặt mua. Số lượng và thời gian cần thiết cho việc sản xuất hoặc đặt hàng các
yếu tố này cần phải xác định sao cho doanh nghiệp có thể sẵn sàng thỏa mãn các
nhu cầu độc lập được ghi nhận và các nhu cầu phụ thuộc khác. Việc tính tốn các
yếu tố phụ thuộc cần phải dựa vào: mức dự báo bán hàng, kế hoạch chỉ đạo sản
xuất, mức tồn kho, quy trình cơng nghiệp sản xuất sản phẩm cùng với kết cấu sản
phẩm. Việc phân tích kết cấu sản phẩm sẽ cho biết định mức tiêu hao, thời gian cần
thiết để hoàn thành từng bước cơng việc, những thơng tin này giúp doanh nghiệp
tính tốn được nhu cầu sản xuất cho từng loại sản phẩm, họ sản phẩm và toàn bộ kế
hoạch chỉ đạo sản xuất
 Kế hoạch tiến độ sản xuất
Kế hoạch tiến độ sản xuất chính là lập kế hoạch thời gian, sắp xếp các chuỗi
công việc một cách hợp lý để đảm bảo đúng tiến độ đề ra trong kế hoạch sản xuất
tổng thể. Ba phương pháp hay được sử dụng trong việc lập kế hoạch sản xuất tiến
độ đó là phương pháp điều kiện sớm, phương pháp điều kiện muộn, phương pháp
biểu đồ GANTT
•
Phương pháp điều kiện sớm: phương pháp này được sử dụng trong

nhiều tổ chức khác nhau như bệnh viện, nhà hàng và sản xuất máy móc cơng cụ…
Phương pháp điều kiện sớm thường được thiết kế để lập ra một kế hoạch có thể
được hồn thành cho dù khơng đúng thời hạn cần thiết
•
Phương pháp điều kiện muộn: bắt đầu với thời hạn cuối cùng, lên lịch
của công việc cuối cùng trước tiên. Bằng cách lùi trừ thời gian cần thiết cho mỗi
bước công việc chúng ta sẽ biết thời gian phải bắt đầu sản xuất. Thực tế doanh
nghiệp thường áp dụng kết hợp hai phương pháp. Kĩ thuật lập kế hoạch tiến độ
chính xác phụ thuộc váo số lượng của đơn hàng, bản chất của công việc, mức độ
phức tạp của công việc và bốn tiêu chuẩn sau
Giảm thiểu thời gian hoàn thành
Tối đa mức sử dụng công suất
Giảm thiểu tồn kho sản phẩm dở
Giảm thiểu thời gian chờ đợi của khách hàng
SV: Đoàn Thị Thu Hiền
48A

Lớp: Kế hoạch


- 25 -

•

Chuyên đề tốt nghiệp

Phương pháp biểu đồ GANTT: Đây là phương pháp đơn giản, dễ hiểu,

dễ thực hiện, linh hoạt và có tính khả thi cao. Biểu đồ cho phép chỉ rõ việc huy
động các nguồn lực, nơi sản xuất và lao động. Để áp dụng phương pháp này doanh

nghiệp cần ấn định một chương trình sản xuất, xác định các công việc khác nhau
cần thực hiện, xác định thời gian cần thiết cho mỗi công việc cũng như các mối
quan hệ giữa chúng
Biểu đồ GANTT cho phép doanh nghiệp theo dõi tiến độ công việc và thời
gian hồn thành tồn bộ chương trình sản xuất, đồng thời biết được khoảng thời
gian dự trữ của công việc. Nếu có sự chênh lệch lớn giữa kế hoạch và thực hiện,
doanh nghiệp cần tìm những biện pháp điều chỉnh kịp thời đảm bào đúng tiến độ
sản xuất đề ra. Hạn chế của phương pháp đó là: chỉ nên sử dụng biểu đồ GANTT
cho những quy trình sản xuất khơng q phức tạp bao gồm một khối lượng không
quá lớn các công việc
2.4 Công tác theo dõi và đánh giá thực hiện kế hoạch sản xuất kinh
doanh trong doanh nghiệp
2.4.1 Khái niệm theo dõi và đánh giá
Theo dõi là một quá trình thu thập dữ liệu, tình hình một cách có hệ thống về
những chỉ số cụ thể liên quan đến một hoạt động phát triển đang được thực hiện, để
những người quản lý và các đối tượng liên quan có được thông tin về tiến độ thực
hiện các mục tiêu đề ra và sử dụng các nguồn lực được phân bổ. Có 2 hình thức
theo dõi phổ biến đó là: theo dõi mức độ tuân thủ: để đảm bảo các hành động đã dự
kiến phải được thực hiện và theo dõi tác động: để đo lường tác động của một hoạt
động với việc đạt được các mục tiêu đã đề ra.
Đánh giá là việc xác định, phản ánh kết quả của những gì được thực thi và
xét đốn giá trị của chúng. Đánh giá có thể được thực hiện bởi những người có
trách nhiệm quản lý (tự đánh giá) hay bởi những người bên ngồi có liên quan
(đánh giá có sự tham gia) hoặc cả hai. Đánh giá thường được phân thành 3 loại
chính: đánh giá giữa kì, đánh giá cuối kì, đánh giá tác động.
Đánh giá và theo dõi đều nhằm mục đích thu thập và phân tích thơng tin một
cách có hệ thống để theo dõi sự thay đổi từ tình trạng hiện tại đến kết quả mong
muốn và để hiểu được tại sao lại có hoặc khơng có những thay dổi như mong muốn.
Cả hai cơng việc này đều cung cấp thông tin nhất quán phục vụ cho việc cải thiện
SV: Đoàn Thị Thu Hiền

48A

Lớp: Kế hoạch