tieu luan cao học triết triết học về con người và phát huy nhân tố con người trong quá trình đổi mới ở nước ta hiện nay

LỜI CẢM ƠN

Triết học là một khoa học có vai trị và vị trí vơ cùng quan trọng đối với
các lĩnh vực khoa học khác. Nghiên cứu triết học góp phần tạo nên thể giới quan
khoa học cho học viên. Vì vậy, trong chương trình học của học viên cao học thì
học phần đầu tiên mà tất cả các chuyên ngành đều phải trải qua đó là Triết học..
Sau khoảng thời gian ngắn được học tập chương trình triết học dành cho
học viên sau đại học. Tơi cảm thấy mình đã được sự quan tâm hướng dẫn của
quý thầy đảm nhiệm giảng dạy và đã được trang bị vốn kiến thức triết học vơ
cùng bổ ích cho bản thân. Nhân đây, tôi xin gửi lời cảm ơn đến thầy PGS. TS Lê
Văn Đính là thầy trực tiếp hướng dẫn chúng tơi học phần này. Bên cạnh đó, tơi
xin chân thành cảm ơn Học viện Hành chính khu vực miền Trung đã tạo môi
trường và điều kiện học tập tốt để học viên hồn thành khóa học một cách tốt
nhất.
Với vốn kiến thức có hạn và khả năng nghiên cứu cịn hạn chế, để thực
hiện đề tài tiểu luận triết học này tơi đã gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, bài tiểu luận
của tơi sẽ khơng tránh khỏi những thiếu sót và rất mong nhận được sự đóng góp
của các quý thầy cô.


LỜI MỞ ĐẦU
Nghiên cứu vấn đề con người có vai trò rất to lớn về lý luận và thực tiễn
đối với sự phát triển của thế giới. Đây là vấn đề được nhiều nhà triết gia của mọi
thời đại quan tâm nghiên cứu, trong đó vấn đề con người trong triết học MácLenin được nghiên cứu và trình bày một cách bao quát, đặc sắc và mang tính
khoa học nhất.
Việt Nam là một quốc gia đang phát triển và đẩy mạnh sự nghiệp
CNH,HĐH đất nước trong thời kì hội nhập quốc tế. Ở bất kỳ thời điểm nào của
lịch sử phát triển, nguồn lực con người luôn là vấn đề quan trọng bậc nhất và là
mối quan tâm hàng đầu của nước ta, tộc vì nguồn nhân lực là yếu tố quan trọng
quyết định sức mạnh của đất nước. Điều đó càng thể hiện rõ nét hơn trong q
trình tồn cầu hóa hiện nay khi nền kinh tế nào dựa nhiều vào tri thức sẽ tạo ra

nhiều cơ hội phát triển, duy trì được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, sử dụng hiệu
quả mọi nguồn lực. Các lý thuyết về tăng trưởng kinh tế gần đây cũng chỉ ra
rằng động lực quan trọng nhất của sự tăng trưởng kinh tế bền vững chính là yếu
tố con người, nguồn nhân lực. Với lí do đó, tơi đã lựa chọn vấn đề “triết học về
con người và phát huy nhân tố con người trong quá trình đổi mới ở nước ta
hiện nay” làm tiểu luận mơn Triết học của mình.


PHẦN I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VẤN ĐỀ CON NGƯỜI
I. MỘT SỐ QUAN ĐIỂM VỀ CON NGƯỜI NGOÀI TRIẾT HỌC
MÁC LÊ-NIN
Trong lịch sử triết học, con người là một đề tài được các triết gia triết học
phương Đông và phương Tây quan tâm nghiên cứu. Có rất nhiều quan điểm
khác nhau về con người đã được đưa ra, có thể chú ý những quan điểm sau:
Quan điểm triết học trước Mác, coi con người là một thực thể tự nhiênthực thể xã hội. Song họ cũng không vượt qua tính chất siêu hình và thậm chí
cịn là duy tâm. Theo triết học phương Đông với sự chi phối bởi thế giới quan
duy tâm hoặc duy vật chất phác thơ ngây. Điều này được thể hiện trong tư tưởng
triết học Phật giáo, Nho giáo, Lão giáo, quan niệm bản chất con người cũng thể
hiện một cách phong phú. Chằng hạn như Khổng Tử quy định tính thiện của con
người vào năng lực bẩm sinh, do ảnh hưởng bởi phong tục, tập quán xấu mà bị
nhiễm cái xấu, xa rời cái tốt đẹp. Cũng như Khổng Tử, Mạnh Tử cho rằng phải
lấy lòng nhân ái, quan hệ đạo đức để dẫn dắt con người hướng tới các giá trị tốt
đẹp. Tuân Tử cho rằng bản chất con người khi sinh ra là ác nhưng có thể được
cải biến được, qua một quá trình chống lại cái ác ấy thì con người mới tốt được.
Lão Tử cho rằng con người sinh ra từ “đạo”. Do vậy, con người cần phải sống
theo lẽ tự nhiên thuần phát, không hành động một cách giả tạo, gò ép trái với
quy luật tự nhiên.
Cũng như triết học phương Đơng, triết học phương Tây cũng có nhiều
niệm khác nhau về con người. Đặc biệt là Kitô giáo, họ nhận thức con người trên
cơ sở thế giới quan duy tâm và thần bí. Triết học Hy Lạp cổ đại bước đầu cũng

đã có sự phân biệt con người với giới tự nhiên, nhưng cũng chỉ là hiểu biết bên
ngoài về tồn tại con người. Triết học thời kỳ phục hưng cận đại đặc biệt đề cao
vai trị trí tuệ, lý tính của con người, xem con người là một thực thể có trí tuệ.


Nói chung, nền triết học thời bấy giờ, vấn đề con người vẫn chưa được
nhận thức đầy đủ cả về bản chất về mặt sinh học và xã hội. Con người mới chỉ
được nhấn mạnh về mặt cá thể, mà xem nhẹ mặt xã hội. Bởi vì họ đã đặc trưng
bản chất con người theo khuynh hướng tuyệt đối hóa những thuộc tính tự nhiên
hoặc thuộc tính xã hội mà khơng thấy được vai trị của thực tiễn. Chẳng hạn, khi
phê phán quan điểm duy tâm của Heeghen thì Phơbách cho rằng vấn đề giữa tư
duy và tồn tại là vấn đề bản chất của con người. Vì chỉ có con người mới có tư
duy và sự tồn tại của con người cũng như tư duy của con người không thể tách
rời khỏi quá trình tâm sinh học. Tuy nhiên, Phơ bách đã mắc phải sai lầm khi
ông tuyệt đối hóa mặt sin học của con người hoặc tách con người ra khỏi quan
hệ hiện thực của xã hôi hoặc ông quy bản chất con người vào tính tộc loại, mà
đặc trưng của nó là tình cảm đạo đức, tơn giáo và tình u.
Có thể khái qt rằng, các quan niệm về con người trong triết học trước
Mác, dù đứng nền tảng thế giới duy tâm, nhị nguyên luận hoặc duy vật siêu hình,
đều khơng phản ánh đúng bản chất con người. Họ phải xem xét con người một
cách trừu tượng, tuyệt đối hóa về mặt tinh thần hoặc thể xác con người, tuyệt
đối hóa mặt tự nhiên- sinh học mà không thấy được mặt xã hội trong đời sống
con người. Tuy vậy, cũng không thể phủ nhận hết những thành tựu trong việc
phân tích, quan sát con người, đề cao lý tính, xác lập các giá trị về nhân bản học
để hướng con người tới tự do. Đó là những tiền đề có ý nghĩa quan trọng cho
việc hình thành tư tưởng về con người của triết học Mácxít sau này.
II. QUAN ĐIỂM TRIẾT HỌC MÁC LÊ NIN VỀ CON NGƯỜI VÀ
BẢN CHẤT CON NGƯỜI
Nhìn chung, các quan điểm triết học trước Mác và ngồi mácxít cịn có một
hạn chế cơ bản là phiến diện trong phương pháp tiếp cận lý giải các vấn đề triết

học về con người, cũng do vậy trong thực tế lịch sử đã tồn tại lâu dài quan niệm
trừu tượng về bản chất con người và những quan niệm phi thực tiễn trong lý giải


nhân sinh, xã hội cũng như những phương pháp hiện thực nhằm giải phóng con
người. Những hạn chế đó đã được khắc phục và vượt qua bởi quan niệm duy vật
biện chứng của triết học Mác-Lênin về bản chất con người.
1. Con người là một thực thể thống nhất giữa mặt sinh vật với mặt xã hội
Triết học Mác đã kế thừa quan niệm về con người trong lịch sử triết học,
đồng thời khẳng định con người hiện thực là sự thống nhất giữa yếu tố sinh học
và yếu tố xã hội.
Tiền đề vật chất đầu tiên quy sự tồn tại của con người là giới tự nhiên. Cũng
do đó, bản tính tự nhiên của con người bao hàm trong nó tất cả bản tính sinh học,
tính lồi của nó. Yếu tố sinh học trong con người là điều kiện đầu tiên quy định
sự tồn tại của con người. Vì vậy, có thể nói: Giới tự nhiên là "thân thể vô cơ của
con người"; con người là một bộ phận của tự nhiên; là kết quả của quá trình
phát triển và tiến hố lâu dài của mơi trường tự nhiên.
Tuy nhiên, điều cần khẳng định rằng, mặt tự nhiên không phải là yếu tố duy
nhất quy định bản chất con người. Đặc trưng quy định sự khác biệt giữa con
người với thế giới loài vật là phương diện xã hội của nó. Trong lịch sử đã có
những quan niệm khác nhau phân biệt con người với loài vật, như con người là
động vật sử dụng công cụ lao động, là "một động vật có tính xã hội", hoặc con
người động vật có tư duy... Những quan niệm trên đều phiến diện chỉ vì nhấn
mạnh một khía cạnh nào đó trong bản chất xã hội của con người mà chưa nêu
lên được nguồn gốc của bản chất xã hội ấy.
Với phương pháp biện chứng duy vật, triết học Mác nhận thức vấn đề con
người một cách toàn diện, cụ thể, trong tồn bộ tính hiện thực xã hội của nó, mà
trước hết là lao động sản xuất ra của cải vật chất. "Có thể phân biệt con người
với súc vật, bằng ý thức, bằng tơn giáo, nói chung bằng bất cứ cái gì cũng được.
Bản thân con người bắt đầu bằng sự tự phân biệt với súc vật ngay khi con người

bắt đầu sản xuất ra những tư liệu sinh hoạt của mình - đó là một bước tiến do tổ
chức cơ thể của con người quy định. Sản xuất ra những tư liệu sinh hoạt của
mình, như thế con người đã gián tiếp sản xuất ra chính đời sống vật chất của
mình".
Thơng qua hoạt động sản xuất vật chất; con người đã làm thay đổi, cải biến
giới tự nhiên: "Con vật chỉ sản xuất ra bản thân nó, cịn con người thì tái sản
xuất ra tồn bộ giới tự nhiên".
Tính xã hội của con người biểu hiện trong hoạt động sản xuất vật chất; hoạt
động sản xuất vật chất biểu hiện một cách căn bản tính xã hội của con người.
Thông qua hoạt động lao động sản xuất, con người sản xuất ra của cải vật chất
và tinh thần, phục vụ đời sống của mình; hình thành và phát triển ngôn ngữ và tư
duy; xác lập quan hệ xã hội. Bởi vậy, lao động là yếu tố quyết định hình thành
bản chất xã hội của con người, đồng thời hình thành nhân cách cá nhân trong
cộng đồng xã hội. Là sản phẩm của tự nhiên và xã hội nên quá trình hình thành
và phát triển của con người ln ln bị quyết định bởi ba hệ thống quy luật
khác nhau, nhưng thống nhất với nhau. Hệ thống các quy luật tự nhiên như quy
luật về sự phù hợp cơ thể với môi trường, quy luật về sự trao đổi chất, về di
truyền, biến dị, tiến hóa... quy định phương diện sinh học của con người. Hệ
thống các quy luật tâm lý ý thức hình thành và vận động trên nền tảng sinh học
của con người như hình thành tình cảm, khát vọng, niềm tin, ý chí. Hệ thống các
quy luật xã hội quy định quan hệ xã hội giữa người với người.
Ba hệ thống quy luật trên cùng tác động, tạo nên thể thống nhất hoàn chỉnh
trong đời sống con người bao gồm cả mặt sinh học và mặt xã hội. Mối quan hệ
sinh học và xã hội là cơ sở để hình thành hệ thống các nhu cầu sinh học và nhu
cầu xã hội trong đời sống con người như nhu cầu ăn, mặc, ở; nhu cầu tái sản xuất
xã hội; nhu cầu tình cảm; nhu cầu thẩm mỹ và hưởng thụ các giá trị tinh thần.

Với phương pháp luận duy vật biện chứng, chúng ta thấy rằng quan hệ giữa
mặt sinh học và mặt xã hội, cũng như nhu cầu sinh học và nhu cầu xã hội trong
mỗi con người là thống nhất. Mặt sinh học là cơ sở tất yếu tự nhiên của con
người, còn mặt xã hội là đặc trưng bản chất để phân biệt con người với loài vật.
Nhu cầu sinh học phải được "nhân hóa" để mang giá trị văn minh con người, và
đến lượt nó, nhu cầu xã hội khơng thể thoát ly khỏi tiền đề của nhu cầu sinh học.
Hai mặt trên thống nhất với nhau, hoà quyện vào nhau để tạo thành con người
viết hoa, con người tự nhiên - xã hội.
2.Bản chất con người là tổng hoà những quan hệ xã hội
Từ những quan niệm đã trình bày ở trên, chúng ta thấy rằng, con người
vượt lên thế giới loài vật trên cả ba phương diện khác nhau: quan hệ với tự
nhiên, quan hệ với xã hội và quan hệ với chính bản thân con người. Cả ba mối
quan hệ đó, suy đến cùng, đều mang tính xã hội, trong đó quan hệ xã hội giữa
người với người là quan hệ bản chất, bao trùm tất cả các mối quan hệ khác và
mọi hoạt động trong chừng mực liên quan đến con người. Bởi vậy, để nhấn
mạnh bản chất xã hội của con người, C.Mác đã nêu lên luận đề nổi tiếng trong
tác phẩm Luận cương về Phoiơbắc: "Bản chất con người không phải là một cái
trừu tượng cố hữu của cá nhân riêng biệt. Trong tính hiện thực của nó, bản chất
con người là tổng hồ những quan hệ xã hội".
Luận đề trên khẳng định rằng, khơng có con người trừu tượng, thốt ly mọi
điều kiện, hồn cảnh lịch sử xã hội. Con người ln ln cụ thể, xác định, sống
trong một điều kiện lịch sử cụ thể nhất định, một thời đại nhất định. Trong điều
kiện lịch sử đó, bằng hoạt động thực tiễn của mình, con người tạo ra những giá
trị vật chất và tinh thần để tồn tại và phát triển cả thể lực và tư duy trí tuệ. Chỉ
trong tồn bộ các mối quan hệ xã hội đó (như quan hệ giai cấp, dân tộc, thời đại;
quan hệ chính trị, kinh tế; quan hệ cá nhân, gia đình, xã hội...) con người mới
bộc lộ tồn bộ bản chất xã hội của mình.


Điều cần lưu ý là luận đề trên khẳng định bản chất xã hội khơng có nghĩa là

phủ nhận mặt tự nhiên trong đời sống con người. Song, ở con người, mặt tự
nhiên tồn tại trong sự thống nhất với mặt xã hội; ngay cả việc thực hiện những
nhu cầu sinh vật ở con người cũng đã mang tính xã hội. Quan niệm bản chất con
người là tổng hoà những quan hệ xã hội mới giúp cho chúng ta nhận thức đúng
đắn, tránh khỏi cách hiểu thô thiển về mặt tự nhiên, cái sinh vật ở con người.

3. Con người là chủ thể và là sản phẩm của lịch sử
Không có thế giới tự nhiên, khơng có lịch sử xã hội thì khơng tồn tại con
người. Bởi vậy, con người là sản phẩm của lịch sử, của sự tiến hóa lâu dài của
giới hữu sinh. Song, điều quan trọng hơn cả là, con người luôn luôn là chủ thể
của lịch sử - xã hội.
C.Mác đã khẳng định: "Cái học thuyết duy vật chủ nghĩa cho rằng con
người là sản phẩm của những hoàn cảnh và của giáo dục... cái học thuyết ấy
quên rằng chính những con người làm thay đổi hoàn cảnh và bản thân nhà giáo
dục cũng cần phải được giáo dục". Trong tác phẩm Biện chứng của tự nhiên,
Ph.Ăngghen cũng cho rằng: "Thú vật cũng có một lịch sử, chính là lịch sử nguồn
gốc của chúng và lịch sử phát triển dần dần của chúng cho tới trạng thái hiện nay
của chúng. Nhưng lịch sử ấy không phải do chúng làm ra và trong chừng mực
mà chúng tham dự vào việc làm ra lịch sử ấy thì điều đó diễn ra mà chúng khơng
hề biết và khơng phải do ý muốn của chúng. Ngược lại, con người càng cách xa
con vật, hiểu theo nghĩa hẹp của từ này bao nhiêu thì con người lại càng tự mình
làm ra lịch sử của mình một cách có ý thức bấy nhiêu".
Như vậy, với tư cách là thực thể xã hội, con người hoạt động thực tiễn, tác
động vào tự nhiên, cải biến giới tự nhiên, đồng thời thúc đẩy sự vận động phát


triển của lịch sử xã hội. Thế giới loài vật dựa vào những điều kiện có sẵn của tự
nhiên. Con người thì trái lại, thơng qua hoạt động thực tiễn của mình để làm
phong phú thêm thế giới tự nhiên, tái tạo lại một tự nhiên thứ hai theo mục đích
của mình.

Trong q trình cải biến tự nhiên, con người cũng làm ra lịch sử của mình.
Con người là sản phẩm của lịch sử, đồng thời là chủ thể sáng tạo ra lịch sử của
chính bản thân con người. Hoạt động lao động sản xuất vừa là điều kiện cho sự
tồn tại của con người, vừa là phương thức để làm biến đổi đời sống và bộ mặt xã
hội. Trên cơ sở nắm bắt quy luật của lịch sử xã hội, con người thông qua hoạt
động vật chất và tinh thần, thúc đẩy xã hội phát triển từ thấp đến cao, phù hợp
với mục tiêu và nhu cầu do con người đặt ra. Khơng có hoạt động của con người
thì cũng không tồn tại quy luật xã hội, và do đó, khơng có sự tồn tại của tồn bộ
lịch sử xã hội lồi người.
Khơng có con người trừu tượng, chỉ có con người cụ thể trong mỗi giai
đoạn phát triển nhất định của xã hội. Do vậy, bản chất con người, trong mối quan
hệ với điều kiện lịch sử xã hội luôn luôn vận động biến đổi, cũng phải thay đổi
cho phù hợp. Bản chất con người không phải là một hệ thống đóng kín, mà là hệ
thống mở, tương ứng với điều kiện tồn tại của con người. Mặc dù là "tổng hoà
các quan hệ xã hội", con người có vai trị tích cực trong tiến trình lịch sử với tư
cách là chủ thể sáng tạo. Thơng qua đó, bản chất con người cũng vận động biến
đổi cho phù hợp. Có thể nói rằng, mỗi sự vận động và tiến lên của lịch sử sẽ quy
định tương ứng (mặc dù không trùng khớp) với sự vận động và biến đổi của bản
chất con người.
Vì vậy, để phát triển bản chất con người theo hướng tích cực, cần phải làm
cho hồn cảnh ngày càng mang tính người nhiều hơn. Hồn cảnh đó chính là
tồn bộ mơi trường tự nhiên và xã hội tác động đến con người theo khuynh
hướng phát triển nhằm đạt tới các giá trị có tính mục đích, tự giác, có ý nghĩa


định hướng giáo dục. Thơng qua đó, con người tiếp nhận hồn cảnh một cách
tích cực và tác động trở lại hoàn cảnh trên nhiều phương diện khác nhau: hoạt
động thực tiễn, quan hệ ứng xử, hành vi con người, sự phát triển của phẩm chất
trí tuệ và năng lực tư duy, các quy luật nhận thức hướng con người tới hoạt động
vật chất. Đó là biện chứng của mối quan hệ giữa con người và hoàn cảnh trong

bất kỳ giai đoạn nào của lịch sử xã hội loài người.
III. QUAN ĐIỂM MÁC LÊ-NIN VỀ QUAN HỆ MÁC LÊ NIN VỀ
QUAN HỆ GIỮA CÁ NHÂN VÀ XÃ HỘI
1. Khái niệm cá nhân và nhân cách
Cá nhân là khái niệm chỉ con người cụ thể sống trong một xã hội nhất định
và được phân biệt với các cá thể khác thông qua tính đơn nhất và tính phổ biến
của nó. Khái niệm cá nhân cũng được phân biệt với khái niệm con người, vì con
người là khái niệm dùng để chỉ tính phổ biến trong bản chất người của tất cả các
cá nhân.
Xã hội do các cá nhân tạo nên. Các cá nhân sống và hoạt động trong các
nhóm, cộng đồng và tập đồn xã hội khác nhau, mang tính lịch sử xác định. Yếu
tố xã hội là đặc trưng căn bản để hình thành cá nhân.
Như vậy, cá nhân là một chỉnh thể đơn nhất, vừa mang tính cá biệt vừa
mang tính phổ biến, là chủ thể của lao động, của mọi quan hệ xã hội và của nhận
thức nhằm thực hiện chức năng cá nhân và chức năng xã hội trong một giai đoạn
phát triển nhất định của lịch sử xã hội.
Nhân cách là khái niệm chỉ bản sắc độc đáo, riêng biệt của mỗi cá nhân, là
nội dung và tính chất bên trong của mỗi cá nhân. Bởi vậy, nếu cá nhân là khái
niệm chỉ sự khác biệt giữa cá thể với giống lồi thì nhân cách là khái niệm chỉ sự
khác biệt giữa các cá nhân. Cá nhân là phương thức biểu hiện của giống lồi cịn
nhân cách vừa là nội dung, vừa là cách thức biểu hiện của mỗi cá nhân riêng


biệt. Nhân cách biểu hiện thế giới cái tôi của mỗi cá nhân, là sự tổng hợp của các
yếu tố sinh học, tâm lý, xã hội, tạo nên đặc trưng riêng có của cá nhân, đóng vai
trị chủ thể tự ý thức, tự đánh giá, tự khẳng định và tự điều chỉnh mọi hoạt động
của mình.
Nhân cách khơng phải là cái bẩm sinh, sẵn có mà được hình thành và phát
triển phụ thuộc vào ba yếu tố sau đây. Thứ nhất, nhân cách phải dựa trên tiền đề
sinh học và tư chất di truyền học, một cá thể sống phát triển cao nhất của giới

hữu sinh. Thứ hai, môi trường xã hội là yếu tố quyết định sự hình thành và phát
triển của nhân cách thông qua sự tác động biện chứng của gia đình, nhà trường
và xã hội đối với mỗi cá nhân. Thứ ba, hạt nhân của nhân cách là thế giới quan
cá nhân, bao gồm toàn bộ các yếu tố như quan điểm, lý luận, niềm tin, định
hướng giá trị... Yếu tố quyết định để hình thành thế giới quan cá nhân là tính
chất của thời đại; lợi ích, vai trị địa vị cá nhân trong xã hội; khả năng thẩm định
giá trị đạo đức - nhân văn và kinh nghiệm của mỗi cá nhân. Dựa trên nền tảng
của thế giới quan cá nhân để hình thành các thuộc tính bên trong về năng lực, về
phẩm chất xã hội như năng lực trí tuệ, chun mơn, phẩm chất chính trị, đạo
đức, pháp luật, thẩm mỹ.
2. Biện chứng giữa cá nhân và xã hội
Xã hội là khái niệm dùng để chỉ cộng đồng các cá nhân trong mối quan hệ
biện chứng với nhau, trong đó cộng đồng nhỏ nhất của một xã hội là cộng đồng
tập thể gia đình, cơ quan, đơn vị... và lớn hơn là cộng đồng xã hội quốc gia, dân
tộc… và rộng lớn nhất là cồng đồng nhân loại.
Nguyên tắc cơ bản của việc xác lập mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể
cũng như mối quan hệ giữa cá nhân và các cộng đồng xã hội nói chung chính là
mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng xã hội. Đó cũng là mối
quan hệ vừa có sự thống nhất vừa có mâu thuẫn.


Mỗi cá nhân với tư cách là một con người, khơng bao giờ có thể tách rời
khỏi những cộng đồng xã hội nhất định, đồng thời mối quan hệ giữa cá nhân và
xã hội là hiện tượng có tính lịch sử.
Là một hiện tượng lịch sử, quan hệ cá nhân - xã hội luôn luôn vận động,
biến đổi và phát triển, trong đó, sự thay đổi về chất chỉ diễn ra khi có sự thay thế
hình thái kinh tế - xã hội này bằng hình thái kinh tế - xã hội khác. Trong giai
đoạn cộng sản ngun thuỷ, khơng có sự đối kháng giữa cá nhân và xã hội. Lợi
ích cá nhân và lợi ích xã hội căn bản là thống nhất. Khi xã hội phân chia giai
cấp, quan hệ cá nhân và xã hội vừa có thống nhất vừa có mâu thuẫn và mâu

thuẫn đối kháng. Trong chủ nghĩa xã hội, những điều kiện của xã hội mới tạo
tiền đề cho cá nhân, để mỗi cá nhân phát huy năng lực và bản sắc riêng của
mình, phù hợp với lợi ích và mục tiêu của xã hội mới. Vì vậy, xã hội xã hội chủ
nghĩa và cá nhân là thống nhất biện chứng, là tiền đề và điều kiện của nhau.
Theo quan điểm của triết học Mác - Lênin, xã hội giữ vai trò quyết định đối
với cá nhân. Bởi vậy, thực chất của việc tổ chức xã hội là giải quyết quan hệ lợi
ích nhằm tạo khả năng cao nhất cho mỗi cá nhân tác động vào mọi quá trình
kinh tế, xã hội, cho sự phát triển được thực hiện. Xã hội càng phát triển thì cá
nhân càng có điều kiện để tiếp nhận ngày càng nhiều những giá trị vật chất và
tinh thần. Mặt khác, mỗi cá nhân trong xã hội càng phát triển thì càng có điều
kiện để thúc đẩy xã hội tiến lên. Vì vậy, thỏa mãn ngày càng tốt hơn nhu cầu và
lợi ích chính đáng của cá nhân là mục tiêu và động lực thúc đẩy sự phát triển xã
hội. Bất cứ vấn đề gì, dù là phạm vi nhân loại hay cá nhân, dù trực tiếp hay gián
tiếp, nếu lợi ích cá nhân và xã hội là thống nhất thì chính ở đó bắt gặp mục đích
và động lực của sự nỗ lực chung vì một tương lai tốt đẹp.
Mối quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội do sự quy định của mặt
khách quan và mặt chủ quan. Mặt khách quan biểu hiện ở trình độ phát triển và


năng suất lao động xã hội. Mặt chủ quan biểu hiện ở khả năng nhận thức và vận
dụng quy luật xã hội phù hợp với mục đích của con người.
Trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội và ngay cả dưới chế độ xã hội
chủ nghĩa, những mâu thuẫn giữa cá nhân và xã hội vẫn còn tồn tại. Do đó, để
giải quyết đúng đắn quan hệ cá nhân - xã hội, cần phải tránh hai thái độ cực
đoan. Một là, chỉ thấy cá nhân mà không thấy xã hội, đem cá nhân đối lập với xã
hội, nhu cầu cá nhân chưa phù hợp với điều kiện phát triển của xã hội. Khuynh
hướng này có thể dẫn đến chủ nghĩa cá nhân. Hai là, chỉ thấy xã hội mà không
thấy cá nhân, quan niệm sai lầm về lợi ích xã hội, về chủ nghĩa tập thể, thực chất
là chủ nghĩa bình qn, coi nhẹ vai trị cá nhân, lợi ích cá nhân. Xã hội càng phát
triển thì nhu cầu, lợi ích cá nhân càng đa dạng. Nếu khơng quan tâm đến vấn đề

cá nhân, sẽ dẫn đến một xã hội nghèo nàn, chậm phát triển, không phù hợp với
bản chất của chủ nghĩa xã hội.
Ở nước ta hiện nay, nền kinh tế thị trường đang thúc đẩy sự phát triển của
lực lượng sản xuất, nâng cao năng suất lao động, tạo ra cơ sở vật chất và văn hóa
tinh thần ngày càng đa dạng và phong phú. Lợi ích cá nhân ngày càng được chú
ý, tạo ra cơ hội mới để phát triển cá nhân. Tuy nhiên, cơ chế này có thể dẫn tới
tuyệt đối hóa lợi ích kinh tế, dẫn tới phân hóa giàu nghèo trong xã hội, chứa
đựng những khả năng đối lập giữa cá nhân và xã hội. Do đó, chúng ta cần khắc
phục mặt trái của cơ chế thị trường, phát huy vai trò nhân tố con người, thực
hiện chiến lược con người của Đảng ta là một mục tiêu có ý nghĩa quyết định để
giải quyết tốt mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội, theo tinh thần Nghị quyết Đại
hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã chỉ ra: Xây dựng con người Việt
Nam có tinh thần yêu nước và yêu chủ nghĩa xã hội, có ý thức tự cường dân tộc,
trách nhiệm cao trong lao động, có lương tâm nghề nghiệp, có tác phong cơng
nghiệp, có ý thức cộng đồng, tơn trọng nghĩa tình, có lối sống văn hóa, quan hệ
hài hồ trong gia đình, cộng đồng và xã hội.


PHẦN II- PHÁT HUY NHÂN TỐ CON NGƯỜI
TRONG QUÁ TRÌNH ĐỔI MỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
I.QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM VỀ NHÂN TỐ
CON NGƯỜI
Đảng Cộng sản Việt Nam từ khi thành lập đến nay đã rất chú ý đến vấn đề
con người trong đường lối chiến lược cách mạng của mình. Quan tâm xây dựng
con người, phát huy sức mạnh của con người để giải phóng dân tộc, giải phóng
xã hội và giải phóng con người là sự nghiệp cách mạng cao cả của Đảng ta và
của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: Muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội cần có
con người xã hội chủ nghĩa. Con người xã hội chủ nghĩa mà chúng ta xây dựng
trong giai đoạn hiện nay theo tinh thần Hội nghị BCH Trung ương 5 khóa VIII

đó là: con người phát triển tồn diện, hài hồ về nhân cách, cao về trí tuệ, cường
tráng về thể chất, phong phú về tâm hồn, trong sáng về đạo đức cụ thể: Có tinh
thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân tộc vì chủ nghĩa xã
hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thốt khỏi nghèo nàn lạc hậu, đồn kết với
nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hịa bình, độc lập dân tộc, dân chủ
và tiến bộ xã hội. Có ý thức tập thể, đồn kết phấn đấu vì lợi ích chung. Có lối
sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng
kỷ cương phép nước, quy ước của cộng đồng, có ý thức bảo vệ và cải thiện môi
trường sinh thái. Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật,
sáng tạo, năng suất cao vì lợi ích bản thân, gia đình, tập thể và xã hội. Thường
xuyên học tập, nâng cao hiểu biết trình độ chun mơn, trình độ thẩm mỹ và thể
lực. Như vậy, Đảng ta đã nhấn mạnh đến những phẩm chất cơ bản của con người
mới phù hợp với thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đó là
những con người có lý tưởng xã hội chủ nghĩa, yêu nước, phát triển toàn diện cả
về thể lực, trí lực, đạo đức, thẩm mỹ, có ý chí và nhiệt tình lao động… Nói cách
khác, con người mới phải là con người vừa hồng vừa chuyên, vừa có đức vừa có
tài.
Trên cơ sở quan điểm của Hội nghị BCH Trung ương 5 khóa VIII; Đại hội
IX của đảng đã nêu phẩm chất nhân cách con người việt nam trong giai đoạn
cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước: “Xây dựng con người Việt Nam phát
triển tồn diện về chính trị, tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo,
ý thực công đồng, nhân ái, khoan dung, tơn trọng nghĩa tình, có lối sống văn
hóa, quan hệ hài hồ với gia đình cộng đồng, xã hội”. Để đạt được tiêu chuẩn đó
chúng ta phải từng bước thực hiện các nhiệm vụ chiến lược xây dựng, phát huy
nguồn lực con người một cách tích cực chủ động. Phải xác định chiến lược xây
dựng con người và phát triển nguồn nhân lực có mối quan hệ biện chứng với
nhau. Đào tạo con người như thế nào thì có kết quả nguồn nhân lực tương ứng,

yêu cầu phát triển nguồn nhân lực trong từng thời kỳ ở mức độ nào thì phải có
chiến lược xây dựng con người phù hợp. Chủ nghĩa xã hội có được xây dựng
thành công hay không là tuỳ thuộc vào việc chúng ta có phát huy tốt nguồn lực
con người hay không.
Từ thực tiễn 20 năm đổi mới, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X, XI rút
ra một số bài học lớn, trong đó có bài học “Phát huy cao độ nội lực, đồng thời ra
sức tranh thủ ngoại lực, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại trong
điều kiện mới”. Đại hội khẳng định: Phát huy nội lực, xem đó là nhân tố quyết
định đối với sự phát triển; nội lực có vai trị quyết định đối với sự phát triển, vì
có phát huy được nội lực mới thu hút và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực từ
bên ngồi. Có tăng cường nội lực mới bảo đảm được độc lập tự chủ về kinh tế và
thực hiện hội nhập kinh tế quốc tế thành công. Phát huy nội lực, theo Đại hội X,
XI trước hết là phát huy nguồn lực con người, nguồn lực của tồn dân tộc, khai
thác có hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên và sử dụng tốt nhất các nguồn lực
của Nhà nước. Như vậy, Đảng ta đã chỉ ra muốn phát triển kinh tế - xã hội cần
phải kết hợp nguồn lực trong nước và nguồn lực bên ngồi. Có kết hợp tốt nội
lực với ngoại lực mới tạo được sức mạnh tổng hợp để phát triển. Cả nội lực và
ngoại lực đều quan trọng, nhưng nội lực là nhân tố quyết định. Trong các nguồn
nội lực, Đảng ta đã nhấn mạnh vai trò quyết định của nguồn lực con người, trên
các lĩnh vực của đời sống xã hội.
II. PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÂN TỐ CON NGƯỜI TRONG QUÁ
TRÌNH ĐỔI MỚI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY
Con người là chủ thể sáng tạo ra công nghệ kỹ thuật… cơng nghệ kỹ thuật
có phát triển hiện đại đến trình độ nào thì cũng khơng thể thay thế khả năng con
người, vì con người sáng tạo ra máy móc, cơng nghệ kỹ thuật, sử dụng nó, cải
tiến nó là để phục vụ lợi ích của con người, nâng cao năng suất lao động, cải


thiện đời sống vật chất tinh thần. Vì thế, trí tuệ con người phát triển tới đâu sẽ

tạo ra trình độ cơng nghệ kỹ thuật tương ứng.
Ngồi ra vai trị nguồn lực con người trong q trình sản xuất cịn thể hiện
ở lương tâm, trách nhiệm, nghề nghiệp, ý thức tổ chức kỷ luật tạo nên ý chí lớn,
tình cảm lớn, tư tưởng lớn tạo động lực giúp cho con người vượt qua khó khăn
thử thách, chiến thắng nghèo nàn, lạc hậu xây dựng đất nước theo mục tiêu “Dân
giàu, nước mạnh, xã hội công bằng dân chủ văn minh” Điều đó tạo ra những
điều kiện thuận lợi để phát huy nguồn lực con người, phát triển kinh tế xã hội
nhanh, bền vững, thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước .
Khơng chỉ trên lĩnh vực kinh tế mà mặt khác trên lĩnh vực chính trị, văn
hóa, xã hội vai trị nguồn lực con người cũng được thể hiện rõ khi người lao
động có trí thức, có năng lực, thấy được trách nhiệm của mình sẽ tham gia tích
cực vào quản lý xã hội, quản lý nhà nước, thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ cơng
dân góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN. Xây dựng nền văn hóa
mới, con người mới XHCN, giữ gìn phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu
tinh hoa văn hóa thế giới để làm phong phú nền văn hóa dân tộc.
Với ý nghĩa đó việc xây dựng và phát huy con người là vấn đề quan trọng
có ý nghĩa chiến lược cấp bách trước mắt, đồng thời mang tính chiến lược lâu
dài hiện nay ở nước ta. Đó là q trình đào tạo, bồi dưỡng làm tăng nguồn lực
con người về thể lực, trí lực, phẩm chất đạo đức… là q trình khai thác có hiệu
quả những yếu tố đó trong học tập, lao động, nhằm phục vụ cho sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
Cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa là xu hướng phát triển của các nước trên thế
giới. Đó cũng là con đường phát triển tất yếu của nước ta để đi lên mục tiêu “Xã
hội công bằng văn minh, dân giàu nước mạnh” cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa
khơng chỉ là cơng cuộc xây dựng kinh tế mà chính là quá trình biến đổi cách


mạng sâu sắc với lĩnh vực đời sống xã hội (kinh tế, chính trị, khoa học của con
người…) làm cho xã hội phát triển lên một trạng thái mới về chất. Sự thành cơng

của q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa địi hỏi ngồi mơi trường chính trị
ổn định, phải có nguồn lực cần thiết như nguồn lực con người, vốn tài nguyên
thiên nhiên, cơ sở vật chất kỹ thuật. Các nguồn lực này quan hệ chặt chẽ với
nhau. Cùng tham gia vào q trình cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa nhưng mức độ
tác động vào vai trị của chúng đối với tồn bộ q trình cơng nghiệp hóa hiện
đại hóa khơng giống nhau, trong đó nguồn nhân lực phải đủ về số lượng mạnh
về chất lượng. Nói cách khác nguồn nhân lực phải trở thành động lực phát triển.
Nguồn nhân lực phát triển thì tất yếu cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa phải tiến
hành để đáp ứng nhu cầu đó.
Đảng ta chỉ rõ: Đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thực hiện
hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ tổ quốc là sự nghiệp xây dựng và
sáng tạo to lớn của nhân dân ta địi hỏi phải phát huy khả năng trí tuệ của mỗi
con người Việt Nam… Đó là hai nhiệm vụ mang tầm chiến lược to lớn trong thời
kỳ quá độ đi lên CNXH, hai nhiệm vụ đó có mối quan hệ biện chứng tác động
qua lại lẫn nhau vừa là điều kiện vừa là tiền đề của nhau, trong đó xây dựng con
người vừa là mục tiêu vừa là động lực để thực hiện cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, phát huy nguồn lực con người chính là yếu tố quyết định sự thành
công của sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa và sự phát triển nhanh bền
vững của nước ta. Ngược lại sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa tạo ra
những điều kiện vật chất kỹ thuật, văn hóa, xã hội phục vụ chiến lược phát triển
con người.
Trên cơ sở nhận thức rõ về con người và vai trò nguồn lực con người trong
giai đoạn hiện nay, để phát huy nguồn lực con người nhằm góp phần thực hiện
thắng lợi sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước chúng ta cần làm tốt
một số nhiệm vụ sau.


- Kế thừa những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc đồng thời tiếp thu
có chọn lọc những tinh hoa, nhân tố tích cực và giá trị tốt đẹp của thời đại hiện
nay để xây dựng và phát huy nhân tố con người .

Nhận thức ngày càng sâu sắc và đầy đủ hơn về vai trò của con người –với
tư cách vừa là động lực, vừa là mục tiêu của sự nghiệp đổi mới đất nước, chúng
tôi mạnh dạn đưa ra một vài giải pháp để góp phần phát huy các yếu tố tích cực,
hạn chế các mặt tiêu cực, để kích thích mọi tiềm năng ở từng con người phát
triển, tạo ra những con người say sưa, năng động, tích cực, lao động, học tập,
cơng tác…, đạt năng suất cao, hiệu quả kinh tế tốt, làm ra nhiều sản phẩm hàng
hoá, đưa mức thu nhập, mức sống của con người ngày càng cao cùng với lối
sống văn minh, có đạo đức, nhân phẩm ngày càng tốt đẹp.
Nâng cao mặt bằng dân trí, phát hiện, bồi dưỡng và trọng dụng nhân tài:
phát triển giáo dục mầm non, thanh tốn nạn mù chữ cho người lao động. Thơng
qua các chính sách, các qui định của Nhà nước để điều chỉnh cơ cấu đào tạo một
cách hợp lý nhằm đạt tới sự cân đối giữa đào tạo và sử dụng ở các trình độ, các
ngành nghề khác nhau, đặc biệt đảm bảo được nhân lực cho các ngành mũi
nhọn…Bảo đảm tri thức cần thiết để mọi người gia nhập cuộc sống xã hội và
kinh tế theo kịp tiến trình đổi mới và phát triển của đất nước.
Nhanh chóng triển khai chương trình quốc gia giải quyết việc làm, tạo mọi
điều kiện cho người lao động tự tạo, tự tìm việc làm. Tổ chức thực hiện và kiểm
tra việc thi hành Luật Lao động, tiếp tục cải tiến chế độ tiền lương, làm cho tiền
lương thực sự gắn liền với năng suất, chất lượng, hiệu quả, trở thành thu nhập
chính và là động lực đối với người lao động. Để từ đó giúp họ nâng cao mức
sống, có điều kiện thoả mãn được các nhu cầu cơ bản của con người (ăn, mặc,
ở…và các dịch vụ cần thiết). Đó chính là cơ sở vật chất để phát triển sức mạnh
thể chất, tinh thần, năng lực lao động và công tác của người lao động.


Phát triển và nâng cao chất lượng các hoạt động văn hố, văn nghệ, thơng
tin đại chúng và các phương tiện vui chơi giải trí đáp ứng nhu cầu đời sống văn
hoá –tinh thần của người lao động. Tăng cường các biện pháp và phối hợp lực
lượng của toàn xã hội, xây dựng mơi trường văn hố lành mạnh, đấu tranh bền bỉ
và mạnh mẽ nhằm ngăn chặn, loại trừ các văn hoá phẩm độc hại và các tệ nạn xã

hội. Làm sao nuôi dưỡng được ở mọi người, nhất là thế hệ trẻ, ý chí cách mạng,
tình cảm và hành động cách mạng. Đây chính là nội dung cốt yếu trong nhân
cách văn hoá của con người Việt Nam, các dân tộc sống trên đất nước Việt Nam
đi vào cơng cuộc cơng nghiệp hố, hiện đại hố.
Thực hiện tốt chiến lược sức khoẻ cho mọi người, từng bước nâng cao thể
trạng và tầm vóc, trước hết là nâng cao thể lực bà mẹ, trẻ em. Phát triển các dịch
vụ khám, chữa bệnh và chăm sóc sức khoẻ ban đầu của hệ thống y tế nhà nước,
y tế dân lập. Tăng chi ngân sách và huy động nhiều nguồn vốn khác để đầu tư
xây dựng và nâng cấp các cơ sở y tế. Tạo bước tiến mới của phong trào thể dục,
thể thao…Đó là sự thể hiện một cách xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa tinh thần
và thể xác; là điều kiện quan trọng để con người phát triển bình thường, góp
phần bảo đảm năng suất lao động; là cơ sở để cung cấp sức lao động dồi dào cho
xã hội.
Tăng tính thích nghi, năng động, có lợi cho sản xuất cơng nghiệp trên cơ
sở có đào tạo nghề và nâng cao tay nghề. Hạn chế tâm lý q lo cho cuộc sống
trước mắt, có ý chí vươn lên làm ăn lớn. Tăng cường ý thức pháp luật, kỷ cương.
Chịu khó học hỏi người khác để vận dụng sáng tạo vào hồn cảnh của mình,
nhưng cần đề phịng tâm lý tự ti, lai căng, sùng ngoại. Có nếp sống và làm việc
văn minh, hợp lí, làm việc có hiệu quả, ích nước, lợi nhà…Tất cả điều đó làm
cho tinh thần sảng khối, khống đạt, trí não mở mang, thể lực và tâm lực cùng
phát triển, sức mạnh tiềm tàng được phát huy tối ưu, tập trung vào năng lực sản


xuất và công tác, nâng cao năng suất, tạo thêm cơ hội tham gia đóng góp, gia
nhập vào cộng đồng, xã hội.
- Đẩy mạnh sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là điều kiện
để xây dựng, bồi dưỡng phát huy nguồn lực con người, đồng thời đến lượt nó
phát huy nguồn lực con người là yếu tố quyết định thắng lợi của sự nghiệp cơng
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Đảng ta xác định phát huy

nhân tố con người có ý nghĩa quyết định và quan trọng nhất. Nhân tố con người
là tổng thể các yếu tố thuộc về thể chất và tinh thần, về trình độ chuyên môn, về
tay nghề, về phẩm chất đạo đức, về vị thế xã hội … tạo nên năng lực của con
người mà năng lực đó nếu biết phát huy sử dụng tốt, nó sẽ trở thành động lực to
lớn thúc đẩy xã hội phát triển. Nhân tố con người ở đây là muốn nói đến và nhấn
mạnh khía cạnh quan trọng nhất của con người : đó là hoạt động của con người,
là vai trò, sức mạnh của con người đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội
của đất nước. Nhân tố con người được xem là nhân tố quyết định trong 4 nguồn
lực của sự phát triển, bởi vì để có thể phát huy, khai thác tốt các nguồn lực về tài
nguyên, vị trí địa lý và vốn thì đều phải thơng qua con người - tức là nguồn lực
(nhân tố) con người.
Như vậy, nhân tố con người là nhân tố trọng tâm, là xuất phát điểm, là nhân
tố bao trù lên các nhân tố khác trong quá trình phát triển. Nếu chúng ta biết khai
thác, phát huy sử dụng tốt thì sẽ đem lại sự tiến bộ, phát triển cho nhân loại và
cho đất nước. Phát huy nhân tố con người là làm bộc lộ phát hiện, khai thác, sử
dụng và bồi dưỡng mọi tiềm năng của con người vì mục đích phát triển của
chính bản thân con người và vì tiến bộ xã hội.


Vì vậy thực chất của việc phát huy nhân tố con người ở nước ta hiện nay là
nâng cao chất lượng cuộc sống cho con người và phát huy vai trị của nó cho sự
nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Để phát huy vai trò nhân tố con người ở nước ta trong giai đoạn hiện nay,
Đảng ta đã đề ra một số phương hướng chủ yếu sau: Một là, xây dựng và thực
hiện một chính sách xã hội đúng đắn và phù hợp vì lợi ích của con người, do con
người hay vì hạnh phúc con người. Trên cơ sở lấy con người làm mục tiêu của
sự phát triển, mọi sự phát triển phải xoay quanh con người chứ không phải con
người xoay quanh mọi sự phát triển. Khai nói con người có vai trị to lớn, khơng
phải là khai thác khơng có định hướng mà phải trên cơ sở đào tạo, bồi dưỡng con
người, tạo ra môi trường sống lành mạnh, tôn trọng bằng cách phát triển nét độc

đáo ưu điểm của từng cá nhân. Hai là, Phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều
thành phần có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN, nền kinh tế đó
phải đảm bảo vừa là phương thức nền tảng để phát huy vai trò khai thác nhân tố
con người có hiệu quả nhất, vừa là điều kiện để mỗi cá nhân bộc lộ những khả
năng, năng khiếu của mình. Phát triển nền kinh tế hàng hóa nhiều thành giúp giải
phóng mọi sức sản xuất, mọi tiềm năng của xã hội, sự quản lý của Nhà nước
nhằm đảm bảo các cá nhân khai thác tốt nhất các tiềm năng đó của đất nước,
đồng thời tạo điều kiện cho con người lao động sáng tạo, năng động hơn, phát
triển khoa học kỹ thuật, từ đó tác động trở lại phát triển con người. Nhưng cũng
cần phải ln lưu ý, nền kinh tế hàng hóa có mặt trái của nó và là nguyên nhân
làm hạn chế việc nâng cao hiệu quả phát triển con người. Nó làm cho con người
dễ chạy theo lối sống thực dụng, coi trọng đồng tiền. Vì vậy, nhà nước cần phải
có sự kiểm tra, kiểm soát, điều tiết kịp thời làm hạn chế những nảy sinh tiêu cực
trong cơ chế thị trường. Ba là, xây dựng Nhà nước pháp quyền vững mạnh, bảo
đảm cuộc sống an toàn cho mọi người và an ninh cho xã hội. Ngăn chặn và trừng
trị có hiệu quả những hành vi xâm phạm đến tài sản, phẩm giá của từng cá nhân


trong cộng đồng; bảo vệ người lao động, trừng trị những người vì lợi ích trước
mắt của cá nhân mình mà làm tổn hại đến sức khỏe người khác; đồng thời thực
hiện dân chủ hóa trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội, đảm bảo người dân thực sự
làm chủ xã hội của mình theo đúng tiêu chí: Nhà nước của dân, do dân và vì dân;
chống tham ơ, tham nhũng; thực hiện công bằng xã hội nhất là về mặt phân phối
lợi kinh tế . Bốn là, Thực hiện cuộc cách mạng XHCN trên lĩnh vực văn hóa tinh
thần, tạo điều kiện xây dựng cho người lao động có một đời sống tinh thần lành
mạnh, phong phú. Trong phát triển kinh tế thì phải lấy văn hóa làm mục tiêu phát
triển. Quan tâm đổi mới giáo dục, đào tạo, nâng cao dân trí, đào tạo tay nghề,
đào tạo nhân tài và thực hiện tốt việc chăm lo sức khỏe của con người, chăm lo
đời sống tinh thần nhân dân. Năm là, xây dựng và thực hiện giá trị, thang bậc giá
trị của người lao động trong đời sống xã hội để khuyến khích các cá nhân hoạt

động tích cực, sáng tạo; nhằm thực hiện việc phân phối một cách tốt nhất, hạn
chế thái độ ỷ lại, trông chờ hay lao động khơng chân chính.
- Xây dựng và từng bước hồn chỉnh hệ thống chính sách xã hội nhằm phát
huy nhân tố con người trên cơ sở kết hợp hài hịa giữa tăng trưởng kinh tế gắn
với cơng bằng, tiến bộ xã hội ngay trong từng bước và trong suốt q trình phát
triển.
- Xây dựng con người phát triển tồn diện, làm cho nguồn lực con người trở
thành động lực, mục tiêu của sự phát triển kinh tế - xã hội.
- Nâng cao trình độ dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình
thành đội ngũ trí thức mới, đáp ứng u cầu sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước.
- Từng bước xây dựng và khơng ngừng hoàn thiện cơ chế quản lý XHCN,
xác định rõ trách nhiệm và nghĩa vụ, phát huy quyền làm chủ của người lao
động, tao điều kiện cho họ tham gia tích cực vào việc quản lý xã hội, quản lý nhà
nước.


- Đảng ta khẳng định: “Xây dựng và thực hiện chiến lược quốc gia về
nâng cao sức khỏe, tầm vóc con người Việt Nam”. Trong đó, lĩnh vực y tế đóng
vai trị quan trọng hàng đầu. Do vậy, tại Đại hội này, Đảng ta đã tập trung chỉ
đạo sát sao và cụ thể hóa hơn hoạt động của lĩnh vực này, nhằm nâng cao chất
lượng và hiệu quả chăm sóc sức khoẻ nhân dân, đáp ứng yêu cầu của quá trình
đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với kinh tế tri thức trong bối cảnh
hội nhập, cạnh tranh gay gắt và cường độ lao động cao.
Trong xã hội hiện nay, còn một bộ phận nhân dân đời sống cịn rất nhiều
khó khăn vì nhiều ngun nhân khách quan, chủ quan. Với truyền thống đoàn
kết, nhân nghĩa tương thân, tương ái của người Việt Nam, Đảng ta khẳng định,
tiếp tục sửa đổi, hoàn thiện hệ thống bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm
thất nghiệp, trợ giúp và cứu trợ xã hội đa dạng, linh hoạt, có khả năng bảo vệ,
giúp đỡ mọi thành viên trong xã hội, nhất là các nhóm yếu thế, dễ bị tổn thương,

vượt qua khó khăn, rủi ro trong đời sống.
Một hệ thống các quan điểm và chính sách tương đối đồng bộ và toàn diện
đã được đề cập, làm cơ sở cho việc phát triển một hệ thống an sinh xã hội và
phúc lợi xã hội hiệu quả, bền vững để phát triển nguồn nhân lực nhanh và bền
vững.
Những điểm mới trong tư duy của Đảng về chiến lược phát triển nguồn
nhân lực Việt Nam được nêu trong Đại hội Đảng lần thứ XI, một mặt là sự tiếp
nối những quan điểm, tư tưởng nhất quán của Đảng về vấn đề này tại các kỳ đại
hội trước, mặt khác, là sự bổ sung, phát triển, cụ thể hóa hơn để triển khai có
hiệu quả trong thực tế, nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu Đại hội đề ra./.


PHẦN KẾT LUẬN
Con người là sản phẩm của lao động, chính do lao động và nhờ có lao
động con người cần trao đổi thông tin với nhau mà ngôn ngữ hình thành, ý thức
hình thành, sự giao tiếp, văn hố, các quan hệ giữa người với người, quan hệ xã
hội hình thành; con người chịu sự tác động, chi phối của môi trường và các quy
luật xã hội; con người có các nhu cầu xã hội như: giao tiếp, thẩm mỹ, chính trị,
an tồn, biết tự trọng và muốn được kính trọng, tự sáng tạo và tự hồn thiện bản
thân,. Những nhu cầu này rất khác nhau giữa những con người cụ thể, phụ thuộc
vào điều kiện sống, hoàn cảnh của mỗi cá nhân, đặc tính của mỗi cá nhân, trình
độ văn hố của mỗi người. Một khi nhu cầu bậc thấp được thoả mãn thì nhu cầu
ở bậc cao hơn sẽ xuất hiện. Các nhà quản lý xã hội và quản lý tổ chức cần phải
tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng, nhu cầu của mỗi cá nhân người lao động và tìm
cách đáp ứng các nhu cầu đó, nghĩa là tạo ra lợi ích cho người lao động để từ đó
khơi dậy động lực lao động trong mỗi con ngươì.
Là một học viên và sau này sẽ là một thạc sĩ hành chính cơng, chúng ta
cần phải thấy rõ vai trò của vấn đề con người trong sự nghiệp đổi mới của Việt
Nam hiện nay, có như vậy chúng ta mới có thể đưa nền kinh tế việt nam ngày
một phát triển, rút ngắn khoảng cách lạc hậu với các quốc gia trên thế giới./.