giai khoa hoc tu nhien 7 bai 29 vai tro cua nuoc va chat dinh duong do

BÀI 29: VAI TRÒ CỦA NƯỚC VÀ CHẤT DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI SINH
VẬT
A/ Câu hỏi mở đầu
Trả lời câu hỏi mục “Mở đầu” trang 122 SGK Khoa học tự nhiên 7: Quan sát
một cây trưởng thành to lớn được phát triển từ một hạt nhỏ xíu ban đầu, có bao giờ
em tự hỏi: Nhờ đâu mà cây có thể lớn lên được? Nguyên liệu để tạo nên sự thay đổi
kì diệu đó là gì?

Trả lời:
- Nhờ sự phân chia và lớn lên của các tế bào mà cây có thể lớn lên (gia tăng về kích
thước và khối lượng).
- Nguyên liệu để tạo nên sự thay đổi về kích thước của cây là nước, các khống chất,
khí carbon dioxide. Nhờ các nguyên liệu này, cây thực hiện quá trình quang hợp
tổng hợp nên chất hữu cơ để xây dựng lên cơ thể.
B/ Câu hỏi giữa bài
I. THÀNH PHẦN HÓA HỌC, CẤU TRÚC VÀ TÍNH CHẤT CỦA NƯỚC
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 122 SGK Khoa học tự nhiên 7:
Quan sát Hình 29.1 và liên hệ kiến thức đã học để trả lời các câu hỏi sau:


1. Phân tử nước được cấu tạo từ những nguyên tố nào? Trong phân tử nước, các
nguyên tử liên kết với nhau bằng liên kết gì?
2. Tính phân cực của phân tử nước được thể hiện như thế nào?
Trả lời:
1. Cấu tạo của phân tử nước: Phân tử nước được cấu tạo từ 2 nguyên tử hydrogen
liên kết với 1 ngun tử oxygen bằng liên kết cộng hóa trị.
2. Tính phân cực của phân tử nước: Cặp electron trong liên kết cộng hóa trị bị lệch
về phía ngun tử oxygen nên đầu mang nguyên tử oxygen của phân tử nước tích
điện âm cịn đầu mang ngun tử hydrogen tích điện dương. Do tính chất phân cực
nên các phân tử nước hút lẫn nhau và hút các phân tử phân cực khác, nhờ đó nước
trở thành dung mơi hịa tan nhiều chất.

II. VAI TRÒ CỦA NƯỚC ĐỐI VỚI SINH VẬT
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 123 SGK Khoa học tự nhiên 7:
1. Nêu vai trò của nước đối với sinh vật. Điều gì xảy ra nếu sinh vật bị thiếu nước?
Trả lời:
- Vai trò của nước đối với sinh vật:
+ Là thành phần chủ yếu tham gia cấu tạo nên tế bào và cơ thể sinh vật.
+ Là nguyên liệu và môi trường của nhiều quá trình sống trong cơ thể như quá trình
quang hợp, tiêu hóa, hấp thụ chất dinh dưỡng,…
+ Góp phần vận chuyển các chất dinh dưỡng trong cơ thể.
+ Góp phần điều hòa nhiệt độ cơ thể.


- Nếu cơ thể bị thiếu nước thì quá trình sống cơ bản sẽ bị rối loạn và có thể bị chết.
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 123 SGK Khoa học tự nhiên 7:
2. Hãy đề xuất cách tiến hành thí nghiệm chứng minh khẳng định “Nếu thiếu nước
trong thời gian dài, cây sẽ bị héo, giảm sức sống và có thể chết”.
Trả lời:
Cách tiến hành thí nghiệm chứng minh khẳng định “Nếu thiếu nước trong thời gian
dài, cây sẽ bị héo, giảm sức sống và có thể chết”:
- Bước 1: Chuẩn bị 2 chậu cây giống nhau (cùng lồi và tương đồng về kích thước).
- Bước 2: Cung cấp cho 2 chậu cây đầy đủ các yếu tố ánh sáng, nhiệt độ, chất dinh
dưỡng thích hợp giống nhau nhưng 1 chậu cây thường xuyên tưới nước cịn một cây
thì khơng tưới nước.
- Bước 3: Quan sát sự phát triển của 2 cây để rút ra kết luận về vai trò của nước đối
với sự phát triển cả cây.
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 123 SGK Khoa học tự nhiên 7:
3. Khi bị nôn, sốt cao hoặc tiêu chảy, cơ thể bị mất rất nhiều nước. Trong trường hợp
đó, em cần làm gì?
Trả lời:
Khi bị nơn, sốt cao hoặc tiêu chảy, chúng ta cần:

- Thực hiện các biện pháp tích cực để giảm nôn, sốt cao hoặc tiêu chảy.
- Thực hiện các biện pháp để bù nước cho cơ thể: uống nhiều nước, bù điện giải bằng
oresol,…
III. VAI TRÒ CỦA CHẤT DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI SINH VẬT
1. Vai trò của chất dinh dưỡng đối với thực vật
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 124 SGK Khoa học tự nhiên 7:
1. Chất dinh dưỡng có vai trị gì đối với thực vật? Nêu một số biểu hiện ở thực vật
khi thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng.
Trả lời:


- Đối với thực vật, chất dinh dưỡng có vai trò cung cấp nguyên liệu và năng lượng
cho các quá trình sống ở cơ thể:
+ Tham gia cấu tạo nên cơ thể.
+ Là nguyên liệu để thực vật tổng hợp nên các chất hữu cơ trong cơ thể.
+ Tham gia điều tiết quá trình trao đổi chất trong cơ thể.
- Một số biểu hiện ở thực vật khi thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng:
+ Thiếu đạm (N), cây sinh trưởng kém, lá non mỏng màu xanh nhạt, các lá già
chuyển vàng và rụng sớm, kích thước lá bị nhỏ đi, đẻ nhánh và phân cành kém.
+ Thiếu lân (P), lá bị nhỏ lại và bản lá bị hẹp và có xu hướng dựng đứng; lá bị tối lại
so với cây có đủ lân; cây sinh trưởng chậm lại và quá trình chín cũng bị kéo dài.
+ Thiếu K, các lá già trở nên vàng sớm và bắt đầu từ bìa lá sau đó bìa lá và đầu lá có
thể trở nên đốm vàng hoặc bạc, bìa lá chết và bị hủy hoại và lá có biểu hiện như bị
rách.
+ Thiếu Ca: Các lá non của cây mới trồng bị biến dạng và có màu xanh lụa sẫm
khơng bình thường, thiếu nặng cành non bị chết; lá có hình đài hoa và quăn; đôi khi
trái bị nứt, vị đắng, trái không bảo quản được lâu.
+ Thiếu sắt: Thiếu sắt gây ra hiện tượng màu xanh lá cây nhợt nhạt (bạc lá) với sự
phân biệt rõ ràng giữa những gân lá màu xanh và khoảng giữa màu vàng. Thiếu sắt
nặng có thể chuyển toàn bộ cây thành màu vàng tới trắng lợt.

Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 124 SGK Khoa học tự nhiên 7:
2. Giải thích tại sao trong trồng trọt, người ta thường trồng thay đổi các lồi cây khác
nhau trên cùng một diện tích đất trồng ở các mùa vụ khác nhau trong một năm.
Trả lời:
Trồng thay đổi các loài cây khác nhau trên cùng một diện tích đất trồng ở các mùa
vụ khác nhau trong một năm đem lại nhiều lợi ích:
- Giúp tận dụng tối đa nguồn nước, các chất dinh dưỡng khác nhau có trong đất.
- Giúp đảm bảo điều kiện khí hậu tốt nhất cho sự sinh trưởng và phát triển của cây.


- Giúp hạn chế sự phát triển liên tục của sâu bệnh và cỏ dại đặc thù.
→ Những lợi ích này giúp người trồng trọt bớt được cơng chăm sóc, chi phí phân
bón mà vẫn thu được hiệu quả kinh tế cao. Do vậy, trong trồng trọt, người ta thường
trồng thay đổi các loài cây khác nhau trên cùng một đơn vị diện tích đất trồng ở các
mùa vụ khác nhau trong một năm.
2. Vai trò của chất dinh dưỡng đối với động vật
Trả lời câu hỏi mục “Hoạt động” trang 125 SGK Khoa học tự nhiên 7: Quan sát
Hình 29.6 và liên hệ với các kiến thức đã học, thảo luận nhóm để hồn thành thơng
tin theo mẫu Bảng 29.1:

Trả lời:
Chất

Vai trị chính

Thức ăn

Một số biểu hiện của

dinh dưỡng

đối với cơ thể

chứa nhiều

cơ thể khi bị thiếu

chất dinh

hoặc thừa chất dinh

dưỡng

dưỡng


- Cấu tạo tế bào và cơ Thịt gà, thịt bò, - Thiếu protein: cơ thể

Protein

thể

cá ngừ, cá chép, sẽ

gầy,

yếu,

chậm

- Giúp các q trình trứng, sữa, đậu lớn,…
trao

đổi

chuyển

và tương,..

chất
hóa

- Thừa protein: gây

năng

bệnh béo phì, bệnh tim

lượng diễn ra thuận

mạch, táo

lợi hơn

miệng, bệnh gout,…

Carbohydrate - Nguồn cung cấp năng lượng chủ yếu

Lúa,

hơi

ngơ, - Thiếu carbohydrate:
sắn, mệt

khoai,

bón,

khoai tây,…

mỏi, thiếu tập

trung, giảm trí nhớ,…
- Thừa carbohydrate:
béo phì, đường huyết
tăng, tăng nguy cơ mắc
đái tháo đường,…

Lipid

- Dự trữ năng lượng

- Dầu, mỡ, bơ, - Thiếu lipid: luôn cảm

- Chống mất nhiệt

đầu nành, đậu thấy lạnh, rối loạn nhịp

- Là dung mơi hịa tan lạc, vừng,…

tim, khả năng tình dục

một số loại vitamin

giảm, khó tập trung, da

giúp cơ thể hấp thụ

kém mịn màng,…

được

- Thừa lipid: béo phì, xơ
vữa động mạch, gan
nhiễm mỡ, viêm tụy
cấp,…

Vitamin

và - Tham gia cấu tạo - Các loại quả, - Thiếu vitamin: dễ mắc

chất khoáng

enzyme,
răng,…

xương, các

loại

xanh,…

rau các bệnh liên quan đến
chuyển hóa, rụng tóc,


- Tham gia các hoạt

sưng lợi, chảy máu, khô

động trao đổi chất của

mắt, mệt mỏi,…

cơ thể

- Thừa vitamin: ngộ
độc, tiêu chảy, sỏi thận,
gây dị tật thai nhi, giảm
khả năng đông máu,…