Luận văn thạc sĩ UEH một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế việt nam

B

TR

NG

GIÁO D C VÀ ÀO T O

I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

PHAN T N PHONG

M T S GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU
HO T
NG QU N TR R I RO TÍN D NG T I NGÂN
HÀNG TH ƠNG M I C PH N QU C T
VI T NAM

Chuyên ngành QU N TR KINH DOANH
Mã s
LU N V N TH C S KINH T
ÌNH LU N

Thành ph H Chí Minh – N m 2009

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


L I C M ƠN

tài t t nghi p c a tơi
h

ng d n, giúp

hàng, Tr

ng

c hồn thành là nh vào s truy n

t n tình c a quý Th y Cô khoa Qu n tr Kinh doanh và khoa Ngân
i h c Kinh T Thành ph H Chí Minh.

Tơi chân thành c m ơn sâu s c
tình

t ki n th c, s

n Th y Nguy n ình Lu n ã h

ng d n t n

tơi hồn thành lu n v n c a mình.
Khoa Qu n tr Kinh doanh

PHAN T N PHONG

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

L I CAM OAN
Tôi xin cam oan lu n v n này là do chính tơi nghiên c u và th c hi n. Các
thông tin và s li u

c s d ng trong lu n v n

c trích d n ngu n tài li u t i danh

m c tài li u tham kh o là hoàn toàn trung th c.

Thành ph H Chí Minh, ngày 26 tháng 10 n m 2009.
H c viên

PHAN T N PHONG

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


M CL C
Trang
Trang ph bìa
L i cam oan
M cl c
Danh m c t vi t t t
Danh m c b ng bi u
Ph n m!

u

Chương 1

CƠ S$ LÝ LU N V% TÍN D NG VÀ QU N TR R I RO TÍN D NG
TRONG HO T
NG C A NGÂN HÀNG TH ƠNG M I ............................ 1
1.1 Tín d ng ngân hàng ........................................................................................... 1
1.1.1 Khái ni m ......................................................................................................... 1
1.1.2 B n ch t ............................................................................................................. 1
1.1.3 Phân lo i ........................................................................................................... 2
1.2 R&i ro tín d ng ngân hàng ................................................................................ 4
1.2.1 Khái ni m v r i ro .......................................................................................... 4
1.2.2 Khái ni m v r i ro tín d ng ngân hàng ............................................................ 4
1.2.3

c i m c a r i ro tín d ng ngân hàng............................................................ 6

1.2.4 Phân lo i r i ro tín d ng ngân hàng ................................................................. 7
1.2.5 o l

ng r i ro tín d ng ngân hàng .................................................................. 8

1.2.5.1 Mơ hình

nh tính v r i ro tín d ng ..................................................... 8

1.2.5.2 Các mơ hình l

ng hóa r i ro tín d ng .................................................. 9

1.2.6 Nguyên nhân c a r i ro tín d ng ngân hàng.................................................... 13

1.2.7 H u qu c a r i ro tín d ng ngân hàng............................................................ 14

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


1.2.8 Nh!ng y u t

nh h "ng

n r i ro tín d ng ngân hàng................................. 15

1.3 Qu n tr' r&i ro tín d ng ngân hàng ................................................................ 16
1.3.1 S c n thi t c a công tác qu n tr r i ro tín d ng............................................ 16
1.3.2 Yêu c u qu n tr r i ro tín d ng....................................................................... 17
1.3.3 Nguyên t c c a Basel v qu n tr r i ro tín d ng ............................................ 17
1.3.4 Áp d ng các mơ hình qu n tr r i ro tín d ng t i các ngân hàng TMCP Vi t
Nam........................................................................................................................... 20
1.3.5 Kinh nghi m qu n tr r i ro tín d ng c a m#t s n
1.3.6 Nh!ng y u t

nh h "ng

c trên th gi i............... 22

n cơng tác qu n tr r i ro tín d ng ...................... 24

1.3.6.1 Môi tr

ng vi mô ................................................................................. 24

1.3.6.2 Môi tr

ng v$ mô ................................................................................. 25

K t lu(n chương 1................................................................................................... 27
Chương 2
TH)C TR NG QU N TR R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG TMCP
QU C T VI T NAM............................................................................................28
2.1 Quá trình hình thành và phát tri n ......................................................................28
2.1.1 L ch s hình thành ............................................................................................28
2.1.2 Thành t u và k t qu ho t #ng c a ngân hàng TMCP Qu c T Vi t Nam
trong th i gian qua.....................................................................................................29
2.1.2.1 Nh!ng thành t u

t

c .............................................................................29

2.1.2.2 K t qu ho t #ng và chi n l

c phát tri n ...................................................30

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2.1.3 S n ph%m và d ch v .........................................................................................32
2.1.3.1 Huy #ng v n .....................................................................................32
2.1.3.2 S d ng v n........................................................................................32
2.1.3.3 T&ng tài s n ........................................................................................34
2.1.3.4 Ngu n v n ..........................................................................................35

2.2 Th*c tr+ng cơng tác qu n tr' r&i ro tín d ng t+i VIB ................................... 35
2.2.1 Ho t #ng qu n tr r i ro tín d ng t i các NHTM hi n nay ............................ 35
2.2.2 Th c tr ng ho t #ng tín d ng t i VIB............................................................ 37
2.2.2.1 Chính sách và quy trình tín d ng ......................................................... 37
2.2.2.2 Phân tích ho t #ng tín d ng................................................................ 38
2.2.3 Th c tr ng qu n tr r i ro tín d ng t i VIB .................................................... .41
2.2.3.1 N#i dung qu n tr r i ro tín d ng.......................................................... 41
2.2.3.2 ánh giá m#t s ch' tiêu ch t l

ng tín d ng ...................................... 44

2.2.4 ánh giá th c tr ng công tác qu n tr r i ro tín d ng t i VIB......................... 47
2.2.4.1 Nh!ng thành qu

t

c ................................................................... 47

2.2.4.2 Nh!ng m t còn h n ch ........................................................................ 48
2.2.4.3 Nh!ng t n t i nguy hi m trong ho t #ng qu n tr r i ro c a VIB...... 55

K t lu(n chương 2....................................................................................................56
Chương 3
M T S

GI I PHÁP NÂNG CAO HI U QU

HO T

NG QU N TR

R I RO TÍN D NG T I NGÂN HÀNG TMCP QU C T VI T NAM ....... 57
3.1 M c tiêu và 'nh hư,ng phát tri n ho+t -ng tín d ng t+i Ngân hàng
TMCP Qu c T Vi.t Nam...................................................................................... 57

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3.2 D* báo phát tri n và r&i ro tín d ng c&a Ngân hàng TMCP Qu c T Vi.t
Nam trong 5 n/m t,i (2010-2015) ......................................................................... 57
3.3 M-t s gi i pháp

nâng cao hi.u qu ho+t -ng qu n tr' r&i ro tín d ng

t+i Ngân hàng TMCP Qu c T Vi.t Nam............................................................. 58
3.3.1 Th c hi n phân lo i n theo b n ch t c a kho n vay...................................... 58
3.3.2 Xây d ng chính sách phân b& tín d ng hi u qu ............................................. 59
3.3.3 Ban hành c%m nang tín d ng rõ ràng và khoa h c .......................................... 60
3.3.4 Xây d ng m#t h th ng các ch' s bình qn ngành ph c v cơng tác th%m
nh tín d ng ............................................................................................................. 61
3.3.5 T ng c

ng ào t o, nâng cao trình # chun mơn cho cán b# tín d ng ...... 61

3.3.6 Nâng cao vai trị c a cơng tác ki m sốt n#i b# c a ngân hàng...................... 62
3.3.7 Thành l p b# ph n nghiên c u, phân tích và d báo kinh t v$ mô................. 63
3.3.8 Thành l p công ty mua n và khai thác tài s n ............................................... 64
3.4 M-t s ki n ngh'

i v,i NHNN ..................................................................... 64

3.4.1 Th c hi n các bi n pháp nâng cao n ng l c tài chính cho các NHTM........... 64
3.4.2 Ban hành nh!ng quy
3.4.3 T ng c

nh m i v qu n tr ngân hàng.................................... 64

ng ki m tra nh(m h n ch s c nh tranh không lành m nh gi!a các

NHTM....................................................................................................................... 65
3.4.4 Xem xét l i các qui
3.4.5

nh

m b o an toàn trong ngân hàng........................... 65

ngh các NHTM ph i phân lo i n d a trên b n ch t c a kho n vay....... 66

3.4.6 )ng d ng nh!ng nguyên t c v giám sát ngân hàng c a *y ban Basel ........ 66
3.4.7 Duy trì m c lãi su t cơ b n linh ho t và phù h p........................................... 66
3.4.8 Nâng cao tính hi u qu c a trung tâm thơng tin tín d ng .............................. 67

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3.5 M-t s ki n ngh'

i v,i Chính ph&................................................................ 68

3.5.1 Duy trì s phát tri n &n
3.5.2 T ng c

nh

i v i n n kinh t ............................................. 68

ng ki m tra, ki m sốt vi c cơng b thơng tin c a doanh nghi p .... 68

3.5.3 T o i u ki n cho ngân hàng x lý tài s n

m b o nhanh chóng .................. 69

3.5.4 Phát tri n hơn n!a th tr

ng mua bán n t i Vi t Nam ................................. 70

3.5.5 Ban hành nh!ng

ng m i trong vi c phát tri n th tr

nh h

ng tài chính.. 70

K t lu(n.....................................................................................................................71

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

DANH M C T0 VI T T1T
VIB

: Ngân hàng TMCP Qu c T Vi t Nam

ACB

: Ngân hàng TMCP Á Châu

SCB

: Ngân hàng TMCP Sài Gòn

BIDV

: Ngân hàng

MB

: Ngân hàng TMCP Quân #i

CBTD

: Cán b# tín d ng

CIC

: Trung tâm Thơng tin Tín d ng

CP

: Chính ph

CTCP

: Cơng ty c& ph n

NHNN

: Ngân hàng Nhà n

NHTM

: Ngân hàng th ơng m i

TCTD

: T& ch c tín d ng

u t Phát tri n Vi t Nam

c

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


DANH M C B NG BI2U
Trang
B ng 2.1 K t qu ho t #ng c a VIB t+ n m 2006 - 2008 ..................................... 30
Hình 2.2 T&ng tài s n và d n cho vay................................................................... 34

B ng 2.3 K t c u ngu n v n c a VIB ...................................................................... 35
Hình 2.4 Huy #ng và cho vay ................................................................................. 38
Hình 2.5 Thu nh p và lãi thu n t+ cho vay .............................................................. 40
Hình 2.6 Cơ c u d n cho vay c a VIB.................................................................. 40
B ng 2.7 *y quy n phán quy t tín d ng t i VIB ..................................................... 43
B ng 2.8 Phân lo i n ............................................................................................... 44
Hình 2.9 T, l n quá h n ........................................................................................ 45
Hình 2.10 T, l n x u ............................................................................................. 46

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


PH N M$

U

1. Lý do ch3n 4 tài
Tín d ng là ho t #ng kinh doanh ph c t p nh t so v i các ho t #ng
kinh doanh khác c a NHTM, ho t #ng này tuy thu

c nhi u l i nhu n nh ng c-ng

g p nhi u r i ro. Vì v y, r i ro tín d ng x y ra s. có tác #ng m nh và nh h "ng tr c
ti p

n s

t n t i, phát tri n c a NHTM, cao hơn nó tác #ng nh h "ng

th ng ngân hàng và toàn b# n n kinh t qu c dân.

c bi t

nc h

i v i ngân hàng th ơng

m i Vi t Nam, thu nh p t+ ho t #ng tín d ng chi m t+ 60-80% thu nh p c a ngân
hàng, nên ho t #ng qu n tr r i ro tín d ng là r t c p bách. Trong nh!ng tháng

u

n m 2008, t, l n x u c a các NHTM Vi t Nam nói chung và Ngân hàng TMCP
Qu c T Vi t Nam nói riêng có d u hi u t ng cao và có xu h
phép theo quy

nh c a Ngân hàng Nhà n

nâng cao ch t l

ng v

t quá t, l cho

c. V y nguyên nhân t+ âu và làm th nào

ng qu n tr r i ro tín d ng trong ho t #ng c a Ngân hàng

TMCP Qu c T Vi t Nam?

ây là m#t v n

ang

c ban lãnh

o Ngân hàng

TMCP Qu c T Vi t Nam

c bi t quan tâm. Trong b i c nh trên, v i công vi c

hi n t i là m#t cán b# làm cơng tác tín d ng cùng v i mong mu n tìm hi u thêm
v r i ro tín d ng nên tơi ch n

tài “M#t s gi i pháp nâng cao hi u qu ho t #ng

qu n tr r i ro tín d ng t i Ngân hàng TMCP Qu c T Vi t Nam” làm lu n v n t t
nghi p cao h c v i hy v ng óng góp m#t ph n công s c cho ho t #ng qu n tr r i ro
tín d ng c a Ngân hàng TMCP Qu c T Vi t Nam.
2.

i tư5ng và ph+m vi nghiên c6u
i t

ng nghiên c u: R i ro tín d ng t i ngân hàng TMCP Qu c T Vi t

Nam.
Ph m vi nghiên c u: Ho t

#ng kinh doanh c a Ngân hàng TMCP Qu c

T Vi t Nam.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3. M c ích nghiên c6u
tài nghiên c u gi i quy t 3 v n
Làm sáng t/ m#t s

cơ b n sau:

v n

cơ b n v cơ s" lý lu n trong qu n tr r i ro

tín d ng c a Ngân hàng th ơng m i.
Phân tích tình hình kinh doanh, tình hình ho t #ng tín d ng và ho t #ng qu n
tr r i ro tín d ng t i VIB, t+ ó

a ra nh!ng m t

t

c c-ng nh nh!ng m t còn

h n ch c a công tác qu n tr này.
xu t m#t s gi i pháp nâng cao hi u qu ho t #ng qu n tr r i ro tín d ng
có th áp d ng trong th c ti n

nâng cao hi u qu công tác qu n tr r i ro t i VIB.

4. Phương pháp nghiên c6u
S d ng ph ơng pháp duy v t bi n ch ng k t h p v i ph ơng pháp nghiên
c u, th ng kê và phân tích. T+ cơ s" lý thuy t k t h p v i th c ti n nh(m gi i quy t
và làm sáng t/ m c ích

t ra trong lu n v n.

5. K t c7u lu(n v/n nghiên c6u
Ngoài ph n m"

u và ph n k t lu n, lu n v n

c chia làm 3 ch ơng, c th :

Ch ơng 1: Cơ s" lý lu n v tín d ng và qu n tr r i ro tín d ng trong ho t #ng
c a ngân hàng th ơng m i.
Ch ơng 2: Th c tr ng qu n tr r i ro tín d ng t i Ngân hàng TMCP Qu c T
Vi t Nam.
Ch ơng 3: M#t s gi i pháp nâng cao hi u qu qu n tr r i ro tín d ng t i
Ngân hàng TMCP Qu c T Vi t Nam.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


1

Ch

C

S

ng 1

LÝ LU N V TÍN D NG VÀ QU N TR R I RO TÍN D NG

TRONG HO T

NG C A NGÂN HÀNG TH

NG M I

1.1 Tín d ng ngân hàng
1.1.1 Khái ni m
Tín d ng ngân hàng là quan h tín d ng gi a ngân hàng và các t ch c kinh
t , cá nhân theo nguyên t c hoàn tr . Vi c hoàn tr ư c n g c trong tín d ng có
ngh a là vi c th c hi n ư c giá tr hàng hố, cịn vi c hồn tr ư c lãi vay trong
tín d ng là vi c th c hi n ư c giá tr th ng dư trên th trư ng.
Tín d ng có th hi u m t cách ơn gi n là m t quan h giao d ch gi a hai
ch th , trong ó m t bên chuy n giao quy n s d ng ti n cho bên kia b ng nhi u
hình th c như: cho vay, chi t kh u, b o lãnh,… ư c s d ng trong m t th i gian
nh t

nh và theo m t s

i u ki n c th nào ó ã th a thu n.

Tín d ng ngân hàng là quan h chuy n như ng quy n s d ng v n t ngân
hàng cho các t ch c kinh t , cá nhân trong m t kho ng th i gian xác
m t chi phí nh t

nh trư c v i

nh.

1.1.2 B n ch t
Tín d ng là quan h kinh t gi a ngư i i vay và ngư i cho vay, nh quan h
này mà v n tín d ng ư c chuy n giao t ch th này sang ch th khác

s d ng

cho các nhu c u a d ng trong n n kinh t . B n ch t tín d ng chính là s v n

ng

c a giá tr v n tín d ng, l n lư t tr i qua 3 giai o n:
Giai o n cho vay: ngư i cho vay chuy n giao quy n s d ng giá tr v n tín
d ng cho ngư i vay trong m t th i gian nh t

nh.

Giai o n s d ng v n vay: ngư i vay toàn quy n s d ng giá tr v n tín d ng
vào nh ng m c ích ã ư c bên cho vay

ng ý.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

2

Giai o n hoàn tr : sau th i gian s d ng v n tín d ng, ngư i vay ph i hồn
tr l i cho bên cho vay
Tóm l i,
hoàn tr

y

giá tr ban

c trưng c a s v n

u và m t ph n chênh l ch g!i là lãi su t.

ng trong quan h tín d ng là s d ng v n và

úng h n.

1.1.3 Phân lo i
Phân lo i tín d ng là vi c s p x p các kho n vay theo t ng nhóm d a trên
nh ng tiêu th c nh t

nh. Phân lo i tín d ng m t cách khoa h!c là ti n

thi t

l p các quy trình cho vay thích h p và nâng cao hi u qu qu n tr r i ro tín d ng. Có

nhi u cách phân lo i r i ro tín d ng, tùy thu c vào m c ích c a nghiên c u mà
ngư i ta chia thành các lo i khác nhau.
C n c vào th i h n cho vay:
Tín d ng ng n h n: là lo i tín d ng có th i h n vay khơng q 1 n"m. Tín
d ng ng n h n ư c s d ng

b sung v n lưu

ng và các nhu c u thi u h t v n

t m th i c a các ch th vay v n.
Tín d ng trung h n: là lo i tín d ng có th i h n t trên 1 n"m
kho n tín d ng trung h n thư ng ư c s d ng
các d án nâng c p tài s n c

n 5 n"m,

áp ng nhu c u v n th c hi n

nh, c i ti n k# thu t, m$ r ng s n xu t kinh doanh.

Tín d ng dài h n: là lo i tín d ng có th i h n t trên 5 n"m, kho n tín d ng
dài h n thư ng ư c s d ng

u tư xây d ng các cơng trình m i ho c các d án

u tư có th i gian thu h i v n dài.
C n c vào m c ích s d ng v n vay:
Tín d ng cho s n xu t hàng hóa: là lo i tín d ng ư c cung c p cho các nhà
s n xu t và kinh doanh hàng hóa. Nh m áp ng nhu c u v v n trong quá trình s n

xu t kinh doanh

d tr nguyên v t li u, chi phí s n xu t ho c áp ng nhu c u

thi u v n trong quan h thanh toán gi a các ch th kinh t .

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3

Tín d ng tiêu dùng: là lo i tín d ng ư c s d ng
ph c v

áp ng nhu c u v n

i s ng và thông thư ng thì v n vay ư c thu h i d n t ngu n thu nh p

c a cá nhân vay.
C n c vào m c

tín nhi m

Tín d ng có b o
vay v n ư c b o
vay ho c b o

i v i khách hàng:

m: là lo i tín d ng mà theo ó ngh a v tr n c a ch th

m b ng tài s n c a ch th vay v n, tài s n hình thành t v n

m b ng uy tín ho c n"ng l c tài chính c a bên th ba.

Tín d ng khơng có b o
l a ch!n khách hàng

m: là lo i tín d ng mà theo ó ngân hàng ch

ng

cho vay trên cơ s$ khách hàng có tín nhi m v i hàng, n"ng

l c tài chính, phương án kinh doanh kh thi và có kh n"ng hoàn tr n vay úng
h n.
C n c vào

c i m luân chuy n v n:

Tín d ng v n lưu
thi u h t v n lưu

ng: ư c ngân hàng tài tr

bên vay v n b sung khi

ng và có nhu c u vay v n.

Tín d ng v n c

ho c mua thêm tài s n c

nh: ư c ngân hàng tài tr

bên vay v n hình thành

nh khi có nhu c u.

C n c theo phương th c c p tín d ng:
Chi t kh u thư ng phi u: là vi c ngân hàng s%

ng ra tr ti n trư c cho

khách hàng. S ti n ngân hàng ng trư c ph thu c vào giá tr ch ng t , lãi su t,
th i h n và l phí chi t kh u. Th c ch t là ngân hàng ã b ti n ra mua thương
phi u theo m t giá mà bao gi c&ng nh hơn giá tr c a thương phi u.
Cho vay: là vi c ngân hàng giao ti n cho khách hàng v i cam k t khách hàng
ph i hoàn tr g c và lãi úng h n trong kho ng th i gian ã xác

nh. Cho vay g m

các hình th c ch y u như: cho vay b ng th u chi, cho vay t ng l n, cho vay món,
cho vay theo h n h n m c.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


4

B o lãnh: là cam k t c a ngân hàng dư i hình th c thư b o lãnh v vi c th c

hi n các ngh a v tài chính thay cho khách hàng c a ngân hàng khi khách hàng
không th c hi n ho c th c hi n không úng ngh a v

ã cam k t.

Cho thuê tài chính: là vi c ngân hàng tài tr ti n mua s m tài s n cho khách
hàng thuê. Sau m t th i gian nh t

nh khách hàng ph i tr g c và lãi úng h n cho

ngân hàng. Cho thuê tài chính ư c x p vào tín d ng trung dài h n vì tài s n thuê
thư ng là tài s n c

nh.

1.2 R i ro tín d ng ngân hàng
1.2.1 Khái ni m v r i ro
R i ro luôn t n t i $ t t c các ho t

ng, vì v y tùy theo ngành ngh , l nh

v c khác nhau mà “r i ro” ư c hi u khác nhau, ch'ng h n: R i ro là kh n"ng x y
ra m t bi n c mà ta hồn tồn khơng ch c ch n (xác su t x y ra < 1).
Dư i góc

u tư: r i ro trong

u tư là không

t ư c giá tr hi n t i

thu n NPV và ch( s hoàn v n n i b IRR như d tính.
Theo xác xu t th ng kê: r i ro là kh n"ng xu t hi n các bi n c ng)u nhiên
có th

o lư ng ư c b ng xác su t.
* nh ngh a r i ro hi n

i: r i ro là kh n"ng m t k t qu có l i hay khơng

có l i s% x y ra t nh ng nguy hi m hi n h u.
1.2.2 Khái ni m v r i ro tín d ng ngân hàng
R i ro tín d ng ngân hàng là nh ng bi n c không mong

i khi x y ra d)n

n t n th t v tài s n c a ngân hàng, gi m sút l i nhu n th c t so v i d ki n
ho c ph i b ra thêm m t kho n chi phí
tài chính nh t

có th hồn thành ư c m t nghi p v

nh.

Trong ho t
tín d ng là ho t

ng kinh doanh ngân hàng thương m i t i Vi t Nam hi n nay,
ng kinh doanh em l i l i nhu n ch y u c a ngân hàng nhưng

c&ng là nghi p v ti m +n r i ro r t l n. Các th ng kê và nghiên c u trong 5 n"m
g n ây cho th y, r i ro tín d ng chi m 70% trong t ng r i ro ho t
Thu nh p t ho t

ng ngân hàng.

ng tín d ng có xu hư ng gi m xu ng và thu d ch v có xu

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


5

hư ng t"ng lên nhưng thu nh p t tín d ng v)n chi m t 1/2

n 2/3 thu nh p ngân

hàng (Peter Rose, Qu n tr ngân hàng thương m i). Kinh doanh ngân hàng là kinh
doanh r i ro, theo u i l i nhu n v i r i ro ch p nh n ư c là m c tiêu kinh doanh
c a ngân hàng. P.Volker, c u ch t ch C c d tr liên bang M# (FED) cho r ng:
“N u ngân hàng khơng có nh ng kho n vay t i thì ó khơng ph i là ho t

ng kinh

doanh”. R i ro tín d ng là m t trong nh ng nguyên nhân ch y u gây t n th t và
nh hư$ng nghiêm tr!ng

n ch t lư ng kinh doanh ngân hàng. Có nhi u khái ni m

khác nhau v r i ro tín d ng:

Trong tài li u “ Financial Institutions Management – A Modern Perpective”,
A. Saunder và H. Lange khái ni m r i ro tín d ng là kho n l, ti m tàng khi ngân
hàng c p tín d ng cho m t khách hàng, ngh a là kh n"ng các lu ng thu nh p d
tính mang l i t kho n cho vay c a ngân hàng không th

ư c th c hi n

y

v

c s lư ng và th i h n.
Còn theo Henie Van Greuning… Sonja Brajovic Bratanovic: R i ro tín d ng
là nguy cơ mà ngư i i vay không th chi tr ti n lãi ho c hoàn tr v n g c so v i
th i h n ã n

nh trong h p

ng tín d ng. *ây là thu c tính v n có c a ho t

ng ngân hàng. R i ro tín d ng t c là vi c chi tr b trì hỗn, ho c t i t hơn là
khơng chi tr

ư c tồn b . *i u này gây ra s c

i v i dòng chu chuy n ti n t

và nh hư$ng t i kh n"ng thanh kho n c a ngân hàng ( The World Bank ).
T i Vi t Nam, theo kho n 1 *i u 2 qui
d ng d phòng

x lý r i ro tín d ng trong ho t

d ng ban hành kèm theo Quy t
Th ng
ho t

nh v phân lo i n , trích l p và s
ng ngân hàng c a t ch c tín

nh 493/2005/Q*-NHNN ngày 22/4/2005 c a

c Ngân hàng Nhà nư c: r i ro tín d ng là kh n"ng x y ra t n th t trong
ng ngân hàng do khách hàng không th c hi n ho c khơng có kh n"ng th c

hi n ngh a v c a mình theo cam k t.
Các khái ni m khá a d ng nhưng t p trung l i chúng ta có th rút ra các n i
dung cơ b n c a r i ro tín d ng như sau:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


6

R i ro tín d ng khi ngư i vay sai h-n trong th c hi n ngh a v tr n theo
h p

ng, bao g m v n vay ho c lãi. S sai h-n có th là tr. h n ho c khơng thanh

tốn.

R i ro tín d ng s% d)n

n t n th t tài chính, t c là gi m thu nh p ròng và

gi m giá tr th trư ng c a v n. Trong trư ng h p nghiêm tr!ng có th d)n
l,, ho c $ m c

cao hơn có th d)n

n thua

n phá s n.

* i v i các nư c ang phát tri n, các ngân hàng thi u a d ng trong kinh
doanh các d ch v tài chính, các s n ph+m d ch v cịn nghèo nàn, vì v y tín d ng
ư c coi là d ch v sinh l i ch y u và th m chí g n như là duy nh t,
v i các ngân hàng nh . Vì v y r i ro tín d ng cao hay th p s% quy t

c bi t

i

nh hi u qu

kinh doanh c a ngân hàng.
M t khác, r i ro và l i nhu n k/ v!ng c a ngân hàng là hai
bi n v i nhau trong m t ph m vi nh t

i lư ng

ng

nh (l i nhu n k/ v!ng càng cao thì r i ro

ti m +n càng l n). Tuy nhiên, r i ro tín d ng theo ngh a xác su t là kh n"ng, do ó
có th x y ra ho c không x y ra t n th t. *i u này có ngh a là m t kho n vay dù
chưa quá h n nhưng v)n luôn ti m +n nguy cơ x y ra t n th t, m t ngân hàng có t0
l n quá h n th p nhưng nguy cơ x y ra r i ro tín d ng s% cao n u như danh m c
u tư tín d ng t p trung vào m t nhóm ngành hay m t s khách hàng. V i cách
hi u này s% giúp cho ho t

ng qu n tr r i ro tín d ng ư c ch

ng a, trích l p qu# d phịng,

m b o có th an tồn và bù

ng trong phòng

p t n th t khi x y ra

r i ro.
1.2.3

c i m c a r i ro tín d ng ngân hàng
R i ro tín d ng mang tính gián ti p: trong quan h tín d ng, ngân hàng

chuy n giao quy n s d ng v n cho khách hàng trong th i gian vay. R i ro này x y
ra khi khách hàng g p t n th t trong quá trình s d ng v n, hay nói cách khác là r i
ro trong ho t

ng kinh doanh c a khách hàng trong khi vay v n th c hi n d án.

R i ro tín d ng có tính ch t a d ng và ph c t p:

c i m này th hi n $ s

a d ng, ph c t p (vì có nhi u ngun nhân), hình th c c a r i ro tín d ng. Do ó

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


7

khi phòng ng a và x lý r i ro tín d ng ph i chú ý

n m!i d u hi u r i ro, xu t

phát t nguyên nhân b n ch t và h u qu do r i ro tín d ng mang l i, t

ó có bi n

pháp phịng ng a thích h p.
R i ro tín d ng có tính ch t t t y u trong ho t

ng tín d ng c a ngân hàng

thương m i: tình tr ng thơng tin thi u chính xác ã làm cho ngân hàng khơng th
n m b t ư c các d u hi u r i ro m t cách
b t c kho n vay nào c&ng ti m +n r i ro

y

và toàn di n, i u này làm cho

i v i ngân hàng. Kinh doanh ngân hàng

th c ch t là kinh doanh r i ro $ m c phù h p và

t ư c l i nhu n tương ng.

1.2.4 Phân lo i r i ro tín d ng ngân hàng
Tùy theo m c ích, yêu c u nghiên c u mà có cách phân lo i r i ro tín d ng
phù h p: Phân lo i theo tính khách quan, ch quan c a nguyên nhân gây ra r i ro thì
r i ro tín d ng ư c phân thành r i ro khách quan và r i ro ch quan.
R i ro khách quan là r i ro do các nguyên nhân khách quan như thiên tai,
h a ho n, ngư i vay ch t, m t tích và các bi n

ng ngoài d ki n khác làm th t

thoát v n vay trong khi ngư i vay ã th c hi n nghiêm túc các ch

, chính sách.

R i ro ch quan do nguyên nhân ch quan c a ngư i vay, ngư i vay vì vơ
tình hay c ý làm th t thoát v n vay ho c vì nh ng lý do ch quan khác c a ngư i
vay. Phân lo i theo nguyên nhân phát sinh r i ro thì r i ro tín d ng ư c phân thành
các lo i sau:
R i ro giao d ch: là m t hình th c c a r i ro tín d ng mà nguyên nhân phát
sinh là do nh ng h n ch trong quá trình giao d ch và xét duy t cho vay, ánh giá

khách hàng. R i ro giao d ch bao g m r i ro l a ch!n, r i ro

m b o và r i ro

nghi p v :
R i ro l a ch n là r i ro có liên quan

n ánh giá và phân tích tín d ng khi

ngân hàng l a ch!n nh ng phương án vay v n có hi u qu

ra quy t

nh cho

vay.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


8

R i ro
trong h p

m b o phát sinh t các tiêu chu+n b o

ng cho vay, các lo i tài s n

m như các i u kho n

m b o, ch th

b o và t0 l cho vay trên giá tr c a tài s n

m b o, hình th c

m

m b o.

R i ro nghi p v là r i ro liên quan

n công tác qu n lý kho n vay và ho t

ng cho vay, bao g m c vi c s d ng h th ng x p h ng r i ro và k# thu t x lý
các kho n vay có v n

.

R i ro danh m c: nguyên nhân phát sinh là do nh ng h n ch trong qu n lý
danh m c cho vay c a ngân hàng, ư c phân chia thành r i ro n i t i và r i ro t p
trung:
R i ro n i t i xu t phát t các y u t ,
th

c i m riêng bên trong c a m,i ch

i vay ho c ngành, l nh v c kinh t . Nó xu t phát t

c i m ho t

ng ho c

c i m s d ng v n c a khách hàng vay.
R i ro t p trung là trư ng h p ngân hàng t p trung cho vay quá nhi u
m t s khách hàng, cho vay quá nhi u khách hàng ho t
l nh v c kinh t ho c trong cùng m t vùng

a lý nh t

iv i

ng trong cùng m t ngành,
nh.

Ngồi ra, cịn có nhi u hình th c phân lo i khác như phân lo i c"n c theo cơ c u
các lo i hình r i ro, theo ngu n g c hình thành,
1.2.5 o l

i tư ng s d ng v n vay, …

ng r i ro tín d ng ngân hàng

M t trong nh ng tính ch t cơ b n c a tài chính hi n
mơ hình tài chính hi n

i

u ư c

i là tính r i ro, do các

t trong mơi trư ng r i ro. Vì v y, c n thi t

ph i có m t khái ni m r i ro theo quan i m lư ng và ph i xây d ng công c
lư ng nó. Có th s d ng nhi u mơ hình khác nhau
mơ hình này r t a d ng bao g m các mơ hình

o

o lư ng r i ro tín d ng. Các
nh lư ng và mơ hình

nh tính.

M t s mơ hình o lư ng r i ro tín d ng như sau:
1.2.5.1 Mơ hình

nh tính v r i ro tín d ng

* i v i m,i kho n vay, câu h i

u tiên c a ngân hàng là li u khách hàng có

thi n chí và kh n"ng thanh toán khi kho n vay
quan

n h n hay không? *i u này liên

n vi c nghiên c u chi ti t “6 khía c nh (6C)” c a khách hàng bao g m:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


9

- Tư cách ngư i vay (Character): Cán b tín d ng ph i ch c ch n r ng ngư i
vay có m c ích tín d ng rõ ràng và có thi n chí tr n khi

n h n.

- N"ng l c c a ngư i vay (Capacity): Ngư i i vay ph i có n"ng l c pháp
lu t và n"ng l c hành vi dân s , ngư i vay có ph i là

i di n h p pháp c a doanh

nghi p. Nó bao g m c n"ng l c, s c kh e kinh doanh, tài chính c a ngư i vay.
- Thu nh p c a ngư i vay (Cash flow): xác

nh ngu n tr n c a khách

hàng vay.
-B o

m ti n vay (Collateral): là ngu n thu th hai có th dùng

tr n

m b o cho kho n vay. *ó là ngu n tr n th 2

vay cho ngân hàng, là tài s n

trong trư ng h p ngu n th nh t có g p khó kh"n.
- Các i u ki n (Conditions): ngân hàng quy
kho n vay c th mà có các i u ki n c th

nh các i u ki n tùy theo

i kèm.

- Ki m soát (Control): ánh giá nh ng nh hư$ng do s thay
pháp, quy ch ho t

i c a lu t

ng, kh n"ng khách hàng áp ng các tiêu chu+n c a ngân

hàng.
Vi c s d ng mơ hình này tương
hình là ph thu c vào m c
báo c&ng như trình

i ơn gi n, tuy nhiên h n ch c a mơ

chính xác c a ngu n thông tin thu th p, kh n"ng d

phân tích, ánh giá c a cán b tín d ng.

1.2.5.2 Các mơ hình lư ng hóa r i ro tín d ng

Mơ hình

nh tính ư c xem là mơ hình c

Hi n nay, h u h t các ngân hàng

i n

ánh giá r i ro tín d ng.

u ti p c n phương pháp ánh giá r i ro hi n

i

hơn, ó là lư ng hóa r i ro tín d ng. Sau ây là m t s mơ hình lư ng hóa r i ro tín
d ng thư ng ư c s d ng nhi u nh t:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


10

Mơ hình i m s Z
Mơ hình này ph thu c vào: ch( s các y u t tài chính c a ngư i vay – X;
t m quan tr!ng c a các ch( s này trong vi c xác

nh xác su t v1 n c a ngư i vay

trong q kh , mơ hình ư c mơ t như sau:
Z = 1,2X1 + 1,4X2 + 3,3X3 + 0,6X4 + 1,0 X5

Trong ó: X1: t0 s “v n lưu

ng rịng/t ng tài s n”.

X2: t0 s “l i nhu n tích l&y/t ng tài s n”.
X3: t0 s “l i nhu n trư c thu và lãi/t ng tài s n”.
X4: t0 s “th giá c phi u/giá tr ghi s c a n dài h n”
X5: t0 s “doanh thu/t ng tài s n”.
Tr s Z càng cao, thì ngư i vay có xác su t v1 n càng th p. Như v y, khi
tr s Z th p ho c là m t s âm s% là c"n c

x p khách hàng vào nhóm có nguy

cơ v1 n cao.
Z < 1,8: Khách hàng có kh n"ng r i ro cao.
1,8 < Z <3: Không xác

nh ư c.

Z > 3: Khách hàng khơng có kh n"ng v1 n .
B t k/ cơng ty nào có i m s Z < 1.81 ph i ư c x p vào nhóm có nguy cơ r i ro
tín d ng cao.
Mơ hình này có ưu như c i m là:
u i m: K# thu t o lư ng r i ro tín d ng tương

i ơn gi n.

Như c i m: Mô hình này ch( cho phép phân lo i nhóm khách hàng vay có
r i ro và khơng có r i ro. Tuy nhiên trong th c t m c

r i ro tín d ng ti m n"ng

c a m,i khách hàng khác nhau t m c th p như ch m tr lãi, không ư c tr lãi cho
n m c m t hoàn toàn c v n và lãi c a kho n vay. Khơng có lý do thuy t ph c
ch ng minh r ng các thông s ph n ánh t m quan tr!ng c a các ch( s trong công
th c là b t bi n. Tương t như v y, b n thân các ch( s
là b t bi n,

ư c ch!n c&ng không ph i

c bi t khi các i u ki n kinh doanh c&ng như i u ki n th trư ng tài

chính ang thay

i liên t c. Mơ hình khơng tính

n m t s nhân t khó

nh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


11

lư ng nhưng có th

óng m t vai trị quan tr!ng nh hư$ng

nm c

c a các

kho n vay như: danh ti ng c a khách hàng, m i quan h lâu dài gi a ngân hàng và
khách hàng hay các y u t v mô như s bi n

ng c a chu k/ kinh t .

Mơ hình i m s tín d ng tiêu dùng
Ngồi mơ hình i m s Z, nhi u ngân hàng cịn áp d ng mơ hình cho i m
x lý ơn xin vay c a ngư i tiêu dùng như: mua xe hơi, trang thi t b gia ình,
b t

ng s n,… Các y u t quan tr!ng trong mơ hình cho i m tín d ng bao g m:

h s tín d ng, tu i
i n tho i c

i, tr ng thái tài s n, s ngư i ph thu c, s$ h u nhà, thu nh p,

nh, tài kho n cá nhân, th i gian làm vi c.

Mơ hình này thư ng s d ng 7-12 h ng m c, m,i h ng m c ư c cho i m
t 1-10.
u i m: mơ hình lo i b

ư c s phán xét ch

gi m áng k th i gian ra quy t

nh tín d ng.

Như c i m: mơ hình khơng th t
v i nh ng thay

ng trong quá trình cho vay và

i u ch(nh m t cách nhanh chóng

thích ng

i trong n n kinh t và cu c s ng gia ình.

Mơ hình x p h ng c a Moody và Standard & Poor
R i ro tín d ng trong cho vay và

u tư thư ng ư c th hi n b ng vi c x p

h ng trái phi u và kho n cho vay, trong ó Moody và Standard & Poor là nh ng
công ty cung c p d ch v này t t nh t. Moody và Standard & Poor x p h ng trái
phi u và kho n cho vay theo 9 h ng theo ch t lư ng gi m d n, trong ó 4 h ng
ngân hàng nên cho vay, cịn các h ng sau thì khơng nên

u

u tư, cho vay.

Tóm l i, vi c m t ngân hàng ánh giá xác su t r i ro c a ngư i vay, trên cơ
s$ ó

nh giá các kho n vay ho c kho n n chính xác

mô c a kho n
nh

n âu ph thu c vào quy

u tư và chi phí thu th p thơng tin. Các y u t liên quan

n quy t

u tư g m:

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


12

Nhóm các y u t liên quan

n ngư i vay v n:

Uy tín c a khách hàng: ư c th hi n qua l ch s vay tr c a khách hàng.
N u trong su t quá trình i vay, khách hàng ln tr
lịng tin

và úng h n thì s% t o ư c

i v i ngân hàng.

Cơ c u v n c a khách hàng: th hi n thông qua t0 s gi a v n huy

ng/ v n

t có. N u t0 l càng cao thì xác su t r i ro càng l n.
M c

bi n

ng c a thu nh p: V i b t k/ cơ c u v n nào, s thu nh p

c&ng s% có nh hư$ng r t l n

n kh n"ng tr n c a ngư i vay. Chính vì v y,

thư ng các cơng ty có l ch s thu nh p n
nhà

nh thư ng xuyên lâu dài s% h p d)n các

u tư hơn.
Tài s n

m b o: Là i u ki n ch y u trong b t k/ m t quy t

nào nh m khuy n khích vi c s d ng v n có hi u qu

nh cho vay

ng th i nâng cao trách

nhi m c a khách hàng trong vi c tr n ngân hàng.
Nhóm các y u t liên quan

n th trư ng:

Chu k/ kinh t : Chu k/ kinh t

nh hư$ng r t l n

n tình hình s n xu t kinh

doanh c a doanh nghi p. Do ó, ngân hàng c n phân tích chu k/ kinh t nh m l a
ch!n quy t

nh úng vào th i i m và nên

u tư vào ngành nào có m c

r i ro

th p.
M c lãi su t: M t m c lãi su t cao bi u hi n k t q a c a chính sách th t ch t
ti n t , thư ng g n v i m c

r i ro cao. Lý do là do giá v n quá

t nên nhà

u

tư thư ng b h p d)n b$i nh ng d án em l i nhi u l i nhu n, mà l i nhu n càng
cao thì

r i ro càng l n.
T i Vi t Nam hi n nay, các ngân hàng ang c g ng

xây d ng cho mình

nh ng mơ hình lư ng hóa ánh giá kh n"ng tr n c a khách hàng. *ó là nh ng
mơ hình x p h ng tín d ng cá nhân và doanh nghi p ư c áp d ng theo các chu+n
tư v n c a ngân hàng th gi i. Ví d như mơ hình x p h ng tín d ng VIB, BIDV…

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


13

1.2.6 Nguyên nhân c a r i ro tín d ng ngân hàng
Kinh doanh ngân hàng là kinh doanh r i ro hay nói cách khác ho t
ngân hàng ln ph i

ng

i di n v i r i ro. Vì v y, nh n di n nh ng nguyên nhân gây

ra r i ro tín d ng giúp ngân hàng có bi n pháp phịng ng a hi u qu , gi m thi t h i.
Có 3 nhóm nguyên nhân cơ b n sau ây:
Nh ng nguyên nhân v phía ngân hàng:
Chính sách tín d ng khơng h p lý, quá nh n m nh vào m c tiêu l i nhu n

d)n

n cho vay

u tư quá li u l nh, t p trung ngu n v n cho vay quá nhi u vào

m t doanh nghi p ho c m t ngành kinh t nào ó;
Do thi u am hi u th trư ng, thi u thông tin ho c phân tích thơng tin khơng
y

d)n

n cho vay và

u tư không h p lý;

Do c nh tranh c a các ngân hàng mong mu n có t0 tr!ng, th ph n cao hơn
các ngân hàng khác;
Cán b tín d ng khơng tn th chính sách tín d ng, khơng ch p hành úng
quy trình cho vay;
Cán b tín d ng y u kém v trình

nghi p v ; cán b tín d ng vi ph m

o

c kinh doanh;
* nh giá tài s n khơng chính xác; khơng th c hi n
c n thi t; ho c không

m b o các nguyên t c c a tài s n

y

các th t c pháp lý
m b o là: d.

nh giá;

d. chuy n như ng quy n s$ h u; d. tiêu th .
Các nguyên nhân thu c v phía khách hàng:
Do khách hàng vay v n thi u n"ng l c pháp lý;
S d ng v n vay sai m c ích, kém hi u qu ;
Do kinh doanh thua l, liên t c, hàng hóa khơng tiêu th
Qu n lý v n không h p lý d)n

ư c;

n thi u thanh kho n;

Ch doanh nghi p vay v n thi u n"ng l c i u hành, tham ô, l a
Do m t oàn k t trong n i b trong H i

o;

ng qu n tr , ban i u hành.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add