Vẽ bằng sự hiểu biết, bằng trải nghiệm sống Ngọc Bi doc

Vẽ bằng sự hiểu biết, bằng trải nghiệm sống
Ngọc Bi
Dẫu đã kết thúc vai trò ông chủ gallery phi lợi nhuận gần tròn một năm
qua, họa sĩ Lê Thiết Cương vẫn chưa thể kìm nén “nhu cầu” được nói,
được chia sẻ về những giá trị văn hóa và nghệ thuật cốt lõi mà anh
luôn đau đáu.
Dưới đây là bài phỏng vấn họa sĩ Lê Thiết Cương của Ngọc Bi:



Họa sĩ Lê Thiết Cương



Làm thế nào để công chúng hướng tới nhu cầu thưởng thức nghệ thuật,
hội họa nhiều hơn nữa? Cần những điều kiện gì để tranh Việt mới có
khách hàng Việt?

Muốn thưởng thức bất kể điều gì thì phải hiểu biết về điều đó, mà
muốn hiểu biết thì phải học. Kiến thức không phải là tờ vé số, ai đó có
thể bỗng dưng trúng số nhưng tri thức thì không thể có chuyện hôm
trước còn rỗng tuếch, hôm sau đã tràn trề được.
Ngay cả ăn còn phải học, gói mở còn phải học huống hồ thưởng thức
nghệ thuật, thưởng thức hội họa. Cái sự giáo dục ở nhà trường chỉ là
một phần, người ta phải tự giáo dục mình, tự học về nghệ thuật để hiểu
về nghệ thuật. Điều kiện bây giờ đã quá dễ dàng so với thời trước, từ
sách vở, thư viện, interrnet, bảo tàng. Cái chính là người ta có muốn
hay không thôi.
Tự học hỏi nghệ thuật để hiểu biết và thưởng thức được nghệ thuật,
trước tiên là để làm giàu cho đời sống tinh thần của chính mình, làm
đẹp cho tâm hồn mình (chứ có làm đẹp hộ cho ai đâu). Cứ tưởng đó là

một nhu cầu tự thân, một lẽ đương nhiên nhưng những gì diễn ra hiện
nay thì không phải như vậy. Cả một xã hội chen lấn xô đẩy, chạy theo
vật chất, tôn sùng vật chất, lấy vật chất làm thước đo cho mọi giá trị.
Sự nguy hiểm của tình trạng chênh lệch giàu nghèo thì ai cũng nhìn
thấy nhưng ít ai thấy sự nguy hiểm của tình trạng chênh lệch giữa phát
triển kinh tế và văn hóa.
Để trả lời làm sao cho người tiêu dùng Việt có nhu cầu thưởng thức
nghệ thuật, để có thể nghe được ca trù, xem được chèo, nghe được âm
nhạc cổ điển châu Âu, biết thưởng thức hội họa thì rất dễ nhưng làm
mới khó. Nói ngắn gọn là khi xã hội biết đề cao những giá trị văn hóa,
khi mọi người đều có nhu cầu tự học hỏi, tìm hiểu nghệ thuật, biết tôn
vinh những giá trị nghệ thuật dễ nói nhưng khó làm. Kiếm tiền đã
khó nhưng dứt khoát kiếm văn hóa còn khó hơn nhiều. Để có văn hóa
thì đòi hỏi phải có một quá trình. Ít nhất năm mươi năm nữa mới hy
vọng về một thị trường nghệ thuật Việt của người Việt.

Phần lớn các họa sĩ VN hiện nay đều sống nhờ những nguồn thu nhập
khác, trong đó đáng buồn là thu nhập được từ tranh lại rất ít. Theo
anh, nguyên nhân do đâu mà họa sĩ không sống được bằng nghề chính
của mình?

Ở đâu cũng vậy chứ không phải ở VN, phần lớn họa sĩ đều sống nhờ
hành nghề vẽ, làm trang trí, làm nội thất, thiết kế đồ dùng, sách báo,
quảng cáo tức là nghề mỹ thuật ứng dụng sẽ có nhiều công ăn việc làm
hơn và thực tế hơn là mỹ thuật hiểu là tranh vẽ. Tách bạch mỹ thuật và
mỹ thuật ứng dụng sẽ thấy họa sĩ đều sống được bằng nghề. Những họa
sĩ nào không sống được bằng nghề vì họ không có nghề mỹ thuật ứng
dụng, họ chỉ biết vẽ mà vẽ lại chưa đẹp.

Anh có sống được bằng nghề không, hay cũng tùy giai đoạn? Làm thế

nào để luôn giữ được ngọn lửa sáng tạo?

Tôi sống được bằng nghề chứ, vì ngoài vẽ và vẽ ứng dụng, tôi cũng chả
biết làm gì, không biết kinh doanh, không biết mua nhà để cho thuê,
không biết buôn đất buôn cát. Tranh cho dù là nghệ thuật nhưng đã là
buôn bán thì tranh cũng là một mặt hàng. Lúc thì ế sưng, lúc thì "tôm
tươi" tùy từng giai đoạn, chả biết thế nào mà lần, giả sử mà biết được
thì nói làm gì. Ba năm nay chả bán được nửa cái tranh nào nhưng vẫn
là sống được, sống được bằng nghề, sống được bằng tiền bán tranh của
giai đoạn trước. Thế nào mà chả sống được?
Lửa sáng tạo nó cháy bằng tình yêu của mình với nó. Mình yêu vẽ,
ngọn lửa ấy cháy tự nhiên, muốn nó tắt cũng chả xong, có gì mà phải
giữ.

Lời khuyên cho các họa sĩ trẻ mới bước vào nghề?

Khi đã làm họa sĩ thì một họa sĩ chân chính nên đồng thời là trí thức,
đừng chỉ vẽ bằng tay, bằng mắt mặc dù hội họa là nghệ thuật thị giác;
phải vẽ bằng sự hiểu biết, bằng trải nghiệm sống.
Một họa sĩ chuyên nghiệp không phải là người vẽ nhiều hay ít, sống
được bằng bán tranh hay không (vẫn có nhiều họa sĩ vẽ xấu mà bán
chạy). Họa sĩ chuyên nghiệp là người cả đời từ khi cầm bút vẽ đến khi
chui vào quan tài luôn luôn đau đáu một việc vẽ thế nào chứ không
phải vẽ gì. Tức là luôn luôn vật vã với tất cả các "gạch đầu dòng" của
phạm trù hình thức, nào là màu, hình, bố cục, nào là bút pháp, chất liệu,
đậm nhạt, kích thước…