Ảnh báo chí – nhìn lại để tiến bước docx

Ảnh báo chí – nhìn lại để tiến bước
Hơn ¾ thế kỷ qua, nhiếp ảnh Việt Nam phát triển cả về chất lư
ợng lẫn
số lượng, cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Hàng vạn bức ảnh đã tr
ở
thành những tài li
ệu quí báu, gắn liền với sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc, cũng như trong công cuộc xây dựng phát triển đất nư
ớc.
Nhờ nó mà chúng ta thấy rõ sức mạnh của dân tộc, bản thân mỗi ngư
ời
nhận thức rõ thái độ và có trách nhiệm hơn trong lao đ
ộng, trong bảo
vệ và xây dựng đất nước quê hương. Nhờ nó mà vẻ đẹp, chất anh hù
ng
của con người Việt Nam được lưu danh mãi mãi. Đó là hi
ện thực, hiện
thực của một thời đã qua.
Đổi mới đất nước đã có những bước chuyển mình vĩ đại, có thể ví nh
ư
những kỳ tích. Nhưng th
ực trạng ảnh báo chí lại không xứng tầm thời
đại. Trên diễn đàn thế giới, ảnh báo chí của chúng ta lại càng m
ờ nhạt.
Có thể thấy đư
ợc rẳng nhiếp ảnh của chúng ta tuột dốc so với những
năm tháng đất nước còn chi
ến tranh. Chúng ta thiếu đi những bức ảnh
có tính độc lập, có tính thuyết phục và truyền cảm cao tr
ên các phương
tiện truyền thông đại chúng. Với cái nhìn khách quan chúng ta tìm hi

ểu
nguyên nhân để có cách khắc phục.

Tôi xin trình bày 2 nội dung:

1.Thứ nhất xin nói về ảnh phóng sự

Nói đến ảnh báo chí là nói đến sự kiện. Sự kiện là máu thịt, là s
ức sống
của ảnh báo chím, mà tiêu chí hàng đầu của nó là tính chân thật. Th
ành
thực mà nói, hầu hết phóng viên nhiếp ảnh của ta vẫn chụp và ch
ụp
thật, thế nhưng cái đích của ảnh báo chí mà chúng ta mong mu
ốn vẫn
chưa sờ thấy được. Vì vậy một vấn đề đặt ra là tính chân thật đư
ợc hiểu
như thế nào dưới cái nhìn báo chí. Có ngư
ời hiểu chân thật một cách
máy móc, cứng nhắc theo chủ nghĩa tự nhiên. Có ngư
ời hiểu chân thật
phải được đào bới gọt dũa để cho linh hồn chân thật đư
ợc tôn vinh. Có
người hiểu chân thật mà không phân biệt được giữa hiện tượng và b
ản
chất. Do vậy mà nhiều tấm ảnh của chúng ta tr
ên báo chí mang tính
minh họa, tự nhiên chủ nghĩa hoặc trau chuốt đến nỗi chụp thật m
à
nhìn như giả.

Hiểu một cách đơn giản về ảnh báo chí nên nhiều phóng viên đ
ến hiện
trường chỉ chờ sự kiện diễn ra rồi bấm máy coi là đã hoàn thành nhi
ệm
vụ. Tôi không phải là người lãnh đạo để phán xét điều này. Nhưng
ảnh
nó có tiếng nói riêng của nó và bản thân nó đã tự thú nhận. Cũng vì v
ậy
mà những bức ảnh trên báo của ta phần nhiều chỉ có tính minh h
ọa (đôi
lúc còn minh họa sai cho ý tưởng của bài vi
ết), minh chứng cho sự kiện
diễn ra nhưng diễn ra như thế nào, hi
ệu quả tâm lý đối với độc giả hầu
như không được quan tâm. Do vậy mà “vô hình chung” người ta đ
ã
biến bức ảnh trở nên chỉ có ý nghĩa minh họa cho bài ch
ứ không thể
đứng độc lập hoặc tạo ra những ấn tượng mạnh mẽ.

Đối tượng của nhiếp ảnh là cuộc sô ngs con người, những g
ì mà phóng
viên ghi nhận và phản ánh là nh
ững cái tác động sâu sắc đến tâm hồn,
tình cảm con người, những cái mang tính thẩm mỹ. Nhưng nhi
ếp ảnh
báo chí c
ủa ta hiện nay lại ít quan tâm đến vấn đề thẩm mỹ. Trong cái
quan hệ giữa người và hiện thực, cái đẹp bao giờ cũng là đối tư

ợng để
phản ánh. Có nhiều ngư
ời lạm dụng tính ghi chép hiện thực của máy
ảnh coi đó là hiện thực. Không phải vậy – hiện thực, đối tư
ợng của
nhiếp ảnh không phải là sự chống chất của những hiện tư
ợng ngẫu
nhiên, hỗn độn, mà hiện thực phải nêu lên, phản ánh đư
ợc bản chất,
những nét tiêu biểu nhất trong cuộc sống đang diễn ra trư
ớc ống kính
của mình. Hiện thực không phải trần trụi, ngưng động và khô c
ứng.
Người ta phải tìm trong hi
ện thực sự vận động với những chuyển biến
lớn lao của nó. Heghen đã nói “Hiện thực cao hơn t
ồn tại”. Theo đó tồn
tại mới chỉ là bề ngoài trong của sự việc.

Nói đến ảnh phóng sự chúng ta c
ần phân tích để hiểu thật đúng khái
niệm này. Thường khi xem ảnh nhiều người hay nhận xét ảnh n
ày có
tính phóng sự, ảnh kia chất phóng sự yếu… Nói như v
ậy đồng nghĩa
với việc nhận xét rằng bức ảnh này chụp thật, còn bức ảnh kia bày v
ẽ
chụp không thật, hoặc cách chụp không diễn tả sự thật. Nh
ưng tính
phóng sự chỉ là một phần, một tiêu chí của ảnh báo chí mà thôi. Nó ch

ỉ
có nghĩa là người chụp không thêm thắt hư cấu, nhưng nh
ững bức ảnh
như vậy không mang một ý nghĩa gì, mà chỉ có tính so chép thực tế m
à
thôi. Chúng ta thừa hiểu rằng không phải tất cả những gì diễn ra trư
ớc
ống kính phóng viên cũng đều có tính báo chí cả. Còn trên m
ặt báo,
ảnh (pressphoto) trước hết là những bức ảnh phải có tính thông tin. M
à
đã mang tính thông tin thì nó phải mang trong mình s
ự kiện mới…
Như vậy đương nhiên ảnh báo chí là nh
ững bức ảnh phải có tính phóng
sự rồi, chứ không thể nói trên báo ảnh này là ảnh phóng sự, ảnh kia l
à
ảnh không phóng sự (trừ những chuyên mục như giải trí và qu
ảng cáo)!
Không ít phóng viên, biên tập viên báo chí nhầm lẫn khái niệm n
ày. Vì
vậy mà việc dùng ảnh trên báo có ph
ần cầu thả, coi nhẹ hoặc quan tâm
chưa đúng mức. Còn phóng sự ảnh lại là m
ột thể loại khác của ảnh báo
chí tôi tin trình bày sau.

Tuy ra đời muộn, nhưng nhiếp ảnh đã tạo cho mình m
ột chỗ đứng hết
sức vững chắc. Từ thư

ở ban đầu, nhiếp ảnh chỉ có tính sao chép hiện
thực về cuộc sống con người, sự vật và các hiện tư
ợng xung quanh.
Nhưng dường như chính cái tính chất đó, chính cái lý do đó đ
ã mang
lại cho nhiếp ảnh một sức mạnh để chiếm giữ lòng tin. Sự vội vàng b
ởi
sức nóng của thông tin, cộng với sự cẩu thả của người cầm máy và s
ự
dễ dãi trong khâu biên tập ảnh ở một số tờ báo đã làm cho chất lư
ợng
ảnh báo chí giảm đi sức mạnh. Đành rằng thời gian là một vấn đ
ề trong
thông tin, nhưng nếu thông tin đó thiếu đi sự rung cảm và một ph
ương
pháp thể hiện ấn tượng thì sức nóng sẽ nguội dần làm cho s
ức mạnh
của thông tin giảm đi đáng kể. Vấn đề này nói lên một điều là nh
ững
tay máy của chúng ta tính chuyên nghiệp còn rất thấp.

Đã đến lúc chúng ta pahir đề cao tính chuyên nghi
ệp của ảnh báo chí.
Nói đến tính chuyên nghiệp đương nhiên phải đòi h
ỏi một đội ngũ
những người cầm máy được đào tạo cơ bản. Từ trư
ớc tới nay phần
đông phóng viên nhiếp ảnh chỉ là những người không chuyên, đào t
ạo
sơ sài, hành nghề tay trái. Biên tập viên nhiếp ảnh lại càng thi

ếu cả về
số lượng, cả về chuyên môn, nhiều tờ báo còn không có biên tập vi
ên
ảnh. Như vậy chất lượng ảnh báo chí của chúng ta chưa cao là d
ễ hiểu.
Nói về vấn đề này cũng có người so sánh rằng: Lớp ngư
ời cầm máy
trước kia đã thành công, thực tế đã thành công nhưng họ cũng có đư
ợc
đào tạo nhiều đâu?

Vâng, lớp người cầm máy đi trước đã thành công. Sự thành công c
ủa
những lớp người đi trước bởi họ đã dùng nhiếp ảnh làm v
ũ khí chiến
đấu, những bức ảnh báo chí,
ảnh phóng sự… ra đời từ sự cọ sát quyết
liệt này. Chỉ với những phương tiện thô sơ, lư
ợng phim không lớn,
nhưng họ đã đ
ể lại cho chúng ta những tác phẩm vĩ đại, có giá trị bền
vững như: “Bác Hồ ở mặt trận Đông Khê” c
ủa Vũ Năng An, “Chiến
thắng lịch sử Điện Biên Phủ” của Triệu Đại. Còn Nguyễn Đình Ưu v
ới
chùm ảnh “Quân Pháp rút khỏi Hà Nội”, Trần Phư
ợng với “Gậy tầm
vông”, và “Xung kích” c
ủa Nguyễn Tiến Lợi… Có thể nói họ từ bỏ vật
chất dấn thân vào nhiếp ảnh để trở thành một nhà nhiếp ảnh chuy

ên
nghiệp. Ảnh của họ đã ngợi ca vẻ đẹp cuộc sống, vẻ đẹp của con ngư
ời
Việt Nam trên mọi mặt trận với những nét đặc thù dân tộc. Họ đ
ã thành
công bởi tình yêu đất nước cháy bỏng trong mình, họ đ
ã thành công
hởi họ hòa mình vào cuộc sống chiến đấu của cả dân tộc, h
ọ ghi lại
hình ảnh cuộc chiến không chỉ là người chứng kiến mà còn như m
ột
người trong cuộc.

Mặt khác, bản chất cuộc sống thời đó thể hiện rõ nét, ít phải bới t
ìm,
cái thời mà người ta nói “ra ngõ là gặp ảnh hùng”. Sự đối mặt l
àm ai
cũng lộ diện trước cuộc chiến khiến cho những nhà nhi
ếp ảnh cũng dễ
dàng thể hiện hơn. Ngày nay trong bước đường hội nhập và phát tri
ển,
cuộc sống đa dạng và phức tạp hơn. Nhi
ều khi “địch” ở trong ta, bản
chất và hiện tượng rất khó phân biệt. Những điển hình c
ủa cuộc sống
không phải lúc nào cũng lộ diện, đi tìm b
ản chất của mỗi vấn đề, mỗi
hành động đều không đơn giản. Vì vậy mà đòi hỏi những ngư
ời cầm
máy phải có trình độ hiểu biết nhiều hơn, lập trư

ờng quan điểm sâu sắc
hơn và phải có nghiệp vụ chuyên môn cao hơn, thủ pháp ngh
ề nghiệp
tinh xảo hơn. Nếu không khó có thể đáp ứng được nhu càu c
ủa cuộc
sống mới. Thế nhưng đội ngũ những ngư
ời cầm máy hiện nay, một số
phóng viên trẻ ít ỏi được đào tạo thì thiếu sự am hiểu những vấn đề x
ã
hội, số khác có trình độ xã hội thì thiếu s
ự tinh xảo của nghề nghiệp để
diễn tả cuộc sống bằng ngôn ngữ hình ảnh. Một số ảnh chấp nhận đư
ợc
thì bước vào lối mòn và lập lại những ý tưởng cũ. Do vậy mà
ảnh
phóng sự của chúng ta:

-Nhiều ảnh còn chung chung, chỉ ghi hình sự kiện là chính.

-Ảnh thiếu sức sống, vì thế mà tính tư tưởng nhạt nhòa, thi
ếu sức lôi
cuốn và lan tỏa.

-Nhiều bức ảnh nói một đằng, nội dung thể hiện một nẻo…

-Số lượng ảnh dùng phần mềm photoshop ghép ảnh không nhiều nh
ưng
lác đác vẫn còn (nhất là trên các tạp chí), làm xói mòn lòng tin vào đ
ộ
chân thật của ảnh báo chí.

Đội ngũ những người cầm máy ảnh Việt Nam đã có nhi
ều đổi thay lớn
lao. Nhìn lại dòng ảnh Việt Nam của chúng ta lại dường như t
ĩnh lặng
hơn so với cái vẻ ồn ào của cái số đông đó. Đúng như những nhà nhi
ếp
ảnh nước ngoài nhận xét: “Nhiếp ảnh Việt Nam ồn ào mà ki
ệm lời”.
Nhi
ếp ảnh của chúng ta không có nhiều những bức ảnh có chiều sâu
của nội dung và sự sáng tạo của hình
ảnh. Không có những Văn Bảo
với những nét lãng mạn trong ảnh chiến tranh như hình
ảnh phi công
Mỹ trên xe bò, như cô gái Ngọc Hà kéo xác máy bay. Chỉ l
à nét lãng
mạn, nhưng là nét lãng mạn nói lên cá tính, sự tự tin, tính quật cư
ờng
của một dân tộc. Một dân tộc có lòng tự tin như vậy cuối cùng thế n
ào
họ cũng chiến thắng, chúng ta ít thấy những Vũ Ba v
ới những bức ảnh
như những lưỡi dao cứa vào lòng b
ạn đọc bởi phản ánh sự hủy diệt,
chết chóc, sự tàn khốc của chiến tranh. Những hình
ảnh đó nó hiện hữu
trên ánh mắt căm hờn của người lớn và sự sợ hãi của trẻ nhỏ, nh
ư
“Phúc Tân kêu gọi trả thù”. Và “Điểm sang làng hầm” lại là m

ột nét
lặng trong chiến trang. Khoảng sáng dường như hi
ện hữu cho khát
vọng hòa bình của những ngư
ời cầm súng. Không có nhiều những Lâm
Hồng Long với cái nhìn tích tụ 30 năm để có hình ảnh “Mẹ con ng
ày
gặp mặt”…

-Ảnh của chúng ta còn quá dễ dãi và thiếu chuyên nghiệp. Nhìn nh
ận
trên thực tế ảnh của chúng ta thiếu tiêu điểm. Trong khi đó tiêu đi
ểm
lại là cái tạo ra sức hút, là cái tr
ụ của mỗi bức ảnh. Nhiều tay máy của
chúng ta đi chụp về, làm ra ảnh, nhìn mà không biết cái đích của ảnh l
à
gì, chỉ thấy ống kính hướng ra với một cái nhìn vu vơ bế tắc. Làm th
ế
nào để dễ dàng nhận ra tiêu đi
ểm của mỗi diễn biến trong từng sự kiện
là vấn đề cần được đào tạo bài b
ản. Tôi lấy một ví dụ khi một cảnh tắc
đường, nói lên vấn đề giao thông ở các đô thị lớn của Việt nam là m
ột
vấn đề nan giải. Một phóng viên nước ngoài đã chọn ngã tư C
ửa Nam
để chụp. Tiêu điểm của bức ảnh là anh công an đứng trên b
ực, tay cầm
gậy chỉ đường buông xuôi, bất lực trước dòng xe cộ đi lại l

ộn xộn chen
chúc không thể nào lấy lại trật tự đư
ợc. Bức ảnh không những hấp dẫn
mà còn toát lên toàn bộ ý tưởng của ngư
ời thể hiện. Trong nghề nghiệp
người ta gọi đó là thủ pháp “tìm cái trật tự trong cái mất trật tự” l
àm
tiêu điểm là vậy.

-Từ duy giản đơn trong nhiếp ảnh và phương pháp tiếp cận đơn tuy
ến
làm cho nh
ững bức ảnh tẻ nhạt, khó đứng độc lập. Năm 1939, một
phóng viên người Pháp đã chụp được một bức ảnh ba ngư
ời lính Phát
xít Đức trên bãi tập. Đó là ba người lính trẻ hiền lành, kh
ỏe mạnh, mặc
trang phục mới, đư
ợc trang bị đầy đủ. Ảnh chụp trong lúc giải lao đứng
hút thuốc, súng chống vào thắt lưng da to bản phía sau lưng
ở thế kiềng
ba chân. Những băng đạn vắt ngang vai vàng chóe. B
ức ảnh đẹp trong
một khung cảnh thanh bình. Thế nhưng dưới bức ảnh chỉ một d
òng chú
thích đã lột tả tất cả “Chủ nghĩa Phát xít”. Đó là th
ứ chủ nghĩa chỉ dựa
vào bạo lực. Nếu nó đi những cây súng sau lưng những ngư
ời lính kia
thì họ sẽ đổ ngay, càng to khỏe bao nhiêu càng đổ nhanh bấy nhi

êu. Có
thể nói một bức ảnh đã lột tả cả bản chất của một thứ chủ nghĩa.

-Ảnh của chúng ta còn thiếu sức căng. Điều này làm cho ảnh gây đư
ợc
ấn tượng, sức lan tỏa yếu. Tôi xin lấy một ví dụ nữa là b
ức ảnh “Thằng
bé và con chim k
ền kền” của Kevin Carter chụp về nạn đói ở Sudan.
Chỉ có thằng bé sắp chết đói đang nằm phủ phục ở phía trước v
à ocn
chim kền kền, là loài chim ăn xác th
ối, đang đứng chờ ở phía sau. Bức
ảnh đã làm cả thế giới phải bàng hoàng trước nỗi đau này. Ấn tượng v
à
sức căng của nó đã vượt qua mọi giới tuyến.

Tôi lấy ba ví dụ này đ
ể nói rẳng ảnh báo chí của chúng ta trong thời
gian gần đây ít được rèn dũa, phương pháp tiếp cận vấn đề giản đ
ơn,
thiếu sức căng cà tiêu đi
ểm trong từng bức ảnh. Chúng ta cần phải chú
tâm bồi dưỡng, đào tạo chuyên ngành trong lĩnh vực này.

II.Về phóng sự ảnh

Trước hết phóng sự ảnh là trình bày nhưng sự kiện với những ngư
ời
chứng kiến trong cuộc sống, bối cảnh diễn biến và các m

ối quan hệ của
nó. Người xem như được chứng kiến sự kiện. Phóng sự ảnh là b
ức
tranh thực tế miêu tả hiện tượng, quá trình, kết quả, những con ngư
ời
hành động và phản ứng của họ trong hiện tượng, quá trình đó. Tính t
ự
nhiên và chân thực là linh h
ồn của ảnh trong phóng sự ảnh phải tạo
được niềm tin và tình c
ảm của độc giả đối với vấn đề của sự kiện nảy
sinh.

Vì vậy mà vai trò con ngư
ời trong phóng sự ảnh rất quan trọng. Con
người trong ảnh không phải là hình ảnh mang tính hư
ớng dẫn ghép lại
đơn giản những nét của nhiều người mà ta cho là điển h
ình trong
những tính cách đơn giản. Ta phải đưa ra con ngư
ời trong sự giằng xé,
nhằm làm rõ rệt cái mới trong suy nghĩ và thái độ của mình. Th
ể hiện
sự phát triển của con người phải có sự phong phú về quan hệ nh
ư: Cá
nhân và xã hội, gia đình và tập thể, hiện tượng và bản chất, nguy
ên
nhân và kết quả… Mối quan hệ tương hỗ giữa nhân vật và xã hội l
à
m

ối quan hệ có tác động qua lại. Nó khắc họa tính cách cá nhân qua
những mối quan hệ đó trong sự kiện để hướng dẫn dư luận và bản chất

của vấn đề diễn ra. Phóng sự ảnh là miêu t
ả quan hệ biện chứng giữa
quá khứ, hiện tại nối tương lai, làm cho người xem như trực tiếp đư
ợc
sống trong sự vận động của nó. Muốn có một phóng sự về quan hệ x
ã
hội phóng viên phải nắm vững những vấn đề và m
ẫu thuẫn tác động
vào con người trong xã hội và cách giải quyết chúng. Đó là nh
ững vấn
đề phải được giải quyết trong phóng sự.

Từ những yếu tố cơ bản nhất của phóng sự, chúng ta nhìn nh
ận lại
những phóng sự ảnh của chúng ta hiện nay thì thấy rõ ràng rằng:

1.Phóng sự ảnh của chúng ta hầu như chỉ là những nhóm ảnh đơn gi
ản,
nhiều khi nó lại được biên tập như xeri ảnh mà không có s
ự am hiểu
tính chất khác nhau của những thể loại này.

2.Phần nhiều phóng sự lại lầm lẫn với tư
ờng thuật sự kiện. Bởi lẽ trong
phóng sự ảnh có những yếu tố của tường thuật, nhưng vai trò c
ủa con
người trong sự kiện quan trọng hơn diễn biến của sự kiện như ở tư

ờng
thuật.

3.Vai trò của con người và mối quan hệ biện chứng giữa con người v
à
sự kiện không được chú ý đúng mức, vì vậy mà phóng s
ự ảnh của
chúng ta không có tính thuyết phục và gây ấn tư
ợng cao. Thí dụ phóng
sự về một xí nghiệp thì chủ yếu là qui trình s
ản xuất của xí nghiệp đó
mà thôi; phóng sự về một vụ thu hoạch thì ch
ỉ thể hiện cái không khí
của vụ thu hoạch đó mà ít chú ý tới vai trò của con ngư
ời trong sự
thành bại của một vụ lúa ở nông thôn… Tôi đưa ra m
ột so sánh để thấy
giá trị và vai trò của con người trong phóng sự ảnh như: Phóng s
ự ảnh
“Tình yêu trong cảnh nghèo khổ” của Justin Maxon người Mỹ, đã đư
ợc
giải nhất trong cuộc thi ảnh báo chí quốc tế 2007. Đó là phóng s
ự ảnh
cuộc sống, tình yêu của hai mẹ con chị Mùi và bé Phả ở khu v
ực quanh
cầu Long Biên mà rất nhiều phóng viên đã biết về họ.

4.Tính chủ quan trong phóng sự của chúng ta còn r
ất hạn chế. Bởi lẽ
bằng cách nhìn thông qua tác phẩm của mình đã th

ể hiện quan điểm
của mình trong đó. Quan điểm của mình thông qua sự đánh giá
trong
tác phẩm sẽ góp phần không nhỏ giúp ngư
ời xem suy nghĩ về mối quan
hệ bên trong của sự kiện với những con người được miêu t
ả thông qua
k
ết quả lao động của nó. Nhân tố chủ quan cũng cần thiết cho phóng
sự, bởi lẽ người phóng viên thường nấp sau sự kiện, nhưng l
ại xuất
hiện như một người chứng kiến, đánh giá sự kiện trên quan đi
ểm của
mình thông qua sự đánh giá và giải thích trong tác phẩm. Tr
ên phóng
sự ngư
ời xem không chỉ tiếp xúc với phần thực tế khách quan do
phóng sự miêu tả, mà còn tiếp xúc với quan đi
ểm cá nhân của phóng
viên. Điều này cũng thể hiện tính chính kiến của phóng viên ảnh c
òn
yếu, tức là quan đi
ểm chính trị, bản lĩnh nghề nghiệp yếu, không dám
chịu trách nhiệm với cai nhòn của cách thể hiện của riêng mình. Đi
ều
này làm cho các phóng s
ự của chúng ta về những chủ đề giống nhau,
na ná như nhau nên nhàm chán và đơn điệu.

5.Ngoài ra m

ột bố cục thích hợp nâng cao rất nhiều sức biểu cảm của
bức ảnh. Người ta thường gọi bố cục là sự sắp xếp các yếu tố hình h
ọc
riêng lẻ thành một bức ảnh, một nhóm
ảnh theo một trật tự nhất định,
nhằm giúp cho người đọc nhận thức đư
ợc ngay nội dung của tác phẩm,
đồng thời nâng cao sức tác động của toàn b
ộ tác phẩm đối với cảm xúc
của người xem. Sự sắp xếp các bức ảnh dựa trên s
ự tổng hợp giữa bố
cục đường nét và bố cục của ánh sáng. Đồng thời vai trò c
ủa những
mảng khối trong ảnh là khônh th
ể bỏ qua. Bố cục của phóng sự ảnh
giúp cho người ta hiểu rõ ý đồ của tác giả cũng như nh
ững vấn đề mấu
chốt của sự kiện mà người phóng viên muốn đề cập tới. Điều n
ày nói
lên nhận thức của phóng viên về lĩnh vực này chưa đầy đủ, cũng nh
ư
trình độ của biên tập viên ảnh chưa có chuyên môn để đáp ứng đòi h
ỏi
của nó.

Cả nước chúng ta hiện nay có trên 800
ấn phẩm báo chí. Cuộc cạnh
tranh phát triển là tất yếu, là lành mạng nhưng khá quy
ết liệt. Cuộc
cạnh tranh có tính sống còn của một ấn phẩm đã tạo nên nh

ững chuyển
động mạnh mẽ trong công nghệ thông tin. Vì v
ậy ảnh báo chí với sức
mạnh của tính chân thật thông qua các phương ti
ện truyền tải cũng
được nhận thức thích hợp. Nhất là trong thời đại lư
ợng thông tin nhiều,
thời gian ít làm vai trò cũng như giá trị của ảnh báo chí nổi trội h
ơn.
Tuy nhiên, dường như sự phát triển công nghệ cao làm cho con ngư
ời
lười biếng hơn, nhiếp ảnh không ngoại lệ. Xu hướng ảnh dàn d
ựng,
nặng về tạo hình ánh sáng, chạy theo hình th
ức thể hiện đang ra tăng.
Ảnh mang tính khoảnh khắc, chân thực, có chiều sâu tư duy và c
ảm
xúc ngày càng vắng bóng. Công nghệ ngày càng phát tri
ển, khi tay
nghề xử lý máy tính nâng cao thì sự dễ dãi trong nhi
ếp ảnh cũng gia
tăng theo. Sự cẩn trọng, nhanh nhạy trong từng cú bấm máy ít đư
ợc coi
trọng.

Suốt một thời kỳ dài với vài thay đ
ổi trong công nghệ nhiếp ảnh, đến
hơn một thập niên gần đây là m
ột giai đoạn tiến triển nhanh của kỹ
thuật. Công việc của người cầm máy, cách truyền đạt ảnh, tất cả dư

ờng
như được định nghĩa lại. Nhưng nói gì thì nói trong khái ni
ệm của
những người cầm máy, tiêu chí của nhiếp ảnh vẫn bám vào nh
ững yếu
tố cơ bản, đó là tính chân thực. Chúng ta không đư
ợc phép nói dối, chỉ
có phương thức làm việc là thay đổi mà thôi.

Một bức ảnh luôn đòi hỏi phải có cái gì khác với một khuôn hình t
ự
nhiên của máy. Kết quả mỗi lần bấm máy, bức ảnh đư
ợc công bố phải
truyền đi một lượng thông tin nhiều hơn cái mà nó mô tả và ghi nh
ận
được. Ở đây, cảm xúc để tạo ra sự liên tưởng là chi
ếc cầu nối giữa cái
hình thức bên ngoài và bản chất bên trong của sự kiện diễn ra trư
ớc
ống kính. Trong nhiếp ảnh không nên dùng những sắc màu và nh
ững
vật thể chết, không nên giam hãm hi
ện thực trong không gian hai chiều
khuôn hình của chiếc máy trong tay. Yêu cầu ảnh phải thể hiện đư
ợc
những gì vượt ra khỏi khuôn hình của nó, thậm chí cả những ẩn ý m
à
nó chứa đựng trong mình. Mọi chi tiết ở trong ảnh đều phải có vai tr
ò,
vị trí của nó, đặc biệt là những chi tiết tạo cảm xúc và gây ấn tư

ợng.
Theo những nhà lý luận đó là điểm nhấn, giúp cho ngư
ời xem hiểu
được ý đồ của tác giả, giúp cho họ có khả năng liên tư
ởng thông qua
vốn sống của mình và suy di
ễn tới những vấn đề khác nữa. Vấn đề đặt
ra: Đâu là chủ thể của bức ảnh, và bức ảnh muốn đem lại cho b
ạn đọc
cái gì? Nhiều người cầm máy đội khi mải miết dò tìm, n
ắm bắt khoảnh
khắc mà quên mát chiều sâu, nội dung cần thể hiện. Trong phạm tr
ù
này người ta còn thấy tầm quan trọng của sự hài hòa nh
ững yếu tố tạo
hình ảnh. Người cầm máy cần phát hiện và tìm ki
ếm những yếu tố
không thể thiếu trong bối cảnh được lựa chọn, những yếu tố mang m
àu
sắc cho cuộc sống có hồn của mỗi bức ảnh. Ở đây tâm hồn và s
ự
nguyên mẫu đư
ợc kết hợpp. Khả năng nắm bắt vấn đề, khả năng sử
dụng những thủ pháp nghề nghiệp còn phải bàn lu
ận nhiều, tôi chỉ xin
đóng góp một vài ý ki
ến nhỏ mong sao sự phát triển của nhiếp ảnh báo
chí nhà nước xứng tầm thời đại.