Những ‘căn bệnh’ của nhiếp ảnh Việt Nam pot

Những ‘căn bệnh’ của nhiếp ảnh Việt Nam
Nhiếp ảnh Việt Nam giờ đã có tên trên b
ản đồ nhiếp ảnh thế giới,
nhưng vẫn mang trong mình nhiều “căn bệnh”, như thiếu cái tôi – b
ản
sắc, chưa tôn trọng bản quyền tác phẩm…
Chạy theo giải thưởng

Sự lặp lại trong nhiếp ảnh Việt Nam xảy ra khá nhiều, gây nh
àm chán.
Cái tôi – tiềm năng của sự sáng tạo trong nghệ thuật chưa đư
ợc chú
trọng. Ông Nguyễn Thành, Báo ảnh Việt Nam dẫn ra ví dụ: Một nh
à
phê bình Mỹ khi xem triển lãm về chân dung các bà mẹ Việt Nam, đ
ã
nhận định: Ảnh các bạn đẹp về hình thức, nhưng xem xong có c
ảm
giác các bạn có một bà mẹ chung chia đều cho tất cả các bà mẹ. Ngư
ợc
lại, chúng tôi có rất nhiều bà mẹ khác nhau làm nên chân dung một b
à
mẹ!



Một thời gian dài nhiếp ảnh lấy tiêu chí là cái đẹp. Cái đẹp đư
ợc đánh
giá cao nhất, còn cá tính, phong cách riêng hay nh
ững tố chất thuộc về
cá nhân của tác giả thì không được coi trọng. Vì thế mà nhi

ều bức ảnh
ra đời na ná nhau, theo một khuôn mẫu. Hầu hết các nhà nhiếp ảnh l
àm
theo, gắn chặt với những gì được thừa nhận hơn là tìm cách diễn tả v
à
khám phá. Họ say sưa đi tìm hình mẫu, lo lắng sắp xếp, tạo h
ình trong
những bố cục được các nhà thẩm định ưa chu
ộng. Nhiều bức ảnh chụp
thật mà xem ra như không thật. Một trào lưu như vậy tạo ra hàng lo
ạt
những bức ảnh vô hồn và trùng lặp, thiếu cá tính. Cũng vì thế m
à trong
nhiều cuộc thi ảnh, các nhiếp ảnh gia nghiên cứu ban giám khảo h
ơn là
nghiên cứu đề tài và chủ đề thể hiện. Những cuộc săn lùng giải thư
ởng
cũng xuất hiện từ đây.



Phát huy sáng tạo cá nhân trong nhiếp ảnh là m
ột nhu cầu thực sự. Nếu
không có những cá tính trong nhiếp ảnh thì không th
ể phát triển nghệ
thuật nhiếp ảnh một cách thực sự.
Ảnh báo chí vẫn bị xem nhẹ

Làm báo trong cơ chế thị trường quả là thách thức lớn đối với sinh vi
ên

chuyên ngành nhiếp ảnh. Ở các cơ quan thông tấn báo chí, ngư
ời ta rất
ít quan tâm đến phóng viên ảnh. Ông Nguyễn Tiến Mão, giảng vi
ên
Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho rằng, đa phần các tòa so
ạn vẫn
quan niệm ảnh chỉ để minh họa, là thành phần phụ trong m
ỗi tờ báo,
trang báo, nên nhiều báo thấy không cần thiết phải có phóng viên
ảnh.
Hiểu như vậy là hoàn toàn không đúng, nếu không nói đó là m
ột cách
nhìn phiến diện. Nhưng có lẽ cũng từ những suy nghĩ thiển cận đó m
à
hiện nay chất lượng ảnh đăng trên các báo rất tùy ti
ện, hạn chế cả về
nội dung cũng như hình thức thể hiện.


Dễ gây tranh cãi về bản quyền nhất

Cùng một cảnh vật, một thời điểm, một góc độ, có biết bao nhà nhi
ếp
ảnh cùng bấm máy. Vì vậy xác định ai chụp trư
ớc ai chụp sau hay ai
đạo ảnh của ai là vấn đề rất khó. Giờ đây đã có tác ph
ẩm ảnh của các
nhiếp ảnh gia Việt Nam bán được giá cao, hàng tri
ệu đồng Việt Nam,
hàng trăm USD, thậm chí đến 1 triệu USD, thì v

ấn đề bản quyền tác
giả trở thành vấn đề lớn, và việc bảo hộ quyền tác giả vô cùng c
ần
thiết. Cũng có thể các nghệ sỹ không cố ý vi phạm bản quyền, m
à do
họ chưa hiểu rõ luật. Hẳn chúng ta còn nhớ bức tranh cổ động Đảng l
à
cuộc sống của tôi sao nguyên si bức ảnh Nụ hôn của gió c
ủa tác giả
Trần Thế Long, thổi bùng tranh cãi giữa bên nguyên bên bị, làm m
ất
mối giao hòa tốt đẹp. Hay khi bức ảnh Mặt trời trong lăng tỏa sáng c
ủa
NSNA Trần Lam bán được 1 triệu USD đã bị cho rằng là “đ
ạo” ý
tưởng của bức Đêm trăng lăng Bác, bu
ộc Hội Nghệ sỹ nhiếp ảnh Việt
Nam và Cục Bản quyền tác giả phải vào cuộc, làm sáng t
ỏ vấn đề để
bảo vệ quyền tác giả cho nhà nhiếp ảnh Trần Lam…


Để hạn chế tình trạng này, Th.s Trần Thị Quỳnh Như, C
ục Mỹ thuật,
nhiếp ảnh và triển lãm đ
ề xuất một số giải pháp: Luật Bản quyền tác
giả, Quy chế về bảo vệ quyền tác giả trong l
ĩnh vực nhiếp ảnh phải
được phổ biến rộng rãi; Cơ quan b
ảo vệ quyền tác giả trong đó có lĩnh

vực nhiếp ảnh cần đư
ợc biết đến để các tác giả đăng ký bản quyền; Cần
có quy chế sử dụng ảnh trên báo chí. Hi
ện nay Hội Nghệ sỹ nhiếp ảnh
Việt Nam đã thành lập Ngân hàng ảnh và Trung tâm lưu tr
ữ ảnh quốc
gia, nh
ằm giúp cho việc bảo vệ bản quyền tác giả trong lĩnh vực nhiếp
ảnh được nâng lên.