Nhiếp ảnh Việt Nam nhìn từ góc độ lý luận phê bình pptx

Nhiếp ảnh Việt Nam nhìn từ góc độ lý luận phê bình

Chủ tịch Hội NSNAVN Chu Chí Thành, Phó CT Vũ Huyến,
Trưởng ban LLPB Vũ Đức Tân chủ trì hội thảo - Ảnh: TẤT BÊ
Từ 14 đến 15/3/2006 tại Hội trường TTXVN, 11 Trần Hưng Đạo, H
à
Nội đã diễn ra Hội thảo lý luận phê bình nhi
ếp ảnh (LLPBNA) do Hội
NSNAVN tổ chức. Đây là chương trình ti
ếp theo của cuộc hội thảo
LLPBNA đã bắt đầu từ trung tuần tháng giêng năm 2006 t
ổ chức tại
Tp. HCM.
Đến dự Hội thảo có ông Đào Duy Quát - Phó Trưởng Ban Tư tưởng -

Văn hoá TƯ, bà Vũ Giáng Hương- Chủ tịch Ủy ban toàn quốc Li
ên
hiệp các Hội VHNTVN, ông Lê Phức - Phó Chủ tịch thư
ờng trực Ủy
ban toàn quốc Liên hiệp các Hội VHNTVN, ông Đỗ Kim Cuông-

Trưởng ban Văn nghệ Ban TTVHTƯ, các vị lãnh đ
ạo TTXVN, Vụ Mỹ
thuật và Nhiếp ảnh, Văn hóa dân gian, Hợp tác Quốc tế Bộ VHTT v
à
đông đảo các nghệ sĩ nhiếp ảnh, phóng viên báo chí TƯ, Hà Nội c
ùng
những người quan tâm đến nghệ thuật nhiếp ảnh.
Khai mạc Hội thảo, ông Chu Chí Thành - Chủ tịch Hội NSNAVN n
êu
rõ: mục đích của Hội thảo nhằm đẩy mạnh hoạt động lý luận ph

ê bình
nhiếp ảnh, xây dựng những luận điểm mới mang tính khoa học v
à nhân
văn, góp phần định hướng cho sự phát triển của nghệ thu
ật nhiếp ảnh
nước nhà. Nghệ thuật nhiếp ảnh là một nghệ thuật đặc thù, mang đ
ặc
tính của kỹ thuật ghi hình tr
ực tiếp, đặc tính của thông tin thị giác, đặc
tính của nghệ thuật tạo hình bằng ánh sáng và đ
ặc tính của mỹ cảm thị
giác mà con người tích lũy được. Cùng hư
ớng tới chân thiện mỹ,
nhưng nhiếp ảnh có con đường riêng, ngôn ngữ riêng khác h
ẳn các loại
hình nghệ thuật khác. Vì v
ậy, nếu có ai đó lấy lý luận của văn học, của
hội họa, của báo chí để xem xét, đánh giá nghệ thuật nhiếp ảnh th
ì
không tránh kh
ỏi lệch lạc, phiến diện. Do đó nhiếp ảnh phải có lý luận
riêng, việc bình giá ảnh nghệ thuật phải có tiêu chí riêng, cách lý gi
ải
riêng. Khi cái riêng, cái đặc thù của nghệ thuật nhiếp ảnh đư
ợc khẳng
định, cũng như cái chung, cái phổ quát của nó được thừa nhận th
ì
LLPB nhiếp ảnh đi đúng hướng và mới phát triển mạnh mẽ đư
ợc.
Chính vì vậy, cần cởi mở, thẳng thắn trên tinh th

ần khoa học, thực sự
cầu thị, đổi mới tư duy để tìm ra tiếng nói chung, tìm ra cái mới ph
ù
hợp với thực tiễn.
Trong lời phát biểu của mình, ông Đào Duy Quát - Phó trư
ởng Ban
TTVHTƯ đã nêu bật thành tựu của 20 năm đổi mới, trong đó có th
ành
t
ựu của phát triển văn hóa văn nghệ, có sự đóng góp quan trọng của
nghệ thuật nhiếp ảnh và trong s
ự phát triển của nghệ thuật nhiếp ảnh có
đóng góp quan trọng của LLPB. Ông Đào Duy Quát yêu c
ầu hội thảo
cần nêu bật những thành tựu đồng thời cần làm rõ nh
ững yếu kém, bất
c
ập của LLPB nhiếp ảnh. Nhắc lại những bất cập của công tác LLPB
được đánh giá trong Hội nghị LLPB văn học nghệ thuật toàn qu
ốc:
LLPB còn thiếu tính chuyên nghiệp, sa vào hình th
ức báo chí hóa, đội
ngũ LLPB vừa thiếu vừa yếu, thiếu đào tạo bài bản. LLPB còn l
ảng
tránh những vấn đề cốt lõi của văn học nghệ thuật. Dũng khí ph
ê bình
còn yếu, văn hóa phê bình sút kém, tính học thuật thấp, phê
bình mang
tính lăng xê các tác phẩm, không trực diện. LLPB còn ch
ậm đổi mới,

tiếp thu phương pháp LLPB VHNT của thế giới còn chậm Ông Đ
ào
Duy Quát khẳng định: Đại hội Đảng toàn qu
ốc lần thứ X sắp họp sẽ
quyết định những định hướng phát triển mới của đất nư
ớc cực kỳ quan
trọng, trong đó văn học nghệ thuật đóng một vai trò r
ất trọng yếu trong
sự phát triển tinh thần, văn hóa của dân tộc và công tác LLPB ph
ải
được thúc đẩy mạnh mẽ nhằm đóng góp tích cực vào s
ự phát triển văn
học nghệ thuật nói chung và nhiếp ảnh nói riêng.
Đề cập đến thực trạng của công tác LLPB nhiếp ảnh, ông Lê Phức -

Phó Chủ tịch thường trực UBTQ Liên hi
ệp các hội VHNTVN: không
được rạch ròi lắm giữa người sáng tác v
à nhà LLPBNA. Nguyên nhân
do lý luận nặng về kinh nghiệm chủ nghĩa từ trong sáng tác. Đ
ội ngũ
LLPBNA còn thiếu tính chuyên nghi
ệp. Do đó cần hết sức quan tâm
đến vấn đề đào tạo. Ông Lê Ph
ức cũng đề nghị cần trân trọng các ý
kiến đóng góp của đông đảo mọi người. Ban LLPB của Hội phải đư
ợc
củng cố theo hướng năng động, đa dạng, rộng rãi hơn. Sau ho
ạt động
hội thảo phải tập hợp các ý kiến, in ấn và phổ biến rộng r

ãi. Ông Lê
Phức nhấn mạnh đề nghị Nhà nước hỗ trợ hơn nữa trong việc đào t
ạo
nhiếp ảnh nói chung, LLPBNA nói riêng, và sinh viên đi đào tạo ngo
ài
nước.
Không khí của cuộc hội thảo nóng dần lên khi các b
ản tham luận đi sâu
vào các vấn đề cụ thể nảy sinh trong quá trình sáng tác đòi h
ỏi
LLPBNA cần làm sáng tỏ ngay từ việc xác định những khái niệm c
ơ
bản của nghệ thuật nhiếp ảnh mọi loại hình như
ảnh khoa học kỹ thuật,
ảnh quảng cáo hay ảnh báo chí có phải là
ảnh nghệ thuật? cho đến
việc xác định lựa chọn phương pháp sáng tác nào thì
đúng: phương
pháp hi
ện thực, hay hiện thực XHCN, hay tự do bấm máy không cần
biết theo phương pháp nào, hoàn toàn theo phản xạ, cảm xúc tự nhi
ên?
Ngoài ra, có những ý kiến xung quanh các vấn đềvề định hư
ớng sáng
tác, đánh giá, th
ẩm định ảnh thông qua hoạt động của các BGK các
cuộc thi.
Xung quanh câu hỏi ảnh sử dụng kỹ thuật, kỹ xảo, lắp ghép dựa tr
ên
chương trình phần mềm photoshop, có phải là ảnh nghệ thuật? Cũng đ

ã
có nhiều ý kiến trong các tham luận và các phát biểu thảo luận, tuy c
òn
có những khác biệt trong cách nhìn nh
ận, lý giải, song có một điểm
chung khá thống nhất, đó là kỹ thuật chỉ là phương ti
ện chuyển tải nội
dung tư tưởng của tác giả hướng đến các giá trị chân - thiện - mỹ.
Một vấn đề cốt lõi của LLPBNA được đặt ra trong hội thảo: bàn v
ề
phương pháp sáng tác hiện thực XHCN. Nội dung này được đề cập v
à
được thảo luận sôi nổi tại cuộc hội thảo tổ chức tại thành ph
ố Hồ Chí
Minh vào trung tuần tháng giêng 2006. Có m
ấy loại ý kiến về vấn đề
này như sau:
- Không nhất thiết phải sử dụng ph
ương pháp này trong sáng tác. Có
thể sử dụng những phương pháp sáng tác khác.
- Chỉ cần dùng khái niệm “chủ nghĩa hiện thực” là đủ .
- Th
ậm chí có ý kiến cho rằng khi bấm máy tôi chẳng cần biết chụp
ảnh theo phương pháp nào.
Tuy nhiên, đa số ý kiến cho rằng phương pháp sáng tác hi
ện thực
XHCN là phương pháp sáng tác tốt nhất (tuy không phải là duy nh
ất)
b
ởi “Văn học nghệ thuật (trong đó có nhiếp ảnh) không chỉ nhận thức,

phản ánh trung thực đời sống xã hội mà còngóp phần cải tạo xã h
ội, cải
tạo con người, chỉ ra được xu thế tiến lên của lịch sử xã h
ội thông qua
cuộc đấu tranh giữa cái mới và cái cũ, cái tiên tiến và cái l
ạc hậu, giữa
cách mạng và phản cách mạng. Những sáng tác theo phương pháp hi
ện
thực XHCN tiêu bi
ểu đều có tinh thần nhân bản, có khả năng thông qua
nghệ thuật đấu tranh cho việc hoàn thiện xã hội, hoàn thi
ện nhân cách
con người theo hướng chân - thiện - mỹ.
Trong h
ội thảo cũng có nhiều ý kiến về hoạt động LLPBNA của thời
gian qua, bên cạnh những mặt tích cực còn có những thiếu sót nh
ư phê
bình ca ngợi quá lời, ngư
ợc lại cũng có những thái độ cực đoan, lợi
dụng diễn đàn để chỉ trích lẫn nhau thiếu tính học thuật nên đ
ã làm méo
mó, sai lệch ý nghĩa của hoạt động LLPB. LLPBNA còn thi
ếu tính
định hướng do không rõ ràng, thiếu thống nhất trong các khái niệm c
ơ
bản, trong thẩm định, đánh giá các tác phẩm.
Về hoạt động giao lưu và hội nhập quốc tế, bên c
ạnh các ý kiến đánh
giá tích cực đối với việc mở rộng hợp tác giao lưu v
ới các tổ chức

nhiếp ảnh quốc tế như FIAP, World Press Photo, các quan h
ệ song
phương với các quốc gia dưới các hình th
ức trao đổi thông tin, tổ chức
thi và triển lãm ảnh c
ũng có những ý kiến phủ nhận tính tích cực của
các mối quan hệ trên, cho rằng không nên quá coi tr
ọng, đề cao giá trị
các giải thưởng có được từ các tổ chức mang tính nghiệp d
ư như FIAP
hay các tổ chức nhiếp ảnh nghiệp dư của các quốc gia, nếu không sẽ dễ

b
ị nhầm lẫn các giá trị đích thực của nghệ thuật nhiếp ảnh. Hội thảo
cho r
ằng cần có đánh giá đúng mức tránh mọi thái độ cực đoan trong
vấn đề này.
Trở lại vấn đề đào tạo và bồi dư
ỡng đội ngũ LLPBNA, ông Chu Chí
Thành khẳng định: việc bồi dưỡng chăm lo chất lư
ợng ảnh nghệ thuật,
việc nâng cao tay nghề của các nhà nhi
ếp ảnh, của các cây bút viết về
LLPBNA là trách nhiệm của Hội NSNAVN.
Phát biểu tại hội thảo, ông Đỗ Kim Cuông - Vụ trư
ởng Vụ Văn
nghệBan TTVHTƯ kh
ẳng định: Nhiều vấn đề về nhiếp ảnh, về LLPB
đã được xới lên, trao đổi, tranh luận rất hữu ích, có những vấn đề đư
ợc

nêu lên ở đây, ngay trong hội nghị lý luận TƯ cũng ch
ưa nêu ra. Ông
khẳng định rằng nhiếp ảnh là một nghệ thuật bởi nó là thành qu
ả lao
động sáng tạo của nghệ sĩchứ không phải sản phẩm c
ủa máy móc.
Theo ông, vẫn còn đó phương pháp hiện thực XHCN nhưng c
ần có sự
đổi mới, trong cơ ch
ế mới. Chúng ta có quyền phản ánh cái hay cũng
như cái dở nhưng điều cốt yếu là còn hướng con người tới chân - thi
ện
- mỹ.
Kết luận hội thảo, ông Vũ Đức Tân - Trư
ởng ban LLPB Hội NSNAVN
nêu bật vai trò của LLPB như một chuyên ngành quan tr
ọng trong hoạt
động nhiếp ảnh. Nó không chỉ hướng tới sáng tác, làm ngư
ời sáng tác
nhận thức rõ hơn vai trò của nhiếp ảnh với đời sống, cũng như đòi h
ỏi
sáng tác phải phản ánh được những vấn đề thời sự và tâm h
ồn thời đại.
LLPB còn hướng tới công chúng, những người thưởng thức và c
ổ vũ
cho nghệ thuật thị giác cao quí này
.