TIỀN LƯƠNG TIỀN CÔNG CHƯƠNG 1 KHÁI QUÁT CHUNG TIỀN LƯƠNG TIỀN CÔNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI
KHOA QUẢN TRỊ NGUỒN NHÂN LỰC

10/10/2019

Hà Nội 2019

1


TÀI LIỆU SỬ DỤNG

 Giáo trình bắt buộc:

 Giáo trình Tiền lương – Tiền công của PGS.TS. Nguyễn

Tiệp, TS. Lê Thanh Hà
 Bộ luật Lao động năm 2012 (đã sửa đổi bổ sung có hiệu lực
năm 2013) - Nhà xuất bản Lao động.
 Bộ Bài tập Tiền lương – Tiền công- Nhà xuất bản Đại học
lao động xã hội 2008

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

2


CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TIỀN
LƯƠNG – TIỀN CÔNG

1.1

Một số khái niệm

1.2 Bản chất của tiền lương, tiền công

1.3 Chức năng của tiền lương
1.4

Các hình thức tiền lương

1.5 Một số nguyên tắc cơ bản trong tổ chức
tiền lương
12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

3


CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ
TIỀN LƯƠNG – TIỀN CÔNG

1.1.Một số khái niệm
 1.1.1. Khái niệm tiền lương
 1.1.2. Khái niệm tiền công
 1.1.3. Khái niệm tiền thưởng
 1.1.4. Khái niệm thu nhập

 1.1.5. Khái niệm phụ cấp lương

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

4


CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ
TIỀN LƯƠNG – TIỀN CÔNG
1.1.1. Khái niệm tiền lương

Tiền lương là số tiền mà người sử dụng
lao động phải trả cho người lao động căn
cứ vào năng suất, chất lượng hiệu quả
công việc và điều kiện lao động, được xác
định theo sự thỏa thuận hợp pháp giữa hai
bên trong hợp đồng lao động hoặc theo quy
định của pháp luật.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

5


CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ
TIỀN LƯƠNG – TIỀN CÔNG
1.1.1. Khái niệm về tiền lương

Người sử dụng lao động?
Người sử dụng lao động là doanh nghiệp,cơ quan, tổ chức,
hợp tác xã, hộ gia đình, cá nhân có th mướn, sử dụng lao
động theo hợp đồng lao động; nếu là cá nhân thì phải có năng
lực hành vi dân sự đầy đủ.
VD: Công ty TNHH Yamaha Việt Nam
=> Người chủ doanh nghiệp => người sd lđ

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

6


Chương 1: Khái quát chung về tiền lương
tiền công

1.1.1. Khái niệm về tiền lương
Người lao động?
Người lao động là người từ đủ 15 tuổi trở lên, có
khả năng lao động, làm việc theo hợp đồng lao
động, được trả lương và chịu sự quản lý, điều hành
của người sử dụng lao động.
Ví dụ: Cơng nhân Nhà máy Yamaha Việt Nam
=> Người lao động
12/10/2022

Tiền công – Tiền lương

7


CHƯƠNG I: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TIỀN LƯƠNG – TIỀN CÔNG

1.1.1. Khái niệm về tiền lương
Hợp đồng lao động?
Là sự thỏa thuận giữa người lao động và người
sử dụng lao động về việc làm có trả lương, điều
kiện làm việc, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên
trong quan hệ lao động.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

8


HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

9


VÍ DỤ : HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

10


VÍ DỤ: HỢP ĐỒNG LAO ĐỘNG

Importance
of Skills

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

11


Tiền công là số tiền trả cho người lao động tùy
thuộc vào số lượng thời gian làm việc thực tế hay khối
lượng cơng việc hồn thành
Ví dụ: Tiền cơng 1 giờ dạy toán của 1 gia sư

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

12

tiền lương - tiền công
 1.1.3. Khái niệm tiền thưởng
 Tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao

động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết
quả sản xuất kinh doanh hàng năm và mức độ hồn
thành cơng việc của người lao động. Quy chế
thưởng do người sử dụng lao động quyết định và
công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo
ý kiến của tổ chức đại diện tập thể lao động tại cơ
sở.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

13


1.1.4 Khái niệm thu nhập
Thu nhập của người lao động bao gồm: Tiền lương,
tiền thưởng, phụ cấp và các khoản thu nhập khác của
người lao động do tham gia vào sản xuất, cung cấp dịch
vụ hoặc đầu tư vốn tạo ra.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

14


1.1.5. Phụ cấp lương
Phụ cấp lương theo điểm a, khoản 2, Điều 4 của TT
số:47/2015/TT-BLĐTBXH là các khoản phụ cấp để bù đắp
yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc,
điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương
thỏa thuận trong hợp đồng lao động chưa được tính đến
hoặc tính chưa đầy đủ như phụ cấp chức vụ, chức danh; phụ
cấp trách nhiệm; phụ cấp nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm;
phụ cấp thâm niên; phụ cấp khu vực; phụ cấp lưu động; phụ
cấp thu hút và các phụ cấp có tính chất tương tự.
Ví dụ: Phụ cấp chức vụ lãnh đạo.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

15


1.2.Bản chất của tiền lương,
tiền công
1.2.1.Bản chất của tiền lương, tiền công
 Tiền lương phản ánh giá trị sức lao động, phụ thuộc vào quan hệ
cung cầu và giá cả sinh hoạt. Đó là sự biến động thể hiện bản
chất của tiền lương.
 Về mặt kinh tế: Tiền lương là kết của thỏa thuận trao đổi hàng
hóa sức lao động giữa người lao động và người sử dụng lao

động.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

16


1.2.1.Bản chất của tiền lương,
tiền công
* Về mặt xã hội: Tiền lương đảm bảo cho người lao động
có thể mua được tư liệu sinh hoạt cần thiết để tái sản xuất
sức lao động của bản thân và một phần dành để ni thành
viên gia đình cũng như bảo hiểm lúc về hưu. Trong q trình
lao động, người lao động cịn nhận được các khoản phụ cấp
lương, tiền thưởng và các loại phúc lợi.
Tiền lương cịn có ý nghĩa như là khoản đầu tư cho người
lao động không ngừng phát triển về trí lực, thể lực, thẩm mỹ
và đạo đức.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

17


1.2.2.Bản chất của tiền thưởng
*Tiền thưởng là khoản tiền mà người sử dụng lao động

trả cho người lao động nhằm kích thích vật chất cho người
lao động với mục tiêu nâng cao năng suất, chất lượng công
việc và hiệu quả công tác nhằm đạt được mục tiêu phát triển
của cơ quan, doanh nghiệp.
Tiền thưởng khác với tiền lương ở chỗ, tiền lương là số
tiền người sử dụng lao động trả cho người lao động dựa vào
mức độ hồn thành cơng việc được giao trên cơ sở thỏa
thuận trong hợp đồng lao động và quy định tại thỏa ước lao
động (nếu có), cịn tiền thưởng được trả chủ yếu dựa trên
quy định của người sử dụng lao động nhằm đạt được các
mục tiêu đề ra.
12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

18


1.2.2. Bản chất của tiền thưởng
Tiền thưởng thường thuộc quyền quyết định của chủ sở hữu
trừ trường hợp Chính phủ có quy định đặc biệt về một số hình
thức thưởng nào đó. Chủ sở hữu có thể tự mình quyết định vấn
đề thưởng trên cơ sở quy định của pháp luật, có thể tham khảo ý
kiến các chuyên gia và người lao động.
Doanh nghiệp với vai trò là chủ sở hữu, họ có thể quyết định
các hình thức, chế độ thưởng, các tiêu chí và quy trình xét thưởng
khác nhau trên cơ sở quy định của pháp luật.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền thưởng

19


1.2.3.Bản chất của phụ cấp lương
Trong thu nhập từ công việc của người lao động, ngồi
lương cơ bản cịn có phụ cấp lương và một số khoản thu
khác. Tùy thuộc vào quan điểm, phương pháp xây dựng hệ
thống lương quốc gia, trình độ quản lý tiền lương – tiền cơng
ở góc độ vĩ mơ và vi mơ mà người ta quy định các phụ cấp
khác nhau.
Phụ cấp lương là khoản tiền bổ sung cho lương cấp bậc,
chức vụ, lương cấp hàm khi điều kiện lao động, mức độ
phức tạp của cơng việc và điều kiện sinh hoạt có các yếu tố
không ổn định. Các khoản phụ cấp mà người lao động được
hưởng có thể được xem như là một phần bổ sung thêm cho
tiền lương cơ bản mặc dù về hình thực biểu hiện của nó
khơng phải là lương cơ bản.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

20


1.2.3.Bản chất của phụ cấp
lương
 PHỤ CẤP LƯƠNG GỒM:

 - Phụ cấp thường xuyên: Khoản phụ cấp được tính cho tất

cả các tháng trong năm.
 Ví dụ: Phụ cấp chức vụ, phụ cấp khu vực, phụ cấp ưu đãi
Nhà giáo
 - Phụ cấp khơng thường xun: Có sự việc, có hoạt động
mới tính phụ cấp.
 Ví dụ: Phụ cấp làm thêm giờ, phụ cấp làm đêm

12/10/2022

Tiền lương – Tiền lương

21


1.3. CHỨC NĂNG CỦA TIỀN LƯƠNG
1

2

Chức năng thước đo giá trị sức lao
động

Chức năng tái sản xuất sức lao động

3

Chức năng kích thích lao động

4

Chức năng tích lũy


1.3.1.Chức năng thước đo giá trị lđ
Tiền lương là giá cả của sức lao động, là sự biểu
hiện bằng tiền của giá trị hàng hóa sức lao động.
Giá trị của hàng hóa sức lao động này phải được đo
bằng lượng lao động xã hội cần thiết để tạo ra nó đảm
bảo sản xuất và tái sản xuất sức lao động và mối quan hệ
cung cầu về hàng hóa sức lao động đó trên thị trường lao
động. Nhờ chức năng phản ánh này nó có chức năng
thước đo giá trị sức lao động, được dùng làm căn cứ để
xác định mức tiền trả công cho các loại lao động, xác
định đơn giá trả lương, đồng thời là cơ sở để điều chỉnh
giá cả sức lao động khi giá cả tư liệu sinh hoạt biến
động. Hay nói cách khác giá trị việc làm được p/á
12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

23


1.3.1.Chức năng thước đo giá trị lđ
Thông qua tiền lương, tiền cơng.
Người lao động có giá trị sử dụng (làm
được nhiều việc, làm các công việc được
giao với năng suất lao động cao, chất

lượng tốt) thì tiền lương càng cao.

12/10/2022

tTiền lương - tiền công

24


1.3.2. Chức năng tái sản xuất sức
lao
động
Cùng với quá trình tái sản xuất của cải vật chất, sức lao

động cũng cần được tái tạo.
Qúa trình tái tạo sản xuất sức lao động được thực hiện bởi
việc trả công cho người lao động thông qua tiền lương. Sức
lao động là sản phẩm chủ yếu của xh nó ln ln được hồn
thiện và phát triển nhờ thường xuyên được duy trì và khôi
phục. Như vậy, bản chất của tái sản xuất sức lao động có
nghĩa là đảm bảo cho người lđ có một số lượng tiền sinh hoạt
nhất định để thực hiện 1 số yêu cầu sau:
+ Duy trì và phát triển sức lđ của chính mình
+ Sản xuất ra sức lao động mới
+ Tích lũy kinh nghiệm, nâng cao trình độ để hình thành kỹ
năng lđ, tăng cường chất lượng lđ.

12/10/2022

Tiền lương – Tiền công

25