SKKN Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế toàn cầu hóa thông qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT

Đề tài:
“GÓP PHẦN BẢO TỒN, PHÁT TRIỂN NHỮNG GIÁ TRỊ
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM TRONG
XU THẾ TỒN CẦU HĨA THƠNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN PHẦN
LỊCH SỬ LỚP 10 – THPT”
Lĩnh vực: Lịch Sử


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG THPT QUỲNH LƯU 3

Đề tài:
“GÓP PHẦN BẢO TỒN, PHÁT TRIỂN NHỮNG GIÁ TRỊ
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM TRONG
XU THẾ TOÀN CẦU HĨA THƠNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN PHẦN
LỊCH SỬ LỚP 10 – THPT”

Họ và tên
Lĩnh vực
Tổ
Điện thoại

:
:
:
:

Trần Thị Hạnh
Lịch sử
KH Xã hội

0348 824 090

Nghệ An, tháng 04 năm 2022


CÁC DANH MỤC VIẾT TẮT TRONG ĐỀ TÀI
CHỮ VIẾT TẮT

CHỮ ĐẦY ĐỦ

1

THPT

Trung học phổ thông

2

SKKN

Sáng kiến kinh nghiệm

3

GV

Giáo viên

4

HS

Học sinh

5

THPTQG

Trung học phổ thông quốc gia

6

PPDH

Phương pháp dạy học

7

DHDA

Dạy học dự án

8

NLGQVĐ&ST

Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo

9

VHDT

Văn hóa dân tộc

TT


MỤC LỤC
PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................... 1
2. Mục đích nghiên cứu ............................................................................................. 2
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 2
4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 2
5. Kế hoạch nghiên cứu ............................................................................................. 2
6. Đóng góp mới của đề tài ....................................................................................... 3
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................. 4
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ............................................................................ 4
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................. 4
1.2. Phương pháp dạy học dự án ................................................................................................... 4
1.2.1. Khái niệm ........................................................................................................ 4
1.2.2. Mục tiêu và đặc điểm của dạy học dự án ........................................................ 5
1.2.3. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp ............................................................ 5
1.2.4. Hồ sơ bài dạy theo phương pháp dạy học dự án ............................................. 6
1.2.5. Quy trình dạy học dự án .................................................................................. 6
1.3. Vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề sáng
tạo cho HS thông qua môn Lịch sử ........................................................................... 8
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN ..................................................................... 12
2.1. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học dự án môn lịch sử ở trường THPT
................................................................................................................................. 12
2.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài. ............................................ 14

CHƯƠNG 3: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ................................................................. 15
3.1. Sơ lược về nội dung văn hóa dân tộc trong chương trình Lịch sử lớp 10 THPT
................................................................................................................................. 15
3.2. Vận dụng dạy học dự án trong dạy học phần văn hóa dân tộc trong chương
trình lịch sử lớp 10 THPT ....................................................................................... 16
3.2.1. Nguyên tắc lựa chọn nội dung bài học để dạy học dự án ............................. 16
3.2.2. Quy trình tổ chức thực hiện các dự án mơn Lịch sử lớp 10 THPT ............... 16
3.2.3. Dự án: Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của
dân tộc việt nam trong xu thế toàn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần lịch sử
lớp 10 – THPT ......................................................................................................... 17


CHƯƠNG 4: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ....................................................... 45
4.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 45
4.2. Nội dung thực nghiệm sư phạm ....................................................................... 45
4.3. Đối tượng thực nghiệm .................................................................................... 45
4.4. Tiến hành thực nghiệm ..................................................................................... 45
4.5. Kết quả thực nghiệm ........................................................................................ 46
PHẦN III: PHẦN KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT................................................... 48
1. Kết luận ............................................................................................................... 48
2. Đề xuất ................................................................................................................ 48
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 50
PHỤ LỤC ................................................................................................................. 1



“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

PHẦN I: PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài
Vào đầu thế kỷ XX, nhà bình luận trứ danh Pháp - Julien Benda, đã lưu ý
chúng ta rằng: “Cuộc chiến tranh chính trị bao hàm cả chiến tranh văn hóa, đó là
một phát minh của thời đại chúng ta và nó bảo đảm cho thời đại này một địa vị đặc
biệt trong lịch sử của tinh thần nhân loại”. Hiện nay, nhân loại đang trải qua một
bước chuyển biến quan trọng của khoa học và công nghệ để bước vào một nền văn
minh hậu công nghiệp, đi vào xã hội thông tin với nền kinh tế tri thức của thế kỷ
XXI, tạo ra sự phong phú, đa dạng của nền văn hóa nhân loại, thể hiện những
thước đo quan trọng của sự tiến bộ. Do đó, xu thế của mỗi nước trên con đường
phát triển địi hỏi phải tìm ra một phương thức, một giải pháp riêng, phù hợp với
đặc điểm dân tộc để tự khẳng định bản sắc văn hóa dân tộc mình. Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã khẳng định: “Văn hố khơng đứng ngồi phát triển. Nó nằm bên trong, là
nhân tố nội sinh, vừa là mục tiêu, vừa là động lực và hệ điều hành phát triển”. Vì
vậy, bản sắc văn hóa của dân tộc phải được bảo tồn, tôn vinh mà mục đích của nó
khơng chỉ vì dân tộc mình mà vì sự đa dạng, phong phú và lợi ích của nhân loại .
Nói đến bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, là nói đến cái riêng của người
người Việt Nam, cái không thể lẫn được vào bất kỳ một nền văn hóa nào. Tuy
nhiên, trong những năm gần đây, trước những tác động của xu thế tồn cầu hóa,
một thực tế đáng buồn đó là cùng với q trình hội nhập, những bản sắc văn hóa
truyền thống của dân tộc đang ngày bị mai một, nền văn hóa ngoại lai đang thâm
nhập và tác động mạnh mẽ đến người dân Việt Nam đặc biệt là với giới trẻ. Việt
nam đứng trước nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc... Giáo
dục ý thức giữ gìn và phát huy những giá tri di sản văn hóa tinh túy của dân tộc
chính là giáo dục lịng u nước, giáo dục tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc, là nâng
cao vị thế và tầm vóc của dân tộc. Bởi vậy với vai trò là giáo viên, thiết nghĩ trách
nhiệm của chúng ta là phải tuyên truyền, giáo dục cho học sinh hiểu và gìn giữ
những giá trị văn hóa riêng của dân tộc cho các em là rất cần thiết.
Trong xu thế chung của một nền giáo dục hiện đại - giáo dục tồn diện nhằm
địi hỏi phát triển năng lực người học ở mọi mặt chứ không nghiêng về một yếu tố
nào đó, có nghĩa là phải giáo dục tồn diện học sinh từ “đức, trí, thể, mỹ và nghề

nghiệp” nên ngoài các hoạt động học tập trên lớp, học sinh cịn có nhiều cơ hội để
tham gia và thể hiện các khả năng của mình trên nhiều lĩnh vực khác nhau thông
qua các hoạt động thực tế, nhất là hoạt động trải nghiệm thực tiễn. Dạy học dự án
(DHDA) là một trong những hình thức dạy học vừa có tính tích cực vừa có tính
thực tiễn cao. DHDA giúp HS nắm vững các kiến thức và rèn luyện các kĩ năng
liên quan thông qua những nhiệm vụ mang tính tích cực, khuyến khích học sinh
tìm tịi, hiện thực hóa những kiến thức đã học trong quá trình thực hiện và tạo ra
những sản phẩm của chính mình. Phương pháp dạy học này mang lí thuyết lại gần
với thực tế, gần gũi với cuộc sống của chính người học, góp phần khơi gợi hứng
Trang 1


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

thú học tập và chuẩn bị những kĩ năng cần thiết cho người học bước vào cuộc sống
sau này.
Từ những lí do đó tơi chọn đề tài “Góp phần bảo tồn, phát triển những giá
trị văn hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng
qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT” với mong muốn nghiên cứu
sâu hơn về tính ưu việt, khả năng vận dụng phương pháp dạy DHDA nhằm góp
phần nâng cao chất lượng dạy học mơn Lịch sử 10 nói riêng và chất lượng dạy học
lịch sử ở trường phổ thơng nói chung.
2. Mục đích nghiên cứu
Sử dụng PPDH theo dự án để giảng dạy trong Chương trình Lịch sử 10 THPT
nhằm góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa hiện nay, đồng thời nâng cao hiệu quả dạy học
Lịch sử và phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh lớp 10 trường THPT.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận của đề tài:

+ Nghiên cứu chương trình, sách giáo khoa Lịch sử lớp 10 THPT hiện hành,
nghiên cứu chương trình GDPT mới (ban hành ngày 26/12/2018).
+ Tìm hiểu về các năng lực chung và chuyên biệt trong dạy học môn Lịch sử.
- Nghiên cứu thực trạng việc sử dụng dạy học dự án và khả năng phát triển
năng lực giải quyết vấn đề sáng tạo cho HS ở trường THPT hiện nay.
- Nghiên cứu và xây dựng các dự án học tập phần văn hóa truyền thống của
dân tộc Việt Nam trong Chương trình Lịch sử lớp 10 THPT.
- Thiết kế giáo án thực nghiệm giảng dạy kiểm chứng tính khả thi của đề tài.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm nhằm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi và
tính hiệu quả của các dự án học tập đã xây dựng.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận của phương pháp dạy học dự án trong nhà trường.
- Nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo,… có liên quan.
- Khảo sát thực trạng ở trường phổ thơng, các phương pháp hỗ trợ, thăm dị ý
kiến giáo viên,…
- Thực nghiệm sư phạm.
- Phương pháp thống kê toán học, xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm.
5. Kế hoạch nghiên cứu

Trang 2


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

STT
1

2

Thời gian
Tháng
9,10/2021

Tháng
11,12/202

Nội dung công việc

Sản phẩm

Tìm hiểu thực trạng và chọn Bản đề cương chi tiết của
đề tài, viết đề cương nghiên đề tài.
cứu
- Nghiên cứu lí luận dạy - Tập hợp lý thuyết của đề
học, PPDH tích cực của bộ tài.
mơn.
- Xử lý số liệu khảo sát
- Khảo sát thực trạng, tổng được.
hợp số liệu năm trước.
- Tổng hợp ý kiến của
- Trao đổi với đồng nghiệp đồng nghiệp.
và đề xuất sáng kiến kinh
nghiệm.

3

4

5

Tháng
1,2/2022

Tháng
3/2022

Tháng
4/2022

- Kiểm tra trước thực - Xử lý kết quả trước khi
nghiệm.
thử nghiệm đề tài.
- Áp dụng thực nghiệm: - Tổng hợp và xử lý kết
Dạy thử, kiểm tra 15 phút.
quả thử nghiệm đề tài.
- Viết sơ lược sáng kiến.

- Bản thảo sáng kiến.

- Xin ý kiến của đồng - Tập hợp đóng góp của
nghiệp.
đồng nghiệp.
- Hồn thành sáng kiến - Sáng kiến kinh nghiệm
kinh nghiệm.
chính thức chấm cấp
- Chỉnh sửa, bổ sung sáng trường.
kiến kinh nghiệm sau khi - Hoàn thành sáng kiến
chấm cấp trường.
nộp Sở.

6. Đóng góp mới của đề tài
Về mặt lý luận: Góp phần hồn thiện và đóng góp vào thực tiễn dạy học Lịch
sử lớp 10 nói riêng và ở trường THPT nói chung, đáp ứng yêu cầu của Chương
trình giáo dục THPT mới.
Về mặt thực tiễn: Đây là PPDH gắn nhiều với thực tiễn, đồng thời thấy rõ sự
phát triển năng lực của mỗi học sinh. Qua đó, giúp học sinh rèn luyện, phát triển
bản thân, định hướng nghề nghiệp, chuẩn bị hành trang tốt nhất khi rời ghế nhà
trường. Đặc biệt, trong thời đại hiện nay, công nghệ thông tin và khoa học kĩ thuật
phát triển, là yếu tố rất thuận lợi để thực hiện phương pháp dạy học này. Đề tài
giúp bổ sung vào ngân hàng dự án học tập dùng trong dạy học Lịch sử 10 ở trường
Trang 3


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

THPT theo nội dung chương trình để phát triển năng lực giải quyết vấn đề cho HS,
nâng cao hiệu quả dạy học.
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Để phát triển đồng thời nhiều năng lực cho HS THPT, bên cạnh các phương
pháp dạy học (PPDH) truyền thống thì các PPDH tích cực đóng vai trị quan trọng.
Dạy học dự án (DHDA) vận dụng trong dạy học lịch sử được giáo viên ngày càng
quan tâm. DHDA cũng được nhiều tác giả nghiên cứu qua các đề tài nghiên cứu
khoa học, luận văn thạc sĩ, tiến sĩ, báo cáo khoa học, …
Mặc dù đã có một số cơng trình nghiên cứu về văn hóa truyền thống của dân
tộc Việt Nam, nhưng dạy học dự án về chủ đề văn hóa truyền thống Việt Nam
trong các thế kỷ X-XIX thì số lượng nghiên cứu cịn rất hạn chế. Điều đó chứng tỏ

phương pháp DHDA vẫn cịn rất mới mẻ với đa số giáo viên và chưa thực sự thâm
nhập vào trường học để có thể phát huy những ưu điểm của nó trong việc phát triển
con người tồn diện. Xã hội đang bước vào thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
thời đại cơng nghệ 4.0, địi hỏi con người phải phát triển các kĩ năng, đặc biệt là
các kĩ năng mềm. Vận dụng DHDA giúp HS phát triển nhiều năng lực, kĩ năng của
thế kỉ XXI. Dạy học phát triển năng lực là mục tiêu cũng như nhiệm vụ quan trọng
của giáo viên hiện nay. Đặc biệt, năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn thông qua
môn Lịch sử là năng lực chuyên biệt của môn Lịch sử, giúp HS giải quyết các vấn
đề xung quanh cuộc sống của bản thân, từ đó các em có sự u thích mơn học này
hơn.
1.2. Phương pháp dạy học dự án
1.2.1. Khái niệm
Dạy học theo dự án tạo điều kiện cho HS tự quyết trong tất cả các giai đoạn
học tập, giúp HS tạo ra được một hay nhiều sản phẩm hoạt động nhất định. Vì vậy,
dạy học theo dự án được coi là PPDH mà ở đó GV và HS cùng nhau giải quyết các
vấn đề cả về mặt lý thuyết lẫn về mặt thực tiễn. Trong PPDH này, HS được cung
cấp các điều kiện (tài liệu, phần mềm, ...) đảm bảo và các chỉ dẫn, hướng dẫn để áp
dụng trong các tình huống cụ thể, qua đó HS tích lũy được kiến thức và có khả
năng giải quyết vấn đề.
Như vậy, DHDA là một hình thức dạy học hay PPDH phức hợp, trong đó
dưới sự hướng dẫn của GV, người học tiếp thu kiến thức và hình thành kỹ năng
thơng qua việc giải quyết một bài tập tình huống (dự án) có thật trong đời sống,
theo sát chương trình học, có sự kết hợp giữa lý thuyết với thực hành và tạo ra các
sản phẩm cụ thể.
Trang 4


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

1.2.2. Mục tiêu và đặc điểm của dạy học dự án
* Mục tiêu
Mỗi PPDH tích cực đều có mục tiêu chung là lấy HS làm trung tâm nhằm
phát huy tính tích cực chủ động của HS. DHDA là một trong những PPDH tích cực
với những mục tiêu sau:
- Nội dung học tập theo dự án phải hướng tới các vấn đề thực tiễn, gắn kết nội
dung học với cuộc sống thực tế.
- DHDA giúp phát triển cho HS những kĩ năng như kĩ năng phát hiện và giải
quyết vấn đề, các kĩ năng tư duy bậc cao (phân tích, tổng hợp, đánh giá).
- DHDA rèn luyện cho HS nhiều kĩ năng khác như tổ chức kiến thức, kĩ năng
sống, kĩ năng làm việc nhóm, giao tiếp, …
- DHDA cho phép HS làm việc một cách độc lập để hình thành kiến thức và
cho ra những kết quả thực tế.
- DHDA giúp HS nâng cao kĩ năng sử dụng cơng nghệ thơng tin vào q trình
học tập và tạo ra sản phẩm.
* Đặc điểm của dự án
- Dạy học dự án gắn liền với các vấn đề thực tiễn
- Dạy học dự án mang tính định hướng hứng thú và hành động của người học
- Dạy học dự án định hướng sản phẩm
- Dạy học dự án giúp hoàn thiện người học với các kỹ năng thế kỉ XXI
- Dạy học dự án có nhiều hoạt động học tập phong phú, đa dạng
Thường trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của dự án, người học không chỉ
cần hiểu biết kiến thức lịch sử, mà người học còn phải biểu biết một số kiến thức
liên quan khác và một số kỹ năng cần thiết (kỹ năng thu thập và xử lý thông tin, kỹ
năng viết báo cáo khoa học, kỹ năng xử lý số liệu bằng bảng thống kê, bằng biểu
đồ và đồ thị, kỹ năng sử dụng thiết bị hiện đại…). Chính vì vậy, dạy học theo dự
án tạo cơ hội cho người học tự đánh giá mình, tự khẳng định mình thơng qua việc
thực hiện dự án.
1.2.3. Ưu điểm và hạn chế của phương pháp
* Những ưu điểm của dạy học theo dự án

DHDA là PPDH hiện đại, có nhiều ưu điểm nổi trội:
- DHDA gắn lý thuyết với thực hành, tư duy với hành động, nhà trường với
xã hội, từ đó làm cho nội dung học tập trở nên có ý nghĩa hơn.
- DHDA phát huy được tính tích cực, tự lực, chủ động, sáng tạo của người
học
Trang 5


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

- DHDA tạo ra môi trường thuận lợi cho người học rèn luyện và phát triển.
- DHDA giúp người học phát triển khả năng giao tiếp, năng lực đánh giá, vận
dụng kiến thức
- DHDA giúp HS rèn luyện năng lực cộng tác làm việc, năng lực giải quyết
những vấn đề phức hợp.
* Những hạn chế của dạy học theo dự án
Bên cạnh các ưu điểm đã nêu ở trên, DHDA cũng có những hạn chế cần khắc
phục như sau:
- DHDA không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lí thuyết mang tính trừu
tượng, hệ thống, cũng như rèn luyện hệ thống kĩ năng cơ bản.
- DHDA phải địi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy, DHDA khơng thay thế cho các
PPDH khác mà là hình thức bổ sung cần thiết cho PPDH truyền thống.
- DHDA đòi hỏi phương tiện, cơ sở vật chất và tài chính phù hợp.
1.2.4. Hồ sơ bài dạy theo phương pháp dạy học dự án
Để tiến hành DHDA một cách hiệu quả, GV cần xây dựng được hồ sơ bài dạy
một cách đầy đủ và chi tiết. Hồ sơ bài dạy trong DHDA bao gồm: Bộ câu hỏi định
hướng, kế hoạch thực hiện, tình huống xuất hiện dự án, các ý tưởng dự án, các
công cụ đánh giá và công cụ trợ giúp, nguồn tư liệu tham khảo. Các thành phần
trong hồ sơ bài học dự án bao gồm :

- Bộ câu hỏi định hướng
+ Câu hỏi khái quát
+ Câu hỏi nội dung
+ Câu hỏi bài học
+ Câu hỏi dẫn dắt
- Kế hoạch thực hiện dự án
- Xây dựng các ý tưởng dự án
- Xây dựng công cụ đánh giá sản phẩm (gồm các phiếu)
+ Tiêu chí đánh giá
+ Phiếu đánh giá (phiếu đánh giá nhóm và phiếu tự đánh giá)
- Các công cụ trợ giúp, nguồn tư liệu tham khảo
1.2.5. Quy trình dạy học dự án
Dựa trên cấu trúc của tiến trình phương pháp, người ta có thể chia cấu trúc
của DHDA làm 3 giai đoạn bao gồm 5 bước :
Trang 6


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

Bước 1: Chọn đề tài, chia nhóm
- Tìm trong chương trình Lịch sử 10 THPT các nội dung cơ bản có liên quan
hoặc có thể ứng dụng vào thực tế.
- Phát hiện những gì đã và đang xảy ra trong cuộc sống. Chú ý vào những vấn
đề lớn mà xã hội và thế giới đang quan tâm.
- GV chia lớp học thành các nhóm, hướng dẫn người học đề xuất, xác định
tên đề tài. Đó là một dự án chứa đựng một nhiệm vụ cần giải quyết, phù hợp với
các em, trong đó có sự liên hệ giữa nội dung học tập với hoàn cảnh thực tiễn đời
sống xã hội. GV cũng có thể giới thiệu một số hướng đề tài để người học lựa chọn.
Bước 2: Lập kế hoạch dự án

- GV hướng dẫn HS xác định mục đích, nhiệm vụ, cách tiến hành, kế hoạch
thực hiện dự án; xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu,
kinh phí…
- Xác định mục tiêu học tập cụ thể bằng cách dựa vào chuẩn kiến thức và kĩ
năng của bài học/chương trình, những kĩ năng tư duy bậc cao cần đạt được. Đặc
biệt, đưa ra được bộ câu hỏi dẫn dắt gồm: câu hỏi khái quát, câu hỏi nội dung, câu
hỏi bài học.
- Việc lập kế hoạch cho một dự án là cơng việc hết sức quan trọng vì nó mang
tính định hướng hành động cho cả quá trình thực hiện, thu thập kết quả và đánh giá
dự án.
Bước 3: Thực hiện dự án
- Các nhóm phân cơng nhiệm vụ cho mỗi thành viên
- Các thành viên trong nhóm thực hiện kế hoạch đã đề ra. Khi thực hiện dự
án, các hoạt động trí tuệ và hoạt động thựchành, thực tiễn xen kẽ và chúng tác
động qua lại lẫn nhau, kết quả là tạo ra sản phẩm của dự án.
- Học sinh thu thập dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau rồi tổng hợp, phân tích
và tích lũy kiến thức thu được qua quá trình làm việc. Như vậy, các kiến thức mà
người học tích lũy sẽ được thực nghiệm qua thực tiễn.
Bước 4: Thu thập kết quả, báo cáo sản phẩm
- Kết quả thực hiện dự án có thể được viết dưới dạng ấn phẩm (bản tin, báo
cáo, áp phích, thu hoạch, …) và có thể trình bày trên PowerPoint hoặc thiết kế
thành trang Web, …
- Các học sinh cần được tạo điều kiện để trình bày kết quả cùng với kiến thức
mới mà họ đã tích lũy được thơng qua dự án (theo nhóm hoặc cá nhân).
- Sản phẩm của dự án có thể được trình bày giữa các nhóm người học, giới
thiệu trong lớp, trong trường hoặc ngoài xã hội như: báo cáo, thiết kế xây dựng, bài
Trang 7


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc

Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

tiểu luận, bản thiết kế, trình bày nghệ thuật, ấn phẩm, bài trình diễn đa phương
tiện, …
Bước 5: Đánh giá dự án, rút kinh nghiệm
- Giáo viên và HS đánh giá quá trình thực hiện dự án, kết quả của dự án dựa
trên những sản phẩm thu được, đánh giá đồng đẳng để đưa ra điểm đánh giá đồng
đẳng, sau đó tính điểm cho từng thành viên.
- GV hướng dẫn HS rút ra những kinh nghiệm cho việc thực hiện các dự án
tiếp theo.
1.3. Vai trò của dạy học dự án trong việc phát triển năng lực giải quyết vấn
đề sáng tạo cho HS thông qua mơn Lịch sử
Trong chương trình bồi dưỡng Module 2 cho giáo viên THPT, DHDA trong
Lịch sử có khả năng phát triển cho HS những phẩm chất, năng lực như sau:
Về phẩm chất: Yêu nước,nhân ái, trung thực, chăm chỉ, trách nhiệm
Về năng lực chung: giải quyết vấn đề và sáng tạo; giao tiếp và hợp tác; tự chủ
và tự học
Về năng lực lịch sử: Năng lực môn Lịch sử là một thành phần của năng lực
tìm hiểu xã hội trong Chương trình giáo dục phổ thơng tổng thể. Đối với học sinh
cấp trung học phổ thơng, u cầu tìm hiểu về năng lực xã hội bao gồm những nội
dung sau đây:
- Một là, hiểu và vận dụng được những cách tiếp cận và phương pháp nghiên
cứu cơ bản của khoa học xã hội: Vận dụng được các nguyên tắc, phương pháp, kỹ
thuật cơ bản thu thập và xử lý thơng tin; Biết trình bày và phân tích các nhân vật,
sự kiện, q trình xã hội từ những góc độ, chiều cạnh khác nhau; Nắm được cách
trình bày các ý kiến, lập luận, tranh luận về các vấn đề xã hội.
- Hai là, nắm được các tri thức cơ bản về đối tượng của các khoa học xã hội:
Hiểu được một số khái niệm cơ bản liên quan đến đối tượng của khoa học xã hội
như: phân hóa xã hội, khác biệt xã hội và xung đột xã hội, chiến tranh, cách mạng,
tiến bộ xã hội;...Hiểu được những tri thức cơ bản về một số đối tượng của khoa học

xã hội như q trình tiến hóa của lịch sử nhân loại, lịch sử các nền văn minh, giá trị
đạo đức truyền thống, bản sắc văn hóa và giao lưu văn hóa, q trình phát triển
nhân cách, ...
- Ba là, nắm được những tri thức cơ bản về xã hội loài người, hiểu được
những quy luật chung của quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam
trong mối liên hệ với khu vực và thế giới; hiểu được các xu hướng vận động cơ
bản của nhân loại trên các phương diện chính trị, kinh tế, xã hội, tư tưởng, văn hóa,
nghệ thuật, quốc phịng và an ninh...

Trang 8


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

- Bốn là, vận dụng những tri thức về xã hội và văn hóa vào cuộc sống: Biết tự
nghiên cứu về một vấn đề của xã hội; Biết tham gia tranh luận về một hoặc một số
vấn đề đang đặt ra trong đời sống xã hội đương đại, nhất là các vấn đề có liên quan
đến thế hệ thanh niên hiện nay; Có trách nhiệm đối với bản thân và xã hội.
Trên cơ sở những u cầu về tìm hiểu xã hội, mơn Lịch sử ở trường phổ
thơng giúp học sinh phát triển và hồn thiện những năng lực chuyên môn Lịch sử,
bao gồm: Năng lực tìm tịi và khám phá Lịch sử; Năng lực nhận thức và tư duy
Lịch sử; Năng lực vận dụng kiến thức Lịch sử vào thực tiễn giúp học sinh có khả
năng tiếp cận và xử lý thơng tin từ những nguồn khác nhau, có khả năng xâu chuỗi
các sự kiện lịch sử có liên quan, đưa ra nhận xét cá nhân về các sự kiện lịch sử, xây
dựng năng lực phản biện và sáng tạo, từ đó có khả năng vận dụng những kinh
nghiệm lịch sử vào thực tiễn, dùng tri thức lịch sử để giải thích những vấn đề hiện
tại. Trên nền tảng đó, học sinh được truyền cảm hứng để u thích mơn Lịch sử, có
định hướng để lựa chọn nghề nghiệp, đồng thời trân trọng truyền thống lịch sử, di
sản lịch sử.

Để đánh giá được vai trò của DHDA trong việc phát triển NLGQVĐ&ST cần dựa
vào tiêu chí và các mức độ NLGQVĐ&ST của HS như sau:
Mức độ 1 (M1)

Mức độ 2 (M2)

Mức độ 3 (M3)

3 điểm

2 điểm

1 điểm

TC1: Phân tích,
xác định mục tiêu,
tình huống, nhiệm
vụ học tập của dự
án

Phân tích được,
tình huống, nhiệm
vụ của dự án, xác
định mục tiêu đầy
đủ, rõ ràng

Phân tích được,
tình huống, nhiệm
vụ của dự án, xác
định mục tiêu chưa

đầy đủ, rõ ràng

Phân tích được,
tình huống, nhiệm
vụ của dự án chưa
rõ ràng

TC2. Đề xuất
câu hỏi nghiên cứu
cho đề tài dự án và
xác định nội dung
cụ thể

Đề xuất được
câu hỏi thể hiện
định hướng nghiên
cứu và xác định
được nội dung rõ
ràng, đầy đủ, hiểu
được câu hỏi của
nhóm nghiên cứu
đưa ra.

Đề xuất được
câu hỏi thể hiện
định hướng nghiên
cứu và xác định
được một số nội
dung nghiên cứu
rõ ràng nhưng

chưa đầy đủ và
hiểu được câu hỏi
của nhóm nghiên
cứu đưa ra.

Đề xuất được
câu hỏi thể hiện
định hướng nghiên
cứu nhưng chưa
xác định được nội
dung nghiên cứu,
chưa nêu ra được
câu hỏi định hướng
nghiên cứu đầy đủ,
rõ ràng

Tiêu chí

TC3: Xác định và Xác định và thu Xác định và thu Xác định và thu
thu thập thơng tin, thập, tìm kiếm thập được thơng thập được thơng
xử lí (lựa chọn, sắp được thơng tin có tin. Biết kiếm các tin có liên quan
Trang 9


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

xếp, kết nối)... liên quan vấn đề ở
thông tin phù hợp sách giáo khoa, tài
cho dự án

liệu tham khảo
khác và thông qua
thảo
luận
với
người khác; lựa
chon, sắp xếp, kết
nối... thơng tin một
cách phù hợp.

thơng tin có liên
quan vấn đề ở sách
giáo khoa và thảo
luận với người
khác; lựa chon, sắp
xếp, kết nối...
thông tin một cách
tương đối phù hợp.

đến vấn đề ở mức
kinh nghiệm bản
thân; lựa chon, sắp
xếp, kết nối...
thông tin chưa phù
hợp

TC4: Đề xuất
phương án giải
quyết vấn đề đặt ra
trong dự án - chọn

phương án phù
hợp.

Đề xuất được một
số phương án giải
quyết vấn đề; lựa
chọn được phương
án giải quyết vấn
đề phù hợp đặt ra
trong dự án.

Đề xuất được một
phương án và lựa
chọn được phương
án giải quyết vấn
đề đặt ra trong dự
án.

Đề xuất được
phương án phương
án giải quyết vấn
đề nhưng chưa thật
hợp lí, phù hợp.

TC5: lập kế hoạch Lập được kế hoạch
thực hiện dự án.
thực hiện dự án chi
tiết, đầy đủ, đảm
bảo các điều kiện
giải quyết được

các nhiệm vụ đề ra
trong dự án

Lập được kế hoạch
thực hiện dự án
đảm bào GQVĐ
đặt ra

Lập được kế hoạch
thực hiện dự án chỉ
giải quyết được
một số nhiệm vụ
đề ra trong dự án
nhưng chưa đầy
đủ, chi tiết hoặc
chưa đầy đủ điều
kiện đảm bảo thực
hiện nhiệm vụ của
dự án, còn lúng
túng.

TC6:Thực hiện kế Thực hiện kế
hoach dự án.
hoạch, hoàn thành
nhiệm vụ được
giao một cách độc
lập theo các nhân
và hợp tác nhóm
hiệu quả, sáng tạo

Thực
hiện kế
hoạch, hồn thành
nhiệm vụ được
giao nhưng cịn
lúng túng trong
việc phối hợp với
các thành viên
khác

Thực
hiện kế
hoạch, hoàn thành
nhiệm vụ được
giao nhưng cần
nhiều hỗ trợ từ các
thành viên trong
nhóm

TC7: Xây dựng Tổng hợp các kết Tổng hợp các kết Tổng hợp được kết
sản phẩm dự án/ quả nghiên cứa quả nghiên cứa quả nghiên nhưng
báo cáo kết quả một cách chi tiết, đầy đủ, sắp xếp sắp xếp logic, hợp
Trang 10


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

nghiên cứu

đầy đủ, sắp xếp logic nhưng chưa lí
logic, khoa học và sáng tạo
có sáng tạo

TC8: Trình bày
sản phẩm dự án/
kết quả nghiên cứu
khoa học, rõ ràng,
đầy đủ, có sáng tạo

Sử
dụng
các
phương tiện trực
quan, sơ đồ tư duy,
bảng biểu, hình
ảnh kết quả nghiên
cứu dự án.Trình
bày sản logic, rõ
ràng, chặt chẽ, thể
hiện sự sáng tạo
(minh họa hình
ảnh, video...)

Sử
dụng
các
phương tiện trực
quan nhưng chưa
nêu được đầy đủ

kết quả nghiên
cứu, cách trình bày
tương đối đa dạng,
rõ ràng

Sử
dụng
các
phương tiện trực
quan trình bày kết
quả nghiên cứu
chưa đầy đủ, còn
sơ lược kết quả
nghiên cứu, cách
trình bày chưa thật
rõ ràng, cấu trúc
chưa hợp lí

TC9: Sử dụng các
tiêu chí đánh giá
trong đánh giá và
tự đánh giá kết quả
học theo dự án

Sử dụng được các
tiêu chí đánh giá
trong phiếu đánh
giá NLGQVĐ&ST
và sản phẩm dự án
để tự đánh giá một

cách đầy đủ, chi
tiết và có lập luận
giải thích

Sử dụng được các
tiêu chí đánh giá
trong phiếu đánh
giá NLGQVĐ&ST
và sản phẩm dự án
để tự đánh giá đầy
đủ nhưng chưa chi
tiết và có lập luận
giải thích nhưng
chưa rõ ràng

Sử dụng các tiêu
chí đánh giá trong
phiếu đánh giá
NLGQVĐ&ST và
sản phẩm dự án để
tự đánh giá chưa
đầy đủ,chi tiết và
chưa biết lập luận
giải thích

TC10: Điều chỉnh
trong q trình
thực hiện dự án và
vận dụng vào
GQVĐ và tình

huống trong thực
tế khác

Tự điều chỉnh các
hoạt động trong
q trình thực hiện
giải pháp GQVĐ
hợp lí , nhận ra
được sự phù hợp
hoặc không phù
hợp của giải pháp;
vận dụng được
trong tình huống
tương tự

Biết tự điều chỉnh
các hoạt động
trong quá trình
thực hiện giải pháp
GQVĐ
nhưng
chưa đánh giá
được giải pháp;
vận dụng được
trong tình huống
tương tự nhưng
cịn lúng túng

Biết tự điều chỉnh
các hoạt động

trong quá trình
thực hiện giải pháp
GQVĐ
nhưng
chưa phù hợp;
chưa đánh giá
được giải pháp;
chưa vận dụng
được trong tình
huống tương tự

Dựa vào đặc điểm cũng như những ưu việt của DHDA, chúng ta thấy phương
pháp DHDA có thể đáp ứng sự mong đợi của GV. Khi giải quyết nhiệm vụ của dự
án, HS được phát triển toàn diện các NL chung cũng như NLGQVĐ&ST. Qua tìm
Trang 11


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

hiểu cơ sở lí luận của DHDA, tơi thấy vai trị của DHDA trong việc phát triển
NLGQVĐ&ST của HS được thể hiện như sau:
- HS đã phân tích được các tình huống, phát hiện được các vấn đề.
- HS phát biểu được vấn đề nổi trội, cập nhật và thời sự hiện nay
- HS xác định được kiến thức và mối liên hệ giữa các kiến thức
- HS đề xuất được giải pháp giải quyết vấn đề
- HS lập được kế hoạch, thực hiện kế hoạch giải quyết vấn đề
- HS biết tự đánh giá và rút ra kết luận
- HS có tư duy độc lập, sáng tạo để thực hiện nhiệm vụ của dự án
Từ q trình thực hiện và hồn thành dự án, HS đã phát triển được

NLGQVĐ&ST.
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.1. Thực trạng sử dụng phương pháp dạy học dự án mơn lịch sử ở trường
THPT
Kết quả thăm dị 20 GV dạy môn Lịch sử của 6 trường THPT trên địa bàn
huyện Quỳnh Lưu và thị xã Hồng Mai tơi thấy:

- Về mức độ quan trọng của các năng lực cần phát cần phát triển cho HS
triển cho HS THPT, đa số GV đều cho rằng các NL đều cần phát triển cho
HS,trong đó NL tự học, NL giải quyết vấn đề và sáng tạo, năng luwcj vận dụng
kiến thức lich sử vào cuộc sống có vai trị rất quan trọng.
- Về khả năng tổ chức DHDA của GV cho thấy: kĩ năng tổ chức hoạt động
cho HS còn yếu, đặc biệt là hoạt động nhóm.
- Về mức độ sử dụng: Đa số GV chưa sử dụng PPDHDA; một số GV đã sử
dụng dạy học PPDHDA nhưng cũng còn ở mức độ ít khi sử dụng.
Trang 12


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

- Về tính hiệu quả của DHDA trong việc phát triển năng lực toàn diện cho
HS, đặc biệt là năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Lịch sử: Đa số GV đánh
giá cao hiệu quả mà PPDHDA đem lại như: rèn luyện kĩ năng giao tiếp, ứng xử;
phát triển các năng lực tư duy, sáng tạo, vận dụng kiến thức Lịch sử vào cuộc
sống; rèn luyện năng lực hợp tác, kĩ năng thuyết trình giữa đám đơng, kĩ năng giải
quyết vấn đề…

- Về hạn chế của DHDA: Hầu hết GV đều cho rằng, DHDA cần nhiều thời
gian để thực hiện và không phù hợp với hình thức thi cử hiện nay.

Song song với kết quả thăm dị GV, tơi đã tiến hành thăm dò về sự hứng thú
của HS với phương pháp DHDA đối với 42 HS lớp 10A6 Trường THPT
Quỳnh Lưu 3 sau khi cung cấp những kiến thức lí luận về PPDH này. Sau khi
được hỏi, đa số HS thấy thích thú, rất muốn thử thách khả năng của mình. Qua việc
thực hiện nhiệm vụ của dự án, các em được giao lưu, học hỏi; được tìm hiểu thế
giới liên quan đến Lich sử. Các em thấy Lịch sử gắn liền và gần gũi với cuộc
sống của các em.

Trang 13


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

Như vậy, tuy DHDA còn gặp một số khó khăn trong q trình thực hiện
nhưng DHDA thực sự là một PPDH hay, có nhiều ưu điểm nổi trội, giúp người GV
dạy Lịch sử hướng vào mục tiêu lấy người học làm trung tâm, phát triển người học
một cách tồn diện.
2.2. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài.
* Thuận lợi
Gần đây, Bộ GD và ĐT đã cơng bố dự thảo chương trình giáo dục phổ thơng
mới, trong đó nhấn mạnh mục tiêu của môn Lịch sử là: giúp học sinh phát triển và
hồn thiện những năng lực chun mơn Lịch sử, bao gồm: Năng lực tìm tịi và
khám phá lịch sử; Năng lực nhận thức và tư duy lịch sử; Năng lực vận dụng kiến
thức lịch sử vào thực tiễn giúp học sinh có khả năng tiếp cận và xử lý thơng tin từ
những nguồn khác nhau, có khả năng xâu chuỗi các sự kiện lịch sử có liên quan,
đưa ra nhận xét cá nhân về các sự kiện lịch sử, xây dựng năng lực phản biện và
sáng tạo, từ đó có khả năng vận dụng những kinh nghiệm lịch sử vào thực tiễn,
dùng tri thức lịch sử để giải thích những vấn đề hiện tại. Mơn Lịch sử cũng góp
phần cùng các môn học và hoạt động giáo dục khác trong nhà trường phát triển ở

học sinh những phẩm chất và năng lực chung đã quy định trong Chương trình giáo
dục phổ thông tổng thể.
Đội ngũ cán bộ giáo viên nhà trường và tổ bộ môn đảm bảo về số lượng và
chất lượng, đáp ứng yêu cầu của cấp học. Giáo viên trong nhà trường ln có trách
nhiệm cao, say mê với nghề nghiệp và hết lòng yêu thương học sinh. Ngay từ đầu
năm học, ban giám hiệu và tổ bộ mơn đã có triển khai các kế hoạch, chỉ thị năm
học; đổi mới PPDH nhằm phát triển năng lực HS, tạo hứng thú học tập cho HS.
Lãnh đạo trường luôn khuyến khích giáo viên tích cực sử dụng các PPDH mới như
DHDA, STEM, trải nghiệm sáng tạo, chủ đề, tích hợp ... nhằm tăng cường rèn
luyện cũng như phát triển các năng lực của HS.
Bên cạnh đó, nhiều trường THPT hiện nay cũng như trường THPT nơi tơi
cơng tác có nhiều thế mạnh về cơ sở vật chất PP DHDA đòi hỏi sự tham gia nhiều
của CNTT, HS khá thành thạo vi tính, máy chiếu ... Trường tơi đang cơng tác có
39 lớp học được trang bị 39 máy chiếu, thêm 1 số máy chiếu rời, vì vậy việc sử
dụng để báo cáo sản phẩm dự án của HS rất dễ dàng.
* Khó khăn
Phương pháp DHDA địi hỏi thời gian thực hiện nhiều. Đa số HS và cả phụ
huynh HS đều khơng thích mất nhiều thời gian. Chương trình giáo dục đang xây
dựng theo hướng thay đổi nội dung nhằm phát triển năng lực học sinh, tuy nhiên
lại chưa thay đổi phương pháp kiểm tra, đánh giá, thi cử. Vì thế, tâm lí HS vẫn
nặng về điểm số, vẫn học theo phương pháp truyền thống với mục đích “học để
thi”. HS chủ yếu giành nhiều thời gian cho việc học kiến thức để đạt kết quả cao
trong các kì thi. Đối tượng học sinh của trường THPT trường tôi đang công tác, là
Trang 14


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

học sinh ở vùng nông thơn nên khơng có nhiều điều kiện cả về kinh tế và thời gian

cho việc học tập.
Mặt khác, phương pháp này địi hỏi HS chủ động tích cực tìm hiểu để tạo ra
sản phẩm như mong muốn, nhưng đa phần HS vẫn đang rất thụ động. Vì thế
phương pháp mới chủ yếu áp dụng lên đối tượng HS khá, HS có ý thức cao, chủ
yếu dạy ở các lớp chọn, lớp chất lượng chứ chưa đồng bộ tác động lên tất cả các
đối tượng HS.
CHƯƠNG 3: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
3.1. Sơ lược về nội dung văn hóa dân tộc trong chương trình lịch sử lớp 10
THPT
Nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc. Việt Nam có một cộng đồng
văn hóa khá rộng lớn được hình thành vào khoảng nửa đầu thiên niên kỉ thứ nhất
trước Công nguyên.
Những con đường phát triển khác nhau của văn hóa bản địa tại các khu vực
khác nhau (lưu vực sông Hồng, sông Mã, sông Cả...) đã hội tụ với nhau, hợp thành
văn hóa Đơng Sơn. Đây cũng là thời kỳ ra đời nhà nước "phôi thai" đầu tiên của
Việt Nam dưới hình thức cộng đồng liên làng (để chống giặc và đắp giữ đê trồng
lúa), từ đó các bộ lạc nguyên thuỷ phát triển thành dân tộc.
Giai đoạn văn hóa Văn Lang-Âu Lạc (gần năm 3000 đến cuối thiên niên kỷ I
TCN) vào thời đại đồ đồng sơ khai, trải 18 đời vua Hùng, được coi là đỉnh cao nhất
của lịch sử văn hóa Việt Nam thời sơ sử, với sáng tạo tiêu biểu là trống đồng Đông
Sơn .
Sau giai đoạn chống Bắc thuộc có đặc trưng chủ yếu là song song tồn tại hai
xu hướng Hán hóa và chống Hán hóa, giai đoạn Đại Việt (từ thế kỉ X đến XV) là
đỉnh cao thứ hai của văn hóa Việt Nam. Qua các triều đại nhà nước phong kiến độc
lập, nhất là với hai cột mốc các triều Lý-Trần và Lê, văn hóa Việt Nam được gây
dựng lại tồn diện và thăng hoa nhanh chóng có sự tiếp thu ảnh hưởng to lớn của
Phật giáo và Nho giáo.
Sau thời kì hỗn độn Lê-Mạc và Trịnh-Nguyễn chia cắt đất nước, rồi từ tiền đề
Tây Sơn thống nhất đất nước và lãnh thổ, nhà Nguyễn tìm cách phục hưng văn hóa
dựa vào Nho giáo, nhưng lúc ấy Nho giáo đã suy tàn và văn hóa phương Tây bắt

đầu xâm nhập nước ta.
Có thể nói xun suốt tồn bộ lịch sử Việt Nam từ khi dựng nước đến thế kỉ
XIX, đã có ba lớp văn hóa chồng lên nhau là lớp văn hóa bản địa, lớp văn hóa giao
lưu với Trung Quốc và khu vực, lớp văn hóa giao lưu với phương Tây bước đầu
xâm nhập. Nhưng đặc điểm chính của Việt Nam là nhờ gốc văn hóa bản địa vững
chắc nên đã khơng bị ảnh hưởng văn hóa ngoại lai đồng hóa, trái lại cịn biết sử
dụng và Việt hóa các ảnh hưởng đó làm giàu cho nền văn hóa dân tộc.
Trang 15


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

Nội dung về văn hóa truyên thống của dân tộc Việt Nam trong chương trình
lịch sử 10 được thể hiện ở các bài:
Bài 14: Các quốc gia cổ đại trên đất nước Việt Nam
Bài 20: Xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc trong các thế kỉ X-XV
Bài 24: Tình hình văn hóa ở các thế kỉ XVI-XVIII
Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn ( Nửa đầu thế
kỉ XIX)
3.2. Vận dụng dạy học dự án trong dạy học phần văn hóa dân tộc trong
chương trình lịch sử lớp 10 THPT
3.2.1. Nguyên tắc lựa chọn nội dung bài học để dạy học dự án
DHDA đòi hỏi nhiều thời gian, cơng sức và địi hỏi sự tự lực cao của HS nên
không thể áp dụng cho mọi bài học trong chương trình. Lựa chọn bài phù hợp để
tiến hành DHDA là một yếu tố quan trọng quyết định đến sự thành công của dự án.
Dưới đây là các nguyên tắc lựa chọn nội dung bài phù hợp.
- Nội dung bài phải có tính thực tiễn
- Nội dung bài phải thiết thực, hữu ích đối với người học
- Nội dung bài phải đảm bảo thời gian hợp lí

- Nội dung bài phải phù hợp với điều kiện thực tế
3.2.2. Quy trình tổ chức thực hiện các dự án môn Lịch sử lớp 10 THPT
Căn cứ vào các biểu hiện của năng lực, dựa trên nguyên tắc dạy học đảm bảo
tính khoa học, tính hệ thống, tính vừa sức, phù hợp với thực tiễn dạy học hiện nay,
tôi đề xuất các bước tổ chức dạy học dự án gồm 3 giai đoạn tương ứng với 5 bước
và vận dụng tổ chức dạy học môn Lịch sử lớp 10 để phát triển năng lực giải quyết
vấn đề, cụ thể như hình dưới.

Trang 16


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

3.2.3. Dự án : GÓP PHẦN BẢO TỒN, PHÁT TRIỂN NHỮNG GIÁ TRỊ
VĂN HÓA TRUYỀN THỐNG CỦA DÂN TỘC VIỆT NAM TRONG XU THẾ
TOÀN CẦU HĨA THƠNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN PHẦN LỊCH SỬ LỚP 10
– THPT
A. TỔNG QUAN DỰ ÁN
Văn hóa là một lĩnh vực trọng yếu của đời sống xã hội, có vị trí, vai trị hết
sức quan trọng trong sự hồn thiện nhân cách của mỗi cá nhân, sự vững chắc của
mỗi cộng đồng và rộng hơn là sự phát triển của mỗi quốc gia. Sẽ khơng thể có một
sự phát triển nhanh và bền vững nếu không phát huy được nội lực của chính quốc
gia đó. Mà nội lực quan trọng nhất của mỗi một quốc gia chính là con người, là
những sáng tạo của con người quốc gia đó. Chính vì vậy “khơi dậy khát vọng phát
triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người
Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” phải được xem là nhiệm
vụ chiến lược để khơi dậy sức mạnh nội sinh của dân tộc trong giai đoạn cách
mạng hiện nay.
Bảo tồn và phát huy bản sắc VHDT là nhiệm vụ chung của tồn xã hội trong

đó giáo dục giữ vai trị quan trọng nhất, bằng con đường giáo dục và thông qua
giáo dục, các giá trị về vật chất và tinh thần, các kinh nghiệm hoạt động thực tiễn,
kinh nghiệm ứng xử, lối sống, ngôn ngữ, phong tục, tập quán… của các dân tộc
được lưu truyền, bảo tồn, vận hành nối liền các thế hệ. Giáo dục giúp cho học sinh
hiểu biết về truyền thống, bản sắc VHDT, tơn trọng, giữ gìn và phát huy văn hóa
truyền thống của dân tộc mình, tơn trọng bản sắc văn hóa của các dân tộc anh em.
Chúng ta đều đã biết, văn hoá là một phạm trù rất rộng, có thể được hiểu dưới
nhiều góc độ khác nhau với nhiều cách tiếp cận khác nhau, rất phong phú, đa dạng.
Nhưng chung quy có thể hiểu theo hai nghĩa: nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Nghĩa rộng:
thì văn hố là trình độ phát triển về tinh thần và vật chất của nhân loại trong mỗi
giai đoạn lịch sử nhất định. Nghĩa hẹp: thì văn hố là những hoạt động tinh thần
của một xã hội, gồm có những lĩnh vực: giáo dục, khoa học, văn học, nghệ thuật,
đạo đức (lối sống, cách cư xử, ứng xử giữa người với người,...). Văn hoá cũng bao
gồm cả văn hoá vật thể (các di tích lịch sử, các cơng trình văn hố, di sản văn hố,
những sản phẩm văn hố: đình, chùa, miếu thờ,...) và phi vật thể (ca dao, dân ca,
hò vè, lễ hội; các phong tục, tập quán của mỗi quốc gia, mỗi vùng miền, mỗi dân
tộc, mỗi địa phương...). Trong giới hạn đề tài của tơi ,văn hố ở đây khai thác là
theo nghĩa hẹp được giới thiệu trong Chương trình sách giáo khoa Lịch sử lớp 10
THPT
1. Mục tiêu của dự án
a. Kiến thức
HS biết:
Trang 17


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

- Khai thác và sử dụng được các tư liệu lịch sử để tìm hiểu về cơ sở hình
thành và những thành tựu văn hóa dân tộc trong các thế kỉ X- XIX.

- Nêu được các đặc điểm của văn hóa Đại Việt trong các thế kỉ X- XIX.
- Rút ra được ý nghĩa,vai trò của vấn đề bảo tồn và phát huy những giá trị văn
hóa Đại Việt (Văn hóa Thăng Long).
- Phân tích được sự phát triển, hội nhập của văn hóa truyền thống dân tộc
trong xu thế tồn cầu hóa.
- Vận dụng kiến thức lý thuyết để tìm hiểu về lịch sử văn hóa địa phương.
- Vận dụng hiểu biết về văn hóa để giới thiệu về đất nước, con người Việt
Nam.
- Vận dụng những kiến thức đã học để đề xuất các giải pháp để bảo tồn, phát
huy và quảng bá những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
b. Năng lực:
Dự án nhằm giúp học sinh phát triển các năng lực sau:
* Năng lực chung:
- Năng lực tự học, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp,
năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ.
* Năng lực chuyên biệt:
- Năng lực thực hành bộ môn: khai thác, sử dụng tranh ảnh, tư liệu, biểu đồ
liên quan đến bài học.
- Năng lực vận dụng kiến thức lịch sử vào cuộc sống.
c. Phẩm chất:
- Rèn luyện và phát triển phẩm chất chăm chỉ, trách nhiệm trong việc hoàn
thành nhiệm vụ cá nhân và nhiệm vụ chung của cả nhóm.
- Phẩm chất yêu nước, nhân ái: ngưỡng mộ, trân trọng các đóng góp của cha
ơng cho nền văn hóa, văn minh Đại Việt. Nhận thức được giá trị trường tồn của
nền văn hóa Việt Nam. Có ý thức trân trọng truyền thống lao động cần cù, sáng tạo
của dân tộc Việt Nam trong lịch sử.
- Trách nhiệm: có ý thức giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa truyền thống
của dân tộc Việt Nam.
2. Người thực hiện
- Giáo viên hướng dẫn.

- Học sinh thực hiện: áp dụng với tất cả các lớp 10 hoặc áp dụng tùy lớp và có
sự điều chỉnh theo đối tượng.
Trang 18


“Góp phần bảo tồn, phát triển những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc
Việt Nam trong xu thế tồn cầu hóa thơng qua dạy học dự án phần Lịch sử lớp 10 – THPT”

3. Phạm vi nghiên cứu
Kiến thức về các thành tựu tiêu biểu , đặc điểm của văn hóa Đại Việt trong
các thế kỉ X- XIX và sự tiếp biến văn hóa trong xu thế tồn cầu hóa . Liên hệ với
lịch sử văn hóa địa phương nơi các em sinh sống.
Các bài học liên quan:
Bài 14: Các quốc gia cổ đại trên đất nước Việt nam
Bài 20: Xây dựng và phát triển văn hóa dân tộc trong các thế kỉ X-XV
Bài 24: Tình hình văn hóa ở các thế kỉ XVI-XVIII
Bài 25: Tình hình chính trị, kinh tế, văn hóa dưới triều Nguyễn (Nửa đầu thế
kỉ XIX)
4. Thời gian thực hiện: 2 tuần (Từ ngày 20/02/2022 đến ngày 04/03/2022)
B. NỘI DUNG CỦA DỰ ÁN
1. Lí do hình thành dự án
Thực tiễn phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới đã khẳng định vị thế quan
trọng của văn hóa trong chiến lược phát triển quốc gia. Văn hóa khơng chỉ giới hạn
tầm vóc trong chiều sâu những phẩm giá tinh thần mà nó cịn là nguồn lực trực tiếp
cho sự phát triển đất nước. Bên cạnh hiệu ích xã hội lớn lao như vun đắp một đời
sống tinh thần lành mạnh cho cá nhân và cộng đồng, khơi dậy lòng tự hào dân tộc
và hướng con người, xã hội loài người theo các giá trị Chân - Thiện - Mỹ thì văn
hóa trong xã hội hiện đại cịn có những thế mạnh khác như sự mở rộng của thị
trường các sản phẩm và dịch vụ văn hóa với những hiệu ích kinh tế khơng nhỏ đã
mang lại những kỳ vọng vào một hướng phát triển nhanh, bền vững, phát huy tối

đa nguồn lực nội sinh chính là văn hóa và con người Việt Nam.
Trong những năm gần đây, trước những tác động của xu thế tồn cầu hóa,
cùng với q trình hội nhập, những bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc đang
ngày bị mai một, nền văn hóa ngoại lai đang thâm nhập và tác động mạnh mẽ đến
người dân Việt Nam đặc biệt là với giới trẻ. Việt nam đứng trước nguy cơ đánh
mất bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc... Trong vai trị là những nhà nghiên cứu
văn hóa, những hướng dẫn viên du lịch tương lai, những công dân yêu quý văn hóa
truyền thống của dân tộc... các em hãy tìm hiểu về những thành tựu, giá trị của văn
hóa truyền thống của dân tộc Việt Nam, từ đó có những sáng kiến, đề xuất để góp
phần giữ gìn, bảo tồn , phát huy những nét đẹp văn hóa truyền thống dân tộc Việt
Nam và quảng bá đến các bạn bè trên thế giới về một đất nước nghìn năm văn
hiến.
2. Nhiệm vụ của dự án
Nhóm 1: Tìm hiểu về hồn cảnh hình thành và những thành tựu tiêu biểu của
văn hóa Đại Việt trong các thế kỉ X- XIX.
Trang 19