Luận văn thạc sĩ VNU LS thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong luật hình sự việt nam (trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh thanh hóa)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

ĐỖ TUẤN ANH

THêI HIÖU TRUY CứU TRáCH NHIệM HìNH Sự
TRONG LUậT HìNH Sự VIệT NAM
(Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Thanh Hóa)

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

HÀ NỘI – 2019

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT

ĐỖ TUẤN ANH

THêI HIÖU TRUY CứU TRáCH NHIệM HìNH Sự
TRONG LUậT HìNH Sự VIệT NAM
(Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Thanh Hóa)
Chuyên ngành: Luật hình sự và tố tụng hình sự
Mã số

: 8380101.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TSKH. LÊ VĂN CẢM

HÀ NỘI – 2019

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tơi. Các
kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào
khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác,
tin cậy và trung thc khoa học, đồng thời tôi xin chịu trách nhiệm về nội dung
khoa học của Luận văn này. Tụi đã hồn thành tất cả các mơn học và đã
thanh tốn tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học
Quốc gia Hà Nội.
Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tơi có thể
bảo vệ Luận văn.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
Tác giả luận văn

Đỗ Tuấn Anh

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


MỤC LỤC
Trang

Trang phụ bìa
Lời cam đoan

Mục lục
Danh mục từ viết tắt
Danh mục các bảng
PHÇN MỞ ĐẦU ....................................................................................... 1
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỜI HIỆU TRUY
CỨU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ ................................................ 12
1.1.

Cơ sở lý luận, ý nghĩa và lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam về
thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự ......................................... 12

1.1.1. Cơ sở lý luận và ý nghĩa của việc ghi nhận chế định thời hiệu
truy cứu trách nhiệm hình sự trong luật hình sự Việt Nam .............. 12
1.1.2. Khái quát lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam về thời hiệu truy
cứu trách nhiệm hình sự ................................................................ 17
1.2.

Khái niệm, đặc điểm, bản chất pháp lý và vị trí của chế định
thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự ...................................... 19

1.2.1. Khái niệm và các đặc điểm cơ bản của chế định thời hiệu truy
cứu trách nhiệm hình sự ................................................................ 19
1.2.2. Bản chất pháp lý của phạm trù “hết thời hiệu truy cứu trách
nhiệm hình sự” ............................................................................. 23
1.2.3. Vị trí (chỗ đứng) của chế định thời hiệu truy cứu truy cứu trách
nhiệm hình sự trong Luật hình sự Việt Nam ................................... 28
1.3.

Phân biệt thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự và các chế
định có liên quan......................................................................... 32

1.3.1. Phân biệt thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự và miễn trách
nhiệm hình sự ............................................................................... 32

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


1.3.2. Phân biệt thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự và thời hiệu thi
hành bản án kết tội ........................................................................ 36
1.4.

Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình
sự một số nước trên thế giới........................................................ 40

Kết luận Chương 1.................................................................................. 48
Chương 2: CÁC QUY ĐỊNH VỀ THỜI HIỆU TRUY CỨU TRÁCH
NHIỆM HÌNH SỰ TRONG LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM
HIỆN HÀNH VÀ THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH THANH HÓA (GIAI ĐOẠN 2014-2018).......................... 49
2.1.

Các quy định của Bộ luật hình sự năm 2015 về thời hiệu truy
cứu trách nhiệm hình sự ............................................................. 49

2.1.1. Nhận xét chung về chế định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình
sự trong Bộ luật hình sự năm 2015 dưới góc độ so sánh với Bộ
luật hình sự năm 1999 ................................................................... 49
2.1.2. Điều kiện để chủ thể phạm tội không bị truy cứu trách nhiệm
hình sự do đã hết thời hiệu ............................................................ 50
2.1.3. Xác định thời điểm bắt đầu và chấm dứt của thời hiệu truy cứu trách

nhiệm hình sự ................................................................................ 51
2.1.4. Mối liên quan giữa phạm vi của thời hiệu truy cứu trách nhiệm
hình sự và phạm vi của quá trình truy cứu trách nhiệm hình sự ....... 60
2.1.5. Vấn đề tính lại thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự .................... 72
2.1.6. Vấn đề không áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự ........ 74
2.2.

Thực tiễn áp dụng thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự
trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa (giai đoạn từ năm 2014 đến
tháng 6 năm 2018)....................................................................... 75

2.2.1. Cách tiếp cận vấn đề và cơ sở của việc lấy số liệu .......................... 76
2.2.2. Những kết quả đạt được ................................................................ 79
2.2.3. Một số hạn chế ............................................................................. 84

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2.3.

Nguyên nhân của những hạn chế trong việc áp dụng thời
hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trên thực tiễn....................... 88

Kết luận Chương 2.................................................................................. 91
Chương 3: ĐỊNH HƯỚNG TIẾP TỤC HỒN THIỆN PHÁP LUẬT
HÌNH SỰ VIỆT NAM VỀ THỜI HIỆU TRUY CỨU
TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP
NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG TRÊN THỰC TIỄN ......... 93
3.1.

Sự cần thiết của định hướng tiếp tục hoàn thiện các quy định
của Bộ luật hình sự Việt Nam hiện hành về thời hiệu truy
cứu trách nhiệm hình sự ............................................................. 93

3.2.

Những cơ sở của định hướng tiếp tục hoàn thiện các quy
định của Bộ luật hình sự Việt Nam trong tương lai .................... 99

3.3.

Một số giải pháp nâng cao hiệu quả và kiến giải mơ hình lý
luận về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong tương
lai ...............................................................................................101

3.3.1. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng thời hiệu truy cứu
trách nhiệm hình sự trên thực tiễn.................................................101
3.3.2. Kiến giải mơ hình lý luận về chế định thời hiệu truy cứu trách
nhiệm hình sự trong tương lai.......................................................104
Kết luận Chương 3.................................................................................111
KẾT LUẬN ............................................................................................112
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................114

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

1.

BLHS

: Bộ luật hình sự

2.

BLTTHS

: Bộ luật tố tụng hình sự

3.

CA

: Cơng an

4.

CTTP

: Cấu thành tội phạm

5.

CQĐT

: Cơ quan điều tra

6.

NNPQ

: Nhà nước pháp quyền

7.

PLHS

: Pháp luật hình sự

8.

TA

: Tịa án

9.

TNHS

: Trách nhiệm hình sự

10. THTT

: Tiến hành tố tụng

11. TTHS

: Tố tụng hình sự

12. VKS

: Viện kiểm sát

13. VKSND

: Viện kiểm sát nhân dân

14

XHCN

: Xã hội chủ nghĩa

15

BPTM

: Biện pháp tha miễn

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


DANH MỤC CÁC BẢNG
Số hiệu
Bảng 2.1

Bảng 2.2

Bảng 2.3

Tên bảng biểu
Thống kê tình hình thụ lý, giải quyết án hình sự trên
địa bàn tỉnh Thanh Hóa từ năm 2014 đến tháng 6 năm
2018
Thống kê số vụ án, bị can đình chỉ tố tụng của CQĐT
2 cấp tỉnh Thanh Hóa từ năm 2014 đến tháng 6 năm
2018
Thống kê số vụ án, bị can đình chỉ tố tụng của VKS
2 cấp tỉnh Thanh Hóa từ năm 2014 đến tháng 6 năm

Trang
80

81

82

2018

Bảng 2.4

Thống kê số vụ án, bị cáo đình chỉ tố tụng của TA 2
cấp tỉnh Thanh Hóa từ năm 2014 đến tháng 6 năm
2018

83

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Khi phân tích các quy phạm thuộc Phần chung của PLHS Việt Nam hiện
hành cho thấy việc nghiên cứu đề tài: Thời hiệu truy cứu TNHS trong Luật hình
sự Việt Nam (Trên cơ sở thực tiễn địa bàn tỉnh Thanh Hóa) là rất cần thiết và
quan trọng trên bốn phương diện chủ yếu sau đây:
Về mặt lý luận: Chế định thời hiệu nói chung và chế định thời hiệu truy
cứu TNHS nói riêng là một chế định quan trọng trong PLHS của mỗi quốc gia,
sự hiện diện của nó là bằng chứng phản ánh rõ ràng về thái độ và trách nhiệm
của các cán bộ tư pháp trong khi làm nhiệm vụ, đồng thời nó cịn mang ý nghĩa
nhân đạo sâu sắc. Bởi bản chất của thời hiệu là một khoảng thời gian xác định
mà trong đó Nhà nước và tồn xã hội có quyền thể hiện thái độ và hành động
lên án của mình đối với những hành vi phạm tội, đồng thời nó cũng để cho
những chủ thể thực hiện hành vi phạm tội đó có quyền hi vọng rằng mình có
thể được hưởng chế định nhân đạo khi hết thời hiệu truy cứu TNHS theo những
căn cứ và những điều kiện được quy định cụ thể trong PLHS thực định của mỗi
quốc gia. Do đó, trong giai đoạn xây dựng NNPQ và cải cách tư pháp ở Việt
Nam đương đại thì việc tiếp tục nghiên cứu vấn đề này là rất quan trọng và cần
thiết.
Hiện nay, trong khoa học pháp lý hình sự Việt Nam có khá nhiều cơng
trình nghiên cứu về chế định thời hiệu nói chung trong luật hình sự Việt Nam,
tuy nhiên việc chỉ tập trung đi sâu nghiên cứu riêng biệt về chế định thời hiệu
truy cứu TNHS thì chưa nhiều, mới ở các dạng bài viết trên các tạp chí hoặc
lồng ghép trong việc nghiên cứu về chế định thời hiệu nói chung. Do đó, việc
chỉ đi sâu tập trung nghiên cứu riêng về chế định thời hiệu truy cứu TNHS là
cần thiết về mặt lý luận. Việc chỉ tập trung đi vào nghiên cứu một chế định nhỏ

1

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


trong một chế định lớn về thời hiệu trong luật hình sự theo tác giả là một sự lựa
chọn hợp lý và vừa sức, phù hợp với dung lượng của một Luận văn thạc sỹ.
Các cơng trình nghiên cứu trước đây, chỉ tập trung nghiên cứu về thời
hiệu truy cứu TNHS dưới góc độ của luật hình sự, tuy nhiên tác giả cho rằng
việc xem xét như vậy là chưa có sự tồn diện. Vì rằng, khi nói tới phạm trù về
thời hiệu truy cứu TNHS thì nó liên quan đồng thời tới cả hai ngành luật trong
lĩnh vực tư pháp hình sự - Luật hình sự và luật TTHS, do đó, việc làm rõ phạm
trù này cần phải có sự kết hợp nghiên cứu đồng bộ các quy định của PLHS và
pháp luật TTHS có liên quan ở các mức độ khác nhau đến quá trình truy cứu
TNHS người phạm tội, các phạm trù có liên quan như: Phạm trù về phân loại
tội phạm, khái niệm, bản chất của các dạng, loại tội phạm, phạm trù về quá
trình truy cứu TNHS (khởi tố vụ án, điều tra, truy tố, xét xử), tạm đình chỉ, đình
chỉ điều tra vụ án, bị can…
Hơn nữa từ khi BLHS năm 1999 được ban hành (sửa đổi, bổ sung năm
2009 - sau đây trong bài viết tác giả gọi chung là BLHS năm 1999) , nay đã
được thay thế bằng BLHS năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017 - sau đây
trong bài viết tác giả gọi chung là BLHS năm 2015), trong khoa học luật hình
sự Việt Nam vẫn chưa có một cơng trình nào đề cập riêng đến việc nghiên cứu
một cách tồn diện và có hệ thống về chế định này.
Về mặt lập pháp: Trong lần pháp điển hóa lần thứ ba luật hình sự Việt
Nam, với việc thơng qua BLHS năm 2015 đã có những sự thay rất lớn, cơ bản
và toàn diện cả về kỹ thuật lập pháp tới nội dung của bộ luật, trong đó chế định
về thời hiệu nói chung và chế định thời hiệu truy cứu TNHS nói riêng đã được
quan tâm tới và đã có những sự sửa đổi, bổ sung nhất định so với lần pháp điển
hóa thứ hai, do đó việc tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện chế định này là một
việc làm cần thiết và có ý nghĩa.
Về xu hướng nghiên cứu: Cho đến nay sau pháp điển hóa lần thứ ba luật

hình sự Việt Nam và luật TTHS Việt Nam với việc thông qua BLHS năm 2015
2

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


và BLTTHS năm 2015 thì hầu hết các quy phạm, chế định trong BLHS và
BLTTHS đã được các nhà nghiên cứu khoa học nghiên cứu đề cập tới trên thực
tế bằng các cơng trình nghiên cứu khoa học của mình. Do vậy việc lựa chọn đề
tài có tính chất liên ngành là một xu hướng nghiên cứu mới, cần được tiếp tục
phát huy.
Về mặt thực tiễn: Với đề tài này tác giả khơng chỉ xem xét nó ở góc độ lý
luận mà cố gắng gắn với hoạt động thực tiễn: điều tra, truy tố, xét xử của các cơ
quan THTT, xem nó được áp dụng trên thực tế như thế nào, trong những trường
hợp nào và trên thực tiễn việc áp dụng pháp luật về thời hiệu truy cứu TNHS
còn những khó khăn, vướng mắc gì, qua đó để đưa ra những phương hướng,
giải pháp khắc phục trong thời gian tới. Hàng năm trong các Chỉ thị công tác
của Viện trưởng VKSND tối cao luôn chỉ ra những nhiệm vụ, giải pháp trọng
tâm để thực hiện trong năm, năm 2017 Viện trưởng VKSND tối cao đã chỉ đạo
toàn ngành Kiểm sát nhân dân phải “Nâng cao chất lượng thực hành quyền
công tố, kiểm sát điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự, bảo đảm khơng làm
oan người vô tội, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội; tiếp tục thực hiện
có hiệu quả các chỉ thị công tác của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao
đã ban hành” ... “phải kiểm sát chặt chẽ việc tạm đình chỉ, đình chỉ điều tra vụ
án, bị can …”. Trực tiếp xem xét, quyết định và chịu trách nhiệm về các trường
hợp CQĐT, VKS đình chỉ miễn trách nhiệm hình sự nhưng phát hiện oan, sai
hoặc bỏ lọt tội phạm; chủ động tổ chức kiểm tra, khảo sát, đánh giá tình hình
chấp hành pháp luật trong việc đình chỉ, tạm đình chỉ vụ án, bị can của CQĐT,
VKS ..., đề ra các giải pháp khắc phục tồn tại, hạn chế [58]. Đây có thể nói là
một sự tư duy, đổi mới từ nhận thức tới hành động, một quyết tâm rất lớn của

Viện trưởng VKSND tối cao trong cơng tác đấu tranh, phịng chống tội phạm:
Khơng chỉ bảo đảm không làm oan người vô tội, hạn chế tới mức thấp nhất việc
bỏ lọt tội phạm và người phạm tội như những năm trước đây mà yêu cầu:
Không làm oan người vôi tội, không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội - Chúng
3

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


tôi đánh giá đây là một chỉ tiêu, yêu cầu rất lớn và rất nặng nề mà Đảng, Nhà
nước và nhân dân giao phó, kỳ vọng vào Ngành kiểm sát nhân dân.
Qua đó, thấy được thực tiễn cơng tác kiểm sát hàng năm đã chỉ ra rằng,
vấn đề đình chỉ và tạm đình chỉ vụ án, bị can những năm qua đang là những chế
định cịn có vấn đề và gây ra những bức xúc trên thực tế, đây là những chế định
của TTHS mà có thể làm cho các chế định trong luật hình sự chở nên vơ hiệu
trên thực tiễn và có liên quan mật thiết tới chế định thời hiệu truy cứu TNHS
trong luật hình sự. Đây cũng chính là yêu cầu đặt ra cho chúng ta cần phải
nghiên cứu một cách nghiêm túc và sâu sắc về chế định thời hiệu hiệu truy cứu
TNHS.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Việc nghiên cứu về chế định thời hiệu truy cứu TNHS ở các mức độ
khác nhau đã được một số nhà khoa học, luật gia quan tâm, nghiên cứu và được
đề cập trong các cơng trình, trong các tạp chí, trong một số sách chuyên khảo
và giáo trình.
Trong các cơng trình, tạp chí, sách chun khảo và giáo trình này bước
đầu phân tích và làm rõ những vấn đề xung quanh chế định thời hiệu truy cứu
TNHS trong BLHS năm 1999. Chúng ta có thể kể đến như:
Ở cấp độ giáo trình có: Giáo trình Luật hình sự của Khoa Luật Ðại học
Quốc gia Hà Nội, Giáo trình Luật hình sự Việt Nam của Truờng Ðại học Luật
Hà Nội... Trong các giáo trình Luật hình sự này chế định thời hiệu truy cứu

TNHS mới chỉ cập nhật ở mức độ cơ bản.
Ở cấp độ bình luận khoa học, phân tích chun sâu có các cơng trình
nghiên cứu của các tác giả như:
1. GS.TSKH. Lê Văn Cảm với một số cơng trình nghiên cứu: 1.1 Về chế
định thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong pháp luật hình sự Việt Nam hiện
hành, Tạp chí DC & PL, số 11/2000; 1.2) Chế định thời hiệu trong luật hình sự Việt
Nam: Một số vấn đề lý luận cơ bản. Tạp chí Khoa học pháp lý-KHPL (của Trường
4

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Đại học Luật TP.Hồ Chí Minh), số 2/2001 (Đồng tác giả với PGS.TS. Trịnh Tiến
Việt); 1.3) Những vấn đề lý luận cơ bản về chế định thời hiệu trong luật hình sự
Việt Nam. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Khoa trực thuộc (Trường thành viên)
năm 2001 của tập thể tác giả Bộ mơn Tư pháp hình sự Khoa luật trực thuộc Đại
học Quốc gia Hà Nội, năm 2002; 1.4) Những vấn đề cơ bản về pháp luật hình
sự của một số nước trên thế giới. Thông tin Khoa học pháp lý, năm 2002; 1.5)
Bình luận khoa học Bộ luật hình sự năm 1999, tập I – Phần chung. Nhà xuất
bản Chính trị Quốc gia năm 2001; 1.6) Những vấn đề cơ bản trong khoa học
luật hình sự (Phần chung). Sách chuyên khảo Sau đại học, Nhà xuất bản Đại
học Quốc gia Hà Nội năm 2005; 1.7) Nhận thức khoa học về Phần chung pháp
luật hình sự Việt Nam sau pháp điển hóa lần thứ ba (Sách chuyên khảo), Nhà
xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2018.
2. PGS.TS. Phạm Hồng Hải: Chế định thời hiệu truy cứu trách nhiệm
hình sự và vấn đề áp dụng chế định này trong thực tiễn. Tạp chí Luật học số
05/2001;
3. Tác giả Hoàng Ngọc Hoài: Hoàn thiện chế định thời hiệu truy cứu
trách nhiệm hình sự trong luật hình sự Việt Nam - lý luận và thực tiễn. Tạp chí
Tồ án nhân dân số 05/2003;

4. TS. Trần Quang Tiệp: Một số vấn đề lý luận về chế định thời hiệu
trong luật hình sự Việt Nam, Tạp chí Tồ án nhân dân, tháng 2/2006 (Số 4).
Một số Luận văn thạc sỹ có liên quan như: 1. Nguyễn Thị Thanh Hoa:
Những vấn đề lý luận và thực tiễn về chế định thời hiệu theo pháp luật hình sự
Việt Nam. Luận văn Thạc sỹ - Khoa Luật, Đại học quốc gia hà nội năm 2009; 2.
Phùng Thanh Mai: Bảo vệ quyền con người bằng các quy định về các biện
pháp tha miễn. Luận văn Thạc sỹ - Khoa Luật, Đại học quốc gia Hà Nội năm
2014...
Tuy nhiên, khái quát tất cả những nghiên cứu trên đây của các tác giả
cho thấy các cơng trình này mới chỉ dừng lại ở các bài viết đăng trên tạp chí
5

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


khoa học pháp lý chuyên ngành, với việc giải quyết một nội dung tương ứng
xem xét nội dung của chế định này như khối kiến thức cơ bản của một phần,
mục trong các giáo trình giảng dạy, một chương của sách chuyên khảo, hay
lồng ghép việc nghiên cứu chế định này trong chế định thời hiệu trong luật hình
sự nói chung, nghiên cứu trong tổng thể các biện pháp tha miễn trong luật hình
sự Việt Nam, mà chưa có cơng trình nào đề cập đến việc nghiên cứu với đúng
tên gọi “Thời hiệu truy cứu TNHS trong Luật hình sự Việt Nam (Trên cơ sở
thực tiễn địa bàn tỉnh Thanh Hóa)” một cách có hệ thống, tồn diện, đồng bộ
và chuyên khảo ở cấp độ một Luận văn thạc sỹ luật học. Về nội dung, các cơng
trình đã nêu mới đề cập khái quát căn cứ pháp lý và những điều kiện áp dụng,
đánh giá ở mức độ riêng rẽ từng trường hợp hết thời hiệu truy cứu TNHS cụ thể
hoặc mới đưa ra một số kiến nghị độc lập về hoàn thiện các trường hợp tương
ứng này trong luật hình sự Việt Nam. Trong khi đó, chưa có cơng trình nghiên
cứu nào hệ thống hố các vấn đề lý luận về chế định thời hiệu truy cứu TNHS;
tổng kết, đánh giá thực tiễn áp dụng cũng như chỉ ra các tồn tại, vướng mắc

trong thực tiễn để đề xuất các kiến giải lập pháp và giải pháp nâng cao hiệu quả
áp dụng chúng. Mặt khác, nhiều nội dung xung quanh chế định thời hiệu truy
cứu TNHS trong BLHS năm 2015 đã có những sự sửa đổi, bổ sung so với
BLHS năm 1999, do đó địi hỏi các nhà nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực tư
pháp hình sự của nước ta cần tiếp tục nghiên cứu một cách toàn diện và sâu sắc
hơn nữa, nên việc nghiên cứu chế định thời hiệu truy cứu TNHS vẫn rất cần
thiết và quan trọng.
3. Mục đích, nhiệm vụ, đối tượng, phạm vi và thời gian nghiên cứu
luận văn
3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của Luận văn là làm sáng tỏ một cách tương đối có
hệ thống và đầy đủ về mặt lý luận những nội dung cơ bản về chế định thời hiệu
truy cứu TNHS trên phương diện của cả hai ngành luật trong lĩnh vực tư pháp
6

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


hình sự - luật hình sự và luật TTHS cũng như thực tiễn áp dụng nó trên thực
tiễn, từ đó xác định những hạn chế, bất cập của chế định này để tiếp tục đề xuất
những kiến giải lập pháp bằng việc đưa ra mơ hình lý luận của các quy phạm về
chế định thời hiệu truy cứu TNHS trong tương lai, cũng như đưa ra những giải
pháp nâng cao hiệu quả áp dụng chế định này trong thực tiễn.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Từ mục đích nghiên cứu nêu trên, tác giả Luận văn đặt cho mình những
nhiệm vụ nghiên cứu chủ yếu sau:
1. Phân tích làm rõ thêm một số vấn đề chung về thời hiệu truy cứu
TNHS;
2. Nghiên cứu các điều luật, phân tích khái niệm, đặc điểm cơ bản của
chế định thời hiệu truy cứu TNHS trong BLHS năm 2015;

3. Phân tích những nội dung cơ bản của việc áp dụng thời hiệu truy cứu
TNHS trong BLTTHS, những hình thức thể hiện thời hiệu truy cứu TNHS
trong BLTTHS năm 2015.
4. Nghiên cứu, đánh giá việc áp dụng các quy phạm PLHS về chế định
thời hiệu truy cứu TNHS trong thực tiễn áp dụng pháp luật TTHS nước ta, đồng
thời phân tích những tồn tại trong các quy định của chế định thời hiệu truy cứu
TNHS và thực tiễn áp dụng chúng nhằm đề xuất và luận chứng sự cần thiết
phải tiếp tục hoàn thiện PLHS Việt Nam về thời hiệu truy cứu TNHS trong
tương lai và những giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng thời hiệu truy cứu
TNHS trên thực tiễn.
3.3. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu những nội dung cơ bản của chế định thời
hiệu truy cứu TNHS trong luật hình sự Việt Nam và việc áp dụng trên thực tiễn
bao gồm:
1. Những vấn đề lý luận chung về thời hiệu truy cứu TNHS.

7

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2. Các quy định về thời hiệu truy cứu TNHS trong luật hình sự Việt Nam
hiện hành và thực tiễn áp dụng tại địa bàn tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 20142018.
3. Định hướng tiếp tục hoàn thiện PLHS Việt Nam về thời hiệu truy cứu
TNHS trong tương lai và những giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng trên thực
tiễn.
Tuy nhiên, do đây là một vấn đề khó và phức tạp, có tích chất nghiên cứu
liên ngành, thêm vào đó thời gian nghiên cứu có hạn cũng như năng lực nghiên
cứu, kỹ năng phân tích và giải quyết vấn đề của tác giả còn hạn chế, nên trong
Luận văn này, tác giả chỉ cố gắng làm sáng tỏ những khía cạnh mà theo quan

điểm của tác giả là quan trọng và chủ yếu hơn cả.
3.4. Phạm vi và thời gian nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thời hiệu truy
cứu TNHS trong luật hình sự Việt Nam dưới góc độ của hai ngành luật có mối
quan hệ biện chứng, hữu cơ với nhau và khơng thể tách rời là luật hình sự và
luật TTHS.
Do đây là cơng trình nghiên cứu có tính chất liên ngành đầu tiên về vấn
đề này nên phần áp dụng thực tiễn tác giả chỉ giới hạn trong phạm vi địa bàn
tỉnh Thanh Hóa.
Từ cơ sở nghiên cứu trên phạm vi địa bàn tỉnh Thanh Hóa, với đề tài mà
tác giả đã chọn có thể là tiền đề, cơ sở cho việc xem xét nghiên cứu ở những
công trình khoa học tiếp theo với phạm vi nghiên cứu rộng lớn hơn (có thể trên
phạm vi tồn quốc).
Về thời gian, Luận văn nghiên cứu thực tiễn áp dụng các quy phạm pháp
luật về thời hiệu truy cứu TNHS trong TTHS Việt Nam giai đoạn từ năm 2014
đến tháng 6 năm 2018.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn

8

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Cơ sở lý luận của Luận văn là quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về đấu tranh phòng,
chống tội phạm, về tính nhân đạo của pháp luật. Đồng thời, cơ sở lý luận của
Luận văn cũng dựa trên thành tựu của các chuyên ngành khoa học pháp lý như:
Lịch sử pháp luật, lý luận về Nhà nước và pháp luật, xã hội học pháp luật, luật
hình sự, luật TTHS, tội phạm học, triết học..., những luận điểm khoa học trong
các cơng trình nghiên cứu, sách chun khảo và các bài viết đăng trên các tạp

chí của một số nhà khoa học về tư pháp hình sự Việt Nam và nước ngồi.
Trong q trình nghiên cứu, Luận văn này dựa trên việc sử dụng phương
pháp luật của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử: nhìn
đối tượng nghiên cứu trong một hệ thống các sự vật, hiện tượng có tác động
qua lại và liên quan đến đối tượng cần nghiên cứu của Luận văn này, đồng thời
khơng qn đặt nó trong một tiến trình lịch sử và pháp triển.
Ngồi ra, Luận văn cịn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể như:
phương pháp lịch sử, phương pháp phân tích, phương pháp so sánh, phương
pháp tổng hợp, phương pháp thống kê... trong sự nhìn nhận tổng thể và khách
quan, không phiến diện một chiều.
Đồng thời, việc nghiên cứu đề tài còn dựa vào các văn bản pháp luật của
Nhà nước và những giải thích thống nhất có tính chất chỉ đạo của thực tiễn áp
dụng pháp luật thuộc lĩnh vực tư pháp hình sự do Tòa án nhân dân tối cao hoặc
(và) của các cơ quan bảo vệ pháp luật ở Trung ương ban hành có liên quan đến
việc áp dụng thời hiệu truy cứu TNHS trong luật TTHS Việt Nam; dựa vào
những số liệu thống kê, tổng kết hàng năm trong các báo cáo của các cơ quan
có thẩm quyền THTT để phân tích, tổng hợp các tri thức khoa học luật hình sự,
TTHS và luận chứng các vấn đề tương ứng được nghiên cứu trong Luận văn.
5. Tính mới và những đóng góp về mặt khoa học của luận văn
Đây là cơng trình chuyên khảo đầu tiên trong khoa học luật hình sự Việt
Nam nghiên cứu liên ngành một cách có hệ thống và đồng bộ những vấn đề lý
9

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


luận và thực tiễn về chế định thời hiệu truy cứu TNHS trong luật hình sự Việt
Nam (trên cơ sở số liệu thực tiễn địa bàn tỉnh Thanh Hóa) ở cấp độ một Luận
văn thạc sỹ.
Lần đầu tiên trong công trình nghiên cứu này có đề cập tới việc áp dụng

thời hiệu truy cứu TNHS trong TTHS Việt Nam trên cơ sở thực tiễn tại các cơ
quan có thẩm quyền THTT tỉnh Thanh Hóa từ năm 2014 đến tháng 6 năm
2018, qua đó đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật liên quan đến vấn đề thời
hiệu truy cứu TNHS của các cơ quan THTT trong thời gian qua. Đặc biệt, Luận
văn còn chỉ ra một số các tồn tại, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng và những
nguyên nhân của thực trang này để tìm ra giải pháp khắc phục.
Trên cơ sở phân tích những nguyên nhân trong thực tiễn áp dụng, Luận
văn đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng các quy phạm về chế định
thời hiệu truy cứu TNHS trên thực tiễn nhằm phục vụ u cầu của cơng tác đấu
tranh phịng ngừa và chống tội phạm cũng như việc giáo dục, cải tạo chủ thể
thực hiện hành vi phạm tội. Xây dựng và đưa ra mơ hình lý luận về chế định
thời hiệu truy cứu TNHS trong tương lai.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Về mặt lý luận: đây là cơng trình nghiên cứu chun khảo đồng bộ đầu
tiên đề cập một cách tương đối có hệ thống và toàn diện những vấn đề lý luận
và thực tiễn về thời hiệu truy cứu TNHS trong luật hình sự Việt Nam.
Về mặt thực tiễn: Luận văn góp phần vào việc xác định đúng đắn những
điều kiện cụ thể của từng trường hợp áp dụng chế định thời hiệu truy cứu
TNHS trong thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử của các cơ quan có thẩm quyền
THTT, cũng như đưa ra các kiến nghị hoàn thiện các quy phạm của chế định
thời hiệu truy cứu TNHS ở khía cạnh lập pháp, để giúp việc áp dụng chúng
trong thực tiễn ngày một hồn thiện hơn.
Ngồi ra, Luận văn cịn có ý nghĩa làm tài liệu tham khảo lý luận cần
thiết cho các nhà khoa học, luật gia, cán bộ thực tiễn và các sinh viên, học viên
10

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


cao học chuyên ngành tư pháp hình sự, cũng như phục vụ cho công tác lập

pháp và hoạt động thực tiễn áp dụng PLHS ở nước ta hiện nay.
7. Bố cục của luận văn
Theo quan điểm của tác giả, Luận văn là hợp lý và logic khi được sắp
xếp theo trình tự sau đây:
Ngồi phần Mở đầu, Kết luận và Danh mục tài liệu tham khảo, Luận văn
sẽ bao gồm ba chương, đó là:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về thời hiệu truy cứu trách
nhiệm hình sự.
Chương 2: Các quy định về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong
luật hình sự Việt Nam hiện hành và thực tiễn áp dụng trên địa bàn tỉnh Thanh
Hóa (giai đoạn 2014 - 2018).
Chương 3: Định hướng tiếp tục hồn thiện pháp luật hình sự Việt Nam
về thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự trong tương lai và những giải pháp
nâng cao hiệu quả áp dụng trên thực tiễn.

11

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THỜI HIỆU
TRUY CỨU TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
1.1. Cơ sở lý luận, ý nghĩa và lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam về
thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự
1.1.1 Cơ sở lý luận và ý nghĩa của việc ghi nhận chế định thời hiệu
truy cứu trách nhiệm hình sự trong luật hình sự Việt Nam
Khi nghiên cứu bất cứ một sự vật, hiện tượng nào trên thế giới thì điều
đầu tiên mà chúng ta phải tự đặt ra và phải trả lời đối với hai câu hỏi, hai vấn đề
cơ bản trước tiên đó là: thứ nhất, cơ sở nào để sự vật, hiện tượng đó tồn tại và

thứ hai, ý nghĩa tồn tại của nó là gì (?). Do đó, khi nghiên cứu về chế định thời
hiệu truy cứu TNHS trong luật hình sự cũng khơng nằm ngồi quy trình đó.
1.1.1.1. Cơ sở lý luận
Luật hình sự là bộ phận hợp thành hệ thống pháp luật nước ta, có chức
năng điều chỉnh các quan hệ xã hội giữa một bên là chủ thể có hành vi phạm tội
(bao gồm: người và pháp nhân thương mại) và bên kia là Nhà nước. Để thực
hiện chức năng điều chỉnh đó, luật hình sự quy định tội phạm và hình phạt và
kèm theo chúng là các chế định khác trong đó có chế định TNHS. TNHS là loại
trách nhiệm pháp lý nghiêm khắc nhất do chủ thể thực hiện hành vi phạm tội
phải gánh chịu trước Nhà nước. Nhà nước là chủ thể duy nhất có quyền thực
hiện việc truy cứu TNHS đối với chủ thể phạm tội thông qua các biện pháp
cưỡng chế như khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử và các biện pháp tư pháp hình
sự khác áp dụng đối với chủ thể phạm tội.
Việc áp dụng các biện pháp nêu trên đối với chủ thể phạm tội là thể hiện
tính nghiêm khắc của luật hình sự so với các ngành luật khác. Nó phù hợp với
một trong những nguyên tắc rất quan trọng của luật hình sự nước ta là không

12

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


một hành vi phạm tội nào không bị phát hiện và không một chủ thể phạm tội
nào không bị trừng trị.
Song song với tính nghiêm khắc, luật hình sự cịn có tính nhân đạo sâu
sắc thể hiện thơng qua nhiều quy định và chế định khác nhau trong đó có chế
định thời hiệu truy cứu TNHS và miễn TNHS.
Về nguyên tắc, khi một người hoặc pháp nhân thương mại thực hiện
hành vi nguy hiểm cho xã hội được coi là tội phạm thì phải chịu TNHS. Tuy
nhiên, trong thực tiễn đấu tranh chống tội phạm thì thấy rằng trong một số

trường hợp, dù hành vi phạm tội đã xảy ra, chủ thể thực hiện hành vi phạm tội
còn sống, tồn tại, hoạt động và hồn tồn có đủ khả năng để chịu các biện pháp
khác nhau của TNHS, nhưng do có những điều kiện nhất định mà Nhà nước
thấy cần miễn TNHS cho họ hoặc không cần phải truy cứu TNHS đối với họ.
Chính vì vậy, trong BLHS năm 1985, BLHS năm 1999 cũng như BLHS năm
2015 đã có hai điều luật quy định về thời hiệu truy cứu TNHS và miễn TNHS.
Thời hiệu truy cứu TNHS là khoảng thời gian (thời hạn) do Luật định mà
khi đã qua thời gian đó thì khơng được truy cứu TNHS chủ thể phạm tội nữa.
Tính nhân đạo của chế định thời hiệu truy cứu TNHS thể hiện ở chỗ, lẽ ra chủ
thể phạm tội phải bị Nhà nước truy cứu TNHS nhưng vì những lý do nào đó từ
phía các cơ quan bảo vệ pháp luật, TA mà tội phạm, chủ thể phạm tội đã không
bị phát hiện và khi tội phạm, chủ thể phạm tội bị phát hiện thì đã qua thời hạn
coi là thời hiệu truy cứu TNHS đối với tội phạm đó.
Quy định thời hiệu truy cứu TNHS xuất phát từ quan niệm cho rằng, vì
những nguyên nhân, mục đích, động cơ nào đó mà một chủ thể đã thực hiện
hành vi phạm tội nhưng trong khoảng thời gian nhất định sau khi đã phạm tội,
họ không phạm tội mới, đã ăn năn hối cải, thậm chí trở thành người tốt, người
có ích, có uy tín trong xã hội. Đối với những người này không cần bắt họ phải
chịu TNHS trước Nhà nước bởi lẽ chính bản thân họ đã tự giáo dục và cải tạo
tốt, tại thời điểm đó tính nguy hiểm cho xã hội của hành vi đã khơng cịn, cũng
13

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


như bản thân người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã khơng cịn nguy
hiểm cho xã hội nữa. Việc xử lý tội phạm theo luật hình sự phải có mục đích
giáo dục và có tính nhân đạo. Thể hiện tinh thần này, BLHS khi quy định về
mục đích của hình phạt đã khẳng định: “Hình phạt khơng chỉ nhằm trừng trị
người, pháp nhân thương mại phạm tội mà còn giáo dục họ ý thức tuân theo

pháp luật và các quy tắc của cuộc sống, ngăn ngừa họ phạm tội mới; giáo dục
người, pháp nhân thương mại khác tơn trọng pháp luật, phịng ngừa và đấu
tranh chống tơi phạm” [45, Điều 31]. Như vậy, việc xử lý tội phạm ngồi mục
đích trừng trị cịn mục đích giáo dục riêng và giáo dục chung [20, tr.9]. Do đó,
theo tác giả việc áp dụng thời hiệu truy cứu TNHS để không buộc người, pháp
nhân thương mại phạm tội phải chịu TNHS ở đây là do mục đích của luật hình
sự cũng như mục đích của hình phạt đã đạt được.
Ngun tắc không tránh khỏi trách nhiệm là một trong những nguyên tắc
cơ bản trong PLHS nước ta. Khoản 1 Điều 3 Bộ luật hình sự năm 2015 quy
định: “Mọi hành vi phạm tội phải được phát hiện kịp thời, xử lý nhanh chóng,
cơng minh theo đúng pháp luật”; Điều 1 BLTTHS năm 2015 quy định: “Xử lý
công minh, kịp thời mọi hành vi phạm tội, không để lọt người phạm tội, không
làm oan người vô tội...”.
Để thực hiện nguyên tắc này, các cơ quan tiến hành điều tra, truy tố, xét
xử trong phạm vi chức năng, quyền hạn của mình phải chủ động đấu tranh
phòng, chống tội phạm, thường xuyên có sự phối hợp để nhằm phát hiện kịp
thời mọi hành vi phạm tội, đồng thời xử lý những hành vi đó một cách nhanh
chóng, cơng bằng, đúng pháp luật. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn có một số trường
hợp vì lý do này hay lý do khác mà các cơ quan THTT đã bỏ quên một số hành
vi phạm tội mà không truy cứu TNHS. Đối với những trường hợp này, nếu
trong một thời gian nhất định, chủ thể phạm tội đã tự hối cải, làm ăn lương
thiện, không phạm tội mới, không trốn tránh sự trừng trị của pháp luật thì việc
truy cứu TNHS đối với họ lúc này sẽ là khơng cần thiết, bởi vì hành vi nguy
14

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


hiểm cũng như bản thân chủ thể phạm tội lúc đó đã khơng cịn nguy hiểm cho
xã hội. Hơn nữa, việc truy cứu TNHS lúc này sẽ không đạt được mục đích của

hình phạt.
Do đó, dựa trên căn cứ trên mà khi xây dựng BLHS, những nhà làm luật
đã xây dựng nên một chế định về thời hiệu truy cứu TNHS để các cơ quan
TTHS có cơ sở để áp dụng và giải quyết vụ việc trên thực tiễn – Đảm bảo việc
thực hiện nguyên tắc pháp chế, dân chủ, nhân đạo XHCN trong luật hình sự.
Tuy nhiên, sẽ là sai lầm nếu đồng nhất nguyên tắc không tránh khỏi trách
nhiệm với việc phải áp dụng hình phạt hoặc các biện pháp pháp lý hình sự khác
đối với bất cứ tội phạm nào. Vì mục đích của hình phạt hay các biện pháp pháp
lý hình sự khác khơng chỉ nhằm trừng trị chủ thể phạm tội, mà cốt lõi là nhằm
giáo dục họ trở thành chủ thể có ích cho xã hội, biết tuân theo pháp luật, ngăn
ngừa họ phạm tội mới. Như vậy, nguyên tắc không tránh khỏi trách nhiệm
không loại trừ những quy định về chế định thời hiệu, mà trái lại, sự tồn tại của
chế định thời hiệu càng khẳng định rõ tính nhân đạo trong nguyên tắc này.
Việc luật hình sự có quy định thời hiệu truy cứu TNHS hay không, hoặc
quy định cụ thể như thế nào sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến TNHS của người, pháp
nhân thương mại phạm tội. Vì vậy, việc hình thành nên các quy định về thời
hiệu truy cứu TNHS chính là được xây dung theo yêu cầu của nguyên tắc phân
hoá TNHS.
1.1.1.2. Ý nghĩa
Trong một NNPQ, các quy định của PLHS có ý nghĩa rất quan trọng
trong việc bảo vệ các quyền và tự do của con người, của cơng dân, bởi những
quyền và tự do đó là những giá trị xã hội cao quý nhất được thừa nhận chung
của nền văn minh nhân loại. Việc bảo vệ nhằm tránh khỏi sự xâm hại của
những hành vi phạm tội mà chủ thể phạm tội gây ra, đồng thời tránh khỏi sự vi
phạm pháp chế và dân chủ, áp dụng sai các quy định của PLHS của một số
quan chức trong bộ máy cơng quyền vì các động cơ vụ lợi, cá nhân…Việc bảo
15

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

vệ các quyền con người bằng PLHS trong giai đoạn NNPQ là sự kết hơp việc
bảo vệ các quyền con người trên cả ba phương diện lập pháp, hành pháp và tư
pháp. Đúng như theo quan điểm của GS.TSKH. Lê Văn Cảm: “bảo vệ các
quyền con người bằng PLHS trong giai đoạn NNPQ là sự ghi nhận (điều
chỉnh) đầy đủ về mặt lập pháp, sự thực thi chính xác về mặt hành pháp và sự
đảm bảo tối đa về mặt tư pháp các quy định của PLHS, được tuân thủ, chấp
hành và áp dụng một cách nghiêm chỉnh, thống nhất và triệt để bởi các cơ
quan bảo vệ pháp luật và TA trong thực tiễn điều tra, truy tố và xét xử, đồng
thời góp phần tạo nên lịng tin của cơng dân vào sự nghiêm minh của pháp chế,
tính minh bạch và sự bình đẳng của pháp luật, sức mạnh và uy tín của bộ máy
cơng quyền, tính nhân đạo và dân chủ của xã hội dân sự và NNPQ nói chung”
[5, tr.13].
Sau pháp điển hóa lần thứ ba luật hình sự Việt Nam, tư tưởng bảo vệ các
quyền con người được phản ánh mạnh mẽ thông qua từng điều luật trong BLHS
năm 2015. Các quy định về chế định thời hiệu truy cứu TNHS cũng không là
ngoại lệ, tư tưởng bảo vệ các quyền con người được phản ánh qua khái niệm
của nó, bản chất pháp lý của nó và các đặc điểm (dấu hiệu) cơ bản của nó.
Việc trong BLHS của nước ta cũng như nhiều nước trên thế giới có ghi
nhận về thời hiệu truy cứu TNHS là để bảo đảm quyền con người, quyền công
dân cho những chủ thể đã thực hành vi phạm tội; thể hiện sự tôn trọng và bảo
vệ các quyền con người bằng PLHS. Phản ánh sự khoan hồng của Nhà nước
đối với những chủ thể phạm tội vì nó cho thấy sự quan tâm của Nhà nước trong
việc cải tạo và giáo dục họ, khuyến khích họ sửa chữa sai lầm nhằm tránh khỏi
con đường phạm tội trở về với cuộc sống lương thiện.
Mặt khác, việc quy định thời hiệu truy cứu TNHS có ý nghĩa giúp cho
các cơ quan bảo vệ pháp luật và TA nêu cao tinh thần trách nhiệm, khẩn trương
truy tìm, điều tra tội phạm và chủ thể phạm tội, đồng thời áp dụng các biện
pháp pháp lý cần thiết để bảo đảm nguyên tắc mọi tội phạm đều phải được phát
16

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


hiện chính xác, nhanh chóng và xử lý cơng minh, kịp thời, không để lọt tội
phạm, không làm oan người vô tội.
Nếu trên thực tiễn, các cơ quan bảo vệ pháp luật và TA áp dụng đúng
đắn và chính xác trong thực tiễn các quy phạm của chế định thời hiệu truy cứu
TNHS trong luật hình sự sẽ đưa đến một loạt các lợi ích cho xã hội – khơng chỉ
hỗ trợ cho sự tăng cường pháp chế và củng cố trật tự pháp luật, bảo vệ vững
chắc các quyền và tự do của con người trong lĩnh vực tư pháp hình sự, mà cịn
nâng cao uy tín của các cơ quan này trước dư luận xã hội và làm tăng thêm lòng
tin của các tầng lớp nhân dân vào tính cơng minh và sức mạnh của pháp luật
trong NNPQ, đồng thời khuyến khích các thành viên trong xã hội cùng với Nhà
nước tích cực tham gia trong cơng cuộc phòng ngừa và đấu tranh chống tội
phạm.
1.1.2. Khái quát lịch sử pháp luật hình sự Việt Nam về thời hiệu truy
cứu trách nhiệm hình sự
Nghiên cứu lịch sử tồn tại và phát triển PLHS Việt Nam, mà cụ thể là
chế định thời hiệu truy cứu TNHS cho thấy chế định này đã xuất hiện từ rất
sớm. Ngay trong thời kỳ Pháp thuộc, các nhà làm luật Trung Kỳ đã sớm ghi
nhận nguyên tắc không truy cứu TNHS và không thi hành bản án kết tội sau
một khoảng thời gian nhất định: “thể lệ đặt ra cấm không được truy cứu hay thi
hành một tội danh đã khơng xử đốn sau một thời gian đã định trong luật” [3,
tr.12-13], và đây được coi là tiền thân của chế định thời hiệu truy cứu TNHS
trong PLHS Việt Nam hiện nay.
Sau khi đất nước ta dành được độc lập, tự do, xuất phát từ nhiệm vụ của
giai đoạn cách mạng mới – giai đoạn cả nước xây dựng chủ nghĩa xã hội, Nhà
nước ta đã tiến hành pháp điển hóa luật hình sự Việt Nam lần thứ nhất bằng
việc xây dựng và ban hành BLHS năm 1985 (BLHS năm 1985 đã được sửa đổi,

bổ sung vào các năm 1989, năm 1991, năm 1992, năm 1997 - Sau đây trong
bài viết tác giả gọi chung là BLHS năm 1985). Trong Bộ luật này, nhà làm luật
17

LUAN VAN CHAT LUONG download : add