Kỹ thuật quản lý chất lượng nước bằng Thuốc Tím doc

1
2
3
Kỹ thuật quản lý chất 4
lượng nước bằng Thuốc 5
Tím 6
7
- Thuốc tím có công thức hóa học là KMnO4, được bắt đầu đưa vào trị bệnh 1
trên cá vào năm 1918. Thuốc tím là một chất oxy hóa mạnh, có thể oxy hóa 2
vật chất vô cơ lẫn hữu cơ. Nhiều nghiên cứu cho thấy khi sử dụng thuốc tím, 3
không có sự tồn lưu Mn trong cơ và gan cá. Thuốc tím mang tính đối kháng 4
với một số hợp chất như là formaline, cồn, các hợp chất arsenite, bromide, 5
iodine, phosphorus, axít sulfuric, sulfur, than hoạt tính, và H2O2. 6
7
- Cơ chế oxy hóa vật chất hữu cơ: 8
+ Trong môi trường axit 9
MnO4- + 4H+ + 3e-
⇒
MnO2 + 2H2O 10
MnO4- + 8H+ + 5e-
⇒
Mn2+ + 4H2O 11
+ Trong môi trường kiềm, MnO4 tác dụng với nhóm OH- tạo thành gốc [OH] 12
tự do. Gốc [OH] tự do sẽ phản ứng với nhau tạo thành gốc oxy nguyên tử [O]. 13
2(OH)
⇒
[O] + H2O 14
+ Gốc oxy nguyên tử [O] sẽ oxy hóa vật chất hữu cơ theo phản ứng: 15
CxHyOz + (2x + y/2 – z) [O]
⇒
xCO2 + y/2H2O 1

- Cơ chế sát trùng: 2
+ Thuốc tím có khả năng tiêu diệt vi khuẩn, nấm, tảo và cả vi rút thông qua 3
việc oxy hóa trực tiếp màng tế bào của vi sinh vật, phá hủy các enzyme đặc 4
biệt điều khiển quá trình trao đổi chất của tế bào. Đối với nhóm protozoa, 5
hiệu quả của thuốc tím kém hơn. 6
+ Cơ chế tủa sắt (Fe) và manganese (Mn) trong nước: 7
+ Thuốc tím thường được sử dụng để oxy hóa Fe, Mn, các hợp chất gây ra 8
mùi và vị của nước. Để oxy hóa 1mg Fe và 1mg Mn, cần 0,94 và 1,92mg 9
thuốc tím tương ứng trong vòng 5-10 phút. 10
3Fe2+ + KMnO4 + 7H2O
⇒
3Fe(OH)3 + MnO2 + K+ + 5H+ 11
3Mn2+ + 2KMnO4 + 2H2O
⇒
5MnO2 2K+ + 4H+

12
- Cơ chế làm trong nước: 13
+ Thứ nhất, thuốc tím oxy hóa từ đó làm giảm lượng vật chất hữu cơ trong 14
môi trường. Thứ hai, đối với nước có độ đục do phù sa, các hạt keo khoáng 15
(tích điện âm) gây ra, Mn2+ sẽ tác dụng lên bề mặt của keo khoáng, làm cho 16
keo khoáng trở nên trung tính và lắng tụ. 17
+ Trong thủy sản, việc sử dụng thuốc tím sẽ làm giảm lượng oxy hòa tan 18
trong ao, vì thuốc tím sẽ diệt một lượng lớn tảo trong môi trường ao nuôi. Độ 19
độc của thuốc tím sẽ gia tăng ở môi trường có pH cao, và trong nước cứng 20 
(độ cứng lớn hơn 150mg CaCO3/L). Nếu sử dụng để diệt tảo thì thuốc tím có 21 
lợi thế hơn sulfate đồng (CuSO4) vì trong môi trường có độ kiềm thấp, thuốc 22
tím sử dụng an toàn hơn. 23
+ Thuốc tím được sử dụng trong việc làm giảm lượng hữu trong nước, oxy 24
hóa chất hữu cơ lắng tụ ở nền đáy, giảm mật độ tảo, xử lý một số bệnh liên 25

quan đến vi khuẩn, kí sinh trùng ở mang và nấm trên tôm cá. Ngoài ra, thuốc 26
tím cũng có khả năng oxy hóa các chất diệt cá như rotenone và antimycin và 1
có thể ngăn chặn quá trình nitrite hóa. 2
2. Cách ước lượng nhu cầu thuốc tím 3
- Liều lượng thuốc tím sử dụng phụ thuộc vào lượng vật chất hữu cơ trong 4
môi trường nước. Vì vậy, việc ước lượng hàm lượng thuốc tím sử dụng là cực 5
kỳ quan trọng. Nếu không, lượng thuốc tím sẽ phản ứng với vật chất hữu cơ, 6
trở nên trung tính và không đủ độc lực để tiêu diệt mầm bệnh. 7
- Một phương pháp thông thường khi sử dụng thuốc tím là bắt đầu với liều 2 8
mg/L. Nếu sau khi xử lý thuốc tím, quá trình chuyển màu của nước từ tím 9
sang hồng diễn ra trong vòng 8 – 12 giờ, nghĩa là lượng thuốc tím sử dụng đã 10
đủ không cần tăng thêm. Tuy nhiên, nếu trong vòng 12 giờ xử lý, màu nước 11
chuyển sang màu nâu, điều này được xác định là chưa đủ liều, do đó có thể 12
thêm 1 – 2 mg/L nữa. Thời gian xử lý thuốc tím thường được bắt đầu vào 13
sáng sớm để có thể quan sát sự chuyển màu của thuốc tím trong 8 – 12 giờ. 14
- Một cách khác có thể được sử dụng để xác định lượng thuốc tím cần thiết 15
khi xử lý. Đầu tiên, lấy một cốc nước cất, cho vào 1g thuốc tím (tạm gọi là 16
dung dịch chuẩn). Dùng 5 cốc khác, mỗi cốc lấy 1 lít nước ao. Lần lượt cho 17
vào 5 cốc nước ao: 2, 4, 6, 8, 10 mL dung dịch chuẩn, khuấy đều. Đợi 15 18
phút, thấy cốc nào còn màu hồng thì lấy số mL của dung dịch chuẩn đã thêm 19
vào cốc đó nhân với 2, ta sẽ được nồng độ (mg/L) thuốc tím cần dùng đối với 20
môi trường nước hiện tại. 21
3. Cách sử dụng thuốc tím 22
Thuốc tím thương mại ở dạng tinh thể hoặc bột. Đối với thuốc tím, phải hòa 23
tan trong nước rồi tạt đều khắp bề mặt ao để tăng hiệu quả sử dụng. Xử lý 24
thuốc tím sẽ làm giảm lượng PO43- trong nước, cho nên cần thiết phải bón 25 
phân lân sau khi sử dụng thuốc tím. Phải xử lý thuốc tím trước khi bón phân 26
và không sử dụng thuốc tím cùng lúc với thuốc diệt cá, vì làm như vậy sẽ làm 1
giảm độc lực của thuốc cá. 2
4. Liều dùng 3

- Khử mùi và vị nước: liều lượng tối đa 20 mg/L. 4
- Ở liều lượng 2 – 4 mg/L có khả năng diệt khuẩn. Liều diệt khuẩn phải dựa 5
vào mức độ chất hữu cơ trong nước. Vì vậy, tốt nhất nên dùng phương pháp 6
ước lượng được mô tả ở phần trên. 7
- Liều 50 mg/L hoặc cao hơn có khả năng diệt được virút. 8
5. Một số lưu ý khi sử dụng thuốc tím 9
- Cần tính toán lượng nước trong ao để tránh lãng phí cũng như là đủ độc lực 10
tiêu diệt mầm bệnh. 11
- Thuốc tím là chất oxy hóa mạnh, vì vậy khi bảo quản cần tránh ánh sáng 12
trực tiếp, nhiệt độ cao. 13
- Thuốc tím có thể diệt tảo trong ao, thiếu oxy có thể diễn ra, thường tăng 14
cường quạt nước sau xử lý. 15
- Không dùng thuốc tím chung với một số loại thuốc sát trùng khác như 16
formaline, iodine, H2O2,… 17
- Quá trình xử lý có thể ảnh hưởng đến tôm cá, vì vậy khoảng cách giữa 2 lần 18
xử lý ít nhất là 4 ngày, theo dõi quan sát sức khỏe tôm cá sau khi xử lý. 19
Bài viết đã được UV-Việt Nam mua tác quyền, bất cứ hình thức sao chép nào 20 
đều phải có trích dẫn nguồn: Ths. Huỳnh Trường Giang, Khoa Tủy sản, 21
ĐHCT. 22
23