Tình huống Lâm sàng nhi khoa 123 CTUMP

TINH HUONG LAM SANG


TÀI LIỆU NHI KHOA

MỤC LỤC

MỤC LỤC
DINH DƢỠNG...................................................................................................................................................1
TÌNH HUỐNG 1....................................................................................................................................... 1
TÌNH HUỐNG 2....................................................................................................................................... 1
TÌNH HUỐNG 3....................................................................................................................................... 2
TÌNH HUỐNG 4....................................................................................................................................... 2
TÌNH HUỐNG 5....................................................................................................................................... 4
TÌNH HUỐNG 6....................................................................................................................................... 5
TÌNH HUỐNG 7....................................................................................................................................... 6
TÌNH HUỐNG 8....................................................................................................................................... 7
TÌNH HUỐNG 9....................................................................................................................................... 8
TÌNH HUỐNG 10..................................................................................................................................... 9
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................... 10
TÌNH HUỐNG 12................................................................................................................................... 11
HƠ HẤP.............................................................................................................................................................13
TÌNH HUỐNG 1.....................................................................................................................................13
TÌNH HUỐNG 2.....................................................................................................................................14
TÌNH HUỐNG 3.....................................................................................................................................15
TÌNH HUỐNG 4.....................................................................................................................................16
TÌNH HUỐNG 5.....................................................................................................................................17
TÌNH HUỐNG 7.....................................................................................................................................24
TÌNH HUỐNG 8.....................................................................................................................................25
TÌNH HUỐNG 9.....................................................................................................................................26
TÌNH HUỐNG 10...................................................................................................................................28

TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................... 30
TÌNH HUỐNG 12...................................................................................................................................34
TÌNH HUỐNG 13...................................................................................................................................36
TÌNH HUỐNG 14...................................................................................................................................38
TÌNH HUỐNG 15...................................................................................................................................40
CẤP CỨU...........................................................................................................................................................43
TÌNH HUỐNG 1.....................................................................................................................................43
TÌNH HUỐNG 2.....................................................................................................................................46
TÌNH HUỐNG 3.....................................................................................................................................48
TÌNH HUỐNG 4.....................................................................................................................................50
TÌNH HUỐNG 5.....................................................................................................................................52
TÌNH HUỐNG 6.....................................................................................................................................63
TÌNH HUỐNG 7.....................................................................................................................................64
TÌNH HUỐNG 8.....................................................................................................................................65
TÌNH HUỐNG 9.....................................................................................................................................67
TÌNH HUỐNG 10...................................................................................................................................70
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................... 71
SƠ SINH.............................................................................................................................................................73
TÌNH HUỐNG 1.....................................................................................................................................73
TÌNH HUỐNG 2.....................................................................................................................................77
TÌNH HUỐNG 3.....................................................................................................................................78
TÌNH HUỐNG 4.....................................................................................................................................79
TÌNH HUỐNG 5.....................................................................................................................................79
TÌNH HUỐNG 6.....................................................................................................................................80
TÌNH HUỐNG 7.....................................................................................................................................81
TÌNH HUỐNG 8.....................................................................................................................................82
TÌNH HUỐNG 9.....................................................................................................................................83
TÌNH HUỐNG 10...................................................................................................................................83
NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang A


TÀI LIỆU NHI KHOA
MỤC LỤC
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................... 84
TÌNH HUỐNG 12...................................................................................................................................84
TIÊU HĨA.........................................................................................................................................................86
TÌNH HUỐNG 1.....................................................................................................................................86
TÌNH HUỐNG 2.....................................................................................................................................87
TÌNH HUỐNG 3.....................................................................................................................................87
TÌNH HUỐNG 4.....................................................................................................................................88
TÌNH HUỐNG 5.....................................................................................................................................90
TÌNH HUỐNG 6.....................................................................................................................................91
TÌNH HUỐNG 7.....................................................................................................................................91
TÌNH HUỐNG 8.....................................................................................................................................92
TÌNH HUỐNG 9.....................................................................................................................................94
TÌNH HUỐNG 10...................................................................................................................................95
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................... 96
TÌNH HUỐNG 12...................................................................................................................................97
TÌNH HUỐNG 13...................................................................................................................................98
TÌNH HUỐNG 13...................................................................................................................................99
TÌNH HUỐNG 14.................................................................................................................................101
TÌNH HUỐNG 15.................................................................................................................................102
TÌNH HUỐNG 16.................................................................................................................................103
TÌNH HUỐNG 17.................................................................................................................................105
TÌNH HUỐNG 18.................................................................................................................................106
TÌNH HUỐNG 19.................................................................................................................................107
TÌNH HUỐNG 20.................................................................................................................................108

TÌNH HUỐNG 21................................................................................................................................. 114
TIM MẠCH.....................................................................................................................................................116
TÌNH HUỐNG 1................................................................................................................................... 116
TÌNH HUỐNG 2...................................................................................................................................120
TÌNH HUỐNG 3...................................................................................................................................121
TÌNH HUỐNG 4...................................................................................................................................121
TÌNH HUỐNG 5...................................................................................................................................122
TÌNH HUỐNG 6...................................................................................................................................123
TÌNH HUỐNG 7...................................................................................................................................124
TÌNH HUỐNG 8...................................................................................................................................124
TÌNH HUỐNG 9...................................................................................................................................126
TÌNH HUỐNG 10.................................................................................................................................127
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................. 129
TÌNH HUỐNG 12.................................................................................................................................130
TÌNH HUỐNG 13.................................................................................................................................131
TÌNH HUỐNG 14.................................................................................................................................133
TÌNH HUỐNG 15.................................................................................................................................134
TÌNH HUỐNG 16.................................................................................................................................136
TÌNH HUỐNG 17.................................................................................................................................137
TÌNH HUỐNG 18.................................................................................................................................139
TÌNH HUỐNG 19.................................................................................................................................146
TÌNH HUỐNG 20.................................................................................................................................153
THẬN – TIẾT NIỆU......................................................................................................................................158
TÌNH HUỐNG 2...................................................................................................................................159
TÌNH HUỐNG 3...................................................................................................................................161
TÌNH HUỐNG 4...................................................................................................................................163
TÌNH HUỐNG 5...................................................................................................................................165
TÌNH HUỐNG 6...................................................................................................................................166
TÌNH HUỐNG 7...................................................................................................................................167
TÌNH HUỐNG 8...................................................................................................................................168

TÌNH HUỐNG 9...................................................................................................................................169
NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang A


TÀI LIỆU NHI KHOA
MỤC LỤC
TÌNH HUỐNG 10.................................................................................................................................175
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................. 175
TÌNH HUỐNG 12.................................................................................................................................178
TÌNH HUỐNG 13.................................................................................................................................181
TÌNH HUỐNG 14.................................................................................................................................185
TÌNH HUỐNG 15.................................................................................................................................186
TÌNH HUỐNG 16.................................................................................................................................190
TÌNH HUỐNG 17.................................................................................................................................193
TÌNH HUỐNG 18.................................................................................................................................196
TÌNH HUỐNG 18.................................................................................................................................198
TÌNH HUỐNG 19.................................................................................................................................199
TÌNH HUỐNG 20.................................................................................................................................204
TÌNH HUỐNG 21.................................................................................................................................205
HUYẾT HỌC..................................................................................................................................................208
TÌNH HUỐNG 1...................................................................................................................................208
TÌNH HUỐNG 2...................................................................................................................................209
TÌNH HUỐNG 3...................................................................................................................................210
TÌNH HUỐNG 4................................................................................................................................... 211
TÌNH HUỐNG 5...................................................................................................................................212
TÌNH HUỐNG 6...................................................................................................................................213
TÌNH HUỐNG 7...................................................................................................................................214

TÌNH HUỐNG 8...................................................................................................................................214
NHIỄM.............................................................................................................................................................215
TÌNH HUỐNG 1...................................................................................................................................215
TÌNH HUỐNG 2...................................................................................................................................216
TÌNH HUỐNG 3...................................................................................................................................217
TÌNH HUỐNG 4...................................................................................................................................220
TÌNH HUỐNG 5...................................................................................................................................221
TÌNH HUỐNG 6...................................................................................................................................221
TÌNH HUỐNG 7...................................................................................................................................222
TÌNH HUỐNG 8...................................................................................................................................223
TÌNH HUỐNG 9...................................................................................................................................225
TÌNH HUỐNG 10.................................................................................................................................225
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................. 227
TÌNH HUỐNG 12.................................................................................................................................228
HỒI SỨC TÍCH CỰC – ICU........................................................................................................................229
TÌNH HUỐNG 1...................................................................................................................................229
TÌNH HUỐNG 2...................................................................................................................................230
TÌNH HUỐNG 3...................................................................................................................................231
TÌNH HUỐNG 4...................................................................................................................................232
TÌNH HUỐNG 6...................................................................................................................................234
TÌNH HUỐNG 7...................................................................................................................................235
TÌNH HUỐNG 8...................................................................................................................................236
TÌNH HUỐNG 9...................................................................................................................................237
TÌNH HUỐNG 10.................................................................................................................................238
TÌNH HUỐNG 11................................................................................................................................. 239
TÌNH HUỐNG 12.................................................................................................................................240

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang A


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG

DINH DƢỠNG
TÌNH HUỐNG 1
Trai, 18 tháng, 7kg, 72 cm
Biếng ăn, rối loạn tiêu hóa, bụng chƣớng, không tăng cân 3 tháng, mắt trũng, gầy, teo, tiền
sử tiêu chảy nhiều lần, bắt đầu ăn ít bột, ít thịt, ít béo từ tháng thứ 4, hiện tại còn bú mẹ. Phát triển
vận động, 3 tháng biết lật, 7 tháng bò, 9 tháng đứng đƣợc nhƣng hiện tại chƣa đi đƣợc.
Con 2/2 lúc sinh 3300kg
1. Phân loại dịnh dƣỡng, chẩn đốn, biện luận
2. Tính nhu cầu dinh dƣỡng và so với thực tế để điều chỉnh
3. Cho y lệnh 1 ngày. Trẻ nên điều trị ở cơ sở hay trung ƣơng
4. Tham vấn phòng ngừa cho bà mẹ
Hướng dẫn giải
1. Bé có dấu mất nƣớc => Cân nặng không mất nƣớc = 7 + 7x0,1 = 7,7 kg
2. CN/T < -3SD => Nhẹ cân nặng
CC/T < -3SD => thấp còi nặng
-2 SD < CN/CC < 2 SD => bình thƣờng
Chẩn đốn: Suy dinh dưỡng mạn tiến
triển
3. Cân nặng chuẩn 18 tháng: 11kg
Nhu cầu dinh dƣỡng = 1000 + 50 x 1 = 1050 kcal. (tính theo cơng thức Harris)
P = 1050/4 x 15% = 39 g
L = 1050/9 x 25% = 29 g
G = 1050/4 x 60% = 158 g

4. Y lệnh 1 ngày:
P: thịt heo nạt: 39 x 100/19 = 205 g
L: dầu ăn: 29g = 6 muỗng dầu ăn (muỗng 5ml)
G: Bột: 1050 x 0,6 / 250 = 2,52 chén bột (1 chén 250 kcal)
Chia làm 3 bữa chính bột thịt heo nạt. Ăn thêm rau xanh và trái cây. Bổ sung vitamin A,D/ ngày.
5. Tham vấn phịng ngừa cho mẹ:
TÌNH HUỐNG 2

Hướng dẫn giải
1. CN/T = -2 SD => Bình thƣơng.
CC/T = -2 SD => bình thƣờng.
CN/CC : -2SD – 2SD => Bình thƣờng.
Chẩn đốn: Trẻ bình thƣờng.
2. Cân nặng chuẩn 16 tháng: 10,2 kg.
Nhu cầu năng lƣợng = 1000 + 0,2 x 50 = 1010 kcal.
Giả sử 1 ngày bé ăn 1 chén cháo thịt heo và bú 200 ml sữa bình.
 Năng lƣợng thực tế mỗi ngày:
o 2 chén cháo thịt heo = 2 x (150 + 19/2 x 4 + 5x9) = 466 kcal
o 500 ml sữa = 0,65 x 500 = 325 kcal
o Tổng cộng: 791 kcal
NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 5


Cần điều chỉnh:
• 2,5 chén cháo thịt heo ( thêm 0,5 chén)
• 650 ml sữa (thêm 150 ml)
TÌNH HUỐNG 3

Hướng dẫn giải
1. SDD bào thai mức độ vừa: gặp ở trẻ đủ tháng, mẹ mác bệnh mạn tính, bệnh tim.
- CN 240gr <2500gr nhẹ cân.
- CC 46cm giảm (48-50cm)
- Vòng đầu bình thƣờng (34-35cm).
2 . - Hạ gluco rối loạn nhịp thở, co giật.
- Hạ Ca, cơn ngƣng thở, co giật.
- Hạ thân nhiệt, gây tử vong.
- Di chứng thần kinh và tâm thần đe doạ tƣơng lai trẻ.
- Dễ bị măc các bệnh nhiễm trùng sơ sinh, suy hô hấp sơ sinh,…
- Cho trẻ bú càng sơm càng tốt.
-

Mẹ ăn uống đầy đủkhơng kiêng khem để có đầy đủ sữa cho trẻ.
giữ ấm trẻ
Bổ sung các vitamin A D C B1 K1,…Ca. cho trẻ tăm nắng.
Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6th đầu, nếu đến tuổi ăn dặm, cho trẻ ăn dặm kết hợp với bú mẹ kéo
dài tới 2 tuổi.
chế biến thức ăn giàu dinh dƣỡng và hợp vệ sinh cho trẻ, đảm bảo đủ đạm béo bột và bổ sung nhiều
rau xanh trái cây cho trẻ.
Tiêm phòng vaccine đầy đủ cho trẻ.

NCNL trẻ ss: 110kcal.kg.24h
 NCNL thƣc tế 2,4 x 110= 264 kcal.
 NCNL lí thuyết 3 x 110= 330 kacl
Cần điều chỉnh là mỗi ngày cho trẻ bú khoang 500ml sữa mẹ, chia làm 14-16 lần trong ngày, mỗi lần bú từ
30-35ml sữa mẹ. Nếu sữa năng lƣợng cao trẻ bú khoảng 330ml mỗi ngày, chia làm 9 -11 lần, mỗi lần 3035ml.
TÌNH HUỐNG 4
Bé trai 18 tháng , 7kg , 7.2cm

1/ Phân loại dinh dƣỡng theo WHO:
CN/T < -3SD => nhẹ cân nặng
CC/T < -3SD => thấp còi nặng
CN/CC = -3SD => SDD cấp vừa – nặng
 SDD mạn, tiến triển mức độ nặng thể teo đét nghĩ do chế dộ ăn biến chứng chậm phát triển vận động
Biện luận :
CC/T bé này < -3 SD => SDD mân nặng (1)


CN/CC bé này = -3SD => SDD cấp mức độ vừa và sẽ tiến triển sang nặng nhanh chóng vì đang ở
mốc -3SD (2)
 Từ (1) và (2) => SDD man5 , tiến triển mức độ nặng
- Nghĩ SDD thể teo đét vì bé có các triệu chứng điển hình : mắt trũng , gầy, teo , bụng chƣớng , biến
ăn, rối loạn tiêu hóa thƣờng xuyên kết hợp với tiền sử chỉ bú mẹ mà ăn ít bột , ít thịt , ít béo, ít rau
từ tháng thứ 4.
- Nghĩ do chế độ ăn vì bé ăn ít các chất G, P, L từ tháng thứ 4
- Hiện tại 18 tháng nhƣng vẫn chƣa đi đƣợc => biến chứng chậm phát triển vận động
2/ Cân nặng chuẩn các bé trai 18 tháng là 11kg
 Nhu cầu năng lƣợng chuẩn = 1050 Kcal
- Glucid = 1050 x 60% = 630 Kcal
- Protid = ( 1050 x 13 %) / 4= 34 gram
- Lipid = ( 1050 x 17% ) / 9 = 31,5 gram
• Lƣu ý thấy Khoa lấy 60 :15 :25
 Nhu cầu theo kg 7kg => 100x 7 = 700 Kcal
 Vậy cần điều chỉnh = 1050 -700 = 350Kcal
3/ Trẻ SDD thể nặng nên đƣợc nhập viện để điều trị theo phân độ SDD nặng của WHO
- Nếu trẻ ăn đƣợc , phối hợp sữa F75 và ăn thêm
- Tổng năng lƣợng 1 ngày 1050 Kcal
- Cho bú 600ml sữa ( F75- chia làm 6 cữ)
 Năng lƣợng cần cho ăn = 1050 – 600x0,75= 600

Kcal Glucid = 600 x60% = 360 Kcal
Lipid = ( 600 x 27 %) / 9 = 18gram
Protod = (600 x 13 % ) / 4 = 19,5 gram
- Tổng lƣợng ăn thêm : 2 chén cháo ( 3 chén nhỏ) + 100gram thịt gà + 4 muỗng dầu
• Y lệnh 1 ngày:
+ Sữa F75 600ml
100ml x 6 bú mỗi 4 giờ
+ 1 chén cháo nấu với 35 gram thịt gà và 1,5 muỗng cà phê dầu x 3 lần ăn/ ngày
+ Thuốc:
1. Vitamin A 200.000UI
Uống 14 ngày
2. Kali clorid 500mg
1 viên x 2 uống
3. MgB6 475mg
½ viên x 2 uống
4. Folic acid 5mg
1 viên uống
5. Muncal 10ml
½ ống x 2 uống
6. Vitamin D3 ( Aquadetrim)
1 giọt x 2 uống
 TD biến chứng nhiễm trùng , hạ thân nhiệt để điều trị kịp thời
4/ Tham vấn phịng ngừa
- Chăm sóc trẻ bằng tình thƣơng của cha mẹ
- Khi xuất viện: giáo dục kiến thức dinh dƣỡng , cách chế biến thức ăn, hƣớng dẫn theo dõi biểu
đồ cân nặng và hẹn tái khám


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG

TÌNH HUỐNG 5
Bé trai 16 tháng tuổi, từ lúc sinh đến 12 tháng tuổi tăng cân tốt. Lúc 12 tháng tuổi trở đi, do công
việc mẹ phải cai sữa cho bé, cho bé ăn dặm thêm bằng cháo thịt – rau và bú sữa bình nhƣng cháu khơng
tăng cân từ đó đến nay.
Cháu đến khám trong tình trạng tỉnh táo, khơng sốt, tiếp xúc tốt, khơng phù; tim phổi bình thƣờng,
bụng mềm, gan lách không to; nặng 8,2kg; cao 75cm.
Tiền căn con 2/2, cân nặng lúc sinh 3200g.
a. Chẩn đoán/phân loại dinh dƣỡng cho bé này? Biện luận?
b. Tính nhu cầu năng lƣợng (lý thuyết và thực tế) để có sự điều chỉnh thích hợp.
c. Cho y lệnh xử trí cụ thể trong 1 ngày cho bé? Cần điều trị tại cơ sở hay tuyến trung ƣơng?
d. Hãy tham vấn những thông tin cần thiết cho bà mẹ để phòng bệnh cho bé.
Hướng dẫn giải
a. Phân loại dinh dƣỡng theo WHO:
-3SD< CN/T < -2SD  nhẹ cân
-2SD≤ CC/T <2SD  bình thƣờng
-2SD≤ CC/T <2SD  bình thƣờng
 Trẻ bị nhẹ cân
Tóm tắt bệnh án: bé trai 16 tháng tuổi, nặng 8,2kg, cao 75cm, qua thăm khám lâm sàng ghi nhận:
- Bé tỉnh táo, không sốt, tiếp xúc tốt, khơng phù
- Tim phổi bình thƣờng
- Bụng mềm, gan lách khơng to
- Tình trạng dinh dƣỡng: bé bị nhẹ cân, từ lúc 12 tháng tuổi không tăng cân nữa.
Chẩn đoán: Suy dinh dƣỡng sau sinh thể nhẹ ????
b. NCNL thực tế: 8,2 x 100 = 820 kcal
NCNL lý thuyết: bé trai 16 tháng cân nặng chuẩn 10,5kg  10 x 100 + 0,5 x 50 = 1025 kcal
 Cần bổ sung thêm 205 kcal/ngày
c. Thực đơn 1 ngày cho bé:
Bữa phụ: 120ml sữa + phô mai = 120 kcal

NL của các bữa chính: 1025 – 120 = 905 kcal
Tỉ lệ năng lƣợng : Glucid : Lipid : Protein = 60% : 25% : 15%
 Glucid: 543 kcal (tƣơng đƣơng 3 chén cháo)
Lipid: 226.25 kcal  cung cấp 25,14g lipid (tƣơng đƣơng 5 muỗng dầu)
Protein: 135,75kcal  cung cấp 34g protein (tƣơng đƣơng 100g thịt bò + 50g cá lóc)
Sáng: 1 chén cháo + 50g cá lóc + 1 muỗng dầu = 150 + ½ x 18 x 4 + 5 x 9 = 231 kcal
Trƣa: 1 chén cháo + 50g bò + 2 muỗng dầu = 150 + ½ x 21 x 4 + 2 x 5 x 9 = 282 kcal
Chiều: 1 chén cháo + 50g bị + 2 muỗng dầu = 150 + ½ x 21 x 4 + 2 x 5 x 9 = 282 kcal
Tối: 110 ml sữa năng lƣợng cao
Trƣờng hợp của trẻ này chỉ cần điều trị tại cơ sở vì trẻ chỉ mới bắt đầu có dấu hiệu suy dinh dƣỡng thể nhẹ
cân, chỉ cần thay đổi khẩu phần ăn, cung cấp đầy đủ năng lƣợng cho trẻ là trẻ có thể sớm cải thiện tình
trạng dinh dƣỡng của mình.
d. Những thơng tin cần tƣ vấn cho mẹ:
- Điều chỉnh chế độ ăn cho phù hợp với lứa tuổi của trẻ tại nhà
- Chăm sóc trẻ bằng tình thƣơng của cha mẹ: động viên, khuyến khích hoặc ép trẻ ăn
- Theo dõi sự tăng trƣởng của trẻ định kỳ và đƣa trẻ đến khám định kỳ tại phòng khám dinh
dƣỡng để đánh giá lại tình trạng dinh dƣỡng của trẻ

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 8


TÀI LIỆU NHI KHOA
TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG
TÌNH HUỐNG 6
Bé trai 18 tháng tuổi, biếng ăn, rối loạn tiêu hoá kéo dài, không lên cân 3 tháng nay nên mẹ đƣa bé
nhập viện. Khám hiện tại: bé tỉnh táo, không sốt, tiếp xúc chậm chạp, phù nhẹ mi mắt và mu bàn tay – bàn
chân, tiểu ít, nƣớc tiểu trong. Tim phổi bình thƣờng, bụng mềm, gan to – chắc, nặng 8,5kg, cao 72cm.

Tiền căn con 3/3, cân nặng lúc sinh 3300g. Trong 4 tháng đầu trẻ đƣợc bú mẹ hoàn toàn; đã ăn
thêm bột và cháo với đƣờng từ tháng thứ 4 đến nay và hiện vẫn còn bú mẹ. Bé biết lật lúc 3 tháng, 7 tháng
biết ngồi, 9 tháng đứng chựng đƣợc nhƣng từ đó đến nay bé vẫn chƣa biết đi và hầu nhƣ tăng cân rất chậm.
a. Chẩn đoán/phân loại dinh dƣỡng cho bé này? Biện luận?
b. Tính nhu cầu năng lƣợng (lý thuyết và thực tế) để có sự điều chỉnh thích hợp.
c. Cho y lệnh xử trí cụ thể trong 1 ngày cho bé?
Hướng dẫn giải
a. Phân loại dinh dƣỡng theo WHO:
-3SD< CN/T < -2SD  nhẹ cân
CC/T < -3SD  thấp còi nặng
-1SD < CN/CC < +0SD  bình thƣờng
 Suy dinh dƣỡng mạn tiến triển
Tóm tắt bệnh án: Bé trai 18 tháng tuổi, vào viện vì biếng ăn, rối loạn tiêu hố kéo dài, không tăng
cân trong 3 tháng nay. Qua thăm khám lâm sàng ghi nhận:
- Triệu chứng tiêu hoá: biếng ăn, rối loạn tiêu hoá kéo dài, gan to – chắc
- Triệu chứng phù: phù nhẹ mi mắt và mu bàn tay – bàn chân
- Tiểu ít, nƣớc tiểu trong
- Bé tỉnh táo, tiếp xúc chậm chạp
- Tình trạng dinh dƣỡng: SDD mạn tiến triển
- Phát triển vận động: biết lật lúc 3 tháng, 7 tháng biết ngồi, 9 tháng đứng chựng nhƣng hiện tại
chƣa biết đi  chậm phát triển vận động
- Tiền sử: Trong 4 tháng đầu trẻ đƣợc bú mẹ hoàn toàn; đã ăn thêm bột và cháo với đƣờng từ
tháng thứ 4 đến nay và hiện vẫn cịn bú mẹ
Chẩn đốn: Suy dinh dƣỡng thể phù
Biện luận:
- Trẻ dù vẫn còn bú sữa mẹ nhƣng lại đƣợc cho ăn sớm (bột và cháo với đƣờng) nên có tình trạng
thừa tinh bột
- Trẻ có tình trạng phù, rối loạn tiêu hố, gan to, tiểu ít, chậm phát triển về tinh thần và vận động
 đây là những biểu hiện của giai đoạn toàn phát
b. NCNL thực tế: 8,5 x 100 = 850 kcal

NCNL lý thuyết: bé trai 18 tháng cân nặng chuẩn 11 kg  10 x 100 + 1 x 50 = 1050 kcal
 Cần bổ sung thêm 200 kcal/ngày
c. Thực đơn 1 ngày cho bé:
Bữa phụ: 120ml sữa + phô mai = 120 kcal
NL của các bữa chính: 1050 – 120 = 930 kcal
Tỉ lệ năng lƣợng : Glucid : Lipid : Protein = 60% : 25% : 15%
 Glucid: 558 kcal (tƣơng đƣơng 3 chén cháo)
Lipid: 232.5 kcal  cung cấp 25,8g lipid (tƣơng đƣơng 5 muỗng dầu)
Protein: 139.5 kcal  cung cấp 34.88 g protein (tƣơng đƣơng 100g thịt bò + 50g cá lóc)
Sáng: 1 chén cháo + 50g cá lóc + 1 muỗng dầu = 150 + ½ x 18 x 4 + 5 x 9 = 231 kcal
Trƣa: 1 chén cháo + 50g bò + 2 muỗng dầu = 150 + ½ x 21 x 4 + 2 x 5 x 9 = 282 kcal
Chiều: 1 chén cháo + 50g bò + 2 muỗng dầu = 150 + ½ x 21 x 4 + 2 x 5 x 9 = 282 kcal
Tối: 135 ml sữa năng lƣợng cao
- Ngồi tính năng lƣợng để thiết lập thực đơn dinh dƣỡng phù hợp cho trẻ. Đối với tình trạng suy
dinh dƣỡng mạn tiến triển cần đánh giá thêm những vấn đề sau:
• Đánh giá dấu hiệu mất nƣớc của trẻ để bổ sung dịch kịp thời
• Xét nghiệm cơng thức máu, ion đồ máu
• Định lƣợng Glucose máu, canxi ion hố máu
• Cho uống vitamin A liều tấn cơng
• Uống Potassium KCl 1g/ngày x 7 ngày
NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 9


-

• Magnesium Mg 0,5g/ngày x 7 ngày
• Uống đa sinh tố

Theo dõi cân nặng mỗi ngày, sinh hiệu mỗi 8h

TÌNH HUỐNG 7
Bé trai 6 ngày tuổi (38 tuần tuổi thai), sinh mổ vì mẹ bị bệnh tim. Cân nặng lúc sinh 2400g, chiều
dài 46cm, vịng đầu 34cm.
a.
b.
c.
d.

Chẩn đốn/phân loại dinh dƣỡng cho bé này? Biện luận?
Trình bày các nguy cơ có thể xảy ra trên ca này?
Hãy tham vấn những thơng tin cần thiết cho bà mẹ để phịng bệnh cho bé.
Tính nhu cầu năng lƣợng (lý thuyết và thực tế) để có sự điều chỉnh thích hợp.
Hướng dẫn giải
a. Trẻ sinh đủ tháng (38 tuần tuổi thai)
Cân nặng < 2500g; chiều dài < 48 – 50cm; vòng đầu = 34cm  cân nặng giảm, chiều dài giảm,
vịng đầu bình thƣờng
 Chẩn đoán: Suy dinh dƣỡng bào thai thể vừa
Biện luận:
- Gọi là SDD bào thai vì trẻ sinh đủ tháng và cân nặng lúc sinh nhỏ hơn 2500g
- SDD thể vừa vì chỉ có cân nặng và chiều dài giảm cịn vịng đầu vẫn bình thƣờng
b. Các nguy cơ có thể xảy ra trên ca này:
- Hạ đƣờng huyết, gây co giật, rối loạn nhịp thở
- Hạ thân nhiệt dễ gây tử vong
- Hạ canxi máu gây co giật và cơn ngƣng thở
c. Những thông tin cần thiết cho bà mẹ để phòng bệnh cho bé:
- Sau sinh cần ủ ấm cho trẻ, cho trẻ nằm gần mẹ để giữ ấm.
- Theo dõi sát sao để phát hiện sớm và xử lý kịp thời khi có dấu hiệu trẻ bị hạ thân nhiệt hay hạ
đƣờng huyết, hạ canxi máu

- Cho trẻ bú sữa mẹ sớm, nhất là trong 30 phút đầu sau sinh để chống đói cho trẻ, tận dụng nguồn
sữa non của mẹ, bú nhiều cữ trong ngày để cung cấp đầy đủ năng lƣợng cần thiết cho trẻ. Tuỳ
tình trạng bệnh lý của mẹ, có thể cho trẻ bú bằng sữa có năng lƣợng cao để thay thế cho sữa mẹ
hoặc mẹ không đủ sức khoẻ cho bé bú.
- Chăm sóc rốn, tắm rửa cho trẻ hằng ngày bằng nƣớc sạch, tắm vào giờ ấm áp nhất trong ngày,
tránh tình trạng hạ thân nhiệt và tránh nhiễm trùng cho trẻ.
- Tiêm ngừa đầy đủ cho trẻ theo chƣơng trình tiêm chủng mở rộng.
- Bổ sung các vi chất đầy đủ cho trẻ, cho trẻ uống vitamin A 6 tháng/lần và uống vitamin D bổ
sung đúng cách, đồng thời cần cho trẻ ăn đủ dầu mỡ để hấp thu tốt các vitamin trên.
- Mẹ cũng cần bổ sung đầy đủ dinh dƣỡng, uống 200.000 vitamin A ngay sau sinh, uống thêm
vitamin D, bổ sung thực phẩm giàu sắt, canxi, phosphor,… để có đủ sữa và sữa giàu dinh dƣỡng
cho trẻ.
- Cho trẻ ăn dặm đúng đúng thời điểm cuối tháng thứ 6 đầu tháng thứ 7, cần cho trẻ ăn dặm với
đầy đủ các chất dinh dƣỡng cần thiết.
d. Nhu cầu năng lƣợng thực tế: trẻ sinh đủ tháng 100kcal/kg/ngày  240 kcal/ngày
Nhu cầu năng lƣợng theo lý thuyết: 100x2,5 = 250 kcal/ngày
Cần cung cấp thêm 10 kcal/ngày ????


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG

o

TÌNH HUỐNG 8
Bé gái, 16 tháng, nặng 6kg, cao 70cm.
Câu 1. Phân loại dinh dƣỡng theo WHO?
Câu 2. Hỏi tiền sử về dinh dƣỡng?
Câu 3. So sánh nhu cầu năng lƣợng thực tế với lý thuyết và điều chỉnh khi cần:

Sáng: 1/2 chén cháo thịt gà
Chiều: 1/2 chén cơm với thịt heo
Bữa phụ: Sữa chua 110ml
Chiều: 1 chén nui + 50gram thịt bò
Tối: 100ml sữa năng lƣợng cao
Hướng dẫn giải
Câu 1. Phân loại dinh dưỡng theo WHO:
CN/T < - 3SD:
Nhẹ cân nặng
- 2SD < CC/T < 2SD:
Bình thƣờng
CN/CC < - 3SD:
Gầy cịm nặng
Kết luận: SUY DINH DƢỠNG CẤP
Câu 2. Tiền sử dinh dưỡng:
Vitamin A:
• Mẹ có ăn thức ăn giàu vitamin A trong lúc mang thai và trong thời gian cho con bú khơng?
Có bổ sung vitamin A sau sanh hay khơng?
• Bé có đƣợc ăn thức ăn giàu vitamin A lúc ăn dặm hay khơng? Có bổ sung vitamin A mỗi 6
tháng hay khơng?
Vitamin D:
• Mẹ có tắm nắng lúc mang thai và sau khi sanh hay khơng?
• Trẻ có đƣợc tắm nắng mỗi ngày 15 – 20 phút từ lúc sanh đến 12 tháng hay khơng? Trẻ có
đƣợc cho thêm đầu, mỡ vào thức ăn khơng?
Canxi:
• Mẹ có ăn thức ăn giàu canxi hay bổ sung canxi uống trong lúc mang thai và trong thời gian
cho con bú khơng?
• Bé: Có đƣợc ăn thức ăn giàu canxi lúc ăn dặm hay không?
Thiếu máu thiếu sắt:
• Mẹ có ăn thức ăn giàu sắt hay uống viên sắt trong lúc mang thai và trong thời gian cho con

bú khơng?
• Bé: Có đƣợc ăn thức ăn giàu sắt lúc ăn dặm hay không?
Sữa mẹ: Mẹ có đủ sữa khơng (chất lƣợng và số lƣợng)? Có uống đủ 4 lít nƣớc/ngày khơng? Thời gian bú
mẹ bao lâu? Trẻ có đƣợc bú sữa non hay khơng?
Ăn dặm: Thời gian bắt đầu cho ăn dặm? Chất lƣợng và số lƣợng thức ăn? Thức ăn có đa dạng khơng?

o
o
o
o
o

Câu 3. Nhu cầu năng lƣợng thực tế:
Sáng: 1/2 x (cháo: 150Kcal) + (thịt gà: 20g/2 x 4) + (1 muỗng dầu ăn 5g x 9) = 117,5Kcal
Trưa: 1/2 x ((cơm: 200Kcal) + (thịt heo: 19g/2 x 4) + (1 muỗng dầu ăn 5g x 9) = 141,5Kcal
Phụ: 110ml sữa chua x 0,65 = 71,5Kcal
Chiều: (Nui: 200Kcal) + (thịt bò 21g/2 x 4) + (1 muỗng dầu ăn 5g x 9) = 287Kcal
Tối: 100ml sữa cao năng lƣợng x 1 = 100Kcal

o

o

o

o

o

Nhu cầu năng lƣợng thực tế = 117,5 + 141,5 + 71,5 + 287 + 100 = 717,5Kcal

Nhu cầu năng lƣợng lý thuyết:
Tính theo cơng thức Holliday – Segar: 100 x 10kg =1000Kcal
Năng lƣợng thiếu: 1000 – 717,5 = 282,5Kcal
Điều chỉnh:
Tăng sữa cao năng lƣợng lên 200ml x 1 = 200 Kcal
Năng lƣợng cần thêm: 1000 – 200 = 800Kcal
Protein:
15% x 800 = 120Kcal → 120/4 = 30g = khoảng 142g thịt bò hoặc 150g lƣơn…
Lipid:
25% x 800 = 120Kcal → 120/9 = 22,2g = khoảng hơn 4 muỗng cà phê dầu ăn
Glucid:
60% x 800 = 480Kcal khoảng 2,5 chén cơm hoặc 3,2 chén cháo hoặc nui…
NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang
11


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG

TÌNH HUỐNG 9
Bé trai 6 ngày tuổi (thai 38 tuần tuổi), sinh mổ vì mẹ bị bệnh tim. Cân nặng lúc sinh 2400g,
chiều dài 46cm, vịng đầu 34cm.
Câu 1. Chẩn đốn/phân loại dinh dƣỡng cho bé này? Biện luận?
Câu 2. Trình bài các nguy cơ có thể xảy ra trên ca này?
Câu 3. Hãy tham vấn thông tin cần thiết cho bà mẹ để phịng bệnh?
Câu 4. Tính nhu cầu năng lƣợng (lý thuyết và thực tế) để có sự điều chỉnh thích hợp?

BÀI LÀM
Câu CN 2400gr < 2500gr: Nhẹ cân → Giảm
1.
CC 46cm < 48 – 50cm → Giảm
Vịng đầu 34-35cm → Bình thƣờng
Kết luận: SDD BÀO THAI MỨC ĐỘ VỪA
Biện luận: Bé có cân nặng giảm, chiều cao giảm, vịng đầu bình thƣờng đủ tiêu chẩn chẩn đoán
SDD bào thai mức độ vừa gặp ở trẻ đủ tháng. Mẹ bé mắc bệnh mãn tính trong thời gian mang thai, mẹ mác
bệnh mạn tính, bệnh tim.
Câu 2. Các nguy cơ có thể xảy ra trên ca này:
- Hạ Glucose rối loạn nhịp thở, co giật.
- Hạ Canxi máu gây cơn ngƣng thở, co giật.
- Hạ thân nhiệt dễ gây tử vong.
- Di chứng thần kinh và tâm thần đe doạ tƣơng lai trẻ.
- Dễ bị măc các bệnh nhiễm trùng sơ sinh, suy hô hấp sơ sinh,…
Câu 3: Tham vấn thông tin cần thiết cho bà mẹ để phòng bệnh:
-

Cho trẻ bú càng sơm càng tốt.
Mẹ ăn uống đầy đủ không kiêng khem để có đầy đủ sữa cho trẻ.
Giữ ấm trẻ
Bổ sung các vitamin A, D, C, B1, K1, Ca….. cho trẻ tắm nắng.
Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, nếu đến tuổi ăn dặm, cho trẻ ăn dặm kết hợp với bú mẹ
kéo dài tới 2 tuổi.
Chế biến thức ăn giàu dinh dƣỡng và hợp vệ sinh cho trẻ, đảm bảo đủ đạm béo bột và bổ sung nhiều
rau xanh trái cây cho trẻ.
Tiêm phòng vaccine đầy đủ cho trẻ.

Câu 4.
Nhu cầu năng lƣợng lý thuyết: Trẻ sơ sinh = 110 Kcal/kg/24 giờ → 3kg x 110 = 330 Kcal

Nhu cầu năng lƣợng thực tế = 2,4kg x 110 = 264 Kcal
Cần điều chỉnh: Mỗi ngày cho trẻ bú khoảng 500ml sữa mẹ, chia làm 14 – 16 lần trong ngày, mỗi
lần bú từ 30 – 35ml sữa mẹ. Nếu sữa năng lƣợng cao trẻ bú khoảng 330ml mỗi ngày, chia làm 9 – 11 lần,
mỗi lần 30-35ml.

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang
12


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG

TÌNH HUỐNG 10
Bé trai 16 tháng tuổi, từ lúc sinh đến 12 tháng tuổi tăng cân tốt. Lúc 12 tháng tuổi trở đi mẹ bânj
công việc nên cai sữa cho bé, cho bé ăn dặm thêm cháo thịt rau và bú sữa bình, bé khơng tăng cân từ
đó đến nay.
Bé đến khám với tình trạng tỉnh táo, không sốt, tiếp xúc tốt, không phù, tim phổi bình thường,
bụng mềm, gan lách khơng to, nặng 8,2kg, cao 75cm.
Tiền căn con 2/2, cân nặng lúc sinh 3200g.
Câu 1. Chẩn đoán/phân loại dinh dƣỡng cho bé này? Biện luận?
Câu 2. Tính nhu cầu năng lƣợng (lý thuyết và thực tế) để có sự điều chỉnh thích hợp?
Câu 3. Cho y lệnh xử trí cụ thể 1 ngày cho bé? Cần điều trị tại cơ sở hay trung ƣơng?
Câu 4. Hãy tham vấn thông tin cần thiết cho bà mẹ để phòng bệnh cho bé?
Hướng dẫn giải
Câu 1. Phân loại dinh dưỡng
CN/T = - 2SD → Bình thƣờng

CC/T = - 2SD → Bình thƣờng
- 2SD < CN/CC < 2SD → Bình thƣờng
Kết luận: BÉ BÌNH THƢỜNG
Câu
2.

ngày:

-

Cân nặng chuẩn 16 tháng: 10,2 kg
Nhu cầu năng lƣợng lý thuyết = 1000 + 0,2 x 50 = 1010 Kcal
Giả sử 1 ngày bé ăn 2 chén cháo thịt heo và bú 500ml sữa cơng thức thì năng lƣợng thực tế mỗi
o
o
o
o

2 chén cháo thịt heo = 2 x (150 + 19/2 x 4 + 5 x 9) = 466 Kcal
500ml sữa = 500 x 0,65 = 325 Kcal
Tổng cộng = 466 + 325 = 791 Kcal
Thiếu năng lƣợng = 1010 – 791 = 219 Kcal

Câu 3. Y lệnh trong 1 ngày
Tăng sữa công thức lên 650ml x 0,65 = 422 Kcal
Năng lƣợng thức ăn cần = 1010 – 422 = 588 Kcal
Protein → Thịt nạt heo: 15% x 588 = 88,2 Kcal → 88,2/4 = 22gr
Lipid → Dầu ăn: 25% x 588 = 147 Kcal → 147/9 = 16,3gr (hơn 3 muỗng cà phê dầu ăn)
Glucid → Cháo: 60% x 588 = 352 Kcal → 2,5 chén cháo (1 chén cháo 150 Kcal)
Chia làm 3 bữa chính cháo thịt nạt heo. Ăn thêm rau xanh và trái cây. Bổ sung vitamin A, D.

Câu 4. Tham vấn thông tin cần thiết cho bà mẹ:
Theo dõi cân nặng hàng tháng, đo chiều cao hàng tháng.
Hƣớng dẫn cho bà mẹ biết dùng các thức ăn có sẵn tại địa phƣơng, phối hợp các thức ăn khác nhau để bổ
sung cho nhau, thay đổi nhiều loại thực phẩm. Ăn thức ăn tƣơi, tự nhiên. Không kiêng cử.
Khuyết khích trồng rau, cây ăn trái.
Vƣờn – ao – chuồng để cải thiện thành phần dinh dƣỡng trong bữa ăn.
Bảo quản tốt thức ăn, tránh nhiễm khuẩn

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang
13


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG

TÌNH HUỐNG 11
Trai, 18 tháng, 7kg, 72cm. Biếng ăn, rối loạn tiêu hóa, bụng chƣớng, không tăng cân 3 tháng, mắt
trũng, gầy teo, tiền sử tiêu chảy nhiều lần, bắt đầu ăn ít bột, ít thịt, ít béo từ tháng thứ 4, hiện tại còn bú mẹ.
Phát triển vận động, 3 tháng biết lật, 7 tháng bò, 9 tháng đứng đƣợc nhƣng hiện tại chƣa đi đƣợc.Con 2/2
lúc sinh 3300kg.
Câu 1. Phân loại dịnh dƣỡng, chẩn đốn, biện luận?
Câu 2. Tính nhu cầu dinh dƣỡng và so với thực tế để điều chỉnh?
Câu 3. Cho y lệnh 1 ngày. Trẻ nên điều trị ở cơ sở hay trung ƣơng?
Câu 4. Tham vấn phòng ngừa cho bà mẹ?
Hướng dẫn giải
Câu 1. Phân loại dinh dƣỡng

CN/T < -3SD → Nhẹ cân nặng
CC/T < -3SD → Thấp cịi nặng
- 2SD < CN/CC < 2SD → Bình thƣờng
Kết luận: SUY DINH DƢỠNG MẠN TIẾN TRIỂN
Câu 2. Cân nặng chuẩn 18 tháng: 11kg
Nhu cầu năng lƣợng lý thuyết = 1000 + 50 x 1 = 1050 Kcal.
Protein = 15% x 1050/4 = 39 g
Lipid = 25% 1050/9 = 29 g
Glucid = 60% x 1050/4 = 158 g
Giả sử 1 ngày bé ăn 1 chén cháo thịt bò và bú 300ml sữa công thức
Năng lƣợng thực tế mỗi ngày:
o 2 chén cháo thịt bò = (150 + 21/2 x 4 + 5 x 9) = 237 Kcal
o 300ml sữa = 300 x 0,65 = 195 Kcal
o Tổng cộng = 237 + 195 = 432 Kcal
o Thiếu năng lƣợng = 1050 – 432 = 618 Kcal
Câu 3. Y lệnh trong 1 ngày

-

Tăng sữa công thức lên 600ml x 0,65 = 390 Kcal
Năng lƣợng thức ăn cần = 1050 – 390 = 660 Kcal
Protein → Thịt bò: 15% x 660 = 99 Kcal → 99/4 = 24,75gr
Lipid → Dầu ăn: 25% x 660 = 165 Kcal → 165/9 = 18,3gr (gần 4 muỗng cà phê dầu ăn)
Glucid → Cháo: 60% x 660 = 396 Kcal → 2,7 chén cháo (1 chén cháo 150 Kcal)
Chia làm 3 bữa chính cháo thịt bị. Ăn thêm rau xanh và trái cây. Bổ sung vitamin A, D.
Câu 4. Tham vấn thông tin cần thiết cho bà mẹ:
Theo dõi cân nặng hàng tháng, đo chiều cao hàng tháng.
Hƣớng dẫn cho bà mẹ biết dùng các thức ăn có sẵn tại địa phƣơng, phối hợp các thức ăn khác nhau để bổ
sung cho nhau, thay đổi nhiều loại thực phẩm. Ăn thức ăn tƣơi, tự nhiên. Không kiêng cử.
Khuyết khích trồng rau, cây ăn trái.

Vƣờn – ao – chuồng để cải thiện thành phần dinh dƣỡng trong bữa ăn.
Bảo quản tốt thức ăn, tránh nhiễm khuẩn.

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 14


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG DINH DƢỠNG

TÌNH HUỐNG 12
Bé trai 16 tháng, 7kg, cao 70cm
Câu 1. Phân loại dinh dƣỡng theo WHO?
Câu 2. Hỏi tiền sử dinh dƣỡng?
Câu 3. Tính nhu cầu năng lƣợng?
Câu 4. Nhu cầu nƣớc?
Câu 5. Muối kháng, vitamin A, D?
Câu 6. Biết rằng trẻ uống 400ml sữa tƣơi 1 ngày?
Câu 7. Tính bữa ăn cụ thể cho trẻ 1 ngày?
Hƣớng dẫn giải
Câu 1. Phân loại dinh dưỡng theo
WHO CN/T < - 3SD → Nhẹ cân
nặng CC/T < - 3SD → Thấp còi
nặng
- 3SD < CN/CC < - 2SD → Gầy còm nặng
Kết luận: SUY DINH DƢỠNG MẠN TIẾN TRIỂN
Câu 2. Tiền sử dinh dưỡng

o Vitamin A:

•
•

o Vitamin D:

o Canxi:

•
•

Mẹ có ăn thức ăn giàu vitamin A trong lúc mang thai và trong thời gian cho con bú khơng?
Có bổ sung vitamin A sau sanh hay khơng?
Bé có đƣợc ăn thức ăn giàu vitamin A lúc ăn dặm hay khơng? Có bổ sung vitamin A mỗi 6
tháng hay khơng?
Mẹ có tắm nắng lúc mang thai và sau khi sanh hay khơng?
Trẻ có đƣợc tắm nắng mỗi ngày 15 – 20 phút từ lúc sanh đến 12 tháng hay khơng? Trẻ có
đƣợc cho thêm đầu, mỡ vào thức ăn khơng?

•

Mẹ có ăn thức ăn giàu canxi hay bổ sung canxi uống trong lúc mang thai và trong thời gian
cho con bú khơng?
• Bé: Có đƣợc ăn thức ăn giàu canxi lúc ăn dặm hay không?
o Thiếu máu thiếu sắt:
• Mẹ có ăn thức ăn giàu sắt hay uống viên sắt trong lúc mang thai và trong thời gian cho con
bú khơng?
• Bé: Có đƣợc ăn thức ăn giàu sắt lúc ăn dặm hay khơng?
o Sữa mẹ: Mẹ có đủ sữa khơng (chất lƣợng và số lƣợng)? Có uống đủ 4 lít nƣớc/ngày khơng? Thời gian bú

mẹ bao lâu? Trẻ có đƣợc bú sữa non hay khơng?
o Ăn dặm: Thời gian bắt đầu cho ăn dặm? Chất lƣợng và số lƣợng thức ăn? Thức ăn có đa dạng khơng?
Câu 3. Cân nặng chuẩn của bé: 10,5kg
Nhu cầu năng lƣợng lý thuyết = 1000 + 0,5 x 50 = 1025 Kcal
Protein: 15% x 1025 = 153,8Kcal → 153,8/4 = 38,4g
Lipid: 25% x 1025 = 256,3Kcal → 256,3/9 = 28,5g
Glucid: 60% x 1025 = 615Kcal → Hơn 4 chén cháo hoặc 3 chén cơm
NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 15


Câu 4. Nhu cầu nước: 7kg x 100ml = 700ml/ngày
Câu 5. Nhu cầu muối kháng, vitamin A, D
o Muối khống:
• Na: 2mEq/kg/24 giờ
• K: 1,5mEq/kg/24 giờ
• Ca: 0,3 – 0,6g/24 giờ
• P: 0,15 – 0,3g/24 giờ
• Ca/P = 2 hấp thu Ca tốt hơn
o Vitamin A, D (trẻ 1 – 3 tuổi)
• Vitamin A: 2000đv
• Vitamin D: 400đv
Câu 6. Trẻ uống 400ml sữa tƣơi 1 ngày = 400 x 0,65 = 260Kcal
Nhu cầu năng lƣợng thức ăn = 1025 – 260 = 765Kcal
heo

Protein: 15% x 765 = 114,8Kcalo → 114,8/4 = 28,7g → Khoảng 136,7g thịt bò hoặc 151,1g thịt
Lipid: 25% x 765 = 191,3Kcal → 191,3/9 = 21,3g → Hơn 4 muỗi cà phê dầu ăn

Glucid: 60% x 765 = 459Kcalo → Khoảng 2,5 chén cơm hoặc 3 chén cháo, nui, phở…


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG HƠ HẤP

HƠ HẤP
TÌNH HUỐNG 1

Hướng dẫn giải
Tóm tắt
BN nam 7 tháng NV vì lí do: ho , sốt. Qua hỏi bệnh thăm khám LS ghi nhận
- HCNT: sốt, li bì
- HC tắt nghẽn đƣờng hh dƣới: khị khè, ran ẩm,ran nổ ran rít
- HC SHH : mạch 110, thở 65 l/p, thở rút lõm ngực, tím mơi
- TC viêm long đƣờng hơ hấp : ho khan, sổ mũi, sốt nhẹ

-

1. ∆sb: viêm phổi nghĩ do phế cầu có suy hơ hấp mức độ vừa. TD nhiễm trùng huyết
∆pb:
Biện luận:
Nghĩ viêm phổi vì bé có các TC nhƣ ho đàm, sốt, thở nhanh , suy hô hấp, và nghe phổi có
ran nổ.
Nghĩ do phế cầu vì bé nằm trong độ tuổi từ 3 tháng đến 12 tháng tác nhân chủ yếu là phế cầu
( theo Kendig 2012) , khởi đầu bằng các TC nhiễm siêu vi đƣờng hơ hấp trên, sau đó đột ngột
sốt cao 39 độ, phổi có ran, tím mơi.
Nghĩ suy hơ hấp múc độ vừa vì bé li bì , nhịp thở tăng 30%, nhịp tim nhanh và có co kéo cơ hơ
hấp phụ.

TD nhiễm trùng huyết vì bé sốt cao 39 độ, tri giác li bì, tim nhanh, thở nhanh cần làm thêm cấy
máu để xác định
2. Các CLS:
Chẩn đoán : CTM: BC , % đa nhân trung tính
XQ phổi
CRP, procalcitonin, cấy máu
Xử trí: khí máu đm, cấy đàm làm kháng sinh đồ, điện giải, ion đồ.
3. Xử trí cụ thể
Thở oxy qua canula 1 lit/phút
Ceftriaxon 480mg (TMC) 1 lần/ngày
Ventoline 2,5mg . Nacl 0.9% (PKD) x3 lần/ngày
Paracetamol 90mg (u) x 3
Ho astex 5ml x 3 (u)

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 17


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG HƠ HẤP

TÌNH HUỐNG 2
Bé 18 tháng, 10 kg.
Ngày 1: Sốt nhẹ, ho, sổ mũi.
Ngày 3: Sốt cao 39 độ, đừ, thở mệt, ho đàm nhiều.
1. Cần hỏi thêm tiền sử, bệnh sử gì để chẩn đoán (8 câu)
2. Tuyến dưới chẩn đoán “Viêm phổi biến chứng SHH mức độ TB”. Nêu các dấu hiệu để đưa ra

chẩn đốn trên.
3. CLS tại phịng cấp cứu.
4. Điều trị cụ thể, xử trí tại phịng cấp cứu.
Hướng dẫn giải

-

-

-

1. Hỏi thêm:
Bệnh sử:
Ho: thời gian ho, thời điểm, tính chất ho (ho có đàm khơng, đàm màu gì – màu rỉ sét gợi ý nguyên nhân
do Phế cầu), yếu tố khởi phát ho.
Triệu chứng toàn thân : bú, uống nƣớc, chơi, ngủ.
Tính chất của nƣớc mũi: màu, đặc hay lỗng, trong hay đục.
Sốt: Thời gian sốt, tính chất, diễn biến gợi ý tác nhân gây bệnh là vi khuẩn hay virus.
Xử trí sốt tại nhà nhƣ thế nào? Có hạ sốt khơng?
Tiệu chứng kèm theo:
o Có nhọt da, có đau nhức cơ xƣơng khớp không? => gợi ý tụ cầu.
o Khàn tiếng, khó thở hít vào => gợi ý Haemophilus influenza.
Tiền sử:
Trƣớc đây có từng bị hít sặc thức ăn hoặc các thức khác không? (phân biệt với viêm phổi hít)
Trẻ có hay bị trào ngƣợc thức ăn ra ngồi khơng (phân biệt với GERD).
Trẻ có khị khè khó thở tái đi tái lại nhiều lần không (phân biệt với hen phế quản)
2. “Viêm phổi biến chứng SHH mức độ TB”
Viêm phổi:
Hội chứng nhiễm trùng: sốt, lừ đừ.
Triệu chứng tại phổi: ho đàm, ran phế nang, hội chứng đông đăc.

SHH mức độ TB: Thở mệt, lừ đừ, tăng nhịp thở 30-50%, co kéo cơ hô hấp phụ, nhịp tim
nhanh, huyết áp tăng.
3. CLS tại khoa cấp cứu:
Xquang ngực thẳng, nghiêng.
Cơng thức máu.
CRP.
4. Xử trí tại cấp cứu:
Hỗ trợ hơ hấp: Thở Oxy qua canula 1 l/p
Hạ sốt: Efferalgan 150 mg 1 viên (NHM) Lau
mát tích cực.

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 18


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG HƠ HẤP

TÌNH HUỐNG 3

Hướng dẫn giải
-

-

1. VP nghĩ do phế cầu biến chứng SHH mức đọ vừa (WHO)/ Suy tim toàn bộ độ II theo Ross.
Nghĩ VP do Phế cầu trẻ 2 tuổi có sốt nhẹ, ho, khó thở sổ mũi, thở nhanh 45 l.p trên cơ địa bị suy tim dễ

nhiễm trùng.
Biến chứng SHH mức đọ vừa: trẻ khó thở, tím tái, vã mồ hơi vật vã kích thích, thở 45 l.p
SuY tim tồn bộ: khó thở mêt, da xanh tái, ẩm mồ hơi tim mạch nhanh 165 l.p , tim tăng động tiếng ngựa
phi, gan to mềm khoảng 4cm dƣới bờ sƣờn.
2. Khám lâm sang
Cơ năng: ho từng cơn hay liên tục, có đàm hay không, ho nhiều hơn khi nào.
Sốt liên tục hay từng cơn, đáp ứng thuốc hạ sốt hay không.
- Khó thở nhƣ thế nào hay thì hay 1 thì. Khi nào khó thở hay khó thở cả nằm yên. - - Ăn uống hay bú có
mệt khơng. thời bú hay ăn có kéo dài hay khơng. Khi nào tháy trẻ tím tái vã mồ hơi.
Trẻ có đau đầu chóng mặt nơn ói hay khơng.
Thực thể : - Khám phổi: ran phổi: ẩm nổ , ẩm, th ở co k éo c ơ h ô h ấp ph ụ
Khám tim: nh ịp tim, ti ếng tim b ất thu ƣ ờng v à b ệnh l ý, âm th ổi, hazert, bi ến d ạng l ồng ng ực
Kh ám b ụng: b ụng ch ƣ ớng, gan to TMC n ổi.
Ph ù.
CLS VP
CTM t ăng BC > 10000 ch ủ y ếu NEu
CRP >20mg/l ngh ĩ nhi ều vi khu ẩn.
C ấy m áu v à đ àm d ƣơng t ính.
Xquang: t ăng tu ần ho àn ph ổi ra 1/3 ngo ài ph ế tr ƣ ờng. t ăng đ ậm r ốn ph ổi. th âm nhi ễm lan ra 2 ph
ế tr ƣ ờng.
X ét nghi ệm d ịch kh í ph ế qu ản NTA: >25 tb BC, <10 tb l át r ồi đem l àm nhu ộm gram, c ấy v à l àm
KSD.
Ph ản ứng ng ƣng k ết h ạt Latex n ƣ ớc ti ểu v à huy ết thanh (+).
CLS SUY TIM
Xq: b óng tim to >=0.55, d ãn cung th ất tr ái, ĐMC, ĐMP, ăng tuần hoàn phổi, h ẹp cung ĐMC, ĐMP,..
SÂ: v ị tr í k ích thu ƣ ớc l ỗ th ông, hu ƣ ớng lu ồng th ông, b ất thu ƣ ờng m ạch m áu, van tim, ch ức n
ăng th ất tr ái, t ăng áp ĐMP,…
ECG: d ày nhĩ và th ất, nhịp nhanh thất v à kịch phát trên thất, block nhĩ thất,..
Ion đ ồ( gi ảm Na, K,..), kh í m áu ĐM( toan chuy ển ho á: ph<7,25, PaO2<60mmHg,
PaCO2 >45mmHg)

Đo SaO2, CVP,..

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 19


Điều trị VP
Cefotaxim 50-100mg.kg.ng ày chia l àm 3l TMC
Pararcetamol 10-15mg.kg.l ần
Nacl 3 % nhỏ mũi 1-2 giọt
Điều trị ST:
Hạn ch ế mu ối n ƣ ớc cho tr ẻ: mu ối <2g.ng ày, n ƣ ớc 3/4 nhu c ầu h ằng ng ày.
Furosemide 1-2mg.kg.ng ày
Digoxin 20-40 mcg.kg. ng ày. L ấy ½ li ều n ày u ống. Li ều duy tr ì ¼ li ều tr ên sau 8h v à 16h.
Theo doic K m áu, ECG, n ồng đ ọ digoxin trong m áu tr ánh ng ộ đ ộc.
Captopril 0,15-0,2mg.kg.li ều kh ởi đ ầu.
TÌNH HUỐNG 4
Bé trai , 3 tháng, 5,3 kg , vào viện sốt + thở mệt
1/
Cách 1:
Viêm phổi nặng ( theo ARI ) nghĩ do tụ cầu biến chứng suy hô hấp cấp mức độ trung bình- nặng +
theo dõi nhiễm trùng huyết + viêm mô tế bào vùng mông nghĩ do tụ cầu
Cách 2:
Viêm phế quản phổi nghĩ do tụ cầu biến chứng suy hơ hấp trung bình – nặng + theo dõi nhiễm
trùng huyết + theo dõi viêm phổi thùy + viêm mô tế bào do tụ cầu

-

-

Phân biệt: Viêm phổi do phế cầu
 Biện luận:
Viêm phổi nặng: thở nhanh + co kéo cơ hô hấp phụ
SSHH tb- nặng : co kéo cơ hô hấp phụ + phập phồng cánh mũi – tím tái
Nghĩ do tụ cầu : nhọt da ỡ mơng . Tuy nhiên có thể là độc lập với nhau => không loại trừng nguyên nhân
thƣờng gặp của viêm phổi loại phế cầu
Theo dõi nhiễm trùng huyết : sốt cao , vẻ mặt nhiễm trùng nhiễm độc , thở nhanh + 2 ổ nhiễm trùng ở da
và phổi
Theo dõi viêm phổi thùy : HC đông đặc
Viêm mô tế bào da mông nghĩ tụ cầu: tụ cầu chen tiến nhanh, rầm rộ, sốt cao, đẽ biểu hiện nhiễm trùng
máu
Tiêu lỏng có thể là triệu chứng của viêm phổi có thể là TCC tuy nhiên chƣa khai thác số lần đi tiêu nên
chƣa chuẩn đoán đƣợc
2/ CLS
CTM: chú ý BC ( New), Hb
Xquang ngực thẳng: hình ảnh non phổi đậm, thâm nhiễm lan tỏa, phát sinh mạch máu ra 1/3 ngồi,
khối mờ cả 1 thùy phổi (P), hình ảnh tràn dịch màng phổi
CRPL: phát triển cao ?
Procalcitonon: T > 2ng lml ?
Hút dịch phế quản ETA cấy làm vi sinh/KSD
Cấy máu tìm tác nhân + KSD
Cấy vi khuẩn vùng nhọt mơng
Khi máu động máu: Đánh giá tình trạng SHH, máu
3/
Hình ảnh Xquang cho thấy viêm phổi thùy + viêm lan tỏa 2 phổi
BC: 24000/mm3 Newtophil tăng. Dấu hiệu nhiễm trùng, bạch cầu phát triển cao gợi ý nhiễm trùng
máu
KMDM: nhiễm toan, suy hô hấp trong -> Thở nhanh PACO2 khơng cao lắm -> khơng giải thích

đƣợc pH=7,3 -> TD toan chuyển hóa (HCO3)
Chẩn đốn: Viêm phổi nặng( Theo ARI) nghĩ do TC b/c mức độ trung bình + viêm phổi thùy trên
bên (P) + D nhiễm trùng huyết –> TD toan chuyển hóa - Viêm mơ tế bào vùng mông nghĩ do tụ
cầu


-

Xử trí
Chuyển phịng bệnh nặng
Thở oxy canula 1l/phút
Ceftuaxone 1g
0,5g (TMC)
Vancomycim 0,5g lấy 100mg pha gluce 3/. Đủ 20ml (TTM/BTTĐ) 20ml/h mỗi 8h
Sacendol 80mg 3 gói 1 gói
uống khi sốt
Disolvan SP 1,25ml x 2
uống
Bioflora 100mg 1 gói x
2 uống
TD tự giác, to , nhịp thở, công thở, số lần tiêu lỏng/ t/c phân, dấu hiệu nặng
Vệ sinh mông bằng NaCl 9% 2 lần/ngày
TÌNH HUỐNG 5

-

-

Hướng dẫn giải
1. Chẩn đốn: Cơn hen cấp mức độ nặng yếu tố khởi phát nhiễm siêu vi hô hấp. Biện luận ngắn gọn

chỗ này!
Biện luận:
Nghĩ cơn hen cấp: bé có hội chứng tắt nghẽn: khó thở, ran ngáy ran rít, cha bị hen, dị ứng hải sản tiêu
chuẩn chẩn đốn cơn hen 2020
-Khị khè kèm khó thở thì thở ra
-Ran rít 2 phổi
-Tiền sử
+Cơn hen tái phát đáp ứng với phun sal
+ dị ứng bản thân or gia đình
Nghĩ mức độ nặng: bé tỉnh, trả lời câu hỏi ngắn, nhịp thở 47% (tăng >50%), co kéo cơ liên sƣờn, mạch
120l/p, SpO2 93%
Nghĩ YTKP là nhiễm siêu vi hơ hấp trên do trƣớc đó bé có viêm long hh trên: hắt hơi, chảy mũi ít, khơng
sốt, cùng ngày nhập viện có ho nhiều hơn và sốt nhẹ 38,5


2.
Xử trí:
Hƣớng xử trí:
- Nhập cấp cứu
- Thở oxy qua canula 5lit/phut, duy trì SpO2 >=95%
- PKD Salbutamol 0,15mg/kg/lần mỗi 20p trong giờ đầu
- PKD Ipratropium 500mcg/lần mỗi 20p trong giờ đầu
- Thiết lập đƣờng truyền tĩnh mạch
- Hydrocortison TM 5mg/kg/lần mỗi 6 giờ
- Theo dõi DHST, SpO2 mỗi 15p
- Paracemol 10-15mg/kg uống hạ sốt
- Làm các xét nghiệm thƣờng quy và chẩn đốn Xử
trí cụ thể:
Đề khơng thấy u cầu nhƣng nếu có thể viết y lệnh cụ thể!
THUỘC BÀI NHỚ ĐÚNG PHÁC ĐỒ LÀ ĐƢỢC!

3. Xử trí tiếp theo:
- Chuyển hồi sức
- Tiếp tục thở oxy 5 lít/phút
- Tiếp tục PKD salbutamol kết hợp Ipratropium mỗi 4-6 giờ trong 24 giờ đầu
- Tiếp tục TM Hydrocortison mỗi 6 giờ trong 24 giờ đầu
- Magnesium sulfate 50mg/kg TTM trong 20p
- Xét nghiệm khí máu
- Theo dõi DHST, SpO2 mỗi giờ cho đến khi hết khó thở

Tiên lƣợng: nặng do khơng đáp ứng hồn tồn với điều trị ban đầu, cần xem xét chuyển khoa
hồi sức.
Phác đồ Bộ Y tế năm 2016, học và viết đƣợc y lệnh cụ thể trên lâm sàng. Anh đƣa sẵn cho cƣng luôn, phác
đồ này hƣớng dẫn theo từng bƣớc: ban đầu xử trí sau, sau đó đánh giá lại và có hƣớng xử trí tiếp theo. Nói
chung đọc các tài liệu hay đồng thuận khác đơi khi có khác chút đỉnh cũng đừng bỡ ngỡ tại lâm sàng không
coq lý tƣởng nhƣ vậy,tùy bệnh cảnh mà xử lý, miễn sao cơ bản nắm là đƣợc!


TÀI LIỆU NHI KHOA

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

TÌNH HUỐNG HƠ HẤP

Trang 23


4. Đo hơ hấp ký ngồi cơn:
- FEV1/FVC > 90% : bình thƣờng, khơng rối loạn thơng khí tắt nghẽn. tuy nhiên, cũng có

thể do giảm thơng khí khơng điển hình, tức là FEV1 và FVC cũng giảm nên FEV1/FVC
bình thƣờng.
- FEV1 tăng 200ml sau khi sử dụng salbutamol -> Test giãn phế quản dƣơng tính

Hen phế quản (rối loạn thơng
khí tắc nghẽn hồi phục hồn tồn)
Nói cái của cƣng trƣớc rồi them cái này nữa:
Theo hƣớng dẫn của Bộ Y tế năm 2016 (trích dẫn chỗ HH ký thơi)

Kết hợp với GINA 2019 về hƣớng dẫn xử trí và dự phòng hen cho ngƣời lớn và trẻ em trên 5 tuổi


TÀI LIỆU NHI KHOA

TÌNH HUỐNG HƠ HẤP

Dựa vào dữ kiện đề cho: FEV1/FVC >90%, FEV1 tăng 200mL sau phun salbutamol
 Chƣa đủ dữ kiện để kết luận tình trạng tắc nghẽn và đáp ứng với test dãn phế quản
 Đề nghị thực hiện lại hơ hấp ký khi trẻ có triệu chứng, sáng sớm hay sau khi ngƣng sử dụng các
thuốc dãn phế quản
5. Cần điều trị dự phòng ở bệnh nhân này vì: (Trả lời lạc đề, sai thời gian dự phịng!)
- Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ: dị ứng hải sản, cha bị hen
- CLS gợi ý hen phế quản
- Yếu tố khởi phát: nhiễm siêu vi hô hấp
Nên cần sử dụng Montelukast liều 5mg/ngày trong 7-10 ngày
Cần điều trị dự phịng khơng?
 Cần
Tại sao?
 LS và CLS đều hƣớng tới chẩn đoán hen. Điều trị cơn hen cấp chỉ là phần nổi của tảng băng,
phần chìm còn rất nhiều vấn đề nhƣ:

- Nghẽn tắc đƣờng thở
- Tăng phản ứng phế quản
- Viêm đƣờng thở
- Chƣa giải quyết triệt để yếu tố nguy cơ và yếu tố khởi phát
Do đó nếu mà khơng dự phịng rất dễ tái phát cơn hen, mà cơn hen về sau có thể nặng hơn
cơn hen trƣớc, hơn nữa trong hen sợ nhất là hiện tƣợng tái cấu trúc đƣờng thở nên cần thiết
phải dự phòng.
Thuốc dự phòng?
 Montelukast liều 5mg/ngày trong 2 -4 tuần sau đó đánh giá lại đáp ứng để có hƣớng xử trí tiếp
theo. (Tham khảo phác đồ Bộ y tế 2016 bên dƣới)

NGUYỄN PHƢỚC
SANG

Trang 25