Vai trò của pháp luật đối với nhà nước Việt Nam

I. ĐẶT VẤN ĐỀ.
Pháp luật là nhân tố quan trọng để điều chỉnh các quan hệ xã hội, là phương
tiện để nhà nước quản lý các mặt quan trọng của đời sống xã hội và thực hiện các
chức năng của mình. Pháp luật có vai trị vơ cùng quan trọng đối với nhà nước bởi
nó là cơ sở pháp lý để bộ máy nhà nước tổ chức và hoạt động.Để đánh giá một cách
chính xác vai trị của pháp luật thì cần phải xem xét nó ở giác độ cụ thể, nghĩa là
phải gắn nó với việc thực hiện các chức năng của nhà nước và nhu cầu điều chỉnh
pháp luật của xã hội. Sau đây tơi xin phân tích để làm nổi bật vai trò của pháp luật
đối với nhà nước ở Việt Nam hiện nay.
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
1. Định nghĩa.
Pháp luật là hệ thống quy tắc xử sự mang tính bắt buộc chung do nhà nước ban
hành hoặc thừa nhận nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội theo mục tiêu, định
hướng cụ thể.
Nhà nước là bộ máy quyền lực đặc biệt, được tổ chức chặt chẽ để thực thi chủ
quyền quốc gia, tổ chức và quản lý xã hội bằng pháp luật, phục vụ lợi ích giai cấp,
lợi ích xã hội và thực thi các cam kết quốc tế.
2. Vai trò của pháp luật đối với nhà nước.
Nhà nước Việt Nam là nhà nước xã hội chủ nghĩa, pháp luật xã hội chủ nghĩa là
công cụ chuyên chính giai cấp, là phương tiện để bảo vệ lợi ích cho giai cấp cơng
nhân và nhân dân lao động, thực hiện những mục đích mà nhà nước và nhân dân đề
ra; mặt khác pháp luật là công cụ để điều chỉnh các quan hệ xã hội mang tính quy
phạm và tính bắt buộc chung để tổ chức quản lý các mặt khác nhau của đời sỗng xã
hội vì sự tồn tại và phát triển của mỗi con người và của cả xã hội;ngồi ra pháp luật
cịn là công cụ để bảo vệ công lý và công bằng xã hội.Vai trò của pháp luật là hết
sức quan trọng,cụ thể vai trò của pháp luật đối với nhà nước ở Việt nam hiện nay
được thể hiện như sau:
2.1. Pháp luật là công cụ để nhà nước quản lý hiệu quả các lĩnh vực khác
nhau của đời sống xã hội.
Pháp luật được sử dụng để phối hợp, quy tụ những hoạt động của các cá
nhân riêng rẽ trong xã hội nhằm đạt được những mục đích mong muốn, duy trì đời

sống cộng đồng xã hội. Có thể nói, hầu hết các lĩnh vực quan trọng của đời sống xã
hội như kinh tế, chính trị,văn hóa, xã hội,... đều được nhà nước quản lý bằng xã
1

Doc.edu.vn


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi
hội. Và chỉ quản lý bằng pháp luật trên các lĩnh vực quan trọng đó của đời sống xã
hội thì mục đích của việc quản lý mới đạt được và có hiệu quả cao. Thơng qua pháp
luật nhà nước đề ra các chính sách phát triển các lĩnh vực đời sống xã hội; xác định
cơ cấu, tổ chức và hoạt động, các biện pháp kiểm tra, giám sát của nhà nước đối với
lĩnh vực xã hội đó; đưa ra các biện pháp hữu hiệu để xử lý những hiện tượng tiêu
cực trong đời sống xã hội. Pháp luật có thể thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi cho sự
phát triển và có thể kìm hãm sự phát triển của lĩnh vực hoạt động xã hội nào đó vì
sự tiến bộ xã hội và hạnh phúc nhân dân
.
2.2. Pháp luật là phương tiện để thể chế hố đường lối, chủ trương, chính
sách của nhà nước làm cho đường lối đó có hiệu lực thi hành và bắt buộc chung
trên quy mơ tồn xã hội.
Pháp luật thể hiện ý chí của nhà nước và cũng là cơng cụ để thực hiện hóa
các mệnh lệnh quản lý của nhà nước. Pháp luật là do nhà nước ban hành ra nên nó
có giá trị bắt buộc phải tơn trọng và thực hiện đối với mọi tổ chức và cá nhân có
liên quan trong xã hội, có phạm vi tác động rộng lớn, trên toàn lãnh thổ; đồng thời,

pháp luật được nhà nước đảm bảo thực hiện bằng nhiều biện pháp, từ tuyên truyền,
phổ biến, giáo dục, thuyết phục, động viên, khen thưởng, tổ chức thực hiện cho đến
áp dụng các biện pháp cưỡng chế nhà nước. Vì thế, pháp luật có thể được triển khai
và thực hiện một cách rộng rãi và có hiệu quả trên tồn xã hội, nhờ đó, các chính
sách, kế hoạch, quy định biện pháp quản lý ...của nhà nước được thực hiện hóa
trong xã hội.
2.3. Pháp luật là công cụ để cho nhà nước kiểm tra, kiểm soát hoạt động của
các tổ chức, các cơ quan, các nhân viên nhà nước và mọi công dân.
Đối chiếu với các quy định của hiến pháp và các luật tổ chức bộ máy nhà
nước , có thể xác định được những hoạt động thực tiễn của các cơ quan và nhân
viên nhà nước là đúng thẩm quyền hay vượt quá thẩm quyền; là thực hiện đầy đủ
hay khơng hồn thành chức năng nhiệm vụ của mình... Vì vậy, mặc dù do nhà nước
ban hành ra song khi có hiệu lực pháp lý thì pháp luật lại có giá trị ràng buộc đối
với nhà nước; trình tự thành lập, cơ cấu tổ chức của các cơ quan nhà nước phải theo
đúng quy định của pháp luật, các cơ quan nhà nước và nhân viên nhà nước chỉ
được hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, chỉ được hoạt động trong khuôn khổ
pháp luật cho phép. . Pháp luật là khuôn mẫu, chuẩn mực để hướng dẫn cách sử xự
cho mọi người trong xã hội, vì thế, pháp luật giúp cho mọi chủ thể trong xã hội đều
có thể tìm được cách xử sự phù hợp với ý chí, mong muốn của nhà nước, giúp nhà
2

Doc.edu.vn


nước quản lý xã hội, thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội.Đồng thời pháp luật giúp nhà
nước tổ chức và quản lý các lĩnh vực khác của đòi sống như văn hóa, giáo dục,
khoa học, kỹ thuật, y tế,... thơng qua việc thể chế hóa các chính sách, kế hoạch của
nhà nước trong các lĩnh vực đó; qua việc quy định các phương tiện, biện pháp,
nhân lực, vật lực... để bảo đảm thực hiện các chính sách kế hoạch đó.
2.4. Pháp luật là cơng cụ để bảo vệ lợi ích của nhà nước, của xã hội, tính

mạng, tài sản, danh dự, nhân phẩm của các cá nhân, tài sản, danh dự, uy tín
của các tổ chức.
Muốn bảo vệ lợi cích nhà nước, xã hộ, nhân dân, nhà nước, dựa trên căn cứ
pháp lý và theo những trình tự thủ tục luật định. Ngược lại, nhân dân muốn đấu
tranh bảo vệ quyền lợi của mình cũng phải tuân theo các quy định pháp luật. Dựa
vào pháp luật, nhà nước giải quyết những mâu thuẫn trong xã hội, đồng thời đấu
tranh chống lại những hiện tượng tiêu cực, những hành vi vi phạm pháp luật, đặc
biệt là tội phạm. để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình nhà nước phảo thơng
qua các hình thức hoạt động pháp luật và xây dựng pháp luật, tổ chức thực hiện
pháp luật và bảo vệ pháp luật. Như vậy, nhà nước không thể thiếu được pháp luật,
cịn pháp luật có vai trị vơ cùng to lớn đối với sự tồn tại và phát triển của nhà nước.
Một nhà nước hùng mạnh phảo là một nhà nước có hệ thơng pháp luật tương đối
hồn thiện và phải có sự tổ chức thực hiện pháp luật nghiêm minh.Pháp luật cịn
giúp nhà nước có thể đảm bảo công lý , công bằng xã hội. Bằng việc quy định
quyền và nghĩa vụ pháp lý cho các chủ thể tham gia vào các quan hệ xã hội nhất
định,pháp luật đảm bảo cho các chủ thể ngang quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm với
nhau trong các mối quan hệ xã hội nhất định. Pháp luật cũng là công cụ để kiểm
nghiệm, để đánh giá sự đúng đắn, hợp lý của các chính sách của nhà nước.Như vậy,
pháp luật ln tác động, hỗ trợ, tạo tiền đề cho sự tồn tại và phát triển của nhà
nước.
2.5. Pháp luật tạo ra cơ sở pháp lý, khung pháp lý cho tổ chức và hoạt động
của Bộ máy nhà nước.
Điều đó thể hiện ở chỗ Bộ máy nhà nước là một thiết chế phức tạp bao gồm
nhiều loại cơ quan. Để cho bộ máy đó hoạt động được có hiệu quả địi hởi phải xác
định đúng chức năng, thẩm quyền, trách nhiệm của mỗi loại cơ quan, mỗi cơ quan;
phải xác lập mối quan hệ đúng đắn giữa chúng; phải có những phương pháp tổ
chức và hoạt động phù hợp để tạo ra một cơ chế đồng bộ trong quá trình thiết lập
3

Doc.edu.vn

Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi
và thực thi quyền lực của nhà nước.Thực tiễn đã chỉ ra rằng khi chưa có một hệ
thống pháp luật về tổ chức đầy đủ và đồng bộ, phù hợp làm cơ sở cho việc củng cố
và hồn thệin bộ máy nàh nươc 1thì dễ dẫn đến tình trang trùng lặp, chồng chéo,
thực hiện khơng đúng chức năng, thẩm quyền của một số cơ quan nhà nước, bộ
máy nhà nước sẽ cồng kềnh hoạt động kém hiệu quả.Pháp luật giúp nhà nước có
thể tổ chức và vận hành bộ máy của mình thơng qua việc quy định các loại cơ quan
nhà nước , trình tự thành lập, cơ cấu tổ chức của từng loại, từng cấp và từng cơ
quan; quy định rõ chức năng , nhiệm vụ, quyền hạn, hình thức và phương pháp hoạt
động của từng loại,từng cấp và từng cơ quan nhà nước, mối quan hệ giữa các cấp
cơ quan nhà nước, giữa các cơ quan trong cùng một cấp, giữa các bộ phận cấu
thành và giữa các nhân viên trong cùng một cơ quan nhà nước với nhau.Ví dụ, ở
Việt Nam, tồn bộ việc tổ chức và hoạt động của bộ máy nhà nước đều được quy
định trong hiến pháp,trong các luật tổ chức bộ máy nhà nước như luật tổ chức quốc
hội, luật tổ chức chính phủ... nhờ đó, pháp luật tạo cơ sở pháp lý cho việc tổ chức
và hoạt động của bộ máy nhà nước.
2.6. Pháp luật cũng là phương tiện để nhà nước kiểm tra tính đúng đắn trong
đường lối lãnh đạo chỉ đạo của mình đối với xã hội.
Ví dụ: Thơng qua đường lối mở cửa của Đại hội VI chúng ta thấy chủ
trương trên là đúng đắn đã thúc đẩy kinh tế phát triển đưa nước ta ra khỏi khủng
hoảng kinh tế.
2.7. Pháp luật là công cụ giúp nhà nước tổ chức, quản lý và điều tiết nền kinh

tế.
Thông qua việc xác định rõ chế độ kinh tế, các thành phần kinh tế, các hình
thưc sở hữu,chính sách tài chính, thuế, tiền tệ, giá cả, đầu tư, thu nhập, cơ chế kinh
tế, các phương pháp quản lý kinh tế..., pháp luật góp phần tích cực vào việc sắp
xếp, cơ cấu các ngành kinh tế, tác động đến sự tăng trưởng và sự ổn định, cân đối
của nền kinh tế. Pháp luật điều chỉnh các hợp đồng kinh tế, quy định trình tự và thủ
tục giải quyết các tranh chấp kinh tế để bảo vệ lợi ích kinh tế chính đáng của các
chủ thể. Nhờ các quy định đó mà nhà nước có thể tổ chức và quản lý được nền kinh
tế, tạo điều kiện cho nền kinh tế tăng trưởng trong sự ổn định, cân đối và điều tiết
nền kinh tế theo chiều hướng mà nó mong muốn.
Vai trò điều tiết và can thiệp của Nhà nước
Sự vận động của tổng cung-tổng cầu trong nền kinh tế thị trường, vai trị điều
tiết vĩ mơ của Nhà nước nhằm vào 4 mục tiêu kinh tế: Tăng trưởng GDP; tạo việc
4

Doc.edu.vn


làm mới, giảm thất nghiệp; ổn định giá cả và tăng xuất khẩu rịng. Thơng thường để
thực hiện 4 mục tiêu kinh tế vĩ mô như nêu ở phần trên, nhà nước thường sử dụng 4
nhóm chính sách hay cịn gọi là các nhóm cơng cụ điều tiết kinh tế vĩ mơ.
Chính sách tài khóa bao gồm các chính sách thuế và chi tiêu của chính phủ.
Nhóm các chính sách tiền tệ được ngân hàng trung ương sử dụng để điều tiết thị
trường tài chính, mà trọng tâm là thực hiện mục tiêu kiểm soát lạm phát ổn định giá
cả. Thơng thường chính sách tiền tệ có ảnh hưởng mạnh nhất đến điều chỉnh tổng
cầu của nền kinh tế thông qua các cơng cụ như: lãi suất, tín dụng, các nghiệp vụ của
thị trường mở .v..v..
Chính sách chi tiêu nhằm điều chỉnh mối quan hệ giữa tích lũy và tiêu dùng
và điều tiết tổng cầu của nền kinh tế.
Chính sách ngoại thương nhằm điều chỉnh quan hệ xuất nhập khẩu, bảo đảm mục

tiêu tăng xuất khẩu ròng (xuất trừ nhập khẩu); điều tiết tổng cung và tổng cầu của
nền kinh tế; đồng thời góp phần vào chính sách tỷ giá.
Bốn nhóm cơng cụ chính sách nêu trên tùy theo tính chất của một nền kinh tế
và trong mỗi giai đoạn nhất định được điều chỉnh nhằm bảo đảm phục vụ có hiệu
quả cho các mục tiêu kinh tế vĩ mơ nói chung và mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh
tế nói riêng.
Như đã trình bày ở Bài I, mơ hình kinh tế thị trường luôn luôn tồn tại 3
khuyết tật cố hữu, gắn liền với bản chất của nó. Năng lực quản trị có hiệu quả của
một Nhà nước thể hiện ở khả năng sử dụng các công cụ để hạn chế những hệ quả
tiêu cực do các “ khuyết tật “ đó gây ra.
Sử dụng các tổ chức kinh tế của Nhà nước hoặc các tổ chức kinh tế mà Nhà
nước nắm vai trị chi phối chính là sự can thiệp vào thị trường bằng sức mạnh vật
chất của Nhà nước. Do đó, vấn đề cải cách doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) chính
là “tái cấu trúc“ lực lượng này để làm tốt vai trò tham gia điều tiết thị trường, cung
cấp tốt hơn các loại “hàng hoá và dịch vụ công cộng” phục vụ mục tiêu phát triển
bền vũng.
Tái cấu trúc lực lượng DNNN để lực lượng này thực sự là sức mạnh vật
chất, cùng với thể chế kinh tế trở thành cơng cụ điều tiết thị trường có hiệu quả.
Đây là một nội dung rất quan trọng, không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý
Nhà nước về kinh tế, mà còn gắn kết được vấn đề đề kinh tế với tiến bộ và công
bằng xã hội trong một nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Áp dụng rộng rãi mơ hình cơng - tư hợp tác trong phát triển kinh tế
Hiện nay ở nước ta nhiều dự án đầu tư vào cơ sở hạ tầng được thực hiện theo
hình thức này, trong đó có các dự án về giao thông, cấp nước, thu hút công nghiệp
công nghệ cao....
Với phương thức này, vốn đầu tư của ngân sách Nhà nước trở thành "vốn
mồi" để thu hút đầu tư của khu vực tư nhân. Tuy nhiên, hiện nay chưa có khung
5

Doc.edu.vn

Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi
pháp lý rõ ràng cho hình thức đầu tư này, mà cịn mang tính tự phát, nên cần được
chế định khung pháp lý ở tầm quốc gia.
Nếu áp dụng rộng rãi mơ hình hợp tác cơng-tư, thì nhiều loại dịch vụ và hàng
hóa cơng cộng có thể thu hút khu vực tư nhân đầu tư, dành tập trung nguồn lực Nhà
nước - doanh nghiệp Nhà nước vào các khu vực trọng yếu hơn của nền kinh tế. Đây
chính là hình thức đầu tư mà Nhà nước bổ khuyết cho thị trường, góp phần thực
hiện chức năng của Nhà nước trong quản lý kinh tế và vai trò chủ đạo của kinh tế
Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.
Tóm lại, giải quyết mối quan hệ giữa Nhà nước với thị trường thông qua việc
đổi mới thể chế kinh tế, trong đó Nhà nước đóng vai trị tích cực nhất trong việc
khắc phục, hạn chế 3 khuyết tật cố hữu của thị trường thông qua hệ thống công cụ
điều tiết đóng vai trị "người dẫn đường" cho q trình tái cấu trúc và chuyển đổi
mơ hình tăng trưởng kinh tế.
Mặt khác, trong điều kiện tồn cấu hố và hội nhập kinh tế, vai trò của Nhà
nước càng quan trọng hơn trong việc nâng cao sức cạnh tranh quốc gia, tạo điều
kiện thuận lợi nâng cao sức cạnh tranh doanh nghiệp.
Tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN ở nước ta, chính
là tiếp tục đổi mới thể chế kinh tế đáp ứng yêu cầu tái cấu trúc nền kinh tế theo
hướng nâng cao sức cạnh tranh, mà nội dung quan trọng nhất và là trước hết phải
đổi mới nhận thức về vai trò của Nhà nước trong quản lý nền kinh tế thị trường.
2.8. Pháp luật cịn là cơng cụ để thiết lập, củng cố, mở rộng và bảo vệ nền dân

chủ, đảm bảo công bằng xã hội, thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa.
Điều này được thể hiện qua các nội dung cơ bản: pháp luật thừa nhận các
quyền tự do dân chủ cho công dân theo xu hướng ngày càng rộng rãi hơn: tạo ra cơ
sở pháp lý cho sự thành lập hoặc tồn tại và hoạt động một cách hợp pháp của các tổ
chức xã hội và đoàn thể quần chúng tạo điều kiện cho các tổ chức này phát huy
được vai trò, tác dụng thực tế của chúng trong quản lý nhà nước, quản lý xã hội;
quy định các biện pháp bảo đảm thực hiện và bảo vệ các quyền tự do dân chủ của
cơng dân... Ngồi ra, pháp luật cịn góp phần giải quyết những tranh chấp mâu
thuẫn, điều hịa lợi ích giữa trung ương với địa phương, giữa các vùng, miền, giữa
các lực lượng, các nhóm xã hội khác nhau trong xã hội. Dựa vào pháp luật, nhân
dân thực hiện quyền làm chủ của mình trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã
hội.
Tất cả những điều đó chỉ có thể thực hiện được khi dựa trên cơ sở vững chắc
của những nguyên tắc và quy định của pháp luật.

6

Doc.edu.vn


III. KẾT LUẬN.
Như vậy có thể khẳng định rằng pháp luật có vai trị vơ cùng quan trọng đối
với nhà nước ở Việt Nam hiện nay. Nhà nước không thể tồn tại thiếu pháp luật.
Cùng với sự phát triển của nhà nước và xã hội, vai trò của pháp luật ngày càng
được củng cố,mở rộng và nâng cao, những giá trị xã hội của pháp luật được thừa
nhận và phát huy. Việt Nam đang, đã và sẽ không ngừng cải cách, hoàn thiện , đổi
mới hệ thống pháp luật để pháp luật có thể phát huy tối đa vai trị của nó giúp nhà
nước thực hiện tốt chức năng của mình. Là một người dân Việt Nam chúng ta hãy
thực hiện tốt quy định pháp luật,qua đó giúp pháp luật phát huy được tối đa vai trị
của nó đối với nhà nước, góp xây dựng nhà nước Việt Nam phát triển vững mạnh.

III. KẾT LUẬN.
Như vậy có thể khẳng định rằng pháp luật có vai trị vơ cùng quan trọng đối
với nhà nước ở Việt Nam hiện nay. Nhà nước không thể tồn tại thiếu pháp luật.
Cùng với sự phát triển của nhà nước và xã hội, vai trò của pháp luật ngày càng
được củng cố,mở rộng và nâng cao, những giá trị xã hội của pháp luật được thừa
nhận và phát huy. Việt Nam đang, đã và sẽ không ngừng cải cách, hoàn thiện , đổi
mới hệ thống pháp luật để pháp luật có thể phát huy tối đa vai trị của nó giúp nhà
nước thực hiện tốt chức năng của mình. Là một người dân Việt Nam chúng ta hãy
thực hiện tốt quy định pháp luật,qua đó giúp pháp luật phát huy được tối đa vai trị
của nó đối với nhà nước, góp xây dựng nhà nước Việt Nam phát triển vững mạnh

7

Doc.edu.vn


Ket-noi.com
Ket-noi.com kho
kho tai
tai lieu
lieu mien
mien phi
phi
MỤC LỤC
I.
II.

ĐẶT VẤN ĐỀ. ...................................................................................................1
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.................................................................................1

1. Định nghĩa..........................................................................................................1
2. Vai trò của pháp luật đối với nhà nước...........................................................1
2.1.

Pháp luật là công cụ để nhà nước quản lý hiệu quả các lĩnh vực khác

nhau của đời sống xã hội..........................................................................................1
2.2.

Pháp luật là phương tiện để thể chế hố đường lối, chủ trương, chính

sách của nhà nước làm cho đường lối đó có hiệu lực thi hành và bắt buộc chung
trên quy mơ tồn xã hội. ...........................................................................................2
2.3.

Pháp luật là công cụ để cho nhà nước kiểm tra, kiểm soát hoạt động của

các tổ chức, các cơ quan, các nhân viên nhà nước và mọi công dân.....................2
2.4.

Pháp luật là cơng cụ để bảo vệ lợi ích của nhà nước, của xã hội, tính

mạng, tài sản, danh dự, nhân phẩm của các cá nhân, tài sản, danh dự, uy tín
của các tổ chức..........................................................................................................3
2.5.

Pháp luật tạo ra cơ sở pháp lý, khung pháp lý cho tổ chức và hoạt động

của Bộ máy nhà nước. ..............................................................................................3
2.6.

Pháp luật cũng là phương tiện để nhà nước kiểm tra tính đúng đắn trong

đường lối lãnh đạo chỉ đạo của mình đối với xã hội...............................................4
2.7.

Pháp luật là công cụ giúp nhà nước tổ chức, quản lý và điều tiết nền kinh

tế.

.........................................................................................................................4

2.8.

Pháp luật cịn là cơng cụ để thiết lập, củng cố, mở rộng và bảo vệ nền dân

chủ, đảm bảo công bằng xã hội, thực hiện dân chủ xã hội chủ nghĩa. .................6
III. KẾT LUẬN. .......................................................................................................7

8

Doc.edu.vn