Soạn bài Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

Soạn bài lớp 12: Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt
1. Soạn bài: Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt mẫu 1
1.1. Sự trong sáng của tiếng Việt
Trải qua hàng ngàn năm tồn tại và phát triển, tiếng Việt đã đạt được phẩm chất
trong sáng, nhưng vẫn ln đặt ra u cầu giữ gìn trong sáng mỗi khi sử dụng
tiếng Việt.
Sự trong sáng của tiếng Việt được biểu lộ qua một số phương diện cơ bản như
sau:
1.1.1. Nói hoặc viết đúng chuẩn mực, đúng quy tắc của tiếng Việt
Ví dụ:


Nói: Chúng tơi chúc mừng các bạn (đúng ngữ pháp)



Khơng nói: Chúng tơi tự hào các bạn (không đúng ngữ pháp)

(Xem thêm các câu a, b, c trong SGK)
Chuẩn mực không phù nhận những sự chuyển đổi linh hoạt, những sự sáng tạo,
không phủ nhận cái mới, miễn là cái sáng tạo, cái mới phù hợp với phương thức
chung, quy tắc chung.
Ví dụ:
Lưng trần phơi nắng phơi sương
Có manh áo cộc tre nhường cho con.
(Nguyễn Duy, Tre Việt Nam)
Lưng, áo, con được sáng tạo theo nguyên tắc chuyển nghĩa của từ theo phương
pháp ẩn dụ, nên câu thơ trên vẫn đảm bảo được sự trong sáng của tiếng Việt, hơn

nữa, lại có hình ảnh và gợi cảm.
Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu.
(Hồ Chí Minh, Tun ngơn Độc lập)
Từ tắm đã được sử dung với một nghĩa mới theo phương thức chuyển hóa của từ
về ý nghĩa và đặc điểm ngữ pháp: câu văn khơng những trong sáng mà cịn có
giá trị biểu cảm cao.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

1.1.2. Khơng cho phép pha tạp, lai căng một cách tùy tiện những yếu tố của
một ngôn ngữ khác. Để cho tiếng Việt trong sáng, giàu có và phát triển một
mặt cần tiếp thu những tinh hoa trong các ngôn ngữ khác, đồng thời tránh lạm
dụng, pha tạp khi khơng cần thiết.
Ví dụ: Việt sử dụng hỗn tạp các loại ngôn ngữ hiện nay đã vi phạm cơ bản
nguyên tắc trên. Trong lời nói hoặc viết hằng ngày, chúng ta dễ dàng bắt gặp từ
tiếng Anh trong những câu tiếng Việt. Đây là một biểu hiện của sự pha tạp, lai
căng trong sử dụng tiếng Việt.
1.1.3. Sự trong sáng của tiếng Việt cũng biểu hiện ở tính văn hóa, lịch sử
của lời nói. Nói năng lịch sự, có văn hóa chính là sự biểu lộ sự trong sáng của
ngơn ngữ. Ngược lại, nói năng thơ tục, thiếu văn hóa, bất lịch sự tức làm cho
tiếng Việt mất đi vẻ trong sáng vốn có của nó.
Ví dụ: Đoạn hội thoại giữa nhân vật lão Hạc và ông giáo trong truyện ngắn lão
Hạc của Nam Cao: lời nói của họ đều thể hiện một ứng xử văn hóa, lịch sử (xem
SGK).
1.2. Luyện tập
Bài 1. Tính chuẩn xác trong việc dùng từ ngữ của Hoài Thanh và Nguyễn Du khi

lột tả tính cách các nhân vật trong Truyện Kiều.
1.1. Từ ngữ của Hồi Thanh


Chàng Kim: rất mực chung tình



Thúy Vân: cơ em gái ngoan



Hoạn Thư: người đàn bà bản lĩnh khác thường, biết điều nhưng cay
nghiệt.



Thúc Sinh: anh chàng sợ vợ



Từ Hải: chợt hiện ra, chợt biến đi như một vì sao



Sở Khanh: cái vẻ chải chuốt dịu dàng



Bọn nhà chứa: cái xã hội ghê tởm đó sống nhơ nhúc.

1.2. Từ ngữ của Nguyễn Du
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí


Tú Bà: nhờn nhợt màu da



Mã Giám Sinh: mày râu nhẵn nhụi



Bạc Hà, Bạc Hạnh: miệng thề xoen xoét.

Những từ ngữ trên đây đã lột tả đúng thần thái và tính cách của từng nhân vật,
đến mức tưởng như khơng thể có từ ngữ nào có thể đúng hơn, có thể thay thế
cho các từ ngữ đó được.
Bài 2. Đặt lại các dấu câu vào vị trí thích hợp để đảm bạo sự trong sáng của
đoạn văn


Đặt dấu chấm (.) giữa hai dịng sơng (ở dịng chữ đầu)



Đặt dấu chấm (.) sau những dòng nước khác (ở dòng chữ thứ hai)



Đặt dấu phẩy (,) sau dịng ngơn ngữ cũng vậy (ở dòng chữ thứ hai).

2. Soạn bài: Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt mẫu 2
2.1. Câu 1 (trang 33, sgk ngữ văn 12, tập 1)
Khi miêu tả nhân vật như Mã Giám Sinh, Sở Khanh, Bạc Bà, Tú Bà tác giả đã
sử dụng những từ ngữ chuẩn xác, từ đó, giúp bộc lộ những nét tính cách, đặc
điểm con người của từng nhân vật.
- Mã Giám Sinh: mày sâu nhẵn nhụi, bản chất sỗ sàng, con buôn thể hiện ngay
bằng hành động
- Sở Khanh: chải chuốt, dịu dàng, bề ngồi bóng bẩy nhưng lừa lọc, bội tình
- Bạc Bà: miệng thề xoen xoét, lừa lọc, điêu trá
- Tú Bà: nhờn nhợt, sống bằng nghề buôn bán phấn người
2.2. Câu 2 (trang 34, sgk Ngữ văn 12, tập 1)
Tơi có lấy ví dụ về một dịng sơng dịng sơng vừa trơi chảy, vừa phải tìm nhận
dọc đường đi của mình dịng nước khác. Dịng ngơn ngữ cũng vậy, một mặt nó
phải giữ bản sắc cố hữu của dân tộc nhưng nó khơng được phép gạt bỏ, từ chối
những thứ mà thời đại đem lại.
2.3. Câu 3 (trang 34, sgk Ngữ văn 12, tập 1)
- Một số từ ngữ nước ngoài được cho là lạm dụng: file, hacker
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

- Thay thế: file – tập tin, hacker – tin tặc
3. Soạn bài: Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt mẫu 3
3.1. Kiến thức cơ bản
1. Sự trong sáng của tiếng Việt
a) - Tiếng Việt có hệ thống chuẩn mực, quy tắc chung về phát âm, chữ viết, về
dùng từ, đặt câu, về cấu tạo lời nói, bài văn...
Chẳng hạn: + Câu cá đi anh là đúng chuẩn mực.
+ Câu con Mobile đi anh là không đúng chuẩn mực.
- Hệ thống chuẩn mực quy tắc đó có tính đặc thù của tiếng Việt, mang bản sắc
tinh hoa của tiếng Việt.
Chẳng hạn:
+ Trong tiếng Anh, tính từ được đặt trước danh từ trong ngơn ngữ nói và viết: A
beautiful girl
+ Trong tiếng Việt cùng nội dung đó, nhưng tính từ phải được đặt sau danh từ:
Một cơ gái đẹp, chứ khơng thể nói Một đẹp cơ gái.
- Sự trong sáng của tiếng Việt bộc lộ ở chính hệ thống các chuẩn mực và quy tắc
chung, ở sự tuân thủ các chuẩn mực và quy tắc đó.
- Nói và viết đúng chuẩn mực, đúng quy tắc của tiếng Việt sẽ đảm bảo sự trong
sáng của câu nói, câu văn.
b) - Sự trong sáng của tiếng Việt không cho phép sử dụng tuỳ tiện, không cần
thiết của các yếu tố ngơn ngữ khác. .
- Tuy nhiên, trong q trình sử dụng và phát triển, tiếng Việt vẫn dung nạp có
chọn lọc những yếu tố tích cực đối với tiếng Việt. Sự vay mượn đó là cần thiết.
- Tiếng Việt vay mượn tiếng Hán (chính trị, cách mạng,...), vay mượn từ tiếng
Pháp (oxi, cacbon, logíc, mơ-đun...), từ tiếng Anh (sốc, chát,...), nhưng không
chấp nhận các yếu tố lai căng, pha tạp, những yếu tố này sẽ khiến người nghe
không hiểu hoặc khó hiểu được nội dung giao tiếp.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242

6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

c) – Sự trong sáng của tiếng Việt cịn được biểu hiện ở tính văn hố, lịch sự của
lời nói.
- Trong ngơn ngữ viết, nếu lạm dụng q nhiều tiếng lóng, tiếng địa phương, từ
ngữ thơ tục,... thì nguy cơ đánh mất sự trong sáng của tiếng Việt sẽ là rất cao.
- Trong ngơn ngữ nói, ngữ điệu giao tiếp đóng vai trị vơ cùng quan trọng. Sự
trong sáng của tiếng Việt thể hiện rất rõ ở phương viện này. Sắc thái tu từ của
ngữ điệu nếu được sử dụng không đúng, hoặc bị lạm dụng quá mức cần thiết thì
cũng sẽ dẫn đến việc đánh mất đi sự trong sáng của tiếng Việt.
3.2. Giải đáp câu hỏi, bài tập
Bài 1, SGK Ngữ văn 12, tập 1, trang 33
- Ta có thể thấy rất rõ tính chuẩn xác trong việc dùng từ ngữ của Hoài Thanh và
Nguyễn Du khi miêu tả diện mạo, lột tả tính cách các nhân vật trong Truyện
Kiêu, cụ thể:
+ Kim Trọng: rất mực chung tình.
+ Th Vân: cơ em gái ngoan.
+ Hoạn Thư: người đàn bà bản lĩnh khác thường, biết điều mà cay nghiệt.
+ Thúc Sinh: sợ vợ.
+ Từ Hải: một vì sao lạ
+ Tú Bà: nhờn nhợt (màu da).
+ Mã Giám Sinh: mày râu nhẵn nhụi.
+ Sở Khanh: chải chuốt dịu dàng.
+ Bạc Bà, Bạc Hạnh: xoen xoét (miệng thề)
- Những từ ngữ được sử dụng ở trên đã diễn tả, lột tả thật chính xác, độc đáo
ngoại hình và tính cách các nhân vật.

- Chỉ cần vài từ ngữ, chân dung các nhân vật hiện lên một cách sống động với
tất cả những nét tính cách vốn có của họ.
Bài 2, SGK Ngữ văn 12, tập 1, trang 34
Các chấm câu cần thiết cho đoạn văn là:
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn
phí

Tơi có lấy ví dụ về một dịng sơng. Dịng sơng vừa trơi chảy vừa phải tiếp nhận
dọc đường đi của mình những dịng nước khác. Dịng ngơn ngữ cũng vậy. Một
mặt nó phải giữ bản sắc cố hữu của dân tộc nhưng nó khơng được phép gạt bỏ từ
chối những gì mà thời đại đem lạ.
Bài 3, SGK Ngữ văn 12, tập 1, trang 34
Văn bản có 3 từ nước ngoài: Microsoft, file, hacker.
- Từ Microsoft nên dùng vì đó là tên một cơng ty nước ngồi.
- Từ file nên thay bằng từ tiếng Việt là tập tin,
- Từ hacker nên thay bằng từ tiếng Việt là kẻ đột nhập trái phép.
Trên đây VnDoc đã giới thiệu tới các bạn Soạn bài lớp 12: Giữ gìn sự trong sáng
của tiếng Việt. Để có kết quả cao hơn trong học tập, VnDoc xin giới thiệu tới các
bạn học sinh tài liệu Học tốt Ngữ văn 12, Tài liệu học tập lớp 12, Soạn bài lớp
12 mà VnDoc tổng hợp và đăng tải.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242
6188