Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài:
Dân gian ta có câu lên ba cả nhà học nói, hay thỏ thẻ như trẻ lên ba. Như
vậy, từ rất xa xưa chúng ta đã biết ngơn ngữ của trẻ có sự phát triển mạnh mẽ ở độ
tuổi này, trẻ có vẻ thích nói và nói rất nhiều, nó gắn liền với nhu cầu tìm hiểu về
thế giới của trẻ. Trẻ có xu hướng hỏi nhiều các câu: Tại sao? Thế nào? Vì sao?...
và hỏi đến cùng, nhiều khi người lớn khơng thể trả lời được những câu hỏi tưởng
chừng ngây ngô của trẻ.
Việc hướng dẫn cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi “Làm quen chữ cái” là cơ hội tốt
để sớm hình thành ở trẻ những năng lực trí tuệ và hoạt động ngơn ngữ thái độ,
phát triển trí tuệ và kỹ năng làm quen với chữ cái. Qua đó, giáo dục tình cảm và
phát triển tư duy mở rộng vốn hiểu biết của trẻ góp phần vào việc phát triển nhân
cách toàn diện. Chuẩn bị cho trẻ một hành trang Tiếng Việt vững chắc để trẻ bước
vào lớp một cách vững vàng.
Có một hiện trạng khi bắt đầu khảo sát để xây dựng mơi trường ngơn ngữ,
đó là giáo viên thường quan tâm nhiều đến đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt
động có chủ đích mà chưa chú ý đến việc tạo môi trường chữ xung quanh trẻ.
Ở các mảng tường, các góc chơi, tên các góc chơi chủ yếu để trang trí lớp
học, vì các chữ thường dùng là chữ bay bướm cách điệu không phù hợp với trẻ.
Tên các góc thường ghi trực tiếp, khơng gần gũi với trẻ, khơng gây được hứng thú
cho trẻ. Có những chữ để từ đầu năm đến cuối năm không thay đổi. Vì vậy, khơng
tạo được cảm giác mới mẻ để kích thích tính tị mị khám phá của trẻ. Nhiều kiểu
chữ chỉ dùng cho người lớn đọc, khơng có tác dụng với trẻ vì khơng có hình ảnh
minh họa. Mơi trường ngồi lớp chủ yếu giáo viên sử dụng những gì có sẵn, cịn ít
chú ý đề tạo sự thay đổi, tạo sự mới mẻ giúp trẻ hứng thú hơn trong hoạt động
quan sát, khám phá, từ đó có nhiều cơ hội cho trẻ phát triển ngôn ngữ.
Như chúng ta đã biết trẻ mẫu giáo khi bước vào lớp một là một bước ngoặt
lớn, vì trẻ mầm non “Học bằng chơi, chơi mà học”. Trẻ mầm non hoạt động vui
chơi là hoạt động chủ đạo, còn khi vào tiểu học thì học tập lại là vai trị chủ đạo.
Vậy ai sẽ là người giúp trẻ vượt qua những khó khăn và trở ngại đó? Khơng ai
khác đó chính là cơ giáo, phụ huynh và bản thân trẻ. Vì vậy, việc làm quen với

chữ cái ở trẻ mầm non là vơ cùng quan trọng, thế nên địi hỏi cơ giáo mầm non
phải linh hoạt, sáng tạo, lấy trẻ làm trung tâm, biết khơi gợi lòng say mê, sự hứng
thú của trẻ về bộ môn làm quen chữ cái.
Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công trực tiếp giảng
dạy lớp mẫu giáo 5 - 6 tuổi. Qua thời gian giảng dạy ở lớp, tôi nhận thấy rằng trẻ
làm quen với chữ cái không phải là việc dễ dàng. Nó địi hỏi người giáo viên phải
kiên trì, chịu khó, biết vận dụng linh hoạt, sáng tạo trong quá trình lên lớp để trẻ
1


lĩnh hội đầy đủ kiến thức một cách dễ dàng. Từ đó, trẻ có sự tập trung chú ý và
thực sự có hứng thú, có kỷ luật trong học tập.
Ý thức được tầm quan trọng của việc giúp trẻ làm quen với chữ cái đối với
trẻ nên bản thân tôi đã cố gắng rất nhiều trong việc lựa chọn nội dung cũng như
các phương phá để dạy trẻ. Tuy nhiên, kết quả vẫn chưa thực sự như ý muốn. Vì
thế, để khắc phục những mặt còn tồn tại và giúp trẻ phát triển một cách tồn diện,
tơi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt
động cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường Mầm non Bé
Ngoan” để nghiên cứu và ứng dụng vào giảng dạy.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Nghiên cứu hoạt động làm quen với chữ cái của trẻ 5 - 6 tuổi nhằm đưa ra
một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động.
Giúp bản thân tơi có nhiều kinh nghiệm, nhiều biện pháp hay trong quá
trình tổ chức cho trẻ làm quen với chữ cái.
Thông qua việc làm quen với chữ cái giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
Nâng cao tỉ lệ trẻ phân biệt, phát âm chính xác 29 chữ cái và có tâm thế tốt trước
khi vào lớp 1.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động
cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi làm quen chữ cái.

- Phạm vi nghiên cứu: Lớp mẫu giáo lớn 5 – 6 tuổi trường mầm non Bé
Ngoan, thị xã Bỉm Sơn, Thanh Hóa.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp giảng giải, dùng lời nói.
- Phương pháp quan sát
- Phương pháp lý luận
- Phương pháp thực hành
- Phương pháp khảo sát
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận:
Để chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo học tiếng mẹ đẻ ở lớp 1 thì việc cho trẻ làm
quen dần với chữ cái là hết sức cần thiết. Nội dung này chỉ có trong chương trình
2


chăm sóc và giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi. Tuy nhiên, việc trẻ hứng thú, ham thích say mê
với chữ cái như thế nào cịn phụ thuộc vào hồn cảnh sống, điều kiện gia đình,
giáo dục của người lớn xung quanh. Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần tổ chức tốt các
hoạt động ở trường lớp mẫu giáo mà trong đó hoạt động làm quen với chữ cái
cũng rất là quan trọng, khó học đối với trẻ giúp trẻ ghi nhớ tốt các chữ cái là nền
tảng vững chắc cho trẻ khi vào lớp 1. Việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với
các chữ cái ngộ nghĩnh mà trẻ chưa từng được tiếp cận, đó cũng là một vấn đề
được đề cập để giúp trẻ nhận biết được dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ mặt chữ,
để cho trẻ có một kiến thức vững vàng về chữ cái, để khi bước vào ngưỡng cửa
của trường tiểu học, khi được tiếp xúc với các chữ cái thì trẻ khơng phải ngạc
nhiên mà lại thích thú hơn khi được tiếp xúc.
Ở trường mầm non, trẻ được làm quen với 29 chữ cái của Tiếng Việt. Từ đó,
trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng chữ cái, nghe phát âm tìm được chữ cái, nhìn
vào chữ cái đọc được âm tương ứng. Ngồi ra trẻ cịn được đọc một số câu thơ, ca
dao, đồng dao có chứa âm của chữ cái nhằm hoàn thiện bộ máy phát âm và khả

năng ngơn ngữ mạch lạc, biểu cảm, nói đúng ngữ âm Tiếng Việt.
Ngoài ra, hoạt động làm quen với chữ cái còn giúp trẻ cầm bút, ngồi đúng
tư thế khi tơ, viết. Do đó, việc cho trẻ làm quen với chữ là một hoạt động rất quan
trọng trong chương trình giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi. Hoạt động này khơng chỉ giúp
hình thành những cơ sở ban đầu của kĩ năng nói tiếng mẹ đẻ mà cịn giúp trẻ
những hiểu biết và kĩ năng cơ bản, hỗ trợ trực tiếp và tích cực cho bộ mơn Tiếng
Việt ở trường Tiểu học. Vì vậy, có thể nói, việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
làm quen với chữ cái là cơ hội tốt để chuẩn bị hành trang vững chắc giúp trẻ bước
vào lớp một thuận lợi.
2.2. Thực trạng của vấn đề:
Năm học 2017 – 2018 này tôi được BGH nhà trường giao cho tôi phụ trách
lớp trẻ 5 – 6 tuổi. Lớp tơi có 32 cháu, trong đó có 20 trẻ trai và 12 trẻ gái.
2.2.1 Thuận lợi:
Lớp học có diện tích khá rộng rãi, thống mát, được trang bị đầy đủ tiện nghi:
Ti vi, máy tính, điều hịa 2 chiều, bình nóng lạnh, bình nước ủ ấm cho trẻ uống,…
Trẻ được phân chia theo đúng độ tuổi. Đa số trẻ đi học đều và đã qua lớp
mẫu giáo nhỡ và bé.
Đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ phong phú
về màu sắc, chất liệu, chủng loại và hình ảnh hâp dẫn thu hút trẻ.
Giáo viên nhiệt tình làm đồ dùng, đồ chơi sáng tạo, phục vụ cho việc cung
cấp và phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
3


Phụ huynh quan tâm đến con em, phối kết hợp với nhà trường trong q
trình chăm sóc, ni dạy trẻ.
2.2.2 Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi nêu trên tơi cịn gặp những khó khăn như:
Một số cháu bây giờ mới bắt đầu đi học, chưa được học qua các lớp nhà trẻ,
mẫu giáo bé, mẫu giáo nhỡ, nên chưa thích nghi được với điều kiện sinh hoạt của

lớp, còn nhiều bỡ ngỡ. Sự nhận thức và tiếp thu của trẻ khơng đồng đều, một số
cháu lại có những sở thích và cá tính khác nhau.
Nhiều trẻ phát âm cịn chưa chính xác, cịn nói ngọng, một số phụ huynh
chưa thực sự hiểu hết được tầm quan trọng của môn học.
2.2.3 Quá trình điều tra thực tiễn:
Là một giáo viên chủ nhiệm lớp, ngay từ đầu năm học, tôi luôn quan tâm
đến đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ nhằm tìm hiểu,
nắm bắt khả năng giao tiếp bằng ngôn ngữ của trẻ để kịp thời có những biện pháp
giáo dục và nâng cao dần khả năng ngôn ngữ cho trẻ.
Khi tiếp xúc với trẻ tơi nhận thấy rằng ngơn ngữ của trẻ cịn nhiều hạn chế
về câu từ, về cách phát âm. Khi nói trẻ hay nói chậm, hay kéo dài giọng, đơi khi
cịn ậm ừ, ê, a, khơng mạch lạc,… Khi trẻ nói thường nói trống khơng, khơng đủ
câu, chưa tự tin trong giao tiếp, chưa mạnh dạn phát âm chữ cái, chưa nhận biết,
phân biệt được chữ cái.
Từ thực tế đó, bản thân tôi thấy rất lo lắng về vấn đề này. Tơi thiết nghĩ rằng
mình phải tìm tịi suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra những biện pháp tối ưu
nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ một cách có hiệu quả nhất.
Kết quả điều tra đầu năm học như sau:
Phân loại khả năng
Số trẻ nhận biết và phát
âm đúng nhóm chữ theo
chủ đề.
Số trẻ biết cầm bút, ngồi
đúng tư thế, tơ trùng khít
lên các chấm mờ sạch sẽ.
Số trẻ hứng thú tham gia
hoạt động.

Tốt

Khá

Trung bình

Yếu

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

9/3
2

28
%

10/32

31%

10/32

31
%

3/32

9%

9/3
2

28
%

11/32

34%

9/32

28
%

3/32

9%

8/3
2

25
%

10/32

31%

11/32

34
%

3/32

9%
4


2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Biện pháp 1: Gây hứng thú cho trẻ trên hoạt động làm quen chữ cái
Như chúng ta đã biết trẻ em là một thực thể giáo dục bắt đầu từ đứa trẻ, trẻ
là trung tâm của mọi hoạt động. Muốn đạt được mục tiêu đó trước tiên tơi phải
chú ý đến đặc điểm tâm sinh lý của trẻ. Trẻ ở đây sự tập trung chú ý chưa bền
vững trẻ thích những cái đẹp mới lạ hấp dẫn cao, nên việc gây hứng thú cho trẻ ở
môn Làm quen chữ cái lại càng quan trọng hơn bởi tính chất cứng nhắc và khơ
khan có phần “kỷ luật”. Nếu như cô giáo cứ ép buộc trẻ ngồi học một cách tuân
thủ như một học sinh tiểu học hoặc một tiết dạy khơng có sáng tạo, rập khn

chưa có hình thức đổi mới còn theo phương pháp cũ dẫn đến trẻ uể oải trong tiết
học phân tán tư tưởng, nhàm chán, tiếp thu bài hạn chế. Và tơi đã tìm ra một số
giải pháp gây hứng thú cho trẻ đó là: Trước hết là chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho cơ
và trẻ vì đồ dùng rất cần thiết, trẻ mẫu giáo suy nghĩ bằng tư duy hình tượng gắn
liền với tình cảm. Trẻ ghi nhớ những gì gây ấn tượng, một câu chuyện hấp dẫn hay
một bức tranh đẹp mới lạ,… Chính vì thế khi dạy một tiết Làm quen chữ cái tôi
cho rằng đồ dùng trực quan là yếu tố đầu tiên u cầu phải đảm bảo an tồn.
Ví dụ: Thực vật, tiết học làm quen chữ cái l, m, n tôi cho trẻ sưu tầm hoa
khô, lá khô, các loại hột, hạt những vật liệu đó đều phải chứa các chữ cái l, m, n
như lá na, hạt mơ,… cô và trẻ cùng phết màu sao cho tương ứng với màu lá, màu
hạt,… với cách làm đồ dùng đồ chơi như vậy tơi thấy có những hiệu quả đáng kể.
Trước hết, là giảm sự đầu tư về chi phí của nhà trường cũng như giáo viên và cái
được lớn nhất ở đây là trẻ có hứng thú khi tham gia làm đồ dùng cho tiết học, trẻ
sôi nổi hơn vì mình có phần trong đó.
Ví dụ: Trẻ làm quen với chữ cái g, y (Chủ điểm phương tiện giao thông)
Trước tiên là cách vào bài đã gây sự hứng thú đối với trẻ, tôi cho cả lớp đọc
thơ "Chiếc cầu mới" qua tranh. Trong tranh có cầu, dịng người qua lại, xe ơtơ, tàu
hỏa,… tơi đã chọn hình thức vừa chỉ từng chữ dưới bài thơ vừa đọc. Qua đó, trẻ tri
giác và hiểu rõ hơn về các phương tiện giao thông và đặc biệt là được đọc và làm
quen từng chữ cái tiếp đến tôi đưa bức tranh vẽ về nhà ga hỏi bức tranh này vẽ về
cái gì? (Nhà ga) trong nhà ga có những dịng người qua lại dịng người qua lại có
người sốt vé và đặc biệt là có những đồn tàu dừng lại đón khách, trả khách,…
Qua bức tranh trẻ hiểu rõ hơn và tăng thêm tính tị mị hấp dẫn. Sau đó, cơ giới
thiệu dưới bức tranh có từ "Nhà ga" bạn nào hãy lên chỉ những chữ cái đã được
học và cô cho trẻ làm quen chữ "g".
Tiếp đến chữ "y" cơ hỏi trẻ ngồi tầu hỏa ra thì cịn có những phương tiện
giao thơng gì nữa? Trả lời "máy bay”,… cô và trẻ cùng đàm thoại về máy bay
dùng để làm gì? Bay ở đâu?... Cơ đưa máy bay nhựa ra cho trẻ quan sát đàm thoại
và ai có thể lên rút cho cô hai chữ cái giống nhau trong từ "máy bay" và trẻ lên rút.
5

Hoặc là để chuẩn bị cho trị chơi lúc ngồi trời tơi cùng trẻ trị chuyện về trị
chơi "Các phương tiện giao thông vào bến" tôi huy động trẻ sưu tầm bìa cactơng
tranh ảnh, họa báo về các phương tiện như: Máy bay, đồn tàu, ơ tơ, thuyền buồm,…
hướng dẫn trẻ cắt sát mép các hình ảnh đó. Khi vào trị chơi cơ giới thiệu các bến và
phương tiện giao thơng nào thì phải vào bến được làm quen tìm tịi cắt dán sẽ tạo cho
sự khéo léo ở đơi bàn tay và thuận lợi trong khi viết chữ, dán các chữ cái lên các
phương tiện giao thông, trẻ hứng thú hơn với chính đồ dùng mình làm ra.
Kết quả từ việc cô và trẻ cùng chuẩn bị làm đồ dùng học tập tôi thấy trẻ
hứng thú hơn vào tiết học, bản thân cô giáo lên lớp tự tin hơn, gần gũi với trẻ hơn.
2.3.2. Biện pháp 2: Tạo môi trường cho trẻ làm quen chữ cái
Môi trường xung quanh trong đó có các yêú tố giúp trẻ được thường xuyên
tiếp xúc, tương tác với các chữ cái là điều hết sức quan trọng trong hoạt động cho
trẻ làm quen với chữ cái. Vì vậy, tơi khơng ngừng nghiên cứu để tạo ra môi trường
phong phú, đa dạng và lôi cuốn sự tị mị của trẻ.
* Tạo mơi trường chữ cái trong lớp học:
- Thế giới xung quanh luôn là mơi trường sống động, kích thích sự tị mị và
trí tưởng tượng của trẻ. Trẻ luôn bị thu hút bởi những vật lạ, có kích thước lớn
hoặc màu sắc đẹp mắt. Vì thế, với các mảng tường xung quanh lớp, tơi thường bố
trí các mảng chính như: Mảng chủ đề, các góc hoạt động được trang trí với màu
sắc hài hòa, tên gọi ngộ nghĩnh, cỡ chữ phù hợp và được dán ở nơi có độ cao vừa
tầm mắt trẻ. Tôi không chỉ chú ý đến kiểu chữ ở mỗi góc phải chuẩn xác, màu sắc
phù hợp với hình ảnh minh họa mà còn chú ý đến sự hài hòa, thống nhất giữa các
góc trong khơng gian lớp học.

Hình ảnh góc chữ cái dán hình minh họa
6

- Dán nhãn vào mọi thứ đồ dùng trong lớp để trẻ dần hình thành được mối
liên hệ giữa lời nói và chữ viết.
Ví dụ: Khi cho trẻ làm quen với chữ cái a, ă, â trong chủ đề Gia đình, tơi cho trẻ
ơn luyện bằng cách u cầu trẻ tìm chữ a, ă, â trong các từ chỉ tên đồ vật trong lớp
như: Chữ â trong từ “Cái ấm”, chữ ă trong từ “Khăn mặt”,…

Hình ảnh góc học tập được dán nhãn trên các hộp
Hoặc ở góc phân vai, tơi đã ghi tên các nhóm thực phẩm lên giá bán hàng.
Khi trẻ chơi, tơi u cầu trẻ tìm những chữ cái đã học trong các từ chỉ tên thực
phẩm để phát âm, nếu phát âm đúng thì mới được mua hàng.

Hình ảnh góc bán hàng có dán chữ trên các rổ

7


- Ngồi ra, tơi cịn thu hút trẻ bằng cách tạo thêm mơi trường có nhiều chữ
cái ở các góc hoạt động: Tạo hình, Thư viện, Học tập,… nhằm phát huy tính tích
cực hoạt động của trẻ.
Ví dụ: Tơi tổ chức cho trẻ làm album “Thế giới động vật”. Trước đó, tơi và trẻ sưu
tầm tranh ảnh các con vật, sau đó u cầu trẻ tìm các chữ cái có trong họa báo cắt
và ghép thành từ chỉ tên các con vật theo mẫu cho trước.
- Mỗi khi thay đổi đồ dùng, đồ chơi và tên các đồ dùng gắn trên giá đồ chơi,
tôi lại giới thiệu cho trẻ về đồ dùng mới và từ mới để trẻ quan sát và làm quen với
chữ cái mới, từ đó tìm ra chữ cái đã học trong từ mới đó.
* Tạo mơi trường chữ cái ngồi lớp học:
Mơi trường ngồi lớp học như: Góc thiên nhiên, góc tuyên truyền, khu vực
đồ dùng cá nhân của trẻ,… Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt động nên có tác dụng
ơn tập và củng cố chữ cái cho trẻ. Vì vậy, tơi thường tạo mơi trường có nhiều chữ
cái ở góc này.

Ví dụ: Góc thiên nhiên tôi gắn tên các loại cây, hoa. Hằng ngày trẻ chăm sóc cây
trẻ sẽ được nhìn và biết tên các loại cây, hoa.

Hình ảnh Góc thiên nhiên các cây, hoa đều được dán nhãn tên
Hoặc với đồ dùng cá nhân của trẻ tơi đã gắn kí hiệu riêng kèm theo tên của
trẻ. Hằng ngày, khi lấy hoặc cất đồ dùng trẻ sẽ được nhìn tên và biết tên của mình
có mấy chữ cái, bắt đầu bằng chữ cái nào,… Từ đó, trẻ bắt chước và sao chép lại
tên mình và tên bạn, ghi tên mình vào các tác phẩm do mình tự làm ra.

8


Hình ảnh tủ cá nhân của trẻ được gắn tên và số điện thoại
Ngoài ra, trong những ngày trẻ được đi thăm quan, dã ngoại trẻ cũng được
đọc từ đính kèm các hình ảnh mà các cơ đã chuẩn bị sẵn.

Hình ảnh trẻ đi thăm quan cánh đồng lúa được gắn chữ
2.3.3. Biện pháp 3: Lồng ghép tích hợp mơn học khác
Cô giáo là người xác định chủ đề lên kế hoạch tổ chức lồng ghép tích hợp
các mơn học một cách hợp lý để trẻ phát huy, hứng thú khuyến khích trẻ tích cực
chủ động say mê trong tiết học.
Ngồi việc dẫn dắt bằng ngơn ngữ thì sự linh hoạt sáng tạo ứng xử nhanh
của giáo viên trong một tiết dạy mang lại sự chú ý cho trẻ, cô giáo phải kết hợp
nhuần nhuyễn các bộ môn khác vào chi tiết học làm quen chữ cái và phù hợp với
chủ điểm.
9


* Tích hợp với hoạt động làm quen với văn học:
Ví dụ: Chủ đề Gia đình, hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học. Tôi

cho trẻ làm quen với chữ cái e, ê qua bài thơ “Em u nhà em”:
“Chẳng đâu bằng chính nhà em
Có đàn chim sẻ bên thềm líu lo
Có nàng gà mái hoa mơ
Cục ta cục tác khi vừa đẻ xong…
Có đầm ngào ngạt hương sen
Ếch con học nhạc, dế mèn ngâm thơ…”
Tôi cho trẻ đọc bài thơ viết bằng chữ to trên màn hình theo bút chì của cơ.
Sau đó, chia trẻ thành hai tổ, yêu cầu trẻ ở một tổ tìm và gạch chân chữ cái e, một
tổ tìm và gạch chân chữ cái ê có trong bài thơ mà tơi đã chuẩn bị trước trên bảng.
Ví dụ: Chủ đề “Nước và các hiện tượng tự nhiên”, tôi cho trẻ làm quen với chữ
cái s, x qua đoạn thơ:
“Giọt sương long lanh
Giọt sương trong suốt
Giọt sương hạt ngọc
Thu lượm màu xanh”.
=> Khi đọc đoạn thơ này, trẻ sẽ được luyện phát âm chữ cái s, x và tìm chữ cái s, x
trong bài thơ.
Với hoạt động kể chuyện sáng tạo, tôi cho trẻ làm quen với chữ cái thường
và nhận biết được hướng viết từ trái sang phải của chữ.
Ví dụ: Trong chuyện “Một phen sợ hãi” chủ đề “Phương tiệnvà luật lệ giao
thông”: Tôi kể chuyện cho trẻ nghe và gợi ý để trẻ tự đặt tên cho câu chuyện như:
“Cún con qua đường”; “Cún con không nghe lời mẹ dặn”; “Hai anh em cún đi
chơi phố”,... Tôi sẽ viết lên bảng những tên truyện mà trẻ đặt, khi viết tôi đọc từng
chữ cái mà trẻ đã được làm quen với các cụm từ đơn giản, từ đó sẽ tạo được hứng
thú và thói quen nhận biết chữ cái đã biết khi đọc truyện cho trẻ.
* Lồng ghép hoạt động làm quen với chữ cái vào hoạt động giáo dục thể chất:
Ví dụ: Trong giờ hoạt động “Bật chụm tách chân”, chủ để “Quê hương - Đất
nước”, tôi vẽ các ô vuông, bên trong mỗi ô vuông một chữ cái: g, y, h, k. Trẻ thực
hiện động tác bật và kết hợp đọc chữ cái trong ô.

10


Trong hoạt động này, tơi dùng hình thức thi đua giữa hai đội. Kết thúc giờ
hoạt động, đội nào thắng sẽ lên nhận hoa có gắn chữ cái g, y, h, k.
Ví dụ: Trong hoạt động phát triển thể chất “Ném xa bằng một tay”, tôi dán một
chữ cái trẻ đã biết vào túi cát. Trước khi ném, tôi yêu cầu trẻ đọc chữ cái dán trên
túi cát của mình rồi ném đúng kĩ thuật.
* Tích hợp thơng qua hoạt động giáo dục âm nhạc: Trong hoạt động giáo dục
âm nhạc, tơi thường xun tìm kiếm những bài hát về chủ đề chữ cái. Từ đó giúp
việc làm quen với chữ cái của trẻ trở nên thú vị và dễ nhớ hơn.
Ví dụ: Với nhóm chữ cái o, ơ, ơ, tơi cho trẻ hát bài “Chữ o trịn” (Chữ o là chữ o
tròn như vầng trăng đêm rằm chiếu sáng. Chữ ô là chữ ô cô dạy chúng em,...).
* Lồng ghép trong hoạt động làm quen với môi trường xung quanh: Trị chơi “Ơ
chữ kì diệu”: Trong mỗi ơ chữ là một chữ cái trẻ đã biết, phía sau ơ chữ sẽ là hình
ảnh các con vật. Khi chơi trẻ sẽ chọn cho mình một ơ chữ, nếu đọc được tên chữ
cái trên ơ chữ đó thì ơ chữ sẽ mở ra hình con vật và tiếng kêu của nó.
* Tích hợp trong hoạt động ngồi trời:
- Tơi thường xun tổ chức cho trẻ chơi trò chơi dân gian. Từ đó, trong q trình
chơi tơi uốn nắn cách phát âm cũng như nhắc lại những chữ cái mà trẻ đã biết.
Ví dụ: Trị chơi “Rồng rắn lên mây”:
“Rồng rắn lên mây
Có cây lúc lắc
Hỏi thăm thầy thuốc
Có nhà hay khơng?”
Khi đọc “rồng rắn”, tôi yêu cầu trẻ phải cong lưỡi và nhắc trẻ nhớ chữ cái “r” và
cách phát âm của nó.
- Khi trẻ chơi tự do quanh sân trường, tơi u cầu trẻ phải đọc tên cây và tìm
chữ cái đã học trong từ chỉ tên cây treo ở mỗi cây.

11


Hình ảnh cây xanh ngồi sân trường gắn chữ tên của cây
- Tơi tổ chức cho trẻ tìm và đọc các chữ viết thường, in thường, in hoa, trong
các biểu bảng treo ở sân trường như bảng nội quy, bảng thông báo. Tôi cùng trẻ
dùng hột, hạt, sỏi, đá, lá khô nhỏ để xếp thành chữ viết thường.
Như vậy, thông qua các hoạt động tơi đã vận dụng tích hợp được rất nhiều
các chữ cái vừa tạo hứng thú cho hoạt động, vừa củng cố và khắc sâu các chữ cái
trẻ mới được làm quen.
2.3.4. Biện pháp 4: Sáng tác, sưu tầm trò chơi, câu đố, các bài đồng dao giúp
trẻ làm quen với chữ cái
* Trò chơi giúp trẻ làm quen với chữ cái:
Để giải quyết nhiệm vụ học tập thơng qua trị chơi đạt hiệu quả cao nhất, bản
thân giáo viên phải tổ chức trò chơi sao cho trò chơi trở thành một hoạt động hấp
dẫn trẻ, phải xen kẽ giữa trò chơi tĩnh với trò chơi động để giúp trẻ hứng thú. Từ
đó, củng cố và khắc sâu chữ cái mà trẻ vừa được làm quen.
+ Trò chơi: Bingo chữ cái
Chuẩn bị:
- Chữ cái in thường và viết thường
- Bảng bingo chữ cái
- Bông hoa nhựa nhỏ
Cách chơi: Hai trẻ ngồi đối diện nhau, trẻ oanh tu la sì, trẻ nào thắng thì đi
trước, mỗi lần đi trẻ phải lật chữ cái lên, khi lật thẻ chữ trẻ phải đọc chữ cái đó và
12


tìm trong bảng chữ cái, khi tìm được trẻ sẽ đặt bông hoa vào ô chữ trong bảng, cứ
như vậy trẻ lần lượt chơi đến hết. Trẻ nào hết đặt bông hoa hết ô chữ trong bảng
trước trẻ ấy chiến thắng,...

Luật chơi: Theo hình thức thi đua. Bạn nào đặt bông hoa vào các ô chữ
trong bảng hết trước bạn đó chiến thắng

Hình ảnh trẻ chơi Bingo chữ cái
+ Trị chơi: “Câu chữ”.
Chuẩn bị: Bộ chữ cái in thường có đính miếng ghim nhỏ khơng sắc nhọn, cần
câu có nam châm nhỏ, rổ.
Cách chơi: Năm đến tám trẻ chơi, rải 29 thẻ chữ cái ra. Trẻ ngồi thành vòng
tròn, quanh các thẻ chữ. Trẻ ngồi câu chữ, câu được chữ cái nào trẻ đọc chữ cái
lên và bỏ vào rổ.
Luật chơi: Theo hình thức thi đua. Bạn nào câu được nhiều chữ cái và đọc
chính xác bạn ấy chiến thắng.

Hình ảnh trẻ chơi trò chơi câu chữ
13


- Trò chơi: “Sách dạ”
Chuẩn bị: Sách dạ chữ cái đầy đủ các chi tiết để trẻ có thể lắp thành các
chữ cái theo yêu cầu.
Cách chơi: Hai trẻ ngồi đối diện nhau lắp các chữ theo hình ảnh phía trên.
Luật chơi: Theo hình thức thi đua, bạn nào lắp xong trước và đúng nhất
bạn ấy chiến thắng.

Hình ảnh trẻ chơi sách dạ chữ cái
* Câu đố, đồng dao:
Để góp phần giúp trẻ nhận biết và phân biệt các chữ cái đã được làm quen, tôi sưu
tầm và sáng tác một số câu đố về chữ cái đơn giản và dễ hiểu cho trẻ.
Ví dụ:

"Nét trịn em đọc chữ o
Khuyết đi một nửa sẽ cho chữ gì"
(Chữ C)

Ví dụ:

"Cái thùng khơng có móc câu
Đích thị là chữ cái U đây rồi
Có anh bạn họ cùng tơi
Khác nhau thêm một móc câu bên mình"
Là chữ gì?

Ví dụ:

(Chữ Ư)

"Bình thường em đọc chữ U
14


Khi quay ngược chữ U ra chữ gì?"
(Chữ N)
Ví dụ:

"Chữ gì một nét cong trịn
Bên phải nét thẳng, trên đầu có ơ?"
(Chữ Â)

- Ngồi ra, tơi cịn cùng trẻ học và ôn luyện cách phát âm mọi lúc, mọi nơi
qua các bài đồng dao.

- Trẻ nhỏ thường hay nói ngọng chữ cái l, n nên tôi đưa những bài đồng dao
vào hoạt động vui chơi để luyện phát âm cho trẻ như:
Ví dụ:
" Đi cầu đi quán

Mua một đàn gà

Đi bán lợn con

Về cho ăn thóc

Đi mua cái soong

Mua lược chải tóc

Đem về đun nấu

Mua cặp cài đầu

Mua quả dưa hấu

Đi mau về mau

Về biếu ơng bà

Kẻo trời sắp tối".

Ví dụ:
"Lúa nếp là lúa nếp làng
Lúa lên lớp lớp

Lòng nàng lâng lâng".
- Trẻ mầm non rất hứng thú với hoạt động âm nhạc. Vì vậy, để cần bằng với
tính chất khô khan và cứng nhắc của hoạt động làm quen với chữ cái tôi thường kết
hợp với những bài hát vào các trị chơi. Từ đó, tạo khơng khí sơi nổi cũng như sự linh
hoạt uyển chuyển giữa các hoạt động nhỏ trong giờ cho trẻ làm quen với chữ cái.
Việc lựa chọn các trò chơi, câu đố, các bài đồng dao cho trẻ tôi thấy trẻ rất
hào hứng, hứng thú học.Trẻ hiểu biết nhiều, ngôn ngữ phát triển, trẻ thuộc chữ cái
nhanh hơn,… Tư duy của trẻ cũng trở nên nhanh và chính xác hơn.

15


2.3.5. Biện pháp 5: Kết hợp giữa gia đình và nhà trường trong việc giúp trẻ
làm quen với chữ cái.
- Để hoạt động làm quen với chữ cái đạt hiệu quả cao thì sự thống nhất giữa
nhà trường và gia đình là hết sức cần thiết. Vì thế, hằng ngày tơi thường xun
thơng báo với phụ huynh về chương trình hoạt động ở lớp cũng như sự phát triển
của trẻ để phụ huynh kết hợp ôn luyện cho trẻ tại nhà.
- Giới thiệu các loại sách vở mà trẻ được học ở lớp để phụ huynh tham khảo.
- Trao đổi về một số nhược điểm của trẻ: Cách phát âm, nhận mặt chữ, cách
cầm bút tô chữ, tư thế ngồi,… Từ đó, phụ huynh có thể uốn nắn thêm cho trẻ.
- Trong các buổi họp phụ huynh, tôi thông báo thống nhất về nội dung hoạt
động của nhà trường và lớp học. Báo cáo kết quả điều tra ban đầu về năng lực của
trẻ cũng như khả năng tham gia hoạt động làm quen với chữ cái cho phụ huynh
được biết. Tôi đưa ra một số ý kiến nhằm thống nhất với phụ huynh về hoạt động
cho trẻ làm quen với chữ cái để phụ huynh hiểu rằng: Việc chuẩn bị cho trẻ vào
lớp một không chỉ đơn thuần là dạy trẻ đọc thuộc 29 chữ cái mà còn phải hướng
dẫn trẻ biết cách phát âm chính xác, nghe và hiểu nghĩa của từ. Ngồi ra, cịn phải
chuẩn bị tâm thế thoải mái, tự tin cho trẻ bước vào lớp một.
- Giải thích với những phụ huynh chưa có quan niệm đúng đắn trong việc dạy

chữ cho trẻ. Tránh tình trạng phụ huynh bắt ép con phải biết viết khi đang học mầm
non, làm ảnh hưởng đến sự phát triển cũng như tâm lí trẻ khi chuẩn bị vào lớp một.
- Vận động phụ huynh ủng hộ những nguyên vật liệu phế thải để làm đồ dùng,
đồ chơi cho trẻ hoặc cùng kết hợp với giáo viên tự tạo ra những đồ chơi mới lạ, thu
hút sự chú ý của trẻ, nâng chất lượng hoạt động giáo dục ngày càng cao hơn.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục, với bản
thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Sau một năm học áp dụng "Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt
động cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái tại trường mầm non Bé
Ngoan" đã thực sự đem lại niềm vui và hứng thú cho trẻ. Trẻ tiếp thu kiến thức
một cách nhẹ nhàng, linh hoạt và có sáng tạo trong hoạt động, khắc phục được
một số trẻ thụ động, ít tham gia các hoạt động cùng cô và các bạn.
Cũng qua hoạt động này ngôn ngữ của trẻ được phát triển rõ rệt, trẻ u
thích lao động, trẻ có thêm niềm vui, phấn khởi khi đến lớp.
Qua việc thực hiện các biện pháp mới sáng tạo trong việc dạy môn "Làm
quen chữ cái" tôi đã thu được kết quả sau:
2.4.1 Đối với trẻ:
16


* Kết quả đạt được cuối năm:
Tốt

Phân loại khả năng
SL

Số trẻ nhận biết và phát âm
13/32
đúng nhóm chữ theo chủ đề.
Số trẻ biết cầm bút, ngồi đúng

tư thế, tô trùng khít lên các 14/32
chấm mờ sạch sẽ.
Số trẻ hứng thú tham gia hoạt
15/32
động.
2.4.2 Đối với giáo viên:

Trung
bình

Khá
%

SL

%

Yếu

SL

%

SL

%

41% 16/32

50% 3/32

9%

0

0

44% 14/32

44% 4/32 12%

0

0

47% 16/32

50% 1/32

0

0

3%

Qua việc tổ chức hoạt động cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái, bản thân
tơi cũng đã có được nhiều kinh nghiệm, cách tổ chức hoạt động cũng có phần linh
hoạt và sáng tạo hơn.
2.4.3 Đối với phụ huynh:
Phụ huynh đã có sự quan tâm và phối kết hợp với giáo viên trong việc rèn

các kỹ năng dạy trẻ làm quen với chữ cái. Phụ huynh đã dành thời gian để chơi trò
chơi chữ cái cùng trẻ, đã hăng hái tham gia vào các hoạt động làm đồ dùng đồ
chơi cùng với giáo viên và nhà trường. Cung cấp học liệu cho giáo viên tổ chức
các hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái và trong q trình chăm sóc, giáo dục
trẻ của lớp cũng như của nhà trường.

3. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Hoạt động làm quen với chữ cái là một hoạt động quan trọng không thể thiếu
và không thể bỏ qua trong quá trình tổ chức hoạt động ở trường mầm non cho trẻ
5 - 6 tuổi.
Từ sự phấn đấu vươn lên của bản thân cùng với sự giúp đỡ nhiệt tình của Ban
giám hiệu nhà trường và đồng nghiệp, tơi hồn thành tốt việc Chăm sóc - Giáo dục
trẻ nói chung và hoạt động làm quen chữ cái nói riêng. Sau mỗi hoạt động, mỗi
năm học, tơi tự rút ra cho mình những bài học kinh nghiệm trong quá trình tổ chức
cho trẻ hoạt động làm quen với chữ cái.
Để thực hiện tốt công tác tổ chức cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái cần
có những điều kiện sau:
17


+ Giáo viên phải có năng lực, trình độ chun môn vững vàng để hướng dẫn trẻ.
+ Giáo viên nắm chắc nội dung các hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái.
+ Giáo viên tìm tịi trong việc thiết kế và tổ chức các hoạt động cho trẻ làm
quen với chữ cái theo chủ đề, chủ điểm.
+ Giáo viên xây dựng được các kế hoạch thực hiện một cách cụ thể, toàn diện,
sát với kế hoạch chỉ đạo của nhà trường và phù hợp với tình hình thực tế của lớp.
+ Thường xuyên theo dõi, kiểm tra về chất lượng giáo dục trên trẻ để có biện
pháp bồi dưỡng cho từng cá nhân trẻ.
+ Tạo môi trường chữ cái trong lớp hấp dẫn, đẹp mắt và có đồ dùng đầy đủ

cho trẻ hoạt động.
+ Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong việc giáo dục trẻ.
+ Giáo viên luôn dự giờ các lớp để rút ra kinh nghiệm cho bản thân.
+ Giáo viên ln gần gũi, hịa nhã, vui vẻ, thường xuyên động viên, khuyến
khích và kịp thời sửa sai cho trẻ.
+ Linh hoạt vận dụng những phương pháp đổi mới, thay đổi hình thức tổ chức
hoạt động một cách sáng tạo, phù hợp với khả năng của trẻ ở trường, lớp mình.
+ Khéo léo xử lí các tình huống sư phạm một cách nhanh nhạy, thể hiện đúng
tác phong, lương tâm nhà giáo.
+ Giáo viên cần phải thường xun tìm tịi, học hỏi qua các kênh thông tin đại
chúng như: Tivi, sách báo,… để công tác giáo dục đạt hiệu quả cao hơn.

3.2. Kiến nghị:
Để các hoạt động của trẻ nói chung cũng như hoạt động làm quen với chữ cái
nói riêng đạt hiệu quả cao hơn nữa, tôi xin đưa ra một số kiến nghị cụ thể như sau:
- Đề xuất với nhà trường:
+ Thường xuyên bồi dưỡng kiến thức chuyên môn cho giáo viên.
+ Trang bị thêm đồ dùng, đồ chơi phục vụ học tập và tạo môi trường cho trẻ làm
quen chữ cái ở ngoài trời để tạo điều kiện tốt cho việc tổ chức hoạt động học tập,
vui chơi của trẻ.
- Đề xuất với phòng giáo dục:

18


+ Kính mong các cấp lãnh đạo của phịng GD và ĐT thị xã chọn những sáng kiến
hay phổ biến rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo và học tập.
+ Tổ chức nhiều lớp bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên.
Trên đây là một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ mẫu
giáo 5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái để nghiên cứu và ứng dụng vào giảng dạy mà

tôi đã áp dụng trong năm học 2017 - 2018. Tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý
kiến của Ban giám hiệu nhà trường cũng như của các giáo viên để tôi có thêm
nhiều kinh nghiệm hơn nữa trong cơng tác chăm sóc, ni dưỡng và giáo dục trẻ.
Tơi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
ĐƠN VỊ
Hiệu trưởng:

Bỉm Sơn, ngày 30 tháng 3 năm 2018
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng coppy của người khác.
Người viết:

Vũ Thị Mai Anh

19


ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC CÁC CẤP
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………