ĐẠI CƯƠNG DỊCH TỄ HỌC pptx

23/03/14 1
Ths Lê Minh Hữu
ĐẠI CƯƠNG DỊCH TỄ HỌC
23/03/14 2
Mục tiêu
1. Trình bài sơ lược lịch sử của dịch tễ học
2. Trình bày được định nghĩa dịch tễ học
3. So sánh các tiếp cận dịch tễ học và
cách tiếp cận lâm sàng
4. Trình bày được thành tựu và những lĩnh
vực ứng dụng của dịch tễ .
23/03/14 3
Đại cương
Thuật ngữ dịch tễ học:
Chữ Dịch tễ học: Epidemiology xuất
phát từ những chữ Hylạp trong đó:

Epi: “về”

Demos: “dân” hay " con người ",

Logos: “môn học” hay "nghiên cứu
về ".
23/03/14 4
Hoàn cảnh xuất hiện của DTH
Khái niệm DTH > 2000 năm do
Hippocrates (460-370BC).

“Bệnh tật của con người có liên
quan đến môi trường sống”.
Thời gian dài, dịch tễ học phát triển

rất chậm và chủ yếu nghiên cứu
bệnh truyền nhiễm
23/03/14 5
Hoàn cảnh xuất hiện của DTH
1662: Jonh Graunt định lượng các hiện
tượng sức khoẻ: Nam đều có tỷ lệ sinh tử
cao hơn nữ, trẻ chết nhiều hơn nam
1893: William Farr thiết lập hệ thống đếm
số chết và tại Anh và Walles nguyên nhân
đã thấy có sự khác biệt tỷ chết
23/03/14 6
John Snow
23/03/14 7
23/03/14 8
Công ty
cung cấp
nước
Dân số
1851
Số tử
vong do
bệnh tả
Tỷ suất
chết /
1000
dân
Southwar
k
167654 844 5.0
Lambeth 19133 18 0.9

23/03/14 9
DỊCH TỄ HỌC HIỆN ĐẠI
Công trình nghiên cứu của Doll và Hill và
các tác giả khác. Họ đã khảo sát sự
tương quan giữa hút thuốc lá và căn
bệnh ung thư phổi.
23/03/14 10
23/03/14 11
Định nghĩa DTH
DTH là khoa học nghiên cứu sự phân bố
sức khỏe - bệnh tật của con người
lý giải sự phân bố đó
23/03/14 12
3 cấu phần quan trọng
Tần suất bệnh tật: giúp xác định sự xuất
hiện của bệnh tật, tiến triển của bệnh tật
trong cộng đồng.
Sự phân bố bệnh tật: Giúp trả lời 3 câu
hỏi: ai mắc bệnh này, bệnh này xuất hiện
khi nào, và bệnh này xuất hiện ở đâu?
Lý giải sự phân bố bệnh tật: Việc lý giải
sự phân bố bệnh tật là tìm cách kiểm
chứng các giả thuyết
23/03/14 13
Cách tiếp cận DTH và tiếp cận LS
DỊCH TỄ HỌC

Quần thể

Nghiên cứu


Can thiệp

Đánh giá chỉ số
sức khoẻ
LÂM SÀNG

Cá nhân

Chẩn đoán

Điều trị bệnh

Cải thiện dấu
hiệu lâm sàng
23/03/14 14
Các lĩnh vực của DTH
Nghiên cứu bệnh

Bệnh truyền nhiễm, bệnh không truyền nhiễm, chấn thương
Mối quan hệ phơi nhiễm:

Yếu tố môi trường, hành vi xã hội, di truyền, dinh dưỡng, sử
dụng thuốc
Quần thể:

Nhi, sức khoẻ sinh sản, nghề nghiệp…
Bao gồm

Lâm sàng, dịch vụ y tế, phân tử…

23/03/14 15
Sức khoẻ tốt
Sức khoẻ kém
Yếu tố môi tr ờng
(bao gồm lối sống)
Sức khoẻ tốt
Biến đổi
cận lâm
sàng
Bệnh lâm
sàng
Tử vong
Hồi
phục
Sức khoẻ tốt
Sức
khoẻ
kém
Sức khoẻ tốt
Nâng cao sức khoẻ
Các biện pháp phòng
ngừa
Các dịch vụ y tế công
cộng
Sức khoẻ kém
Cha bnh
Chm súc y t
1. Xác định nguyên
nhân
Yếu tố di truyền

2. Lịch sử tự nhiên
3. Mô tả tỡnh trạng sức
khoẻ của
quần thể
Tỷ lệ với sức khoẻ kém,
biến đổi qua thời gian,
biến đổi với tuổi
Thời gian
4. ánh giá can
thiệp
23/03/14 16
Những thành tựu DTH
23/03/14 17
Đậu mùa
Edward Jenner (1749)
Trình tiêm chủng bắt đầu
cuối năm 1700
1966, WHO khởi xướng
chiến dịch phòng chống
bệnh
1980, bệnh đậu mùa đã
được thanh toán trên toàn
thế giới
23/03/14 18
Đậu mùa
23/03/14 19
Nhiễm độc Methyl thủy ngân
Trong những năm 1950, hợp chất thuỷ
ngân trong nước thải của một nhà máy ở
Minamata, Nhật Bản được thải vào một

vịnh nhỏ làm cho cá bị tích tụ.
DTH đã điều tra trên 121 người đã xác
định nguyên nhân - bệnh Minamata
23/03/14 20
Ghi nhận về bệnh thấp khớp cấp ở Đan
Mạch, 1862-1962
23/03/14 21
Bệnh thiếu iod
Thiếu iốt làm suy giảm thể lực và tinh thần.
Bệnh bướu cổ và chứng đần độn lần đầu
tiên được mô tả chỉ tiết từ khoảng 400 năm
trước.
Dịch tễ học đã góp phần vào việc xác định
và giải quyết vấn đề thiếu hụt iốt; các biện
pháp dự phòng có hiệu quả thích hợp cho
việc sử dụng muối iốt trên quy mô lớn
VN triển khai chương trình năm 1993 đến
nay hơn 95% hộ gia đình sử dụng muối Iod
23/03/14 22
Hút thuốc lá, bệnh bụi phổi do nhiễm
amiăng và ung thư phổi
Tỷ lệ tử vong do ung thư phổi chuẩn hoá theo tuổi liên quan tới
hút thuốc lá và phơi nhiễm nghề nghiệp với bụi amiăng.
Phơi nhiễm với
amiăng
Tiền sử hút thuốc
lá
Tỷ lệ tử vong do ung
thư phổi/100.000
người

Không Không 11
Có Không 58
Không Có 123
Có Có 602
23/03/14 23
Gãy cổ xương đùi
Gãy cổ xương đùi đòi hỏi thời gian nằm
viện lâu nhất; các chi phí liên quan đến gãy
cổ xương đùi là đáng kể.
Phần lớn các trường hợp gãy cổ xương đùi
là do ngã
Dịch tễ học có vai trò rất quan trọng khi
xem xét các yếu tố có thể và không thể
thay đổi nhằm làm giảm gánh nặng của
gẫy xương.
23/03/14 24
HIV/AIDS
23/03/14 25
T×nh h×nh nhiÔm HIV trªn thÕ giíi hiÖn nay (2)
Tổng số: 40.3 (35.9 – 44.3) triệu
Trung và Tây Âu
720 000
720 000
[570 000 – 890 000]
[570 000 – 890 000]
Bắc Mỹ và Trung Đông
540 000
540 000
[230 000 – 1.5 tri
[230 000 – 1.5 tri

ệu
ệu
]
]
Sub-Saharan Châu Phi
25.4 tri
25.4 tri
ệ
ệ
u
u
[23.4 – 28.4 tri
[23.4 – 28.4 tri
ệu
ệu
]
]
Đông Âu và Trung Á
1.6 tri
1.6 tri
ệ
ệ
u
u
[990 000 – 2.3 tri
[990 000 – 2.3 tri
ệu
ệu
]
]

Đông Nam Á
7.4 tri
7.4 tri
ệ
ệ
u
u
[4.5 – 11 tri
[4.5 – 11 tri
ệu
ệu
]
]
Châu Đại Dương
74 000
74 000
[45 000 – 120 000]
[45 000 – 120 000]
Bắc Mỹ
1.2 Tri
1.2 Tri
ệ
ệ
u
u
[650 000 – 1.8 tri
[650 000 – 1.8 tri
ệu
ệu
]

]
Caribbean
300 000
300 000
[200 000 – 510 000]
[200 000 – 510 000]
Mỹ La Tinh
1.8 tri
1.8 tri
ệ
ệ
u
u
[1.4 – 2.4 tri
[1.4 – 2.4 tri
ệu
ệu
]
]
Đông Á
870 000
870 000
[440 000 – 1.4 tri
[440 000 – 1.4 tri
ệu
ệu
]
]