THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU

THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU


I. ĐẶC ĐIỂM CỦA TRẠNG NGỮ:
Ví dụ: Xác định trạng ngữ trong các câu sau:
a) “ Dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời, người dân cày Việt
Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang. Tre ăn
ở với người, đời đời, kiếp kiếp…
Tre với người như thế đã mấy nghìn năm. Một thế kỉ
“ văn minh”, “ khai hố” của thực dân cũng không làm
ra được một tấc sắt. Tre vẫn cịn phải vất vả mãi với
người. Cơí xay tre nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay
nắm thóc.”


Các trạng ngữ vừa tìm được
bổ sung nội dung gì cho câu?
a) Dưới bóng tre xanh
đã từ lâu đời
đời đời, kiếp kiếp
từ nghìn đời nay

TN chỉ nơi chốn
TN chỉ thời gian


I. ĐẶC ĐIỂM CỦA TRẠNG NGỮ:
Ví dụ: Xác định trạng ngữ trong các câu sau:
b) Vì mải chơi, em quên chưa làm bài tập .
c) Để xứng đáng là cháu ngoan bác Hồ, chúng ta phải học
tập và rèn luyện thật tốt.

d) Bằng giọng nói dịu dàng, chị ấy mời chúng tôi vào nhà.


Các trạng ngữ vừa tìm được
bổ sung nội dung gì cho câu?
b) Vì mải chơi

TN chỉ nguyên nhân

c) Để xứng đáng là cháu ngoan bác Hồ
d) Bằng giọng nói dịu dàng

TN chỉ mục đích

TN chỉ cách thức

⇒ Về ý nghĩa, trạng ngữ được thêm vào câu để xác định thời gian,
nơi chốn, mục đích nguyên nhân, phương tiện, cách thức diễn ra sự
việc nêu trong câu.


Xác định vị trí trạng ngữ trong các câu ở ví dụ (a)?
a) “ Dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời, người dân cày Việt
Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang. ⇒ đầu câu
Tre ăn ở với người, đời đời, kiếp kiếp… ⇒ cuối câu
Cơí xay tre nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc.”
⇒ giữa câu
⇒ Vị trí của trạng ngữ khá linh hoạt có thể đứng ở đầu
câu, giữa câu hoặc cuối câu

Có thể chuyển các TN trên sang những vị trí nào trong câu?

a) Dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời, người dân cày Việt
Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang.
Người dân cày Việt Nam, dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời,
dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng khai hoang.
Người dân cày Việt Nam dựng nhà, dựng cửa, vỡ ruộng
khai hoang, dưới bóng tre xanh, đã từ lâu đời
b) Tre ăn ở với người, đời đời, kiếp kiếp…
Đời đời, kiếp kiếp tre ăn ở với người
Tre đời đời, kiếp kiếp ăn ở với người
c) Cơí xay tre nặng nề quay, từ nghìn đời nay, xay nắm thóc.
Từ nghìn đời nay, cối xay tre nặng nề quay, xay nắm thóc
Cối xay tre nặng nề quay xay nắm thóc từ nghìn đời nay


Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và
vị ngữ được phân cách với nhau
như thế nào khi nói, khi viết?

Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ thường có một
quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết


 Ghi nhớ: sgk-tr39
- Về ý nghĩa:
Trạng ngữ được thêm vào câu để xác định thời gian, nơi
chốn, nguyên nhân mục đích, phương tiện, cách thức
diễn ra sự việc nêu trong câu.

- Về hình thức:
Trạng ngữ có thể đứng đầu câu, cuối câu hay giữa câu
Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ thường có một
quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết.


Bài tập nhanh
Thêm các loại trạng ngữ cho câu sau:
Lúa chết rất nhiều.
Gợi ý:
Ngồi đồng
Năm nay
lúa chết rất nhiều
Vì rét
Năm nay, ngồi đồng, lúa chết rất nhiều, vì rét
Lưu ý: Thêm trạng ngữ cho câu là một cách mở rộng câu,
làm nội dung câu phong phú hơn


II. CÔNG DỤNG CỦA TRẠNG NGỮ


 Đọc các ví dụ và trả lời câu hỏi:
a) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày
rằm tháng giêng[...].
Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa
xuân đã bắt đầu thay thế cho mưa phùn, khơng cịn làm
cho nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. Sáng dậy,
nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện
lên ở trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui

sáng sủa. Trên giàn hoa lí, vài con ong siêng năng đã
bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng, trên nền
trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung
động như cánh con ve mới lột..
(Vũ Bằng)
b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.

Xác định trạng ngữ trong ví dụ và cho biết nó
bổ sung cho câu nội dung gì?


 Đọc các ví dụ và trả lời câu hỏi:
a) (1) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày
rằm tháng giêng[...].
(2) Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa
xuân đã bắt đầu thay thế cho mưa phùn, khơng cịn làm cho
nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. (3) Sáng dậy, nằm dài
nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện lên ở trên trời,
mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. (4) Trên giàn
hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. (5) Chỉ
độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn
sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột..
(Vũ Bằng)
b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.


 Đọc các ví dụ và trả lời câu hỏi:
a) (1) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày
rằm tháng giêng[...].
(2) Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa

xuân đã bắt đầu thay thế cho mưa phùn, khơng cịn làm cho
nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. (3) Sáng dậy, nằm dài
nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện lên ở trên trời,
mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. (4) Trên giàn
hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. (5) Chỉ
độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn
sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột..
(Vũ Bằng)
b) Về mùa đông, lá bàng đỏ như màu đồng hun.

a) (2) Chỉ thời gian.
(3) Chỉ thời gian.
b) Chỉ thời gian.

(4) Chỉ địa điểm
(5) Chỉ thời gian, địa điểm


a) (1) Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày
rằm tháng giêng[...].
(2) Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa
xuân đã bắt đầu thay thế cho mưa phùn, khơng cịn làm cho
nền trời đùng đục như màu pha lê mờ. (3) Sáng dậy, nằm dài
nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện lên ở trên trời,
mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. (4) Trên giàn
hoa lí, vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. (5) Chỉ
độ tám chín giờ sáng, trên nền trời trong trong có những làn
sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột..
(Vũ Bằng)

(?) Trạng ngữ có tác dụng gì giữa 2 đoạn văn?


Tiết 89

Phần Tiếng Việt
THÊM TRẠNG NGỮ CHO CÂU (Tiếp)

I. Công dụng của trạng ngữ

* Xét ví dụ:
a. Nhưng tơi u mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng
giêng {…}.
Thường thường, vào khoảng đó trời đã hết nồm, mưa xuân bắt đầu thay
thế cho mưa phùn, không còn làm cho nền trời đùng đục như màu pha lê
mờ. Sáng dậy, nằm dài nhìn ra cửa sổ thấy những vệt xanh tươi hiện ở
trên trời, mình cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa. Trên giàn hoa lí,
vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa. Chỉ độ tám chín giờ sáng,
trên nền trời trong trong có những làn sáng hồng hồng rung động như
cánh con ve mới lột.
(Vũ Bằng)
Em hãy lược bỏ trạng ngữ và cho biết nó ảnh hưởng như thế
nào đến ý nghĩa của câu?


Lưu ý:
Khơng nên lược bỏ, vì:
- Trạng ngữ bổ sung cho câu những thông tin cần thiết.
-Nội dung câu thiếu chính xác nếu khơng có thơng tin ở trạng ngữ.
-Các trạng ngữ cịn có tác dụng liên kết các câu, các phần làm cho nội

dung mạch lạc hơn.


Ghi nhớ/SGK (46)
Trạng ngữ có những cơng dụng sau:
-

- Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp
phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ, chính xác.

-

- Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài
văn được mạch lạc.


(?) Tìm và nêu cơng dụng của trạng ngữ trong đoạn trích sau đây:

a. Kết hợp những bài này lại, ta được chiêm ngưỡng một bức
chân dung tinh thần tự hoạ rất rõ nét và sinh động của
nhà thơ.
-> Trạng ngữ chỉ cách thức
Ở loại bài thứ nhất, người ta thấy trong nhà thơ Hồ Chí
Minh có nhà báo Nguyễn Ái Quốc hết sức sắc sảo trong
bút pháp kí sự, phóng sự và nghệ thuật châm biếm.
Ở loại bài thứ hai, ta lại thấy ở nhà thơ cách mạng sự tiếp
nối truyền thống thi ca lâu đời ở phương Đông, của dân
tộc, từ Lí Bạch, Đỗ Phủ, … đến Nguyễn Trãi, Nguyễn
Bỉnh Khiêm, Nguyễn Du, Nguyễn Khuyến …
(Theo Nguyễn Đăng Mạnh)

-> TN chỉ trình tự lập luận


b. Đã bao lần bạn vấp ngã mà
không hề nhớ. Lần đầu tiên
chập chững bước đi, bạn đã bị
ngã. Lần đầu tiên tập bơi, bạn
uống nước và suýt chết đuối
phải không? Lần đầu tiên chơi
bóng bàn, bạn có đánh trúng
bóng không? Không sao đâu vì…
[…]. Lúc còn học phổ thông, Lu-i
Pa-xtơ chỉ là một học sinh trung
( Theo Trái tim có điều kì diệu)
bình. Về môn Hóa, ông đứng
hạng 15 trong số 22 học sinh của
lớp.


III. Luyện tập:

b. Đã bao lần bạn vấp ngã mà
không hề nhớ. Lần đầu tiên chập
chững bước đi, bạn đã bị ngã. Lần
đầu tiên tập bơi, bạn uống nước và
suýt chết đuối phải không? Lần
đầu tiên chơi bóng bàn, bạn có
đánh trúng bóng không? Không sao
đâu vì… […]. Lúc còn học phổ
thông, Lu-i Pa-xtơ chỉ là một học sinh

trung bình. Về môn Hóa, ông đứng
hạng 15 trong số 22 học sinh của lớp.
( Theo Trái tim có điều kì diệu)


•

Lần đầu tiên…

-> TN chỉ thời gian, nhấn mạnh thời điểm
•

Về mơn hóa

-> TN Chỉ phương diện


- Học thuộc ghi nhớ ( SGK/39 )
- Làm bài tập phần Luyện tập
- Chuẩn bị bài “Tinh thần yêu nước
của nhân dân ta, Đức tính giản dị của
Bác Hồ”.