khoa hoc tu nhien 9 bai 28 moi quan he giua kieu gen moi truong kieu hinh

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Khoa học tự nhiên 9 Bài 28: Mối quan hệ giữa kiểu gen - Mơi trường Kiểu hình
A. Hoạt động khởi động
Thảo luận: Nêu nhận xét về sự liên quan giữa đặc điểm môi trường sống với
màu sắc hoa liên hình và màu lơng của cáo Bắc cực. Ý nghĩa của hiện tượng
này.

Bài làm:
- Khi điều kiện nhiệt độ môi trường thay đổi làm cho sự biểu hiện kiểu hình
của KG AA thay đổi, KG aa khơng ảnh hưởng.
- Khi điều kiện nhiệt độ, ánh sáng theo mùa thay đổi làm thay đổi màu lông của
cáo Bắc cực.
=> khi điều kiện môi trường thay đổi sẽ ảnh hưởng tới sự biểu hiện tính trạng
của sinh vật.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

=> ứng dụng: có thể dùng để cải thiện đặc điểm, tính trạng của sinh vật.
B. Hoạt động hình thành kiến thức
I. Mối quan hệ giữa kiểu gen - mơi trường - kiểu hình
- Hãy dự đốn về kiểu gen của sinh vật trong các trường hợp sau:
+ 2 sinh vật cùng lồi có KG khác nhau sống trong cùng 1 điều kiện môi
trường.
+ Một sinh vật nhưng sống trong 2 mơi trường khác nhau.
- Tìm ví dụ thực tế cho điều em dự đoán ở trên. Giải thích.
- Em hãy nêu vai trị của các nhân tố độ ẩm, ánh sáng tới kiểu hình cây rau dừa
nước, cây bèo tây, cây lá lốt. Từ đó em rút ra kết luận gì?

Bài làm:
* Dự đốn:
- 2 sinh vật có KG khác nhau dù sống trong cùng 1 mơi trường vẫn có kiểu
hình khác nhau.
VD: cây AA (hoa đỏ) và cây aa (hoa trắng) dù sống cùng môi trường thì vẫn ra
2 màu hoa khác nhau.
- 1 sinh vật sống ở 2 mơi trường khác nhau thì vẫn có 1 KH.
VD: ở người, kiểu gen Aa quy định mắt đen thì dù sống ở mơi trường nào vẫn
biểu hiện mắt nâu.
=> bởi vì kiểu gen quy định kiểu hình
* Dựa vào bảng 28 trang 155 có:
- Độ ẩm ánh hưởng tới kích thước của thân, lá, rễ ở cây dừa nước.
- Ánh sáng ảnh hưởng đến chiều cao cây, kích thước và màu sắc lá ở cây bèo
tây, cây lá lốt.
=> Kết luận: Trong các điều kiện môi trường khác nhau, sự biểu hiện tính trạng
của cùng 1 kiểu gen có thể khác nhau => tạo nên kiểu hình khác nhau.
II. Thường biến

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

- Quan sát hình 28.3, mơ tả màu lơng thỏ Himalaya sp ở các vị trí khác nhau
trên cơ thể. Thảo luận: Biểu hiện màu lông thỏ khác nhau ở các vị trí trên cơ
thể phụ thuộc vịa những yếu tố nào? Nhiệt độ hay kiểu gen cơ thể?

Các tế bào ở đầu mút cơ thể có nhiệt độ thấp hơn nên chúng có khả năng tổng
hợp được sắc tố meelanin làm cho lơng đen. Hãy giải thích tại sao?
- Thí nghiệm SGK có chứng minh cho nhận xét trên không?

Bài làm:
- Biểu hiện khác nhau của màu lơng trên các vị trí khác nhau phụ thuộc vào
nhiệt độ vì trên cơ thể các tế bào có kiểu gen giống nhau.
- Những tế bào ở đầu mút có sự thất thốt nhiệt so với mơi trường nhiều hơn.
Khi nhiệt độ thấp đó là điều kiện thích hợp để xảy ra phản ứng sinh hóa trong
cơ thể tổng hợp melanin làm lông đen.
=> sự khác nhau về màu lông trên các vị trí khác nhau trên cơ thể.
- TN trong SGK hình 28.4 chứng minh cho nhận xét trên là đúng.
1. Khái niệm
- Quan sát hình 28.5, em hãy mơ tả sự khác nhau về kiểu hình ở những cây mạ
trong mỗi điều kiện ánh sáng khác nhau, giải thích vì sao có sự khác nhau đó.
Nêu thêm ví dụ khác.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Bài làm:
- Sự khác nhau về KH ở các cây mạ hình 28.5:
+ ngồi sáng: do đầy đủ ánh sáng nên cây tổng hợp nhiều sắc tố quang hợp
(diệp lục) => làm cho lá cây có màu xanh lục
+ trong tối: do thiếu ánh sáng nên cây không tổng hợp được diệp lục => lá cây
khơng có màu xanh lục.
- VD: cây rau muống trồng ở ao sẽ có thân và lá to hơn so với cây rau muống
sống trong ruộng cạn.
2. Đặc điểm, ý nghĩa
- Thường biến có di truyền được khơng? Thường biến có ý nghĩa gì đối với
sinh vật, với chăn ni và trồng trọt?
Bài làm:

- Thường biến khơng di truyền được vì nó khơng làm thay đổi vật chất di
truyền.
- thường biến giúp sinh vật tồn tại và thích nghi với mơi trường thay đổi.
- Trong trồng trọt, chăn nuôi, người ta ứng dụng để làm tăng năng suất.
II. Mức phản ứng
1. Khái niệm
- Mức phả ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen nhất định khi môi
trường thay đổi.
2. Đặc điểm
- Có 2 loại mức phản ứng:
+ mức phản ứng rộng
+ mức phản ứng hẹp
- Mức phản ứng càng rộng càng dễ thích nghi.
- Hãy trả lời các câu hỏi:
+ Giới hạn năng suất của giống lúa DR2 là do giống hay do kĩ thuật trồng trọt
quy định?

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

+ Muốn tăng tỉ lệ nạc lên tren 40% ở giống lợn Ỉ Móng cái thì phải làm thế
nào?
Bài làm:
- Giới hạn năng suất của giống lúa DR2 là do gen (giống) quy định.
- Muốn tăng tỉ lệ nạc lên trên 40% (vượt ngoài mức phản ứng của gen) thì cần
thay đổi kiểu gen của lợn Ỉ Móng Cái.
C. Hoạt động luyện tập
Câu 1. Hãy phân tích mối quan hệ giữa kiểu gen, mơi trường và kiểu hình

thơng qua một ví dụ cụ thể (giống - biện pháp kĩ thuật - năng suất). Từ đó rút ra
kết luận gì?
Câu 2: So sánh thường biến với mức phản ứng.
Câu 3: So sánh thường biến với đột biến.
Câu 4: Hiện tượng nào dưới đây là không phải do sự mềm dẻo của kiểu hình
(thường biến) tạo nên?
A. Cáo Bắc cực có màu sắc lơng thay đổi theo mùa.
B. Tắc kè hoa có màu sắc thay đổi phù hợp với nền của mơi trường.
C. Trên cùng một cây hoa giấy, có cả hoa đỏ và hoa trắng.
D. Gà gơ có màu lông thay đổi theo mùa.
Bài làm:
Câu 1: VD: với lợn Ỉ Móng cái có tỉ lệ nạc 30 - 40%
- Vậy với kiểu gen AA thì nếu được chăm ni tốt đúng kĩ thuật thì lợn có thể
tăng tỉ lệ nạc lên tối đa 40%. Hay nói cách khác, với điều kiện môi trường thay
đổi là kĩ thuật chăn nuôi thì kiểu hình là tỉ lệ nạc ở lợn Ỉ Móng Cái sẽ thay đổi
từ 30% đến 40%.
Câu 2: phân biệt thường biến và đột biến
- thường biến là những biến đổi ở KH phát sinh trong đời sống cá thể dưới tác
động của môi trường. Thường biến không di truyền được.
- Mức phản ứng là giới hạn thường biến của một kiểu gen trước các môi trường
khác nhau. Mức phản ứng do gen quy định nên di truyền được.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

Câu 3:
Thường biến

Đột biến

là những biến đổi ở KH phát sinh trong là những biến đổi trong vật
Khái niệm

đời sống cá thể dưới tác động của môi chất di truyền về cấu trúc, số

Khả năng di
truyền
Sự biểu hiện
trên kiểu hình

Ý nghĩa

trường

lượng

khơng di truyền

có di truyền
có thể biểu hiện ra kiểu hình

thay đổi kiểu hình

hoặc

khơng,

khơng

hướng
có lợi, giúp sinh vật thích nghi với mơi có thể có lợi hoặc có hại cho
trường

sinh vật

Câu 4: C
D. Hoạt động vận dụng
1. Em hãy do chiều cao và cân nặng hiện tại của em, dự đoán chiều cao và cân
nặng khi em 18 tuổi. Làm thế nào để em có chiều cao và cân nặng lí tưởng.
2. Nhóm em hãy bố trí 1 buổi quan sát thường biến theo nội dung bảng sau:
Đối
tượng

định

Điều kiện
trường

mơi Kiểu hình tương Nhân
ứng
động

tố

tác

3. Có ý kiến cho rằng: chúng ta chỉ biết mức phản ứng của 1 kiểu gen, ví dụ
của 1 con lợn, bằng cách nhân bản vơ tính con lợn thành nhiều con có cùng

kiểu gen rồi cho chúng sống trong nhiều môi trường khác nhau. Theo em có
đúng như vậy khơng? Giải thích ý kiến của em.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí

4. Vận dụng mối quan hệ giữa KG, mơi trường và KH để giải thích kết quả học
tập của em. Làm thế nào để có kết quả học tập cao nhất với em?
5. Lập bản đồ khái niệm về biến dị.
Bài làm:
1. Gợi ý:em hãy đo chiều cao, cân nặng của tất cả gia đình rồi tính trung bình.
Từ đó đưa a dự đốn.
Muốn đạt chiều cao lí tưởng cần luyện tập và ăn uống hợp lí.
2. ví dụ:
đối
tượng
cây
hội

mơi trường

kiểu hình

nhân tố tác
động

lơ tưới nước đầy đủ, đầy đủ lá to, xanh độ ẩm, ánh
ánh nắng

đậm
sáng

3. Đúng. Vì với thí nghiệm đó chúng ta chỉ xác định được tác động của các môi
trường khác nhau lên 1 kiểu gen duy nhất.
4. Khi em học hành chăm chỉ, chủ động thì em có kết quả tốt hơn. Cịn khi em
khơng chăm chỉ và thụ động trong học tập thì kết quả sẽ khơng tốt.
E. Hoạt động tìm tịi mở rộng
Hãy bình luận câu tục ngữ "Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống" trong nghề
trồng lúa khi Di truyền học chưa phát triển và hiện nay Di truyền học phát
triển.
Bài làm:
Câu tục ngữ có ý nghĩa nhấn mạnh các yếu tố của môi trường ảnh hưởng đến
năng suất cây lúa. Trong đó, các yếu tố quan trọng chính là mơi trường (nước,
phân, chăm sóc) và giống lúa.
Tuy nhiên, đối với Di truyền học hiện đại thì thấy rằng kiểu hình về năng suất
lúa có thể thay đổi trong mức phản ứng khi thay đổi các yếu tố môi trường trên
cho phù hợp nhưng được quy định bởi gen hay giống lúa.
Xem tiếp tài liệu tại: />VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí