Chọn mẫu trong nghiên cứu định lượng

CHƯƠNG VI:
CHỌN MẪU TRONG NGHIÊN
CỨU ĐỊNH LƯỢNG
Giảng viên: Nguyễn Thị Mai Trang

Nhóm 3

1.
2.
3.
4.

Lê Thị Thu Ngân
Lê Nguyễn Thảo My
Phạm Thị Hồng Thắm
Nguyễn Thị Bích Vân

1


NỘI DUNG

I

II

CHỌN MẪU VÀ SAI SỐ TRONG CHỌN MẪU

QUY TRÌNH CHỌN MẪU

III

PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU

2


I. CHỌN MẪU VÀ SAI SỐ TRONG CHỌN MẪU

 Lý do phải chọn mẫu:
Trong nghiên cứu định lượng để kiểm định lý thuyết khoa học, chọn mẫu là khâu quyết định để chất lượng của kết quả nghiên cứu. Chọn mẫu giúp:

 Tiết kiệm chi phí: chi phí để nghiên cứu tồn bộ đám đơng là rất lớn, vì vậy chúng ta chỉ chọn một mẫu, có kích thước nhỏ hơn nhiều so với đám đông để nghiên cứu , từ đó khái qt cho đám đơng.
 Tiết kiệm thời gian: Chọn mẫu giúp có dữ liệu kịp thời để xây dựng hoặc kiểm định lý thuyết khoa học.
 Kết quả chính xác hơn: có hai sai số SE và NE. Nếu sai số chọn mẫu lớn hơn sai số không do chọn mẫu, chọn mẫu sẽ cho kết quả chính xác hơn.
 Sai số trong chọn mẫu:

1

Sai số khơng do chọn mẫu (NE)

SE

Luôn luôn xuất hiện nếu việc chọn mẫu cho
nghiên cứu được thực hiện. Kích thước
mẫu càng tăng thì sai số do chọn mẫu càng
giảm

Là các sai số phát sinh trong quá trình thu thập
dữ liệu: sai số trong q trình phỏng vấn, hiệu

Tăng kích thước mẫu

Sai số do chọn mẫu

2

chỉnh, nhập dữ liệu. Kích thước mẫu càng lớn
thì sai số càng tăng
nN
Nguồn: Theo Joselyn (1977)

3


I. CHỌN MẪU VÀ SAI SỐ TRONG CHỌN MẪU

 Các khái niệm cơ bản trong chọn mẫu:
1.
2.

Đám đông: là tập hợp tất cả các đối tượng nghiên cứu mà nhà nghiên cứu cần nghiên cứu để thỏa mãn mục đích và phạm vi nghiên cứu của mình.
Đám đơng nghiên cứu: qui mơ của đám đơng mà chúng ta có thể có được để thực hiện việc nghiên cứu. Qui mơ thường được thu thập từ nguồn dữ liệu thứ cấp, thường lạc hậu và có sai số khi thu thập nên
nó khác với đám đơng.

3.

Phần tử: là đối tượng cần thu thập dữ liễu, thường được gọi là đối tượng nghiên cứu. Phần tử là đối tượng nhỏ nhất của đám đông và là đối tượng cuối cùng của quá trình chọn mẫu. Số lượng phần tử trong
đám đơng thường được ký hiệu là N (kích thước đám đơng) và số lượng của mẫu được ký hiệu là n (kích thước mẫu).

4.

5.
6.

Đơn vị: là nhóm có được sau q trình chia nhỏ đám đơng. Đơn vị cuối cùng có thể chia nhỏ được của mẫu chính là phần tử mẫu.
Khung mẫu: là danh sách liệt kê dữ liệu cần thiết của tất cả các đơn vị và phần tử của đám đông để thực hiện công việc chọn mẫu. Đây là khó khăn lớn nhất của nhà nghiên cứu.
Hiệu quả chọn mẫu: được đo lường theo hai chỉ tiêu là hiệu quả thống kê và hiệu quả kinh tế. Hiệu quả thống kê của một mẫu được đo lường dựa vào sai số chuẩn của ước lượng. Một mẫu có hiệu quả
thống kê cao hơn mẫu khác khi cùng một kích thước, nó có sai số chuẩn nhỏ hơn. Hiệu quả kinh tế của một mẫu được đo lường dựa vào chi phí thu thập dữ liệu của mẫu với một độ chính xác mong muốn
nào đó.

4


II. QUI TRÌNH CHỌN MẪU

 Qui trình chọn mẫu:
Bước 1

Bước 3

Xác định đám đơng nghiên cứu

Bước 5

Xác định kích thước mẫu

Tiến hành chọn

Có nhiều phương pháp chọn mẫu,
chúng được chia thành hai nhóm chính:
chọn mẫu theo xác suất (probability

Là liệt kê các dữ liệu cần thiết
Được tiến hành khi thiết kế nghiên cứu.

phải thu thập

Trong quá trình thiết kế nghiên cứu, nhà nghiên
cứu đã xác định nguồn dữ liệu (đối tượng cần
thu thập dữ liệu). Như vậy, nhà nghiên cứu đã

sampling), và (chọn mẫu khơng theo
Kích thước mẫu cần cho nghiên cứu

xác suất, còn gọi là phi xác xuất hay

phụ thuộc vào nhiều yếu tố như phương

không ngẫu nhiên (non- probability

pháp xử lý (EFA (vd, Hair & ctg 2006),

sampling).

phương pháp chọn mẫu đã được xác
định.

hồi qui (vd, Green 1991), mô hình cấu

xác định đám đơng cần nghiên cứu cho dự án

Chọn các phần tử cho mẫu theo

trúc tuyến tính SEM (vd, Bollen 1989)

nghiên cứu của mình.

Bước 2
Xác định khung mẫu

Bước 4
Chọn phương pháp chọn mẫu

5


II. QUI TRÌNH CHỌN MẪU

 Các phương pháp chọn mẫu:

6


III. PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU

CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU THEO XÁC SUẤT

1.

Chọn mẫu theo phương pháp ngẫu nhiên đơn giản

Người nghiên cứu cần lập danh sách đối tượng khảo sát của tổng thể theo một trật tự nào đó như vần của tên, theo quy mô, hoặc theo địa chỉ,… Sau đó đánh số thứ tự các đối
tượng trong danh sách, rồi dùng các phương pháp ngẫu nhiên như bốc thăm, dùng bảng số ngẫu nhiên, dùng hàm random của các phần mềm hỗ trợ như Excel để chọn ra các đối
tượng cần khảo sát trong tổng thể.
Ví dụ, chúng ta cần nghiên cứu sự hài lòng của nhân viên trong một công ty. Trong phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản, giả sử nghiên cứu cần mẫu là 200 nhân viên trong
tổng thể gồm 400 nhân viên. Người nghiên cứu lập danh sách và đánh số thứ tự 400 nhân viên của cơng ty, sau đó dùng hàm random của Excel chọn ra ngẫu nhiên 200 trong số
400 nhân viên để khảo sát.
2. Chọn mẫu theo phương pháp hệ thống
Người nghiên cứu cần lập danh sách đối tượng khảo sát của tổng thể theo một trật tự quy ước nào đó, sau đó đánh số thứ tự các đối tượng trong danh sách. Bước xuất phát, chọn
ngẫu nhiên 1 đơn vị trong danh sách, sau đó cứ cách đều m đơn vị lại chọn ra 1 đơn vị vào mẫu,…lặp lại như thế cho đến khi chọn đủ số đơn vị của mẫu.
Ví dụ, chúng ta cần nghiên cứu sự hài lịng của nhân viên trong một cơng ty. Trong phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống, giả sử nghiên cứu cần mẫu là 200 nhân viên trong
tổng thể gồm 400 nhân viên. Người nghiên cứu lập danh sách và đánh số thứ tự 400 nhân viên của công ty, chọn đối tượng đầu tiên trong danh sách, sau đó cứ cách đều 2 đối
tượng lại chọn 1 đối tượng, lặp lại quá trình này đến khi chọn đủ 200 người.

7


III. PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU

3. Chọn mẫu theo phương pháp phân tầng
Người nghiên cứu cần phân chia tổng thể thành nhiều tầng dựa trên các tiêu chí như khu vực địa lý, giới tính, độ tuổi, nghề nghiệp,… Trong cùng một tầng, các đối tượng khảo sát
có tính đồng nhất cao, tương tự nhau về tiêu chí phân tầng; giữa các tầng khác nhau có tính phân biệt, khác biệt nhau về tiêu chí phân tầng. Sau đó trong từng tầng, dùng phương
pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản hay chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống để chọn ra các đối tượng khảo sát. Đối với chọn mẫu phân tầng, số đối tượng khảo sát được chọn ra ở mỗi
tầng có thể tuân theo tỷ lệ số đối tượng tầng đó chiếm trong tổng thể, hoặc có thể khơng tn theo tỷ lệ.
Ví dụ, chúng ta cần nghiên cứu sự hài lịng của nhân viên trong một cơng ty. Trong phương pháp chọn mẫu phân tầng, giả sử nghiên cứu cần mẫu là 200 nhân viên trong tổng thể
gồm 400 nhân viên. Người nghiên cứu chia tổng thể nhân viên thành 4 tầng tương ứng với 4 phòng ban của cơng ty là: Nhân sự, Kế tốn, Sản xuất, Marketing. Dựa trên số lượng
nhân viên của từng phòng ban, người nghiên cứu chọn ra 200 nhân viên của công ty, cụ thể: 3 người phòng Nhân sự, 3 người phòng Kế tốn, 185 người phịng Sản xuất, 9 người
phịng Marketing.
4. Chọn mẫu theo phương pháp chọn theo nhóm
Người nghiên cứu cần lập danh sách tổng thể theo nhóm (như làng, xã, lớp, khu vực…). Sau đó, chọn ngẫu nhiên một số nhóm và điều tra tất cả các đơn vị trong nhóm đã chọn.
Chúng ta thường dùng phương pháp này khi khơng có sẵn danh sách đầy đủ của các đối tượng khảo sát trong tổng thể cần nghiên cứu.

Ví dụ: Tổng thể chung là học sinh của một trường trung học. Khi đó ta sẽ lập danh sách các lớp chứ khơng lập danh sách học sinh, sau đó chọn ra một số lớp đảm bảo đủ cỡ mẫu
để khảo sát.

8


III. PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU
CÁC PHƯƠNG PHÁP CHỌN MẪU THEO PHI XÁC SUẤT
1. Chọn mẫu theo phương pháp thuận tiện
Người nghiên cứu tiếp cận với đối tượng khảo sát dựa trên tính thuận lợi, ở những nơi mà người nghiên cứu có khả năng tiếp cận được đối tượng khảo sát.
Ví dụ, chúng ta cần nghiên cứu sự hài lịng của nhân viên trong một công ty. Trong phương pháp chọn mẫu thuận tiện, người nghiên cứu có thể khảo sát bất kỳ một nhân viên nào trong công ty
khi gặp, nếu người đó khơng đồng ý thì chuyển sang người khác.
2. Chọn mẫu theo phương pháp phán đoán
Người nghiên cứu dựa vào phán đốn của mình để chọn đối tượng khảo sát thích hợp. Do đó, tính đại diện của mẫu phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và sự hiểu biết của người tổ chức việc
khảo sát và cả người trực tiếp thực hiện việc khảo sát, phỏng vấn.
Ví dụ, chúng ta cần nghiên cứu sự hài lòng của nhân viên trong một công ty. Trong phương pháp chọn mẫu phán đoán, người nghiên cứu cảm thấy nhân viên A thích hợp sẽ mời nhân viên A
tham gia làm khảo sát; người nghiên cứu thấy nhân viên B không thích hợp sẽ khơng mời.
3. Chọn mẫu theo phương pháp định mức
Người nghiên cứu chia tổng thể theo một tiêu chí nào đó (địa lý, độ tuổi, giới tính,…) sau đó dùng phương pháp thuận tiện hoặc phán đốn để chọn mẫu.
Ví dụ, chúng ta cần nghiên cứu sự hài lịng của nhân viên trong một cơng ty. Trong phương pháp chọn mẫu định mức, giả sử nghiên cứu cần mẫu là 200 nhân viên trong tổng thể gồm 400 nhân
viên, người nghiên cứu chia mẫu theo tiêu chí độ tuổi rồi dựa trên tính thuận tiện hoặc phán đốn chọn ra ngẫu nhiên 60 nhân viên từ 18 – 25 tuổi, 70 nhân viên từ 26 – 35 tuổi, 50 nhân viên từ
36 – 45 tuổi và 20 nhân viên trên 45 tuổi, miễn là đủ kích thước mẫu.

9


THANK YOU
FOR WATCHING!

10