LUẬN văn THẠC sĩ HAY quản lý chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố điện biên phủ, tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI HOÀNG

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ, TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG
Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

BÙI HOÀNG

QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN
THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ, TỈNH ĐIỆN BIÊN
Ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. ĐỖ THỊ THÚY PHƯƠNG

THÁI NGUYÊN - 2020

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan kết quả và số liệu nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ học hàm, học vị nào.
Tôi xin cam đoan: Mọi sự giúp đỡ trong luận văn này đều đã được cảm
ơn, các thông tin trích dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc, được
tìm hiểu và phân tích một cách trung thực, phù hợp với tình hình thực tế.
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả
Bùi Hoàng

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ii
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian nghiên cứu thực hiện luận văn này, tơi đã nhận được sự
giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, các tổ chức và các cá nhân. Tôi xin bày tỏ
lời cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các tập thể, cá nhân đã tạo điều kiện giúp đỡ
tơi trong suốt q trình thực hiện nghiên cứu luận văn này.
Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu trường Đại học
Kinh tế và Quản trị kinh doanh, Phòng Đào tạo của nhà trường cùng các thầy
cô giáo, những người đã trang bị kiến thức cho tơi trong suốt q trình học
tập.
Với lịng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất, tôi xin trân trọng cảm ơn
PGS.TS. Đỗ Thị Thúy Phương, người đã trực tiếp chỉ bảo, hướng dẫn khoa học

và giúp đỡ tôi trong suốt q trình nghiên cứu, hồn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến bạn bè, đồng nghiệp, những người
đã hỗ trợ thầm lặng, giúp đỡ tơi rất nhiệt tình trong việc thu thập các thơng tin,
số liệu, tài liệu nghiên cứu cũng như đóng góp các ý kiến q báu trong suốt
q trình thực hiện đề tài của mình để hồn thành luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả
Bùi Hoàng

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ........................................... vii
DANH MỤC BẢNG BIỂU ........................................................................... viii
DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................ ix
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài ...................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3
4. Ý nghĩa khoa học của Luận văn .................................................................... 3
5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ............................................................................ 5
1.1. Cơ sở lý luận về ngân sách nhà nước và quản lý chi NSNN ..................... 5

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ......................................................................... 5
1.1.2. Vai trò của quản lý chi ngân sách nhà nước ........................................... 7
1.1.3. Nội dung quản lý chi ngân sách Nhà nước ............................................. 9
1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách cấp thành phố ......... 14
1.2. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước tại một số địa phương ..... 16
1.2.1. Kinh nghiệm của một số địa phương trong nước ................................. 16
1.2.2. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Điện Biên Phủ ............................. 23
Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 25
2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 25
2.2. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 25
2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 25

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


iv
2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin ................................................................. 28
2.2.3. Phương pháp phân tích thơng tin .......................................................... 28
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 29
2.3.1. Nhóm chỉ tiêu đánh giá tình hình phát triển kinh tế xã hội .................. 29
2.3.2. Nhóm chỉ tiêu phản ánh hoạt động quản lý chi ngân sách nhà nước
của thành phố .................................................................................................. 29
Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ
NƯỚC Ở THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ ................................................ 31
3.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................... 31
3.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên thành phố Điện Biên Phủ ........................ 31
3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội thành phố Điện Biên Phủ ............................ 32
3.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước thành phố Điện Biên Phủ ...... 35
3.2.1. Công tác lập dự toán chi ngân sách thành phố Điện Biên Phủ ............. 35
3.2.2. Cơng tác chấp hành dự tốn chi ngân sách TP Điện Biên Phủ ............. 39

3.2.3. Cơng tác quyết tốn Ngân sách Nhà nước ............................................ 45
3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra ngân sách nhà nước ................................. 47
3.3. Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách Nhà nước
thành phố Điện Biên Phủ ................................................................................ 50
3.3.1. Yếu tố điều kiện kinh tế xã hội ............................................................. 50
3.3.2. Chính sách và thể chế kinh tế................................................................ 51
3.3.3. Cơ chế quản lý chi ngân sách của Thành phố ....................................... 53
3.3.4. Chính sách khuyến khích khai thác các nguồn lực tài chính ................ 53
3.3.5. Nhận thức của các đối tượng tham gia về công tác quản lý chi ngân
sách Nhà nước tại Thành phố Điện Biên Phủ ................................................. 56
3.3.6. Tổ chức bộ máy và trình độ của đội ngũ cán bộ quản lý chi ngân
sách cấp Thành phố ......................................................................................... 60
3.3.7. Hệ thống thông tin, phương tiện quản lý chi ngân sách nhà nước
thành phố ......................................................................................................... 62

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


v
3.4. Đánh giá công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước thành phố Điện
Biên Phủ qua kết quả điều tra ......................................................................... 63
3.4.1. Đánh giá về phân cấp quản lý chi ngân sách nhà nước ........................ 63
3.4.2. Đánh giá về thực hiện quy trình ngân sách nhà nước ........................... 64
3.4.3. Đánh giá một số điều kiện trong quản lý chi ngân sách nhà nước ....... 65
3.4.4. Đánh giá về kết quả quản lý chi ngân sách nhà nước ........................... 66
3.5. Đánh giá chung công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước thành phố
Điện Biên Phủ ................................................................................................. 67
3.5.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 67
3.5.2. Những tồn tại hạn chế ........................................................................... 68
3.5.3. Nguyên nhân của tồn tại hạn chế .......................................................... 69

Chương 4: GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN
LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TP ĐIỆN BIÊN PHỦ ..................... 71
4.1. Quan điểm, mục tiêu, định hướng tăng cường quản lý chi ngân sách
nhà nước tại thành phố Điện Biên Phủ ........................................................... 71
4.1.1. Quan điểm ............................................................................................. 71
4.1.2. Mục tiêu................................................................................................. 71
4.1.3. Những định hướng tăng cường quản lý chi ngân sách nhà nước
thành phố Điện Biên Phủ ................................................................................ 73
4.2. Các giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường công tác quản lý chi ngân
sách nhà nước tại thành phố Điện Biên Phủ ................................................... 73
4.2.1. Tăng cường quản lý, điều hành Ngân sách Nhà nước theo đúng Luật
Ngân sách Nhà nước ....................................................................................... 74
4.2.2. Quản lý và sử dụng có hiệu quả các khoản chi ngân sách Nhà nước ... 76
4.2.3. Hoàn thiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm về tài chính đối với
các cơ quan hành chính và đơn vị sự nghiệp .................................................. 78
4.2.4. Hoàn thiện, đổi mới cơ chế phân cấp quản lý và điều hành ngân sách .... 79
4.2.5. Nâng cao chất lượng xây dựng và lập dự toán chi ngân sách TP ......... 80

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


vi
4.2.6. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, khen thưởng và xử lý kịp thời vi
phạm trong quản lý chi ngân sách Nhà nước .................................................. 80
4.2.7. Nâng cao trình độ cán bộ quản lý chi ngân sách................................... 81
4.3. Một số kiến nghị....................................................................................... 82
4.3.1. Đối với Chính phủ, Bộ Tài chính .......................................................... 82
4.3.2. Đối với Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh Điện Biên ............................. 83
KẾT LUẬN .................................................................................................... 86
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 88

PHẦN PHỤ LỤC........................................................................................... 90

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


vii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nguyên nghĩa

KBNN

Kho bạc Nhà nước

KTXH

Kinh tế xã hội

NĐCP

Nghị định Chính phủ

NSNN

Ngân sách Nhà nước

QLNN

Quản lý Nhà nước

TT-BTC

Thơng tư Bộ Tài chính

UBND

Ủy ban Nhân dân

XDCB

Xây dựng cơ bản

XHCB

Xã hội chủ nghĩa

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


viii
DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Tổng hợp mẫu điều tra .............................................................................. 27
Bảng 3.1. Dự toán thu, chi ngân sách Thành phố Điện Biên Phủ giai đoạn 20162018 ......................................................................................................... 38
Bảng 3.2: Tổng hợp chi ngân sách theo từng lĩnh vực trên địa bàn Thành phố
Điện Biên Phủ giai đoạn 2016 - 2018...................................................... 41
Bảng 3.3: So sánh chi ngân sách theo từng lĩnh vực trên địa bàn Thành phố Điện
Biên Phủ giai đoạn 2016 - 2018 .............................................................. 43
Bảng 3.4: Chi thường xuyên của TP Điện Biên Phủ giai đoạn 2016 - 2018 ............ 44
Bảng 3.5: Tổng hợp quyết toán chi sự nghiệp Giáo dục và Đào tạo tại thành phố

Điện Biên Phủ giai đoạn 2016-2018........................................................ 46
Bảng 3.6. Kết quả thanh tra, kiểm tra thuế giai đoạn 2016-2018 ............................. 49
Bảng 3.7: Kết quả điều tra nhóm các nhà quản lý .................................................... 57
Bảng 3.8: Kết quả điều tra nhóm nhân viên thực hiện .............................................. 58
Bảng 3.9: Kết quả điều tra nhóm các doanh nghiệp và đơn vị thụ hưởng ................ 59
Bảng 3.10: Tổng hợp giới tính và trình độ cán bộ trực tiếp cơng tác trong công
tác quản lý chi ngân sách Nhà nước của Thành phố Điện Biên Phủ ....... 61
Bảng 3.11: Đánh giá hệ thống thông tin được sử dụng trong hoạt động quản lý
chi ngân sách nhà nước Thành phố Điện Biên Phủ ................................. 62
Bảng 3.12. Ý kiến đánh giá của các cán bộ được điều tra về phân cấp quản lý
chi ngân sách nhà nước ở thành phố Điện Biên Phủ (n=95) ................... 64
Bảng 3.13. Ý kiến đánh giá của các cán bộ được điều tra về thực hiện quy trình
ngân sách nhà nước ở thành phố Điện Biên Phủ (n=95) ......................... 64
Bảng 3.14. Ý kiến đánh giá của các cán bộ được điều tra về một số điều kiện
trong quản lý chi ngân sách nhà nước ở thành phố Điện Biên Phủ
(n=95) ...................................................................................................... 65
Bảng 3.15. Ý kiến đánh giá của các cán bộ được điều tra về kết quả quản lý chi
ngân sách nhà nước ở thành phố Điện Biên Phủ (n=95) ......................... 66

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


ix
DANH MỤC CÁC HÌNH
Biểu đồ 3.1: Cơ cấu các nguồn chi ngân sách Thành phố Điện Biên Phủ
giai đoạn 2016 - 2018 ................................................................. 43
Biểu đồ 3.2: Đánh giá hệ thống thông tin được sử dụng trong hoạt động
quản lý chi ngân sách nhà nước Thành phố Điện Biên Phủ ....... 63

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài
Ngân sách nhà nước là khâu tài chính tập trung quan trọng nhất, là kế
hoạch tài chính cơ bản, tổng hợp của Nhà nước, có vai trị chủ đạo trong hệ
thống tài chính và có vai trị quyết định sự phát triển của nền kinh tế xã hội. Vai
trò của ngân sách nhà nước ln gắn liền với vai trị của nhà nước theo từng
giai đoạn nhất định. Đối với nền kinh tế thị trường, ngân sách nhà nước có vai
trị quản lý vĩ mơ đối với tồn bộ nền kinh tế, xã hội.”
Ngân sách nhà nước là công cụ chính sách quan trọng bậc nhất của quốc
gia, là khâu quan trọng trong điều tiết kinh tế vĩ mô. Để thực hiện tốt chính sách
tài chính, tiền tệ, đặc biệt là công tác quản lý chi ngân sách nhà nước góp phần
khắc phục khuyết tật của cơ chế thị trường thơng qua việc sử dụng bàn tay hữu
hình, chủ yếu là chính sách tài chính nhằm điều tiết nền kinh tế có hiệu quả.
Đồng thời thơng qua sử dụng cơng cụ này mới có thể quản lý thống nhất nền
tài chính quốc gia, động viên tồn bộ nguồn lực để phát triển kinh tế - xã hội,
đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước.”
Hoạt động quản lý chi ngân sách nhà nước, đổi mới quản lý chi ngân
sách là cơ sở tạo điều kiện tăng thu ngân sách và sử dụng ngân sách tiết kiệm,có
hiệu quả hơn. Việc sử dụng ngân sách có hiệu quả, giúp nước ta sớm đáp ứng
được yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần
cho nhân dân.”
Tại thành phố Điện Biên Phủ công tác quản lý chi NSNN trong những
năm qua đã có nhiều đổi mới, cơ bản đáp ứng thực hiện nhiệm vụ phát triển
kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh - quốc phịng, thực hiện tốt các chính sách an
sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo. Năm 2019, dự tốn chi ngân sách địa phương
thực hiện 570 tỷ 458 triệu đồng, đạt 96,56% dự tốn HĐND thành phố giao.
Tuy nhiên, cơng tác quản lý chi NSNN của thành phố còn một số tồn tại: Trình

độ xây dựng dự tốn của các đơn vị sử dụng ngân sách (NS) còn yếu; việc phân

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


2
bổ dự toán của một số đơn vị sử dụng NS chưa thực hiện tốt; báo cáo quyết
toán của các đơn vị sử dụng NS thường chưa đảm bảo đúng tiêu chuẩn, quy
định, chất lượng công tác thẩm định, xét duyệt báo cáo quyết tốn chưa cao;
cơng tác thanh tra, kiểm tra chưa mang lại hiệu quả cao, năng lực của đội ngũ
cán bộ làm cơng tác chun mơn cịn chưa đồng đều cần được được khắc phục,
sửa đổi để vừa phù hợp với tình hình phát triển địa phương, phù hợp với qui
định của Nhà nước.
Như vậy, việc hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN trên địa bàn thành
phố Điện Biên Phủ là một nhiệm vụ luôn được quan tâm cả về thực tiễn và lý
luận, là yêu cầu cần thiết và khách quan trong giai đoạn hiện nay nhằm quản lý
chi NSNN được tốt hơn. Xuất phát từ những lý do đã nêu trên, tác giả lựa chọn
đề tài: “Quản lý chi ngân sách chi Nhà nước trên địa bàn thành phố Điện
Biên Phủ" làm đề tài luận văn thạc sỹ chuyên ngành Quản lý kinh tế.”
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1. Mục tiêu chung
Từ việc nghiên cứu, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách
nhà nước thành phố Điện Biên Phủ, trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp chủ
yếu trong cơng tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Điện Biên Phủ
trong thời gian tới nhằm sử dụng tiết kiệm hơn, hiệu quả hơn NSNN, tạo tiền
đề để tăng thu NSNN đáp ứng yêu cuầ phát triển kinh tế - xã hội của thành phố,
của tỉnh.
2.2. Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn cơ bản về ngân sách nhà nước
và quản lý chi ngân sách nhà nước.

- Phân tích, đánh giá thực trạng và xác định các yếu tố ảnh hưởng đến
quản lý chi ngân sách nhà nước ở thành phố Điện Biên Phủ từ năm 2016 đến
năm 2018.
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu trong công tác quản lý chi ngân sách
tại thành phố Điện Biên Phủ trong những năm tiếp theo.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
“Đối tượng nghiên cứu là Công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước thành
phố Điện Biên Phủ.”
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Nội dung Luận văn được nghiên cứu tại thành
phố Điện Biên Phủ.
- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu thực trạng về công tác quản lý chi ngân
sách thành phố Điện Biên Phủ giai đoạn 2016 - 2018. Các giải pháp đề xuất
cho giai đoạn 2020 - 2025.
- Phạm vi nội dung: Nghiên cứu các vấn đề có liên quan đến cơng tác quản
lý chi ngân sách nhà nước ở thành phố Điện Biên Phủ như: thực trạng công tác
chi ngân sách nhà nước; đánh giá tình hình quản lý chi ngân sách nhà nước; đánh
giá các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước giai đoạn 20162018. Từ đó, rút ra những bài học kinh nghiệm, đề xuất một số giải pháp chủ yếu
trong công tác quản lý chi ngân sách tại thành phố Điện Biên Phủ.
4. Ý nghĩa khoa học của Luận văn
Với những kết quả nghiên cứu có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho
các cơ quan và cá nhân quan tâm, là tài liệu dùng trong nghiên cứu, giảng dạy
và học tập trong nhà trường.”
Luận văn góp phần hệ thống hố được những vấn đề lý luận và thực tiễn

cơ bản về ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà nước nói chung.
Đồng thời đánh giá được thực trạng công tác quản lý chi ngân sách của thành
phố Điện Biên Phủ trong giai 2016-2018; chỉ ra những mặt mạnh, những tồn
tại và nguyên nhân làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp.”
“Đề xuất được những định hướng cơ bản và giải pháp chủ yếu trong công
tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Điện Biên Phủ, góp phần khai
thác các nguồn thu ngân sách và sử dụng có hiệu quả ngân sách nhà nước tại

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


4
thành phố Điện Biên Phủ. Mặt khác, các giải pháp ở khía cạnh nào đó là tài liệu
giúp cho các lãnh đạo, các nhà quản lý của địa phương trong việc xây dựng
chính sách về cơng tác quản lý chi ngân sách nhà nước.”
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu và kết luận, đề tài được kết cấu thành 4 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nước.
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu.
Chương 3: Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Điện
Biên Phủ.
Chương 4: Giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường công tác quản lý chi ngân
sách nhà nước tại thành phố Điện Biên Phủ.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


5
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ

CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
1.1. Cơ sở lý luận về ngân sách nhà nước và quản lý chi ngân sách nhà nước
1.1.1. Một số khái niệm cơ bản
1.1.1.1. Khái niệm chung về ngân sách Nhà nước
Ngân sách nhà nước có thể hiểu là một kế hoạch tài chính quốc gia bao
gồm chủ yếu các khoản thu và chi của Nhà nước được mơ tả dưới hình thức
cân đối bằng giá trị tiền tệ. Phần thu thể hiện các nguồn tài chính được huy
động vào ngân sách nhà nước; phần chi thể hiện chính sách phân phối các nguồn
tài chính đã huy động được để thực hiện mục tiêu kinh tế - xã hội. Ngân sách
nhà nước được lập và thực hiện cho một thời gian nhất định, thường là một năm
và được Quốc hội phê chuẩn thông qua.”
Luật NSNN được Quốc hội nước Cộng hịa XHCN Việt Nam, khóa XIII,
kỳ họp thứ chín, thơng qua ngày 25/6/2015, có hiệu lực thi hành từ năm ngân
sách 2017, đã nêu: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà
nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng,
nhiệm vụ của Nhà nước”. Đây có thể coi là khái niệm cơ bản được thống nhất
khi nghiên cứu về NSNN. [7]”
1.1.1.2. Khái niệm về quản lý
“Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý
lên đối tượng và khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các nguồn
lực, các thời cơ của tổ chức để đạt mục tiêu đặt ra trong điều kiện môi trường
luôn biến động.”
1.1.1.3. Khái niệm về quản lý ngân sách nhà nước
Quản lý ngân sách nhà nước là quá trình tác động của chủ thể quản lý
chi ngân sách nhà nước thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp

LUAN VAN CHAT LUONG download : add

6
quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều khiển hoạt động của ngân
sách nhà nước nhằm đạt được mục tiêu nhất định.”
1.1.1.4. Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước
a. Khái niệm chi ngân sách nhà nước
Chi ngân sách nhà nước thể hiện các quan hệ tiền tệ hình thành trong quá
trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhà nước nhằm trang trải cho các chi
phí của bộ máy quản lý nhà nước và thực hiện các chức năng kinh tế - xã hội
mà Nhà nước đảm nhận theo những nguyên tắc nhất định.”
Chi ngân sách nhà nước là sự phối hợp giữa hai quá trình phân phối và
sử dụng quỹ ngân sách nhà nước. Quá trình phân phối quỹ ngân sách nhà nước
là q trình cấp phát kinh phí từ ngân sách nhà nước hình thành các loại quỹ
trước khi đưa vào sử dụng. Quá trình sử dụng quỹ ngân sách nhà nước là quá
trình trực tiếp chi dùng khoản tiền cấp phát từ ngân sách khơng trải qua việc
hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng. [7]””
Chi ngân sách nhà nước bao gồm các khoản chi phát triển kinh tế - xã
hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo đảm hoạt động của bộ máy nhà nước;
chi trả nợ của Nhà nước; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của
pháp luật.”
b. Khái niệm quản lý chi ngân sách nhà nước
Quản lý chi ngân sách là việc tổ chức quản lý giám sát quá trình phân
phối lại quỹ tiền tệ tập trung một cách có hiệu quả nhằm thực hiện chức năng
của nhà nước trên cơ sở sử dụng hệ thống chính sách, pháp luật. Chi ngân sách
mới chỉ thể hiện ở khâu phân bổ ngân sách còn hiệu quả sử dụng ngân sách như
thế nào thì phải thơng qua các biện pháp quản lý. Rõ ràng quản lý chi ngân sách
sẽ quyết định hiệu quả sử dụng vốn ngân sách.”
Quản lý chi ngân sách nhà nước là q trình thực hiện có hệ thống các
biện pháp phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung nhằm phục vụ chi tiêu cho
bộ máy và thực hiện các chức năng của Nhà nước. Thực chất quản lý chi ngân

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


7
sách nhà nước là quá trình sử dụng các nguồn vốn chi tiêu của Nhà nước từ
khâu lập kế hoạch đến khâu sử dụng ngân sách đó nhằm đảm bảo quá trình chi
tiết kiệm và hiệu quả, phù hợp với yêu cầu của thực tế đang đặt ra theo đúng
chính sách chế độ của nhà nước phục vụ các mục tiêu kinh tế - xã hội.”
1.1.2. Vai trò của quản lý chi ngân sách nhà nước
1.1.2.1. Vai trò của ngân sách nhà nước
- Huy động các nguồn tài chính để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của nhà
nước, đảm bảo cho hoạt động của nhà nước trong các lĩnh vực chính trị, kinh
tế, xã hội địi hỏi phải có những nguồn tài chính nhất định. Những nguồn tài
chính này được hình thành từ các khoản thu thuế và các khoản thu ngồi thuế.
- Điều tiết thị trường, bình ổn giá cả và chống lạm phát. Sự mất cân đối
giữa cung và cầu sẽ làm cho giá cả tăng lên hoặc giảm đột biến và gây ra biến
động trên thị trường, dẫn đến sự dịch chuyển vốn của các doanh nghiệp từ
ngành này sang ngành khác, từ địa phương này sang địa phương khác. Do đó,
để đảm bảo lợi ích cho nhà sản xuất cũng như người tiêu dùng nhà nước phải
sử dụng ngân sách để can thiệp vào thị trường nhằm bình ổn giá cả thơng qua
cơng cụ thuế và các khoản chi từ ngân sách nhà nước dưới các hình thức tài trợ
vốn, trợ giá và sử dụng các quỹ dự trữ hàng hố và dự trữ tài chính.
- NSNN là công cụ định hướng phát triển sản xuất, tăng trưởng kinh tế.
Nhà nước sử dụng công cụ thuế tạo nguồn thu cho ngân sách, mặt
khác nhà nước sử dụng thuế với các loại thuế, các mức thuế suất khác nhau
sẽ góp phần kích thích sản xuất phát triển và hướng dẫn các nhà đầu tư bỏ
vốn đầu tư vào những vùng những lĩnh vực cần thiết để hình thành cơ cấu
kinh tế hợp lý.
NSNN là công cụ để giải quyết các vấn đề xã hội. Nhà nước thực hiện
chính sách phân phối lại thu nhập hợp lý nhằm giảm bớt khoảng cách chênh

lệch về thu nhập trong dân cư và sử dụng ngân sách nhà nước để điều tiết thu
nhập và giải quyết các vấn đề xã hội.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


8
1.1.2.2. Vai trò quản lý chi ngân sách nhà nước
Quản lý chi NSNN có vai trị rất to lớn, bao trùm mọi lĩnh vực đời sống,
liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến mọi đối tượng, thể hiện:
Thúc đẩy nâng cao hiệu quả sử dụng các khoản chi NSNN nhằm tăng
hiệu quả sử dụng vốn ngân sách, đảm bảo tiết kiệm, có hiệu quả. Thơng qua
quản lý các khoản cấp phát của chi NSNN sẽ có tác động khác nhau đến đời
sống KT-XH, giữ vững ổn định, đặc biệt là giải quyết các vấn đề bức xúc của
xã hội như: xố đói giảm nghèo, giải quyết việc làm, các hoạt động mang tính
cộng đồng. Quản lý chi tiêu của NSNN có hiệu quả sẽ tác động vào kích cầu
khi nền kinh tế bị giảm sút hoặc cắt giảm chi tiêu Chính phủ để bình ổn giá cả
thúc đẩy sản xuất phát triển, hình thành quỹ dự phịng trong NSNN để ứng phó
với những biến động của thị trường.
Thơng qua quản lý các dự án đầu tư phát triển nhằm phục vụ chuyển dịch
cơ cấu kinh tế có hiệu quả. Quản lý chi ngân sách góp phần điều tiết thu nhập
dân cư thực hiện cơng bằng xã hội. Trong tình hình phân hố giàu nghèo ngày
càng gia tăng chính sách chi NSNN và quản lý chi NSNN sẽ giảm bớt khoảng
cách phân hoá giàu nghèo giữa các vùng, các khu vực, các tầng lớp dân cư, góp
phần khắc phục những khiếm khuyết của kinh tế thị trường.
Vai trò của quản lý chi ngân sách trong việc phục vụ cho việc chuyển
dịch cơ cấu kinh tế ở tầm vĩ mô được thể hiện rất rõ. Đồng thời vai trị của nó
cịn thể hiện ở chỗ thông qua đầu tư và quản lý vốn đầu tư sẽ tạo ra điều kiện
rút ngắn khoảng cách nông thôn và thành thị, giữa đồng bằng và miền núi, vùng
sâu, vùng xa. Có thể nói quản lý chi ngân sách có hiệu quả là yếu tố góp phần

thúc đẩy phát triển bền vững.
Quản lý chi ngân sách nhà nước có vai trị điều tiết giá cả, chống suy
thoái và chống lạm phát. Khi nền kinh tế lạm phát và suy thối nhà nước phải
sử dụng cơng cụ chi ngân sách để khắc phục tình trạng này. Sự mất cân đối
giữa cung - cầu sẽ tác động đến giá cả, giá cả tăng hoặc giảm. Để đảm bảo lợi

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


9
ích của người tiêu dùng, nhà nước sử dụng cơng cụ chi ngân sách để điều tiết,
can thiệp vào thị trường dưới hình thức cắt giảm chi tiêu, cắt giảm đầu tư hoặc
tăng đầu tư, tăng chi tiêu cho bộ máy QLNN, cũng như trợ vốn, trợ giá và sử
dụng quỹ dự trữ của nhà nước. Trong quá trình điều tiết thị trường việc quản lý
chi ngân sách có vai trò rất lớn đến trong viêc chống lạm phát và suy thối, kích
cầu nền kinh tế. Khi nền kinh tế lạm phát nhà nước cắt giảm chi tiêu, thắt chặt
chính sách tiền tệ để hạn chế tổng cung tổng cầu, hạn chế đầu tư của xã hội làm
cho giá cả dần dần ổn định, chống lạm phát. Khi nền kinh suy thoái, sức mua
giảm sút nhà nước tăng chi đầu tư để tăng cung, tăng cầu, tạo việc làm, kích
cầu chống suy thối nền kinh tế.
Để duy trì sự ổn định của môi trường kinh tế, Nhà nước sử dụng công cụ
chi ngân sách. Thông qua quản lý các khoản chi thường xuyên, chi đầu tư phát
triển, Nhà nước sẽ điều chỉnh phù hợp với đặc điểm của từng đối tượng cụ thể,
tạo ra sự kích thích tăng trưởng nền kinh tế thông qua đầu tư cơ sở hạ tầng, đầu
tư vào các ngành kinh tế mũi nhọn, đầu tư vào các khu công nghiệp, khu chế
xuất, khu kinh tế mở để nhằm thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.
1.1.3. Nội dung quản lý chi ngân sách Nhà nước
1.1.3.1. Nguyên tắc cơ bản về quản lý chi ngân sách nhà nước
- Nguyên tắc đầy đủ trong quản lý chi ngân sách Nhà nước: Đây là một
trong những nguyên tắc quan trọng nhất của quản lý chi ngân sách Nhà nước.

Nội dung của nguyên tắc này là: Mọi khoản thu, chi phải được ghi đầy đủ vào
kế hoạch ngân sách Nhà nước, phải được ghi vào sổ và quyết tốn rành mạch.
Chỉ có kế hoạch ngân sách đầy đủ, trọn vẹn mới phản ánh đúng mục đích chính
sách và đảm bảo tính minh bạch của các khoản thu, chi.
- Nguyên tắc thống nhất trong quản lý chi ngân sách Nhà nước: Nguyên
tắc này bắt nguồn từ yêu cầu tăng cường sức mạnh vật chất của Nhà nước thong
qua hoạt động thu, chi của ngân sách Nhà nước. Nguyên tắc này được thể hiện:
- Mọi khoản thu, chi của ngân sách Nhà nước phải tuân thủ theo quy định

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


10
của Luật ngân sách Nhà nước, được dự toán hàng năm và phải được cơ quan
có thẩm quyền phê duyệt; Hoạt động ngân sách Nhà nước địi hỏi phải có sự
thống nhất với hoạt động kinh tế, xã hội của quốc gia. Hoạt động ngân sách
Nhà nước phục vụ cho hoạt động kinh tế, xã hội, đồng thời là hoạt động mang
tính chất kiểm chứng đối với hoạt động kinh tế - xã hội.
- Nguyên tắc cân đối ngân sách: Nguyên tắc này đòi hỏi số thu ngân
sách phải bằng số chi ngân sách. Các khoản chi chỉ được thực hiện khi đã có
đủ các nguồn thu bù đắp. Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân luôn cố gắng
để đảm bảo cân đối nguồn ngân sách Nhà nước bằng cách đưa ra các quyết định
liên quan đến các khoản chi để thảo luận và cắt giảm những khoản chi chưa
thực sự cần thiết, đồng thời nỗ lực khai thác mọi nguồn thu hợp lý mà nền kinh
tế có khả năng đáp ứng.
- Nguyên tắc công khai hoá ngân sách Nhà nước: Về phương diện chính
sách thu, chi, ngân sách Nhà nước là một chương trình của chính quyền được
cụ thể hoá bằng các số liệu. Ngân sách Nhà nước phải được quản lý rành mạch,
công khai để mọi người dân đều có thể biết nếu họ quan tâm.
- Nguyên tắc rõ ràng, trung thực và chính xác: Để đảm bảo được sự

thống nhất, minh bạch, đầy đủ và trọn vẹn của ngân sách Nhà nước đòi hỏi phải
quản lý chi ngân sách rõ ràng, trung thực, chính xác. Tức là, dự tốn thu chi
ngân sách chính xác và được xây dựng rành mạch, có hệ thống, khơng có những
sai phạm đối với các khoản thu, chi; khơng có quỹ ngoài ngân sách từ các khoản
thu của ngân sách.
1.1.3.2. Các nội dung quản lý chi ngân sách Nhà nước
a. Công tác lập dự toán chi ngân sách nhà nước
Lập dự toán chi ngân sách được coi là khâu mở đầu của một chu trình
ngân sách, quyết định nhiệm vụ, qui mô chi ngân sách trong một năm ngân
sách, là căn cứ để thực hiện nhiệm vụ chi theo dự toán. Lập dự toán chi ngân
sách chỉ được coi là hồn thành khi dự tốn đó được HĐND thành phố thảo
luận và thông qua. Do vậy thời gian tiến hành lập dự toán chi ngân sách cho

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


11
một chu trình ngân sách kế tiếp phải được thực thi ngay trong thời gian diễn ra
chấp hành ngân sách của chu trình ngân sách hiện tại. Trong 3 khâu của chu
trình ngân sách thì lập dự tốn được coi là khâu mở đầu và quan trọng đặc biệt
đối với chu trình ngân sách.
- Yêu cầu đối với lập dự toán chi ngân sách:
+ Dự toán chi ngân sách phải tổng hợp theo từng lĩnh vực chi và theo cơ
cấu giữa chi thường xuyên và chi đầu tư phát triển.
+ Dự toán chi ngân sách phải lập theo đúng yêu cầu, nội dung, biểu mẫu
và thời gian quy định.
+ Dự toán chi ngân sách phải kèm theo báo cáo thuyết minh.
+ Dự toán chi ngân sách cấp huyện và xã, phường phải cân bằng thu, chi.
- Căn cứ lập dự toán chi ngân sách hàng năm:
+ Nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh;

Chỉ tiêu, nhiệm vụ cụ thể của năm kế hoạch.
+ Các luật, pháp lệnh thuế, chế độ thu; Định mức phân bổ ngân sách;
Chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách do cấp có thẩm quyền quy định.
+ Những quy định về phân cấp quản lý kinh tế-xã hội, phân cấp quản lý
chi ngân sách.
+ Việc lập dự toán trong kỳ ổn định ngân sách căn cứ vào tỷ lệ phần trăm
(%) phân chia các khoản thu và mức bổ sung cân đối từ ngân sách cấp tỉnh đã
được giao; Đối với năm đầu thời kỳ ổn định ngân sách, căn cứ vào chế độ phân
cấp ngân sách và dự toán chi ngân sách do UBND tỉnh giao.
+ Số kiểm tra về dự toán chi ngân sách do Sở Tài chính thơng báo.
+ Tình hình thực hiện dự tốn chi ngân sách một số năm trước.
b. Cơng tác chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước
Chấp hành dự tốn chi ngân sách là q trình biến các chỉ tiêu chi trong
dự toán thành hiện thực. Với mục tiêu phát triển, động viên khai thác nguồn
thu, đảm bảo đạt và vượt dự toán giao, đáp ứng nhu cầu chi tiêu của chính
quyền được hoạch định trong dự tốn chi tiết kiệm, đạt hiệu quả. Chấp hành

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


12
NSNN đúng đắn và có hiệu quả là tiền đề quan trọng bảo đảm điều kiện để thực
hiện các khoản chi đã ghi trong kế hoạch nhằm phát triển kinh tế - xã hội địa
phương. Đây cũng là khâu cốt yếu, có ý nghĩa quyết định với một chu trình
ngân sách. Nếu khâu lập dự toán đạt kết quả tốt thì cơ bản cũng mới dừng ở
trên giấy, nằm trong khả năng và dự kiến, chúng có thể biến thành hiện thực
hay không là tùy vào khâu chấp hành ngân sách. Chấp hành ngân sách thực
hiện tốt sẽ có tác động tích cực bảo đảm thăng bằng thu - chi ngân sách định kỳ
(tháng, quý, năm).
- Phân bổ và giao dự toán chi ngân sách:

Sau khi UBND giao dự toán chi ngân sách, các đơn vị dự toán cấp I tiến
hành phân bổ và giao dự toán chi ngân sách cho các đơn vị sử dụng ngân sách
trực thuộc. Dự toán chi thường xuyên giao cho đơn vị sử dụng ngân sách được
phân bổ theo từng loại của Mục lục NSNN, dự toán chi đầu tư phát triển giao
cho chủ đầu tư được phân bổ theo nguồn vốn và dự án, cơng trình.
+ Ngun tắc quản lý chi thường xun của ngân sách bao gồm: Nguyên
tắc quản lý theo dự toán; Nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả; Nguyên tắc chi trực
tiếp kiểm soát qua Kho bạc nhà nước.
+ Nguyên tắc quản lý chi đầu tư phát triển của ngân sách bao gồm:
Nguyên tắc quản lý theo dự toán; Nguyên tắc hồ sơ, tài liệu, thủ tục của dự án,
cơng trình phải đầy đủ và đảm bảo đúng quy định; Nguyên tắc chi trực tiếp qua
Kho bạc nhà nước.
c. Công tác quyết toán ngân sách nhà nước
Quyết toán ngân sách là khâu cuối cùng của chu trình quản lý chi ngân sách.
Nó nhằm tổng hợp, phân tích, đánh giá lại tồn bộ tình hình chấp hành dự tốn chi
ngân sách một năm đã qua, trên cơ sở đó rút ra những bài học kinh nghiệm cần
thiết cho quản lý chi ngân sách ở những chu trình ngân sách kế tiếp.
- Quyết toán ngân sách và báo cáo quyết toán ngân sách phải bảo đảm
các nguyên tắc sau:
+ Số liệu quyết toán NSNN: Số quyết toán thu, chi NSNN là số liệu thu,

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


13
chi đã thực hạch toán thu, chi NSNN qua Kho bạc nhà nước.
+ Số liệu trong báo cáo quyết toán ngân sách phải chính xác, trung thực,
đầy đủ.
+ Báo cáo quyết toán năm của đơn vị dự toán cấp dưới gửi đơn vị dự
toán cấp trên, đơn vị dự toán cấp I gửi Phịng Tài chính thành phố.

+ Báo cáo quyết tốn năm gửi cấp có thẩm quyền để thẩm định, phê duyệt
phải có xác nhận của Kho bạc Nhà nước thành phố về tổng số và chi tiết.
+ Báo cáo quyết toán ngân sách của các đơn vị dự tốn và của các cấp
chính quyền địa phương khơng được quyết toán chi lớn hơn thu.
+ Kho bạc Nhà nước thành phố có trách nhiệm tổng hợp số liệu quyết
tốn gửi Phịng Tài chính thành phố để lập báo cáo quyết tốn.
- Trình tự lập, gửi, xét duyệt báo cáo thu, chi NSNN năm đối với đơn vị
dự tốn.
- Trình tự lập, thẩm định, phê chuẩn và gửi báo cáo quyết toán thu, chi
NSNN năm của ngân sách các cấp chính quyền.
d. Cơng tác thanh tra, kiểm tra ngân sách nhà nước
Mục đích thực hiện thanh tra, kiểm tra, kiểm sốt NSNN thành phố là
nhằm phịng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát hiện
tham nhũng, lãng phí, phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý chính sách,
pháp luật để kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền góp phần nâng cao
hiệu quả quản lý, bảo vệ lợi ích hợp pháp của tổ chức kinh tế và cá nhân.
Công tác kiểm tra, thanh tra, kiểm toán NSNN được thực hiện bởi nhiều
cơ quan. Trong đó, chịu trách nhiệm chính và trước hết là thủ trưởng các đơn
vị dự toán phải thường xuyên tự kiểm tra đối chiếu với chính sách chế độ về
quản lý chi NSNN để đảm bảo việc chi đúng chính sách, chế độ qui định. Các
Bộ, các đơn vị dự toán cấp trên chịu trách nhiệm kiểm tra việc chấp hành các
chế độ chi và quản lý chi ngân sách, quản lý tài sản nhà nước của các đơn vị
trực thuộc và hướng dẫn các đơn vị này thực hiện việc kiểm tra trong đơn vị

LUAN VAN CHAT LUONG download : add


14
mình. Cơ quan Tài chính, cơ quan thu ngân sách, cơ quan Kho bạc Nhà nước
có trách nhiệm tổ chức thực hiện chế độ kiểm tra thường xuyên, định kỳ đối

với các đơn vị, cá nhân có nghĩa vụ thu nộp ngân sách, đơn vị sử dụng ngân
sách các cấp.
- Thanh tra Tài chính có nhiệm vụ thanh tra việc chấp hành chi và quản
lý chi ngân sách.
- Thanh tra Tài chính phải chịu trách nhiệm về kết luận thanh tra của mình.
- Nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của Thanh tra Tài chính trong
việc thanh tra quản lý, sử dụng ngân sách được quy định trong văn bản riêng
của Chính phủ.
1.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách cấp thành phố
1.1.4.1. Điều kiện kinh tế - xã hội
Về kinh tế: Kinh tế quyết định mọi nguồn lực tài chính và ngược lại, các
nguồn lực tài chính cũng tác động mạnh mẽ đối với quá trình đầu tư phát triển
và hình thành cơ cấu kinh tế hợp lý trong q trình hiện đại hóa nền kinh tế đất
nước. Kinh tế tăng trưởng ổn định, phát triển bền vững là cơ sở đảm bảo vững
chắc nền tài chính, mà ngân sách Nhà nước là khâu trung tâm, giữ vai trò trọng
yếu trong phân phối các nguồn lực tài chính quốc gia. Kinh tế càng phát triển,
thì vai trò của ngân sách Nhà nước càng được nâng cao, thơng qua chính sách
tài khóa, thực hiện việc phân bổ các nguồn lực cho phát triển kinh tế và ổn định
xã hội.
Về mặt xã hội: Xã hội ổn định bởi chế độ chính trị ổn định. Sự ổn định
về chính trị - xã hội là cơ sở để động viên mọi nguồn lực và nguồn tài nguyên
quốc gia cho sự phát triển. Mặt khác, chính trị - xã hội cũng hình thành nên mơi
trường và điều kiện để thu hút các nguồn vốn đầu tư trong nước và quốc tế;
thúc đẩy quá trình tăng trưởng kinh tế cũng như tăng cường được các nguồn
lực tài chính.
1.1.4.2. Chính sách và thể chế kinh tế

LUAN VAN CHAT LUONG download : add