ly thuyet gdcd lop 10 bai 8

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Lý thuyết GDCD 10 bài 8: Tồn tại xã hội và ý thức xã hội
A/ Lý thuyết
1/ Tồn tại xã hội
- Các xã hội trong lịch sử loài người muốn tồn tại và phát triển phải tiến hành lao động
sản xuất làm ra của cải vật chất nuôi sống xã hội.
- Muốn lao động sản xuất cần có 2 yếu tố cơ bản:
+ Nguồn lực lao động
+ Tác động vào môi trường tự nhiên.
+ Các yếu tố để tồn tại xã hội: Môi trường tự nhiên, dân số, phương thức sản xuất.
- Tồn tại xã hội là toàn bộ sinh hoạt vật chất và điều kiện sinh hoạt vật chất của xã hội.
Bao gồm:
+ Môi trường tự nhiên.
+ Dân số.
+ Phương thức sản xuất.
2/ Các yếu tố tồn tại xã hội
a/ Môi trường tự nhiên
- Bao gồm:
+ Điều kiện địa lý.
+ Của cải tự nhiên.
+ Nguồn năng lượng.
- Vai trị của mơi trường tự nhiên: là điều kiện tất yếu và thường xuyên của sự tồn tại và
phát triển xã hội.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

+ Con người tác động vào giới tự nhiên theo 2 hướng: tích cực và tiêu cực.
+ Sự khai thác môi trường tự nhiên phụ thuộc vào ý thức của con người: Đúng qui luật tự

nhiên hay trái với qui luật tự nhiên.
b/ Dân số
- Là số dân trong một hoàn cảnh địa lý nhất định.
- Dân số là điều kiện tất yếu và thường xuyên của sự tồn tại xã hội.
- Tốc độ phát triển dân số nhanh sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển mọi mặt của đất
nước.
c/ Phương thức sản xuất
- Phương thức sản xuất là cách thức con người làm ra của cải vật chất trong những giai
đoạn nhất định của lịch sử.
- Cấu trúc: Bao gồm 2 yếu tố
- Lực lượng sản xuất bao gồm 2 yếu tố:
- Người lao động là một yếu tố quan trọng của lực lượng sản xuất
+ Sức lao động
+ Tay nghề
+ Kỹ năng, trình độ…
- Tư liệu sản xuất gồm 2 yếu tố:
- Tư liệu lao động gồm:
+ Công cụ lao động: cày, cuốc, máy móc…
+ Hệ thống bình chứa của sản xuất: ống, thùng, hộp…
+ Kết cấu hạ tầng của sản xuất: đường xá, bến cảng, sân bay…
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

- Trải qua tác động của lao động: sợi để dệt vải, sắt thép để chế tạo máy…
- Đối tượng lao động gồm: Có sẵn trong tự nhiên: đất trồng, quặng kim loại, than…
→ Đây chính là sự thống nhất giữa tư liệu sản xuất và người sử dụng tư liệu sản xuất ấy
để sản xuất của cải vật chất
- Quan hệ sản xuất là quan hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất ra của cải vật

chất, bao gồm các quan hệ sở hữu, quản lí và phân phối.
3/ Ý thức xã hội
- Ý thức xã hội là sự phản ánh tồn tại xã hội bao gồm toàn bộ quan điểm, quan niệm của
cá nhân trong xã hội từ các hiện tượng tình cảm, tâm lý đến các quan điểm và học thuyết
chính trị, pháp luật, tôn giáo, đạo đức, nghệ thuật, khoa học, triết học.
- Hai cấp độ của ý thức xã hội
+ Tâm lý xã hội
+ Hệ tư tưởng
Các Nguồn
cấp độ gốc

Bản chất

Đặc điểm hình thành

Ví dụ

Tâm lý người Việt
Hình thành 1 cách tự Nam ln có tình cảm
Từ tồn Tồn bộ tâm trạng, thói
phát do ảnh hưởng trực yêu thương con người
Tâm lý
tại
xã quen, tình cảm của con
xã hội
tiếp của các điều kiện nhân ái, vị tha.
hội.
người.
sinh sống hàng ngày.
Hình thành 1 cách tự Tư tưởng của các nhà

Toàn bộ quan điểm đạo
Từ tồn
giác do các nhà tư cách mạng Việt Nam
Hệ tư
đức, chính trị, pháp
tại
xã
tưởng của những giai ln trung thành với
tưởng
luật...được hệ thống hóa
hội.
cấp nhất định xây Đảng Cộng sản Việt
thành lý luận.
dựng nên.
Nam
- Theo em hai cấp độ: tâm lý xã hội và hệ tư tưởng thì cấp độ nào phản ánh sâu sắc hơn?
+ Hệ tư tưởng phản ánh tồn tại xã hội một cách sâu sắc hơn, nó có khả năng vạch ra bản
chất của các mối quan hệ xã hội, quy luật vận động của xã hội.
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

+ Trong xã hội tồn tại hệ tư tưởng khoa học và phản ánh khoa học là hệ tư tưởng đáng tin
cậy nhất, là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân.
B/ Bài tập minh họa
Câu hỏi 1: Trong các yếu tố của lực lượng sản xuất, yếu tố nào giữ vai trị quyết định. Vì
sao?
Người lao động giữ vai trị quyết định. Bởi vì con người sáng tạo ra cơng cụ lao động và
sử dụng nó trong q trình sản xuất, khơng có con người lao động thì mọi yếu tố của tư

liệu sản xuất sẽ không phát huy được hết tác dụng.
Câu hỏi 2: Trong các yếu tố tư liệu sản xuất, yếu tố nào là quan trọng nhất? Vì sao?
Tư liệu lao động quan trọng nhất. Bởi vì cơng cụ lao động tạo ra tạo ra năng suất lao
động, tiêu biểu cho trình độ sản xuất của mỗi thời đại.
Câu hỏi 3: Theo em, trong các yếu tố của quan hệ sản xuất, yếu tố nào giữ vai trò quyết
định đối với các quan hệ khác? Vì sao?
Quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất giữ vai trò quyết định đối với các quan hệ khác. Vì:
nó phản ánh bản chất của các kiểu quan hệ sản xuất trong lịch sử.
Ví dụ: Tương ứng với 1 hình thức sở hữu có 1 kiểu quan hệ trong quản lí sản xuất, phân
phối sản phẩm. Khi quan hệ sở hữu thay đổi thì kiểu quản lí sản xuất, phân phối sản
phẩm cũng thay đổi.
C/ Trắc nghiệm
Câu 1: C. Mác viết: 'Cái cối xay quay bằng tay đưa lại cho xã hội phong kiến, cái cối xay
chạy bằng hơi nước đưa lại cho xã hội có nhà tư bản công nghiệp". Luận điểm này nhấn
mạnh vai trò chủ yếu của yếu tố:
A. Quan hệ sản xuất
B. Tư liệu sản xuất
C. Công cụ lao động
D. Đối tượng lao động
Câu 2: Môi trường tự nhiên bao gồm
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

A. Điều kiện địa lý
B. Của cải tự nhiên
C. Nguồn năng lượng
D. Tất cả đều đúng
Câu 3: Tồn tại xã hội bao gồm

A. Môi trường tự nhiên
B. Dân số
C. Phương thức sản xuất
D. Tất cả đều đúng
Câu 4: Đối tượng lao động là
A. Đất trồng
B. Con trâu
C. Người nông dân
D. Cái cày
Câu 5: Người lao động là một yếu tố quan trọng của
A. Tư liệu sản xuất
B. Đối tượng lao động
C. Lực lượng sản xuất
D. Tư liệu lao động
Câu
Đáp án

1
C

2
D

3
4
D
A
------------------------------------

5

C

Mời bạn đọc tham khảo thêm nhiều tài liệu ôn tập GDCD lớp 10 khác như:
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Giải bài tập GDCD 10: />Giải bài tập GDCD 10 ngắn nhất: />
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188