KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP SƯ PHẠM (2)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC


TRẦN DUY PHƯƠNG
MSSV: 43.01.901.150
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

THIẾT KẾ MỘT SỐ DỰ ÁN HỌC TẬP
MƠN KHOA HỌC 4 Ở TIỂU HỌC
(CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THƠNG
MƠN KHOA HỌC 2018)

Thành phố Hồ Chí Minh – 2021


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC


TRẦN DUY PHƯƠNG
MSSV: 43.01.901.150
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

THIẾT KẾ MỘT SỐ DỰ ÁN HỌC TẬP
MƠN KHOA HỌC 4 Ở TIỂU HỌC
(CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG
MÔN KHOA HỌC 2018)

Người hướng dẫn khoa học:

ThS. Nguyễn Lâm Hữu Phước

Thành phố Hồ Chí Minh – 2021


LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đề tài “Thiết kế một số dự án học tập môn Khoa học 4 ở
tiểu học (Chương trình Giáo dục phổ thơng mơn Khoa học 2018)” là sản phẩm nghiên
cứu của riêng tôi, xuất phát từ yêu cầu học tập và chưa từng cơng bố cơng trình này ở
bất kì nơi đâu. Các số liệu được nêu ra trong bản báo cáo này là trung thực, đáng tin
cậy, được thu thập trong quá trình nghiên cứu; các tài liệu được trích dẫn có nguồn gốc
rõ ràng và được trình bày trong danh mục Tài liệu tham khảo.
Sinh viên

TRẦN DUY PHƯƠNG


LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin tỏ lòng biết ơn đến ThS. Nguyễn Lâm Hữu Phước, giảng viên hướng
dẫn đề tài. Thầy đã hỗ trợ tơi rất nhiều trong q trình hồn thành cơng trình này. Ngồi
ra, tơi xin được cảm ơn Thầy Cô trong Khoa Giáo dục Tiểu học, Trường Đại học Sư
phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giúp đỡ tơi.
Tơi xin cảm ơn tất cả Thầy Cô giáo tiểu học đã tham gia khảo sát thực trạng; Ban
Giám hiệu, Thầy Cô Trường Tiểu học NH (Quận 1), đặc biệt là Cô VTC - GV chủ
nhiệm cùng tất cả HS lớp 4/5 đã tạo điều kiện cho tơi hồn thành việc thực nghiệm đề
tài.

Tơi xin gửi lời cảm ơn đến Ông, Bà, Cha, Mẹ, các em trong gia đình đã động
viên, hỗ trợ tơi về mặt sức khỏe lẫn tinh thần để tôi đủ nghị lực, dũng cảm hồn thành
sản phẩm nghiên cứu này.
Cuối cùng, tơi cũng xin cảm ơn Quý anh chị, bạn bè trong Khoa Giáo dục Tiểu
học, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã giúp đỡ, động viên tơi trong
những lúc gặp khó khăn.
Sinh viên

TRẦN DUY PHƯƠNG

3


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................... 2
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... 3
MỤC LỤC ..................................................................................................................... 4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... 8
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................................ 9
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH................................................................................. 10
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ .................................................................................... 11
MỞ ĐẦU ...................................................................................................................... 12
1. Lí do chọn đề tài .................................................................................................... 12
2. Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................. 13
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ....................................................................... 13
4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................... 13
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................................................ 13
6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................... 14
7. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 14

8. Đóng góp của đề tài ............................................................................................... 15
9. Bố cục của khóa luận ............................................................................................. 15
Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG CỦA VIỆC THIẾT KẾ DỰ ÁN
HỌC TẬP MÔN KHOA HỌC Ở TIỂU HỌC ......................................................... 16
1.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN .............................................................................................. 16
1.1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề dạy học dự án môn Khoa học............ 16
1.1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của dạy học dự án .............................. 16
1.1.1.2. Nghiên cứu về dạy học dự án môn Khoa học trên thế giới.................... 17
1.1.1.3. Nghiên cứu về dạy học dự án môn Khoa học ở Việt Nam .................... 19
1.1.2. Một số vấn đề về dạy học theo dự án ............................................................ 21
1.1.2.1. Khái niệm dự án và dạy học dự án......................................................... 21
1.1.2.1.1. Khái niệm “dự án” ................................................................................. 21
4


1.1.2.1.2. Khái niệm “dạy học dự án” ................................................................ 22
1.1.2.2. Bản chất của dạy học dự án ................................................................... 24
1.1.2.2.1. Học sinh là trung tâm của dạy học dự án ........................................... 24
1.1.2.2.2. Giáo viên tổ chức, hướng dẫn hoạt động dạy học .............................. 25
1.1.2.3. Cấu trúc của dạy học dự án .................................................................... 25
1.1.2.3.1. Chủ thể và đối tượng của hoạt động dạy học dự án ........................... 25
1.1.2.3.2. Mục tiêu và nhiệm vụ của hoạt động dạy học dự án .......................... 25
1.1.2.3.3. Nội dung của dự án học tập ................................................................ 26
1.1.2.3.4. Dạy học dự án với tư cách là một phương pháp dạy học ................... 26
1.1.2.3.5. Dạy học dự án với tư cách là một hình thức dạy học ......................... 26
1.1.2.3.6. Kết quả của dạy học dự án ................................................................. 27
1.1.2.3.7. Đánh giá dạy học dự án ................................................................... 27
1.1.2.4. Đặc điểm của dạy học dự án..................................................................... 27
1.1.2.5. Các dạng dự án học tập .......................................................................... 28
1.1.2.6. Tiến trình dạy học dự án ........................................................................ 29

1.1.3. Chương trình mơn Khoa học 4 (Chương trình Giáo dục phổ thơng mơn Khoa
học 2018) ...................................................................................................................... 31
1.1.3.1. Khái qt chương trình mơn Khoa học 4 (Chương trình Giáo dục phổ
thơng 2018) ................................................................................................................... 31
1.1.3.2. Sự phù hợp của chương trình mơn Khoa học 4 (Chương trình Giáo dục
phổ thơng 2018) để vận dụng dạy học dự án................................................................ 32
1.1.4. Đặc điểm tâm sinh lí của học sinh tiểu học lớp 4 .......................................... 33
1.1.4.1. Đặc điểm sinh lí ..................................................................................... 33
1.1.4.2. Đặc điểm tâm lí ...................................................................................... 33
1.2. THỰC TRẠNG DẠY HỌC DỰ ÁN MÔN KHOA HỌC 4 Ở MỘT SỐ
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ............ 34
1.2.1. Giới thiệu về khảo sát thực trạng................................................................... 34
1.2.1.1. Mục đích khảo sát .................................................................................. 34
1.2.1.2. Nội dung khảo sát .................................................................................. 34
1.2.1.3. Đối tượng khảo sát ................................................................................. 35
5


1.2.1.4. Phạm vi khảo sát .................................................................................... 35
1.2.1.5. Phương pháp khảo sát ............................................................................ 35
1.2.2. Kết quả khảo sát ............................................................................................ 35
1.2.2.1. Đánh giá kinh nghiệm dạy học dự án môn Khoa học 4 của một số giáo
viên tiểu học trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh ..................................................... 35
1.2.2.2. Đánh giá những nhận định của một số giáo viên tiểu học về khái niệm
dạy học dự án ................................................................................................................ 37
1.2.2.3. Đánh giá những nhận định của một số giáo viên tiểu học về đặc điểm dạy
học dự án....................................................................................................................... 38
1.2.2.4. Đánh giá những nhận định của giáo viên tiểu học về mức độ cần thiết của
việc áp dụng dạy học dự án vào Chương trình Giáo dục phổ thơng mơn Khoa học 2018
...................................................................................................................................... 39

1.2.2.5. Đánh giá sự mong đợi của giáo viên tiểu học về sản phẩm của đề tài .. 40
1.2.3. Đánh giá chung .............................................................................................. 40
1.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ................................................................................... 41
Chương 2. THIẾT KẾ MỘT SỐ DỰ ÁN HỌC TẬP MÔN KHOA HỌC 4......... 42
2.1. MỤC ĐÍCH VÀ NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ MỘT SỐ DỰ ÁN HỌC TẬP
MÔN KHOA HỌC 4 .................................................................................................. 42
2.1.1. Mục đích thiết kế ........................................................................................... 42
2.1.2. Nguyên tắc thiết kế ........................................................................................ 42
2.1.2.1. Đảm bảo về mục tiêu, nội dung u cầu cần đạt của chương trình mơn
Khoa học 4 .................................................................................................................... 42
2.1.2.2. Đảm bảo người học là trung tâm của hoạt động dạy học ...................... 43
2.1.2.3. Đảm bảo sự gắn kết với thực tiễn .......................................................... 43
2.1.2.4. Đảm bảo có sự hỗ trợ của các phương tiện kĩ thuật hiện đại trong q
trình dạy học ................................................................................................................. 44
2.1.2.5. Đảm bảo tính khả thi .............................................................................. 44
2.2. THIẾT KẾ MỘT SỐ DỰ ÁN HỌC TẬP MƠN KHOA HỌC 4.................. 44
2.2.1. Quy trình thiết kế một số dự án học tập môn Khoa học 4 ............................. 44
2.2.2. Một số dự án học tập môn Khoa học 4 ở tiểu học đã thiết kế ....................... 51
2.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ................................................................................... 92
6


Chương 3. THỰC NGHIỆM MỘT SỐ DỰ ÁN HỌC TẬP MÔN KHOA HỌC 4
MÀ ĐỀ TÀI ĐÃ THIẾT KẾ...................................................................................... 93
3.1. GIỚI THIỆU VỀ VIỆC THỰC NGHIỆM .................................................... 93
3.1.1. Mục đích thực nghiệm ................................................................................... 93
3.1.2. Nội dung thực nghiệm ................................................................................... 93
3.1.3. Đối tượng, thời gian và địa bàn thực nghiệm ................................................ 93
3.1.4. Cách thức triển khai thực nghiệm.................................................................. 94
3.2. KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM VÀ BÌNH LUẬN ............................................ 96

3.2.1. Đánh giá về phía học sinh ............................................................................. 96
3.2.1.1. Đánh giá một số năng lực khoa học tự nhiên môn Khoa học mà học sinh
đạt được ........................................................................................................................ 96
3.2.1.2. Đánh giá thái độ yêu thích của học sinh đối với dự án “Khám phá nhiệt”
...................................................................................................................................... 99
3.2.1.3. Đánh giá một số năng lực cốt lõi của dạy học dự án mà học sinh đạt được
và chưa đạt được sau khi học dự án............................................................................ 100
3.2.2. Đánh giá của giáo viên chủ nhiệm về kế hoạch dạy học và quá trình tổ chức
dạy học dự án thực nghiệm......................................................................................... 101
3.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ................................................................................. 102
KẾT LUẬN ............................................................................................................... 104
ĐỀ XUẤT HƯỚNG PHÁT TRIỂN ĐỀ TÀI ......................................................... 105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................ 106
PHỤ LỤC .................................................................................................................. 108

7


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DHDA

: dạy học dự án

GDPT

: giáo dục phổ thông

GV

: giáo viên

HS

: học sinh

8


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Đặc điểm của 02 loại hình dự án ................................................................. 20
Bảng 1.2. Khái quát nội dung Chương trình Giáo dục phổ thơng mơn Khoa học 2018
...................................................................................................................................... 32
Bảng 2. Bảng khái quát nội dung của các dự án học tập môn Khoa học 4 ở tiểu học
(Chương trình Giáo dục phổ thơng mơn Khoa học 2018) ............................................ 68
Bảng 3. Thống kê một số nội dung định hướng cho học sinh tự đánh giá .................. 96
Bảng 4.1. Bảng tiêu chí đánh giá kế hoạch dạy học dự án ........................................ 132
Bảng 4.2. Bảng nội dung khảo sát giáo viên tiểu học về khái niệm và đặc điểm của dạy
học dự án..................................................................................................................... 133
Bảng 4.3. Bảng nội dung khảo sát sự đánh giá mức độ và mong muốn của giáo viên
tiểu học ....................................................................................................................... 133
Bảng 4.4. Minh họa trình bày kế hoạch dạy học theo 4 cột ....................................... 133
Bảng 4.5. Minh họa trình bày kế hoạch dạy học theo 3 cột ....................................... 134
Bảng 4.6. Bảng tiêu chí đánh giá báo cáo thí nghiệm................................................ 134
Bảng 4.7. Bảng báo cáo kết quả làm việc hằng tuần của nhóm ................................. 135
Bảng 4.8. Bảng tiêu chí đánh giá bài báo cáo Powerpoint ........................................ 136
Bảng 4.9. Bảng tiêu chí đánh giá báo cáo poster nhóm 7 .......................................... 136
Bảng 4.10. Bảng tiêu chí đánh giá báo cáo poster nhóm 8 ........................................ 137

9