Soạn bài chữ bầu lên nhà thơ, ngữ văn lớp 10 KNTT

Soạn Bài Chữ Bầu Lên Nhà Thơ, Ngữ Văn Lớp 10 - KNTT

Soạn bài Chữ bầu lên nhà thơ, Ngữ văn lớp 10 - KNTT ngắn gọn

I. Trước Văn Bản Đọc
1. Trong hình dung của bạn, nhà thơ phải là người thế nào? Bạn có cho
rằng việc làm thơ gắn liền với những phút cao hứng, "bốc đồng"?
Học sinh trả lời dựa trên hình dung c ủa bản thân.
Gợi ý:
- Trong hình dung của em nhà thơ là những người:
+ Có một tâm hồn cao đẹp, trong sáng.
+ Có khả năng sáng tạo về mặt ngôn từ và dạt dào cảm xúc.
+ Có khả năng quan sát tinh tế, nhạy cảm trước sự biến đổi của sự vật, hiện
tượng trong đời sống.
- Theo em, việc làm thơ đôi lúc cũng g ắn liền với những phút cao hứng,
"bốc đồng".
2. Bạn có nhớ hoặc thích định nghĩa nào về thơ, nhà thơ hay công vi ệc làm
thơ?
Học sinh trả lời dựa trên trải nghiệm cá nhân.
Gợi ý:
- Định nghĩa về thơ: "Thơ trư ớc hết là cuộc đời sau mới là nghệ thuật."
(Bê-lin-xki)
- Nhà thơ: "Nhà thơ như con ong bi ến trăm hoa thành m ật ngọt/ Một mật
ngọt thành địi vạn chuyến ong bay." (Ch ế Lan Viên)
- Cơng việc làm thơ: "Làm thơ là cân m ột phần nghìn miligram quặng chữ."
(Mai-a-cốp-xki)


II. Trong Văn Bản Đọc
1. Phải chăng tác giả đã nhầm khi viết "ý tại ngôn tại"?
Trả lời:

Tác giả không nhầm khi viết "ý tại ngơn tại" vì tác giả muốn nói đến sự
khác biệt trong ngơn ngữ văn xi và ngôn ngữ thơ. Ngôn ngữ văn xuôi nội
dung đã thể hiện được hết ý hoặc lần cần nói. Cịn ngơn ngữ thơ thì nói ít,
gợi nhiều, khơi gợi cho người nghe, người đọc để họ tiếp tục tìm kiếm, xác
định những ý nghĩa của hình ảnh thơ.
2. "Nghĩa tiêu dùng" và "nghĩa tự vị" - hai cụm từ này có diễn đạt cùng
một ý khơng?
Trả lời:
+ "Nghĩa tiêu dùng": nghĩa đư ợc sử dụng trong ngôn ngữ sinh hoạt hàng
ngày, dễ hiểu và phù hợp với mọi đối tượng. Nghĩa của từ, câu thay đổi
phụ thuộc vào hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp.
+ "Nghĩa tự vị": nghĩa đư ợc giải thích trong các cu ốn tự điển, từ điển.
Nghĩa cố định, không thay đ ổi.


- Hai cụm từ này không diễn đạt cùng một ý.

Soạn văn bài Chữ bầu lên nhà thơ, Ng ữ văn lớp 10 - KNTT ngắn nhất
3. Tác giả "rất ghét" hay "khơng mê" nh ững gì? Ngược lại, ơng "ưa" đối
tượng nào? Bạn có nghĩ rằng mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói?
Trả lời:
- "Tơi rất ghét cái định kiến quái gở: các nhà thơ Việt Nam thường chín
sớm nên cũng lụi tàn sớm".
- "Tơi khơng mê nh ững nhà thơ thần đồng."
- "Tôi ưa những nhà thơ một nắng hai sương, l ầm lũi, lực điền trên cánh
đồng giấy, đổi bát mồ hôi lấy từng hạt chữ".
- Em nghĩ rằng mình đã hiểu đúng điều tác giả muốn nói vì ơng muốn đề
cao những nhà thơ lao động chữ nghĩa.
4. "Khơng có chức nhà thơ suốt đời", vậy lúc nào một "nhà thơ" khơng cịn
là nhà thơ nữa?

Trả lời:


Một "nhà thơ" khơng cịn là nhà thơ khi ngư ời đó khơng được tái cử thơng
qua cuộc bỏ phiếu của cử tri chữ.

III. Trả Lời Câu Hỏi
1. Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là gì?
Trả lời:
Vấn đề chính được bàn luận trong văn bản này là lao động chữ nghĩa trong
hoạt động sáng tạo thơ ca và đặc trưng, ý nghĩa của "chữ" trong thơ.
2. Hãy tìm trong văn b ản một câu có thể nêu bật được ý cốt lõi trong quan
niệm về thơ của tác giả.
Trả lời:
Câu văn nêu bật được ý nghĩa cốt lõi trong quan niệm về thơ của tác giả:
"Người ta làm thơ không phải bằng ý mà bằng chữ.".
3. Ở phần 2 của văn bản, tác giả đã tranh luận với hai quan niệm khá phổ
biến:
- Thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, "bốc đồng", làm thơ không cần
cố gắng.
- Thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao động lầm lũi
và nỗ lực trau dồi học vấn.
Những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả nêu lên đã thực sự thuyết phục chưa?
Hãy nói rõ ý kiến của bạn.
Trả lời:
* Những lí lẽ, bằng chứng trong hai quan ni ệm:
- Quan niệm "thơ gắn liền với những cảm xúc bột phát, "bốc đồng", làm
thơ không cần cố gắng": nhà thơ không đ ồng tình với quan niệm này:
+ "Trời cho thì trời lại lấy đi. Những cơn bốc đồng thường ngắn ngủi.".
+ "Tơi rất biết những câu thơ hay đều kì ngộ, nhưng kì ngộ là kết quả của

một thành tâm kiên trì, m ột đa mang đắm đuối, làm động lịng quỷ thần,


chứ không phải may rủi đơn thuần.".
- Quan niệm "thơ là vấn đề của những năng khiếu đặc biệt, xa lạ với lao
động lầm lũi và nỗ lực trau dồi học vấn": nhà thơ phản bác lại quan niệm:
+ "Làm thơ không phải đánh quả. Và không ai trúng s ố độc đắc suốt đời."
+ "Cái trẻ, cái già của nhà thơ quyết định không phải do ở tuổi trời, mà ở
nội lực của chữ."
* Sức thuyết phục của lí lẽ, bằng chứng:
- Những lí lẽ, bằng chứng mà tác giả nêu lên đã đủ sức thuyết phục, thể
hiện cách đánh giá, tư duy ph ản biện sắc sảo.
- Theo em, cách phát bi ểu của Lê Đạt dễ gây hiểu nhầm cho người đọc về
việc ơng có quan niệm cực đoan nhưng điều quan trọng là tác giả muốn
người đọc cần có cái nhìn đa chi ều và khơng dễ dãi tin theo những nhận
định phổ biến. Và mục đích bài viết của ơng là muốn khẳng định q trình
lao động nghệ thuật chân chính và nghiêm túc.
4. Tác giả không trực tiếp định nghĩa khái ni ệm "chữ". Dựa vào "ý tại ngôn
ngoại" của văn bản, bạn hãy thử thực hiện công việc này.
Trả lời:
"Chữ" ở đây được hiểu là ngôn ngữ nghệ thuật, in đậm dấu ấn sáng tạo cá
nhân của nhà văn, nhà thơ.
5. Bạn có ý kiến gì về luận điểm: "Nhà thơ làm chữ chủ yếu không phải ở
"nghĩa tiêu dùng", nghĩa t ự vị của nó, mà ở diện mạo, âm lượng, độ vang
vọng, sức gợi cảm của chữ trong tương quan hữu cơ với câu, bài thơ"? N ếu
tán đồng với tác giả Lê Đạt, hãy đưa ra một ví dụ để minh họa.
Trả lời:
- Ý kiến về luận điểm:
+ Luận điểm đã thể hiện được quan niệm và tìm tịi riêng c ủa nhà thơ Lê
Đạt.

+ Ngôn từ trong thơ không chỉ đơn thuần là phương tiện thuần túy được
dùng để chuyển tải ý mà nó cịn chi ph ối, buộc người đọc phải nhìn cuộc


sống và con người theo cách được nó gợi ý.
- Em tán đồng với tác giả Lê Đạt. Một ví dụ minh họa:
Trong bài "Tây Tiến", Quang Dũng kh ắc họa địa hình hiểm trở khi hành
quân qua câu thơ "dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm" đã sử dụng:
+ Cách ngắt nhịp 4/3.
+ Trong câu thơ 7 tiếng thì có tới 5 tiếng là thanh trắc.
+ Từ láy gợi hình "khúc khuỷu", "thăm thẳm".
=> Khắc họa được dáng núi cao, hi ểm trở và địa hình gồ ghề, nguy hiểm
của vùng Tây Bắc.
6. Bài viết của Lê Đạt đã giúp bạn hiểu thêm gì về hoạt động sáng tạo thơ
ca?
Trả lời:
Sáng tạo thơ ca là loại hình lao động đặc thù, địi hỏi mỗi nhà thơ ln
phải trau dồi, làm mới mình và sáng tạo ra những ngơn từ đẹp đẽ nhất để
tạo nên những sản phẩm độc đáo, làm phong phú cho ti ếng nói chung.

IV. Kết Nối Đọc Viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu suy nghĩ v ề một nhận định mà bạn
thấy tâm đắc trong văn bản "Chữ bầu lên nhà thơ" c ủa Lê Đạt.
Trả lời:
Trong văn bản "Chữ bầu lên nhà thơ" của Lê Đạt, em tâm đắc nhất với
nhận định: "Nhưng, dầu theo con đư ờng nào, một nhà thơ cũng phải cúc
cung tận tụy đem hết tâm trí dùi mài và lao đ ộng chữ, biến ngôn ngữ công
cộng thành ngôn ng ữ đặc sản độc nhất làm phong phú cho tiếng mẹ như lão
bộc trung thành của ngơn ngữ.". Nó cho thấy được trách nhiệm của mỗi nhà
thơ trong việc sáng tạo, lao động nghệ thuật và hơn hết là làm phong phú

cho tiếng Việt. Có thể con đường mà mỗi nhà thơ đi khác nhau nhưng m ục
đích cuối cùng vẫn phải là sự học hỏi, trau dồi, cố gắng không ngừng trong


việc sáng tạo, tổ chức ngôn từ nghệ thuật thơ. Mỗi nhà thơ cần phải tiếp
thu, thừa hưởng ngôn ngữ của cộng đồng và tiếp tục biến nó thành ngơn
ngữ tinh hoa để làm giàu, đẹp thêm cho tác ph ẩm nói riêng và tiếng Việt
nói chung "như một lão bộc trung thành".