Báo cáo " Vấn đề pháp lí về quan hệ hợp đồng phát sinh trong hoạt động trung gian thương mại " docx

Các loại hợp đồng thơng mại

24 tạp chí luật học số 11/2008






TS. Nguyễn Thị Vân Anh *
rong kinh doanh, vic mua bỏn, tiờu th
hng hoỏ, dch v l khõu quan trng
nh hng ln ti s thnh bi ca thng
nhõn. Khi quy mụ kinh doanh t ti mc
nht nh, cỏc thng nhõn khú cú th t
mỡnh quan h vi tt c cỏc khỏch hng, vỡ
vy, ỏp ng nhu cu kinh doanh, h cn
phi cú s tr giỳp ca cỏc nh trung gian
chuyờn nghip. Vit Nam, hot ng
thng mi qua thng nhõn trung gian
thc s phỏt trin trong vi nm gn õy.
Di giỏc phỏp lớ, khỏi nim hot
ng trung gian thng mi c nh
ngha trong Lut thng mi c Quc hi
thụng qua ngy 14/6/2005.
(1)
Khon 11 iu
3 Lut thng mi nm 2005 quy nh: Cỏc
hot ng trung gian thng mi l hot
ng ca thng nhõn thc hin cỏc giao
dch thng mi cho mt hoc mt s

thng nhõn c xỏc nh, bao gm cỏc
hot ng i din cho thng nhõn, mụi
gii thng mi, u thỏc mua bỏn hng hoỏ
v i lớ thng mi. Theo khỏi nim ny,
hot ng trung gian thng mi l loi hot
ng cung ng dch v thng mi trong ú
bờn thuờ dch v - bờn giao i din, bờn
c mụi gii, bờn u thỏc, bờn giao i lớ s
trao cho bờn trung gian - bờn i din, bờn
mụi gii, bờn nhn u thỏc, bờn i lớ quyn
tham gia thit lp, thc hin cỏc giao dch
thng mi. Do ú, hot ng trung gian
thng mi ch phỏt sinh khi bờn cú nhu cu
s dng dch v ca ngi trung gian v bờn
cung ng dch v trung gian thit lp c
quan h hp ng vi nhau.
Mt khỏc, hot ng trung gian thng
mi s khụng th thc hin c nu ch tn
ti quan h gia bờn thuờ dch v v bờn
trung gian. thc hin hot ng ny, bờn
trung gian phi tham gia giao dch vi bờn
th ba hon thnh yờu cu m bờn thuờ
dch v giao cho. Quan h gia bờn th ba
vi bờn thuờ dch v hoc bờn trung gian
thc hin dch v cng c phỏt sinh trờn
c s hp ng. Tu thuc vo i tng
ca hp ng giao kt vi bờn th ba m cỏc
hp ng ú cú th l hp ng mua bỏn
hng hoỏ hoc hp ng dch v.
Tuy nhiờn, bi vit tp trung nghiờn cu

quan h hp ng phỏt sinh gia bờn thuờ
dch v v bờn trung gian thc hin dch v.
ú l cỏc loi: hp ng i din cho
thng nhõn; hp ng mụi gii thng
mi; hp ng u thỏc mua bỏn hng hoỏ;
hp ng i lớ.
Vit Nam, phỏp lut hin hnh iu
T

* Ging viờn chớnh Khoa phỏp lut kinh t
Trng i hc Lut H Ni
Các loại hợp đồng thơng mại


tạp chí luật học số 11/2008 25

chnh hot ng trung gian thng mi c
quy nh trong nhiu vn bn lut nh:
BLDS nm 2005, Lut thng mi nm
2005, Lut kinh doanh bo him nm 2000,
B Lut hng hi nm 2005, Lut du lch
nm 2005, Lut chng khoỏn nm 2006,
Lut kinh doanh bt ng sn nm 2006 v
trong nhiu vn bn di lut khỏc. Cỏc vn
bn phỏp lut ny ó to nờn h thng phỏp
lut tng i hon chnh iu chnh quan h
hp ng trong hot ng trung gian thng
mi. Mi loi hp ng ny cú nhng c
trng nht nh v c quy nh trong
nhng iu khon riờng.

(2)

Tuy nhiờn, cú th khỏi quỏt nhng vn
phỏp lớ c bn iu chnh cỏc quan h
hp ng i din cho thng nhõn, hp
ng mụi gii thng mi, hp ng u
thỏc mua bỏn hng hoỏ, hp ng i lớ
thnh nhng ni dung ch yu sau:
1. iu kin, nng lc ch th ca cỏc
bờn tham gia quan h hp ng
Vic xỏc nh iu kin, nng lc ch
th ca cỏc bờn tham gia quan h hp ng
l mt trong nhng yu t quan trng xỏc
nh hiu lc ca hp ng núi chung v hp
ng gia bờn thuờ dch v v bờn trung gian
thc hin dch v núi riờng.
Khi tham gia cỏc hp ng i din cho
thng nhõn, mụi gii thng mi, u thỏc
mua bỏn hng hoỏ, i lớ, bờn trung gian thc
hin dch v - bờn i din, bờn mụi gii,
bờn nhn u thỏc, bờn i lớ phi l thng
nhõn.
(3)
iu ú cú ngha l cỏc ch th ny
phi l t chc kinh t c thnh lp hp
phỏp, cỏ nhõn hot ng thng mi mt
cỏch c lp, thng xuyờn v cú ng kớ
kinh doanh. Phỏp lut khụng quy nh rừ
nhng ch th ny cú bt buc phi cú ng
kớ kinh doanh hot ng dch v trung gian

thng mi hay khụng.
Bờn thuờ dch v khụng nht thit phi l
thng nhõn tr bờn giao i din v bờn
giao i lớ phi l thng nhõn. Bờn u thỏc
cú th l thng nhõn hoc khụng phi l
thng nhõn. Bờn c mụi gii cú bt buc
phi l thng nhõn hay khụng, cha c
th hin rừ trong Lut thng mi.
Ngoi ra, phỏp lut cũn cú nhng quy
nh khỏc v iu kin ch th tham gia
quan h hp ng trong mt s trng hp
c thự:
- i vi cỏc hp ng cung ng cỏc
dch v hn ch kinh doanh hoc kinh doanh
cú iu kin nh hp ng i lớ xng du,
khớ t cỏc loi, hp ng u thỏc mua bỏn
nguyờn liu thuc lỏ, hp ng i lớ dch v
truy nhp, kt ni Internet thỡ cỏc bờn tham
gia nhng hp ng ny phi ỏp ng y
cỏc iu kin khỏc theo quy nh ca
phỏp lut.
(4)

- Theo quy nh ca mt s lut chuyờn
ngnh nh lut kinh doanh bo him, phỏp
lnh bu chớnh vin thụng, bờn trung gian
thc hin dch v nh bờn lm i lớ bo
him, bờn i lớ dch v bu chớnh cú th l
cỏ nhõn khụng ng kớ kinh doanh.
(5)

- Doanh nghip cú vn u t nc
ngoi mun thc hin cỏc hot ng liờn
quan n mua bỏn hng hoỏ ti Vit Nam
nh: i lớ mua bỏn hng hoỏ hay mụi gii
mua bỏn hng hoỏ hay u thỏc mua bỏn hng
Các loại hợp đồng thơng mại

26 tạp chí luật học số 11/2008

hoỏ, i din cho thng nhõn mua bỏn phi
c c quan nh nc cú thm quyn ca
Vit Nam cp giy phộp khi cú y mt
s iu kin.
(6)

2. V hỡnh thc hp ng
Theo iu 142, iu 159, iu 168
Lut thng mi 2005, cỏc hp ng i
din cho thng nhõn, hp ng u thỏc
mua bỏn hng hoỏ, hp ng i lớ phi
c lp thnh vn bn hoc bng hỡnh thc
khỏc cú giỏ tr phỏp lớ tng ng nh
in bỏo, telex, fax, thụng ip d liu v
cỏc hỡnh thc khỏc theo quy nh ca phỏp
lut. Nh vy, cỏc tho thun trong hp
ng i din cho thng nhõn, hp ng
u thỏc mua bỏn hng hoỏ, hp ng i lớ
phi c th hin di hỡnh thc hu hỡnh
m khụng th giao kt bng li núi. Tuy

nhiờn, i vi hp ng mụi gii, do Lut
thng mi 2005 khụng quy nh hỡnh thc
ca loi hp ng ny nờn theo quy nh ti
Khon 1 iu 76 Lut thng mi 2005 v
hỡnh thc ca hp ng dch v thỡ hp
ng mụi gii cú th c th hin bng li
núi hoc bng vn bn hoc c xỏc lp
bng hnh vi c th.
3. Quyn v ngha v ca cỏc bờn
trong quan h hp ng
Quyn v ngha v ca bờn thuờ dch v
v bờn trung gian thc hin dch v c th
hin trong hp ng c th gia cỏc bờn.
Tuy nhiờn, to c s phỏp lớ cho cỏc bờn
tho thun cng nh m bo quyn li
ca cỏc bờn nu trong hp ng cỏc bờn
cha tho thun rừ rng v quyn v ngha
v ca h, phỏp lut cn thit phi quy nh
vn ny. Qua nghiờn cu phỏp lut ca
cỏc nc cng nh phỏp lut Vit Nam hin
hnh cho thy cỏc quy phm v quyn v
ngha v ca cỏc bờn trong cỏc loi hp ng
ny chim s lng ln trong cỏc quy nh
v hot ng trung gian thng mi.
m bo quyn t do ca cỏc bờn khi
thit lp cỏc quan h hp ng gia bờn thuờ
dch v v bờn trung gian thc hin dch v,
Lut thng mi nm 2005 ó khụng quy
nh iu khon ch yu ca hp ng i
din cho thng nhõn, hp ng mụi gii

thng mi, hp ng u thỏc mua bỏn hng
hoỏ v hp ng i lớ. ng thi, quyn v
ngha v ca cỏc bờn tham gia cỏc quan h
hp ng ny c xỏc nh theo nguyờn
tc: Quyn v ngha v ca cỏc bờn trc ht
do cỏc bờn tho thun, quy nh ca phỏp
lut ch c ỏp dng khi cỏc bờn khụng cú
tho thun.
Xut phỏt t bn cht cỏc quan h gia
bờn thuờ dch v v bờn trung gian thc hin
dch v trong hot ng trung gian thng
mi u l nhng dng c bit ca quan h
i din theo u quyn (tr quan h mụi gii
thng mi), nờn nhỡn chung bờn trung gian
thc hin dch v v bờn thuờ dch v cú mt
s quyn v ngha v tng i ging nhau.
Do hp ng trong hot ng thng mi
l hp ng song v, quyn ca bờn ny l
ngha v ca bờn kia nờn trong phn ny tụi
ch trỡnh by ngha v ca cỏc bờn m thụi.
3.1. Ngha v ca bờn trung gian thc
hin dch v
Trong quỏ trỡnh thc hin dch v c
u quyn, nu bờn trung gian s sut, thiu
Các loại hợp đồng thơng mại


tạp chí luật học số 11/2008 27

trung thc hay khụng thc hin theo ỳng

yờu cu ca bờn thuờ dch v (bờn u quyn)
s lm nh hng ti li ớch ca ngi u
quyn. Vỡ vy, trong cỏc quan h i din
cho thng nhõn, u thỏc mua bỏn hng hoỏ,
i lớ thng mi bờn trung gian phi cú
nhng ngha v sau i vi bờn thuờ dch v.
+ Ngha v tuõn th
Ngha v tuõn th ũi hi bờn i din,
bờn nhn u thỏc, bờn i lớ phi tuõn theo
mi s ch dn hp lớ ca bờn thuờ dch v.
Tuy nhiờn, Lut thng mi quy nh bờn
i din, bờn u thỏc khụng cú ngha v thc
hin cỏc hnh vi trỏi phỏp lut hay vi phm
o c, cho dự ngi u quyn yờu cu.
+ Ngha v thụng bỏo
Bờn i din, bờn nhn u thỏc, bờn giao
i lớ phi n lc hp lớ cung cp cho bờn
thuờ dch v nhng thụng tin liờn quan n
lnh vc m h c u quyn thc hin. ú
l cỏc thụng tin m ngi thc hin dch v
bit hay phi bit vi cng v l ngi c
u quyn v bờn thuờ dch v cú quyn c
bit. Cỏc thụng tin m bờn thc hin dch v
cú ngha v phi trao i vi bờn thuờ dch
v cú th bao gm: S bin ng giỏ c ca
th trng, tỡnh hỡnh tiờu th hng hoỏ trờn
th trng, thụng tin v tỡnh hỡnh ti chớnh
ca i tỏc, tỡnh hỡnh thc hin hp ng
+ Ngha v trung thnh v thin chớ
Bờn trung gian thc hin dch v trc

ht hnh ng vỡ li ớch ca ngi u quyn
ch khụng phi cho bn thõn mỡnh hay
ngi khỏc. Bi vy, trong khi thc hin
hot ng trung gian thng mi, bờn trung
gian phi luụn trung thnh v thin chớ tuyt
i vi ngi u quyn. Ngha v ny c
th hin nhng khớa cnh sau:
Bờn i din, bờn nhn u thỏc, bờn i lớ
khụng c tit l hay cung cp cỏc bớ mt
liờn quan n hot ng thng mi ca bờn
thuờ dch v cho ngi khỏc. Ngoi ra i
vi quan h i din cho thng nhõn, khi
quan h ny kt thỳc, trong thi hn 2 nm
k t khi chm dt hp ng i din, bờn
i din khụng c tit l cỏc thụng tin ú
cho ngi th ba (tr trng hp cú tho
thun khỏc).
L ngi c u quyn thc hin dch
v nờn vỡ quyn li ca bờn thuờ dch v,
bờn trung gian thc hin khụng c bớ mt
thu li t bt c giao dch no ca quan h
gia h vi bờn thuờ dch v. Theo lut ca
M, Nht Bn, Thỏi Lan thỡ mi khon li
nhun cú c trong hot ng trung gian
thng mi (nh bỏn hng cao hn, mua
hng thp hn giỏ ngi u quyn n nh)
u thuc v ngi u quyn v ngi c
u quyn phi gii trỡnh cho ngi u
quyn iu ú. Ngi u quyn s khụng
phi tr thự lao cho ngi c u quyn

nu ngi c u quyn vi phm ngha v
trung thnh i vi ngi c u quyn.
Vn ny cha c Lut thng mi
nm 2005 quy nh, do ú bo v quyn
li ca mỡnh cỏc bờn cn tho thun c th
iu ny trong hp ng.
+ Ngha v bo qun v giao tr nhng
gỡ ó nhn
thc hin cỏc hot ng thng mi
vỡ li ớch ca mỡnh, bờn thuờ dch v thng
phi giao ti liu, ti sn cn thit cho bờn
Các loại hợp đồng thơng mại

28 tạp chí luật học số 11/2008

trung gian thc hin dch v. Trong quỏ trỡnh
thc hin dch v trung gian thng mi, bờn
i din, bờn nhn u thỏc, bờn i lớ cú
ngha v duy trỡ v cung cp cho ngi u
quyn cỏc chng t s sỏch mt cỏch trung
thc v y v tin bc hay cỏc loi ti
sn khỏc m mỡnh ó nhn thay mt cho
ngi u quyn. Bờn i din, bờn nhn u
thỏc, bờn i lớ phi gi ti sn m bờn thuờ
dch v giao cho ng thi phi giao tr
nhng ti sn ú khi kt thỳc hp ng.
3.2. Ngha v ca bờn thuờ dch v
Vi vai trũ l bờn yờu cu ngi khỏc
thay mt mỡnh thc hin giao dch thng
mi, bờn giao i din, bờn y thỏc, bờn giao

i lớ cú nhng ngha v ch yu nh: Cung
cp cỏc thụng tin, ti liu, phng tin cn
thit bờn thc hin dch v hon thnh
nhim v c giao; tr thự lao v nhng
cụng vic m bờn trung gian ó thc hin;
thanh toỏn cỏc chi phớ hp lớ m bờn trung
gian ó tr thc hin cụng vic c thuờ.
Trong cỏc ngha v núi trờn, tr thự lao
cho nhng cụng vic m bờn trung gian ó
thc hin cho mỡnh l ngha v quan trng
nht ca bờn thuờ dch v. Tin thự lao m
bờn thuờ dch v phi tr cho bờn lm dch
v thc cht l khon tin cụng (giỏ dch
v) m bờn lm dch v c nhn sau khi
ó hon thnh cụng vic c giao. Khon
thự lao m bờn thuờ dch v cú ngha v
phi tr cho bờn lm dch v li ph thuc
vo giỏ tr ca cỏc giao dch thng mi
c thit lp vi bờn th ba nh s tỏc
ng ca bờn trung gian c u quyn.
Trng hp khụng cú tho thun thỡ mc
thự lao cho bờn thc hin dch v c xỏc
nh theo giỏ (thự lao) ca loi dch v ú
trong cỏc iu kin tng t v phng
thc cung ng, thi im cung ng, th
trng a lớ, phng thc thanh toỏn v
cỏc iu kin khỏc cú nh hng n giỏ
(thự lao) dch v (iu 86 Lut thng mi
nm 2005).
Phỏp lut Vit Nam hin hnh ch yu

dnh cho cỏc bờn quyn t do tho thun
nhng vn liờn quan n thự lao ca bờn
thc hin dch v nh: iu kin hng thự
lao, thi im phỏt sinh quyn hng thự
lao, trng hp khụng c nhn thự lao.
iu ny to iu kin m bo quyn t do
ca cỏc bờn trong vic xỏc lp quan h. Tuy
nhiờn, do cỏc hot ng trung gian thng
mi l hot ng thng mi tng i mi
m Vit Nam nờn vi cỏch quy nh m
nh vy s gõy khú khn cho cỏc bờn khi
thit lp quan h (do thiu c s phỏp lớ),
c bit l rt khú x lớ khi gia cỏc bờn
phỏt sinh tranh chp.
Ngoi nhng hot ng mang tớnh cht
u quyn ó nờu trờn, trong cỏc hot ng
trung gian thng mi, hot ng mụi gii
cú bn cht khỏc. Mc ớch ca vic mụi
gii l tỡm bờn cú th giao kt hp ng vi
ngi c mụi gii theo yờu cu ca ngi
ny, sau ú cỏc bờn t quyt nh vic giao
kt hp ng vi nhau. Do ú, ngha v ch
yu ca bờn mụi gii l: Phi tỡm bn hng
phự hp vi yờu cu ca bờn c mụi gii.
Ngi mụi gii s b coi l khim khuyt
ngha v nu khụng lm gỡ thi hnh
nhim v do ngi c mụi gii giao phú.
Các loại hợp đồng thơng mại

tạp chí luật học số 11/2008 29

i vi bờn c mụi gii, ngha v ch
yu ca h l buc phi giao kt hp ng
vi khỏch hng m ngi mụi gii ó gii
thiu theo ỳng yờu cu ca mỡnh, nu t
chi s phi bi thng cho ngi mụi gii.
Ngoi ra, bờn c mụi gii cng phi cú
ngha v tr thự lao cho bờn mụi gii sau khi
ngi ny ó hon thnh ngha v ca mỡnh.
4. Chm dt hp ng gia bờn thuờ
dch v v bờn trung gian thc hin dch v
Vic chm dt quan h hp ng gia
bờn thuờ dch v v bờn trung gian thc hin
dch v cú th nh hng n li ớch ca cỏc
bờn trong hot ng trung gian thng mi.
Do ú, bo v quyn li ca cỏc bờn liờn
quan n vic chm dt hp ng, phỏp lut
v cỏc hot ng trung gian thng mi quy
nh hai vn c bn: Cỏc trng hp
chm dt hp ng v hu qu phỏp lớ phỏt
sinh khi cỏc quan h ny chm dt.
Lut thng mi nm 2005 khụng quy
nh c th v cỏc trng hp chm dt hp
ng i din cho thng nhõn, hp ng
mụi gii thng mi, hp ng u thỏc mua
bỏn hng hoỏ v hp ng i lớ. Do ú, cn
c vo iu 424 BLDS nm 2005 v cỏc
trng hp chm dt hp ng dõn s thỡ
cỏc loi hp ng ny chm dt theo tho

thun ca cỏc bờn v trong nhng trng
hp sau: 1) Hp ng ht thi hn; 2) Mc
ớch ca hp ng ó hon thnh; 3) Mt
trong cỏc bờn tham gia hp ng cht, mt
hoc b hn ch nng lc hnh vi dõn s,
bờn thc hin dch v mt t cỏch thng
nhõn; 4) Hp ng b hu b, b n
phng chm dt thc hin.
Trong cỏc trng hp chm dt hp ng
gia bờn thuờ dch v v bờn trung gian thc
hin dch v nờu trờn, Lut thng mi c
bit quan tõm n vic n phng chm dt
hp ng ca mt bờn trong quan h i din
cho thng nhõn v i lớ thng mi.
Trong quan h i din cho thng nhõn,
bờn giao i din tin tng v giao cho bờn
i din thay mt v nhõn danh mỡnh thc
hin cỏc giao dch thng mi vỡ li ớch ca
mỡnh. Do ú, quan h gia bờn giao i din
v bờn i din thng c thit lp trong
thi gian di. Mt khỏc, trong quan h i
din cho thng nhõn núi riờng v quan h
i din theo u quyn núi chung, cỏc bờn
thng khụng quan tõm nhiu n thi hn
hp ng i din m chỳ trng n kt qu
cụng vic bờn i din phi hon thnh giỳp
bờn giao i din. Bi vy, cỏc bờn trong
quan h i din cho thng nhõn cú th
chm dt hp ng khi thy vic tip tc thc
hin hp ng khụng cú li cho mỡnh, iu

144 Lut thng mi nm 2005 quy nh:
Cỏc bờn cú quyn n phng chm dt hp
ng i din cho thng nhõn trong trng
hp hp ng khụng xỏc nh thi hn i
din nhng phi thụng bỏo cho bờn kia bit.
ng thi, iu lut ny cng quy nh hu
qu v ngha v ti chớnh i vi bờn giao
i din hay bờn i din khi h n phng
thụng bỏo chm dt hp ng i din.
Trong quan h hp ng i lớ, cỏc bờn
cú quyn chm dt hp ng i lớ bt c khi
no nhng phi thụng bỏo bng vn bn cho
bờn kia bit v ch c chm dt sau khong
thi gian hp lớ nhng khụng sm hn 60
Các loại hợp đồng thơng mại

30 tạp chí luật học số 11/2008

ngy k t ngy thụng bỏo. Bờn b n
phng chm dt hp ng cú mt s quyn
nht nh bo v quyn li ca mỡnh.
5. Ngha v ca bờn thuờ dch v, bờn
trung gian thc hin dch v vi bờn th ba
Hp ng gia bờn thuờ dch v v bờn
trung gian thc hin dch v khụng ch lm
phỏt sinh quan h gia hai bờn ny m nú
cũn em li nhng hu qu c bit vi ch
th khỏc. ú l ngha v ca bờn thuờ dch
v, bờn trung gian thc hin i vi bờn th
ba. Ngha v ny c chia lm cỏc trng

hp ch yu sau:
Th nht, trong hot ng mụi gii
thng mi bờn mụi gii ch l ngi dt
mi bờn thuờ dch v (bờn c mụi
gii) v bờn th ba trc tip giao kt hp
ng vi nhau. Bờn mụi gii khụng thay
mt v nhõn danh bờn c mụi gii
quan h vi bờn th ba nờn h hon ton ch
cú quan h vi bờn c mụi gii ch
khụng cú mi liờn h vi bờn th ba. Do ú,
bờn mụi gii khụng cú ngha v gỡ i vi
bờn th ba (tr trng hp h cng kớ hp
ng mụi gii vi bờn th ba).
Th hai, trong hot ng i din cho
thng nhõn, bờn trung gian c u quyn
thay mt v nhõn danh bờn thuờ dch v
quan h vi bờn th ba nờn nhng hnh vi
m bờn i din thc hin trong phm vi u
quyn, vỡ li ớch ca bờn giao i din c
xem nh chớnh bờn giao i din thc hin.
Khi bờn i din cho thng nhõn nhõn danh
bờn giao i din giao kt hp ng mua bỏn
hng hoỏ hay cung ng dch v vi bờn th
ba trong phm vi u quyn thỡ quan h hp
ng mua bỏn hng hoỏ hoc hp ng cung
ng dch v s phỏt sinh gia bờn giao i
din v bờn th ba. Bờn giao i din c
hng quyn v phi thc hin ngha v phỏt
sinh t hp ng vi bờn th ba.
Mt khỏc, trong quỏ trỡnh thc hin hot

ng thng mi c u quyn, vỡ li ớch
ca bn thõn, bờn i din cú xu hng nhõn
danh bờn giao i din thc hin cỏc hot
ng thng mi khụng nm trong phm vi
i din hoc vt quỏ phm vi i din.
iu ú gõy ra nhng hu qu bt li cho
bờn giao i din. Hin nay, vi s ra i
ca BLDS nm 2005 v Lut thng mi
nm 2005, mi quan h gia bờn giao i
din, bờn i din v bờn th ba (trong
trng hp bờn i din khụng thc hin
ỳng phm vi i din ca mỡnh) ó c
quy nh tng i rừ rng.
- Khi bờn i din thc hin cỏc giao dch
thng mi khụng cú thm quyn i din
hoc vt quỏ thm quyn i din s khụng
lm phỏt sinh quyn v ngha v ca bờn giao
i din. Trong trng hp ny, nhng giao
dch khụng thuc phm vi i din s phỏt
sinh gia bờn i din v bờn th ba. Hai ch
th ny phi t chu trỏch nhim vi giao dch
ú. Tuy nhiờn, nu bờn giao i din chp
nhn nhng giao dch ngoi phm vi u
quyn do bờn i din xỏc lp thỡ bờn giao
i din cú ngha v thc hin cỏc cam kt
ú vi ngi th ba. Bờn th ba cú quyn
n phng chm dt thc hin hoc hu b
giao dch ó xỏc lp v yờu cu bi thng
thit hi, tr trng hp bờn th ba bit hoc
buc phi bit v vic bờn i din khụng cú

Các loại hợp đồng thơng mại


tạp chí luật học số 11/2008 31

quyn i din m vn giao dch.
- Trong trng hp bờn i din v bờn
th ba c ý xỏc lp, thc hin cỏc giao dch
dõn s núi chung v hot ng thng mi
núi riờng vt quỏ phm vi i din m gõy
thit hi cho bờn giao i din thỡ phi chu
trỏch nhim liờn i bi thng thit hi.
Quy nh ny to iu kin bo v quyn li
ca bờn giao i din.
Th ba, trong hot ng u thỏc mua bỏn
hng hoỏ v i lớ thng mi, bờn nhn u
thỏc, bờn i lớ nhõn danh mỡnh quan h
vi bờn th ba do ú nhng hp ng mua
bỏn hng hoỏ, cung ng dch v thng mi
m bờn nhn y thỏc, bờn i lớ giao kt vi
bờn th ba thc hin cỏc yờu cu ca bờn
thuờ dch v s phỏt sinh gia bờn nhn u
thỏc, bờn i lớ v bờn th ba. Trong nhng
quan h hp ng ny, trỏch nhim i vi
bờn th ba thuc v bờn trung gian thc
hin dch v.
Tuy nhiờn, trong hot ng u thỏc mua
bỏn hng hoỏ hay i lớ thng mi, bờn
trung gian nhõn danh chớnh mỡnh quan
h vi bờn th ba nhng vỡ li ớch ca bờn

thuờ dch v nờn nhiu vn liờn quan n
bờn thuờ dch v v bờn thc hin dch v
vi bờn th ba rt ỏng quan tõm. Nhiu
cõu hi c t ra, chng hn nu bờn
nhn u thỏc hoc bờn i lớ khụng thanh
toỏn c tin mua hng i vi bờn th ba,
cú trng hp no bờn th ba c ũi trc
tip bờn u thỏc hay bờn giao i lớ khụng?
Hoc bờn th ba khụng tr tin mua hng
nờn bờn nhn u thỏc hoc bờn i lớ khụng
thanh toỏn c cho bờn thuờ dch v thỡ
trong trng hp no bờn thuờ dch v c
ng ra ũi bờn th ba? Trong trng hp
bờn th ba vi phm hp ng vi bờn nhn
u thỏc hay bờn i lớ, ai s ng ra yờu cu
c quan cú thm quyn gii quyt tranh
chp, nhng chi phớ liờn quan n vic
khiu kin, bờn thc hin dch v hay bờn
thuờ dch v phi chu trỏch nhim? Nhng
vn ny cha c Lut thng mi nm
2005 quy nh rừ.
Túm li, phỏp lut hin hnh ó quan
tõm iu chnh quan h hp ng gia bờn
thuờ dch v v bờn trung gian thc hin dch
v trong hot ng trung gian thng mi,
to c s phỏp lớ tong i y cỏc ch
th tham gia cỏc hp ng ny vn dng.
Tuy nhiờn, phỏp lut iu chnh quan h hp
ng trong cỏc hot ng trung gian thng
mi cũn mt s vn quy nh cha hp lớ

v y cn tip tc hon thin./.

(1). Lut ny thay th cho Lut thng mi c
Quc hi thụng qua ngy 10/5/1997.
(2).Xem: Lut thng mi nm 2005 t iu 142 n
iu 149 v hp ng i din cho thng nhõn, t
iu 150 n 154 v hp ng mụi gii thng mi,
t iu 155 n iu 165 v hp ng u thỏc mua
bỏn hng hoỏ, t iu 167 n iu 177 v hp ng
i lớ.
(3).Xem: iu 141, iu 150, iu 156, iu 167 Lut
thng mi nm 2005.
(4).Xem: iu 76 Lut thng mi v Ngh nh ca
Chớnh ph s 59/2006/N-CP ngy 12/6/2006 quy
nh chi tit Lut thng mi v hng hoỏ, dch v
cm kinh doanh, hn ch kinh doanh v kinh doanh
cú iu kin.
(5).Xem: Lut kinh doanh bo him nm 2000, Phỏp
lnh bu chớnh vin thụng nm 2002.
(6).Xem: iu 4 Ngh nh ca Chớnh ph s
23/2007/N-CP ngy 12/02/2007.