TUYỂN tập 30 bài văn HSG làm (1)

TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
Bộ tài liệu, bộ đề SHG của chia sẻ để phục vụ nâng cao chất lượng cho học sinh của
bạn. Vì thế mình khơng phân quyền chia sẻ cho bất cứ ai dưới mọi hình thức và mục
đích. Khi mình chia sẻ tài liệu dĩ nhiên là mình có nhiều cách bảo vệ tài liệu của
mình. Để tránh mọi phiền phức, khiếu nại rất mong các bạn tôn trọng.
Chúng ta hãy là những người bạn để chia sẻ và kết nối thay vì những cuộc chiến
tranh trên mạng để rồi ai cũng sẽ trở thành người nổi tiếng.

.

1


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
BÀI LÀM SỐ 1:
“Nhà văn phải là người gắng đi tìm những hạt ngọc ẩn dấu trong bề sâu tâm hồn
của con người.”(Nguyễn Minh Châu) Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm
sáng tỏ qua 1 tác phẩm văn học trong chương trình Ngữ Văn 8 tập 1
Bài làm :
Ai đó đã từng nói rằng :“Văn học như 1 thiên thần mang sứ mệnh tôn vinh và bảo
vệ con người ”.Thật vậy ,từ trước tới nay, các thi nhân đều lấy xúc cảm từ con người
mà viết nên trang,có thể nói con người là nguồn cảm hứng bất tận, không bao giờ vơi
cạn của văn học dân tộc. Và chính văn học với sứ mệnh thiêng liêng của mình. Nó đã
khắc họa một cách vĩnh viễn vào lịng đọc giả hình ảnh những con người với tâm hồn
cao thượng, đẹp đẽ, giàu tình yêu thương, đức hi sinh...nhưng lại có số phận éo le, bất
hạnh. Vì thế,b khi đánh giá về điều này có ý kiến cho rằng :“Nhà văn phải là người
gắng đi tìm những hạt ngọc ẩn dấu trong bề sâu của tâm hồn con người ”. Và một lần
nữa ,nhà văn Nam Cao đã để tác phẩm Lão Hạc của mình là nốt ngân đầy sáng tạo
trong bản hòa tấu của văn học.
Vậy nhà văn là ai? Nhà văn chính là người sáng tác ra các tác phẩm văn học. Còn
hạt ngọc ẩn dấu trong bề sâu tâm hồn con người nghĩa là chỉ những phẩm chất, ẻ đẹp

tâm hồn cao quý, trong sáng của con người nhưng không dễ phát hiện, hông dễ thấy, ị
ẩn khuất sau vẻ bề ngoài hoặc hoàn cảnh nhân vật. Ý kiến trên đề cập đến thiên chức
của nhà văn là phải tìm ra những vẻ đẹp về phẩm chất, tâm hồn trong con người. Và
qua tác phẩm Lão Hạc nhà văn Nam Cao đã phát hiện ra những hạt ngọc quý báu trong
con người Lão Hạc.
Trước hết, đọc tác phẩm Lão Hạc ta tìm thấy số phận bất hạnh, nghèo khổ
trong con người Lão Hạc. Vợ mất sớm, Lão Hạc phải một mình gà trống ni
con,nhắc đến đây ta mới biết được cuộc đời lão khổ thế nào? Vợ mất đi thì trong gia
đình chỉ cịn lão ,lão vừa phải chèo chống nơi “dông bão” để kiếm sống cho 2 cha con,
vừa phải làm 1 người nội trợ đảm đang. Chuyện đã thế, nhà lão Hạc ngày một khó
.

2


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
khăn, nghèo khổ hơn đến mức không đủ tiền cưới vợ cho con khiến đứa con trai “độc
đinh” phải phẫn chí bỏ đi làm ở đồn điền cao su - nơi một đi không trở lại. Con trai đi
rồi, lão đau khổ lắm! Cô đơn lắm! Ấy vậy lại gặp trận ốm nặng sức khỏe già yếu đi
,việc làm nhẹ lúc trước cũng bị cướp hết không biết ăn vào đâu.Bây giờ lão Hạc phải
sống thui thủi 1 mình, mặc cho dịng thời gian cứ nhuộm bạc mái tóc,lão chỉ có 2 người
bạn là ơng Giáo và cậu Vàng để tâm sự ,chia sẻ nỗi đau đớn .Đây quả là 1 số phận bất
hạnh, tội nghiệp và chính lão Hạc cũng đã từng thốt lên :“cuộc đời như thế chỉ nhỉnh
hơn kiếp con chó”.Có lẽ khi viết về cuộc sống bần cùng của lão Hạc nhà văn Nam Cao
như ứa từng giọt lệ, ông nghẹn ngào, đau đớn trước kiếp lầm than của người nơng dân.
Chính từ cuộc sống nghèo khổ ấy của lão Hạc mà Nam Cao mới tìm ra hạt
ngọc về tình thương trong con người lão. Trước hết, đó là tình u thương con sâu
sắc đến qn mình. Một gia đình đầy đủ khơng thể thiếu bóng dáng của người phụ nữ,
ấy vậy mà lão Hạc lại chấp nhận vừa làm cha vừa làm mẹ vì con trai. Chắc có lẽ vì tình
u thương con q lớn nên lão mới ở vậy nuôi con mặc cho cái đói, cái nghèo bủa vây.

Vì lão Hạc hiểu việc mình đi thêm bước nữa sẽ khơng đúng với đạo làm cha, không
xứng đáng với người vợ quá cố. Lão Hạc thương con như thế nên khi nhắc đến đứa con
trai lão lại rân rấn nước mắt, đau đớn :“...nó là người của người ta chứ đâu cịn là con
tơi nữa ” Cịn gì đau đớn hơn, bất hạnh hơn khi một người cha mất đi đứa con thân yêu
duy nhất của mình. Lão coi đứa con trai như một nửa cịn lại của cuộc đời mình, mất đi
nó nghĩa là lão mất đi niềm vui tuổi già, động lực sống, mất cả chỗ dựa lúc trái gió trở
trời và kể từ đó lão sống trong nói nhớ thương, mong mỏi. Người ta nói lúc khỏe mạnh
thì dè xẻn, chắt chiu để đến lúc ốm đau, bệnh tật có cớ mà sinh nhai nhưng lão Hạc lại
khác, tuy có tiền để dành nhưng lão lại ăn củ sung ,củ ráy...mặc cho bệnh tật tàn phá để
giữ lại tiền cho con. Chính bà giáo cũng đã từng thốt lên :“..lão làm lão khổ chứ ai làm
lão khổ ”.Và cuối cùng lão tìm đến cái chết trong đau đớn với 30 đồng bạc và 3 sào
vườn gửi lại nhờ ông giáo giữ với lời trăng trối “để lại cho đứa con trai”. Lão chuẩn bị
thật chu đáo, lão mong cái chết của mình có thể đổi lại cho con niềm vui và 1 cuộc
.

3


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
sống đầy đủ hơn. Người cha ấy đã sẵn sàng hi sinh cả tính mạng, thậm chí là cả niềm
vui duy nhất của mình- cậu Vàng để tìm lại cho con trai “nguồn sống ”. Lão đã sống 1
cuộc đời khổ cực đầy đắng cay nhưng cho tới lúc chết cũng là vì con. Ơi! Sao lão vĩ đại
thế !cao cả thế!
Đó khơng chỉ là tình u thương con mà cịn là tình u đối với cậu Vàng. Con
trai đi rồi, lão Hạc chỉ biết sống cùng cậu Vàng, hằng ngày lão yêu thương, quan tâm,
chăm sóc nó 1 cách chu đáo như con cháu trong nhà. Lão Hạc đặt cho nó 1 cái tên rất
sang trọng“ cậu Vàng”, lão còn cho cậu Vàng ăn vào “một cái bát sứ như nhà giàu ”.
Điều đó có thể thấy lão coi nó như 1 đứa con tinh thần, 1 kỉ vật thiêng liêng duy nhất
mà đứa con trai để lại trước khi bỏ đi. Ở tuổi xế chiều gần đất xa trời, lão Hạc phải
sống một cuộc đời cô đơn, buồn tẻ, lão chỉ còn Vàng là người thân duy nhất để làm nơi

giãi bày tâm sự, tình cảm, lão Hạc tìm thấy ở cậu Vàng 1 niềm vui, sự động viên, chia
sẻ. Khi nói chuyện về con trai lão Hạc chỉ mang tâm trạng buồn bã, vẻ mặt u sầu nhưng
khi nhắc đến cậu Vàng tâm hồn lão ta trở nên trong trẻo, hồn nhiên đến lạ thường. Lão
chắc hẳn cảm thấy hạnh phúc, sung sướng, biết ơn khi được thượng đế ban cho 1 ân
huệ là “cậu Vàng ”. Đó khơng phải là tình cảm giữa con người bình thường mà là giữa
1 người nơng dân nghèo khổ với 1 con chó. Chắc trong kí ức của lão Hạc cậu Vàng
chính là hình ảnh của đứa con trai cho nên lão dành cho Vàng 1 tình yêu rất đặc biệt.
Và vì vậy mà giây phút bán cậu Vàng vì con lão đau đớn lắm! Đó như cắt từng miếng
thịt. Sự ra đi của Vàng cũng là lần cuối lão Hạc nhìn thấy cõi đời này, thiếu nó thì cuộc
sống của lão cũng sẽ khơng cịn tồn tại nữa.
Đọc tác phẩm Lão Hạc nhà văn Nam Cao không chỉ tìm thấy hạt ngọc về tình
u thương mà cịn tìm thấy hạt ngọc về lòng tự trọng trong con người lão Hạc
Trong truyện ngắn của Nam Cao, cái đói và miếng ăn thường trở thành 1 nỗi ám ảnh
đối với nhân vật, có khi làm tha hóa, biến chất nhân cách của nhân vật (Chí Phèo, bà
lão, Binh Tư...) nhưng cái đói và miếng ăn khơng vùi dập được lão Hạc. Trước hết, lão
Hạc thể hiện lòng tự trọng với con trai, dù còn tiền, còn đất, còn tài sản nhưng lão Hạc
.

4


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
buộc mình phải ăn củ ráy, củ khoai, bữa rau, bữa ốc để dành dụm tiền cho con. Có lẽ
lão cảm thấy có lỗi với con, khơng muốn trở thành người cha vô trách nhiệm, chỉ biết
ăn dần, sống mòn, đây chắc hẳn là việc cuối cùng lão làm được cho con trai trước khi
ra đi và tất cả cũng là vì đứa con. Cịn với ơng Giáo lão từ chối mọi sự giúp đỡ một
cách “hách dịch”, lão Hạc khơng muốn vì ba miếng ăn mà trở thành con người ăn bám,
bị bà giáo ghét bỏ, vì bởi lẽ đối với lão Hạc “miếng ăn là miếng nhục ”. Dân gian có
câu: “chết là hết ”nhưng lão chết đi mà vẫn khơng muốn làm khổ hàng xóm nên lão đã
gửi lại 30 đồng bạc nhờ họ lo hậu sự khi lỡ ra đi đột ngột. Tự trọng với con trai với ơng

giáo là bình thường nhưng tự trọng với cậu Vàng đã làm lão trở nên sáng ngời giữa
đêm đen tối của xhpk. Lão rất đau khổ và tự trách mình vì già đến tuổi này cịn trót lừa
một con chó. Ơi chao! Chỉ vì lừa bán 1 con chó mà lão Hạc quyết định tự tử để đền tội
và đồng cảm với nó. Cậu Vàng tuy chỉ là nhân vật phụ nhưng lại là hình ảnh khơng thể
thiếu, làm toát lên số phận và nhân cách cao đẹp của lão Hạc. Đó là một vẻ đẹp đáng
trân trọng, gìn giữ
Vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn lão Hạc được thể hiện sâu sắc dưới ngịi bút dầy
tính nhân đạo và phong cách nghệ thuật của tác giả. Bằng cách kể chuyện hấp dẫn,
độc đáo, lôi cuốn nhà văn đã gọi dậy cái hồn buồn của Đông Á, cách tạo tình huống...
đã khơi lại cái mạch sầu mấy nghìn năm vẫn ngấm ngầm trong cõi đất này và có lẽ bởi
vậy mà người ta nói Nam Cao là 1 bậc thầy kể chuyện. Cùng nghệ thuật miêu tả khắc
họa tâm lý, tính cách nhân vật và ngơn ngữ giàu tính gợi hình gợi cảm giúp đọc giả
hình dung trước mắt mình là một lão Hạc đang sống. Nhà văn đã dùng lão Hạc để làm
cái đòn bẫy nâng con người lên trong tình nhân ái. Câu chuyện Lão Hạc đầy bóng tối
nhưng từ trong đó đã lóe lên những tia sáng ấm lòng.
Nhận định của Nguyễn Minh Châu là hồn tồn đúng đắn. Nhận định đã thể hiện
tấm lịng nhân đạo sâu sắc, tình yêu thương con người của Nam Cao đổng thời nhà văn
bày tỏ thái độ lên án xã hội phong kiến bất công đã dẩy nhưng con người nông dân
nghèo khổ như lão Hạc vào bước đường cùng. Qua tác phẩm Lão Hạc ta đã tìm được
.

5


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
hạt ngọc về tình yêu thương sâu sắc, rộng lớn và lòng tự trọng cao cả ẩn giấu bấy lâu
nay trong con người lão Hạc. Bởi vậy Nam Cao được ví như 1 loại đồ cổ quý hiếm cất
giữ trong đó là những hạt bụi vàng văn hóa thẳm sâu của nền văn minh dân tộc. Dù gần
một thế kỷ trôi qua nhưng cho tới nay câu chuyện về lão nơng dân nghèo khổ này vẫn
được nhắc mãi, đó là một câu chuyện nhân cách và tình thương.

.

6


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100

BÀI LÀM SỐ 2 Nhận định về Lão Hạc, Hồng Thị Hương trong vẻ đẹp con người
có viết: "Tinh thần Lão Hạc mới kiên định làm sao! Như thành trì kiên cố xây bằng
tình thương và lịng tự trọng .Đói khổ, đau đớn khơng phục nổi. Nhà văn Kim Lân
tặng lão từ "bất khuất". Bất khuất trước kẻ thù cịn dễ hiểu nhưng trước mình mới
thật khó". Bằng hiểu biết về truyện ngắn Lão Hạc của nhà văn Nam Cao, em hãy
làm sáng tỏ nhận định trên.
Nguyễn Văn Siêu đã từng nói: “Văn chương có hai loại, loại đáng thờ và loại
không đáng thờ. Loại không đáng thờ là chuyên chú ở văn chương, loại đáng thờ là loại
chuyên chú về con người”. Văn chương muôn đời phải phục vụ con người, hướng con
người đến những giá trị cao đẹp của cuộc sống. “Lão Hạc” của Nam Cao là một trong
những tác phẩm xuất sắc của nền văn học Việt nam hiện đại có thể xem là một tác
phẩm giàu chất nhân sinh. Truyện ngắn đã hướng con người, đặc biệt là những con
người nghèo khổ, bất hạnh nhưng trái tim vẫn dạt dào tình yêu, tâm hồn vẫn ngời ngợi
cao đẹp.
Vậy “thành trì kiên cố” là gì? Đó là một tòa thành được xây dựng rất đỗi vững
chắc, không dễ bị sụp đổ hẳn với một số va chạm có sức cơng phá lớn. Cịn nếu xét với
nghĩa câu nói của Hồng Thị Thương thì đó là một thành trì do vẻ đẹp người nơng dân
xây nên? Điều mà Hồng Thị Thương nói đến ở đây chính là khẳng định phẩm chất cao
đẹp của một con người mà điển hình ở đây là lão Hạc: một con người giàu tình u
thương và lịng tự trọng mà mọi khó khăn, thử thách không thể làm sụp đổ, đổi thay.
Trước hết, tâm hồn lão Hạc như một thành trì kiên cố được xây nên bởi trái
tim đầy ắp tình yêu thương. Lão Hạc là một người nông dân thuộc tầng lớp nghèo nàn

nhất nhì xã hội ngày xưa. Khi con cịn nhỏ thì người vợ đã qua đời, lão phải một thân
một mình “gà trống ni con”. Cả gia tài của lão chỉ vỏn vẹn một túp lều. Mới nói đến
đây thôi mà người đọc như chúng ta đã thấy hoàn cảnh lão thật đáng thương rồi! Ấy
vậy mà người con trai chỉ vì cha khơng đủ tiền lo đám cho mà vội phẫn chí bỏ đi làm
.

7


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
đồn điền cao su, để người cha già yếu sống một mình trong sự éo le, hiu quạnh. Thật sự
mà nói thì trong lịng lão ln có một nỗi khổ tâm rất lớn: gia đình khơng có được giây
phút đồn tụ, khơng được sống bình n, êm ấm. Nhìn vậy thôi chứ lúc nào lão cũng
thương nhớ đến con, mọi câu chuyện thường ngày của lão đều ngấm ngầm xoay quanh
đứa con ấy. Lão mịn mỏi trơng mong lá thư con gửi về, đong đếm từng ngày con đi để
được gặp con nữa. Nhưng có vẻ như điều ấy quá đỗi xa vời đối với lão. Lão luôn cho
rằng mình mắc lỗi với con, khơng lo cho con được một cuộc sống tốt như bao người
khác. Lão tìm đủ mọi cách để giữ mảnh vườn cho người con sau này về lấy vợ có chỗ
mà ở. Lão ta thà chết chứ chẳng chịu bán lấy một sào. Tình cảm của lão quả là thiêng
liêng và cảm động, lão tình nguyện chọn chết chỉ để trọn đạo làm cha.
Thương nhớ con trai nhưng nên có bao nhiều tình cảm lão dành hết
cho cậu Vàng. Đối với lão Hạc, cậu Vàng như sợi dây liên lạc giữa lão với người con
trai vắng nhà. Lão thương cậu ta lắm, lão cho nó ăn cơm trong bát sứ, chia sẽ thức ăn,
chăm sóc, trị chuyện cùng nó như một người bạn thâm giao, tưởng chừng như chẳng
thể nào xa rời nó. Bởi thế, lúc bán cậu ta có lẽ là giây phút lựa chọn khó khăn nhất đời
lão. Năm đồng bạc kể ra cũng là “món tiền to”, nhất là giữa thời buổi “đói deo đói lắt”
này. Thế nhưng lão ta bán cậu Vàng chẳng phải vì tiền đâu! Lão làm như vậy chẳng qua
là vì hồn cảnh đói nghèo, cùng quẫn đã buộc lão phải nói lời từ biệt với nó và cịn cả
một điều sâu xa nữa mà chính lão mới hiểu. “Thóc cao, gạo kém”, sức cùng, lực kiệt
nên lão đành phải vậy. Sau khi bán chó, lão “cố làm ra vui vẻ” nhưng cũng chẵng giấu

được bộ mặt “cười như mếu và đôi mắt lúc nào cũng ầng ậng nước” ấy. Lão tự trách
bản thân là một kẻ bất nhân, là tên lừa đảo khơng có tính người, nhẫn tâm lừa cả một
con chó vốn “tin u của mình”. Có lẽ đó cũng chính là giây phút lão đau đớn khi mất
đi “một nữa trái tim” của mình khiến: “mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô
lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm
mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc…!”. Cuộc đời lão cứ như dòng nước
mắt chảy dài trên những nỗi đau bất lực. Nhìn lão lúc này cứ như bị chìm xuống như bị
.

8


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
ai “vùi dập”. Chung quy lại hai sự việc lớn của cuộc đời lão Hạc: việc bán cậu Vàng và
việc tìm đến cái chết. Hai sự việc ấy tuy chẳng dính dáng gì nhau nhưng đều tốt lên
một ý nghĩa chung về tấm lòng người cha thương con mênh mơng, sâu nặng.
Thành trì kiên cố của lão Hạc khơng chỉ đơn thuần xây bằng tình u
thương mà để nó được vững chắc thì lão đã phải dâng hiến vào đó cả tấm lịng tự
trọng sáng chói như ánh dương. Trong truyện ngắn của Nam Cao, cái đói và miếng ăn
hầu như trở thành nỗi ám ảnh đối với nhân vật, nó buộc nhân vật phải trở nên tha hóa,
biến chất như: Binh Tư trong “lão Hạc”, bà cụ trong “một bữa no”, Chí Phèo” trong
chính câu chuyện của cuộc đời hắn… Nhưng cái đói và miếng ăn lại khơng vùi dập
được vẽ đẹp tâm hồn của lão Hạc mà ngược lại nó là cho nhân cách lão sáng ngời ngời
hơn bao giờ hết. Trước hết, lão tự trọng với người con của mình, dù cịn tiền, cịn đất,
cịn có cái để sinh nhai nhưng lão vẫn chọn ăn ráy, củ khoai, bữa trai, bữa ốc để dành
dụm từng đồng cho con. Lão khơng muốn biến mình thành một người cha vơ trách
nhiệm, chỉ biết ăn dần, sống mịn bằng tiền của con. Và rồi cuối cùng lão chọn cái chết
khơng ngồi mục đích là vì đứa con của mình. Đối với ông giáo, lão ta từ chối mọi sự
giúp đỡ như một kẻ hách dịch. Lão khơng muốn vì dăm ba miếng ăn mà trở thành một
lão già tội nghiệp được bố thí, cũng khơng muốn vì miếng ăn mà mất đi thiện cảm

trong mắt bà giáo. Dân gian vốn có câu: “miếng ăn là miếng nhục”, có lẽ nó đúng, rất
đúng với hồn cảnh lão Hạc lúc này. Người đời thường nói: “chết là hết” nhưng lão
Hạc thì lại không, ông muốn sau khi “ra đi” vẫn để lại thiện cảm trong lịng xóm làng
nên ơng đã gửi ba mươi đồng bạc nhờ hàng xóm lo giúp việc hậu sự. Trong khi cái đói
và miếng ăn ln đe dọa, trở thành nỗi ám ảnh của biết bao nhiêu người dân trong xã
hội cũ thì lão Hạc như một điểm sáng giữa không gian đen tăm tối, mịt mù ấy. Nếu lão
chỉ tự trọng với con, với ông giáo, với xóm làng thì có lẽ đây là điều bình thường đối
với người đọc nhưng việc giữ lòng tự trọng trước một con chó đã bán đi mới thực sự là
điều làm cho nhân cách lão chói lịa, rực rỡ. Trong lịng lão ln đau đáu một điều: con
chó nhìn lão cứ như là đang trách móc, giận hờn vì đã lừa nó. Phải chăng cái chết bằng
.

9


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
bã chó đầy đau đớn và dữ dội của lão một phần là vì muốn chuộc lỗi với con chó? Bởi
vì bản thân lão vẫn ln cho rằng lão lừa cậu Vàng tức là lão đã từ bỏ tư cách làm
người lương thiện. Đứng trước sự sống và cái chết, lão đã không mảy may suy nghĩ mà
hướng về cái chết vì biết nếu tiếp tục sống thì sẽ hoen ố nhân cách, vậy nên chỉ còn
cách chết đi để giữ lấy phần nguyên sơ, thánh thiện trong tâm hồn.
Thành trì kiên cố của tâm hồn lão Hạc cịn được xây dựng bằng ngòi
bút sắc sảo, giàu chất hiện thực, thấm đã mtinh thần nhân đạo sâu sắc. Đó là sự
trân trọng, ngợi cả tâm hồn thánh thiện, trong sáng, nhân cách tuyệt vời của một
người cha, người nông dân bận cùng, là thái dộ cảm thông chia sẻ, thái độ lên án xã
hội bất công…mỗi một nét bút của Nam Cao như một đường dao cứa vào vết
thương của XHPK. Ngòi bút hiện thực của Nam Cao như lời nói đanh thép vạch rõ
từng chân tơ, kẽ tóc cái xấu xa tàn bạo của xã hội phong kiến đương thời đã đẩy những
người dân hiền lành, lương thiện như lão Hạc phải tìm đến cái chết để giải thốt cho
bản thân. Họ khơng có quyền được lựa chọn đời sống giàu sang hay đói khổ, xin hãy để

họ sống đúng nghĩa “sống” ở cuộc đời này!
Nhận xét của Hoàng Thị Thương đưa ra khi đánh giá về “lão Hạc” là
hồn tồn hợp lí và đầy sức thuyết phục. Bằng cách kể chuyện hấp dẫn, lôi cuốn,…
nghệ thuật xây dưng, miêu tả tâm lí nhân vật… Nhà văn Nam Cao đã tái hiện lại cuộc
sống đầy đau khổ của người dân nghèo trong xã hội phong kiến bất công nhưng họ vẫn
giữ được tâm hồn lương thiện. Đồng thời tác giả cũng bày tỏ lịng cảm thơng, chia sẽ
đến họ, qua đó lên án và phê phán xã hội phong kiến tàn bạo ấy. Câu chuyện khép lại
với một cái chết đầy đau đớn, dữ dội, gây ám ảnh cho bao thế hệ bạn đọc gần một thế
kỉ qua!

.

10


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
BÀI LÀM SỐ 3: Nhận xét về 2 bài thơ “Nhớ rừng”(Thế Lữ) và khi con Tu Hú ( Tố
Hữu) có ý kiến cho rằng: “ Cả 2 bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước và niềm khát
khao cháy bỏng của tầng lớp thanh niên tri thức.Tuy nhiên thái độ đấu tranh cho tự
do ở 2 bài thơ lại hoàn toàn khác nhau”. Em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
Bài làm
“Thơ là âm nhạc tâm hồn, nhất là tâm hồn cao cả, đa đảm” ( Voltaire). Thơ ca chỉ
bật ra khi trong tim người nghệ sĩ đang rung lên những nhịp đập thổn thức, đang ngân
lên những điệu ngân của tâm hồn. Chính bởi vậy nhiều bài thơ hay về tự do, về tinh
thần đấu tranh ra đời. Trong đó phải kể đến Nhớ Rừng của Thế Lữ và khi con tu hú của
Tố Hữu. Khi đánh giá về hai bài thơ này, có ý kiến cho rằng: “ Cả hai bài thơ đều thể
hiện lòng yêu nước và niềm khát khao tự do cháy bỏng của tầng lớp thanh niên tri
thức .Tuy nhiên thái độ đấu tranh cho tự do của mỗi bài lại hoàn toàn khác nhau”.
Hai bài thơ đều thể hiện lòng yêu nước và khát khao tự do cháy bỏng của tầng
lớp thanh niên tri thức. Trước hết, đó là lịng u nước và khát khao tự do qua bài

Nhớ Rừng
“ Gậm một khối căm hờn trong củi sắt
Ta nằm dài trong ngày tháng dần qua”
Mở đầu cho bài thơ là từ “gậm”, chắc hẳn có nhiều người sẽ thắc mắc tại sao thế Lữ lại
khơng dùng từ gặm hay ngậm . Vì nếu là gặm thì trong có vẻ ngon q, cũng khơng
dùng ngậm vì nếu thế thì nghe sẽ khá nhục nhã. Chắc hẳn bị nhốt trong củi sắt, vì căm
hờn uất hận mà khơng thể làm được gì nên đã tích tự thành “khối” để gậm nát chúng.
Nhưng khó thay gậm mãi chẳng tan, càng gậm càng cay đắng. Hổ ta chỉ biết “nằm dài”
bất lực trước thực tại đầy đau đớn và nhục nhã. Bị giễu, bị nhục nhằn tù hãm phải trở
thành thứ đồ chơi cho lũ người kia ngạo mạn ngẩn ngơ. Có lẽ đau đớn nhất, tủi nhục
nhất vẫn là từ một chúa sơn lầm oai hùng bị hạ xuống ngang hàng với lũ thú rừng. Đó
là một nét tâm trạng điển hình đầy bi kịch của vị chúa sơn lâm khi sa cơ lỡ vận.

.

11


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
Bất mãn trước thực tại đầy đau đớn tù túng, con hổ chỉ biết nhớ về thời vàng
son lừng lẫy:
“Nhớ cảnh sơn lầm bóng cả cây già.
Với tiếng gió gào ngàn, với dòng nguồn hét núi
Với khi thét khúc trường ca dữ dội”
Bị giam cầm trong củi săt, con hổ đau đáu nhớ rừng miên man. Đối với chúa sơn lâm
mà nói thì rừng là tất cả. Nhớ rừng là nhớ tiếc tự do, là nhớ thời oanh liệt là nhớ tiếc
những cái cao cả,... cho nên hình ảnh rừng – con hổ gọi một cách rất trang trọng là
nước non hùng vĩ đã hiện lên với tất cả những gì lớn lao. Đó là cảnh bóng cả cây già,..
và cả ngôi nhà thân yêu với thời oanh liệt của nó ở nơi ấy. Vì thế, con hổ khao khát trở
về tự do, nên nó gửi mình theo giấc mộng ngàn to lớn. Qua việc thể hiện tâm sư, tác giả

kín đáo bộc lộ tình u nước tha thiết của thanh niên tri thức. Đồng thời ta cũng thấy
được sự uất hận khát khao tới cuộc sống tự do của toàn dân tộc.
Nếu như nhớ rừng khát khao tự do bằng cách quay về quá khữ lẫy lừng về chốn
ngàn năm cao cả âm u thì bài thơ khi con tu hú của Tố Hữu lại thể hiện tình yêu
thiên nhiên, đất nước..
“Khi con tu hú gọi bầy
Lúa chiên đang chín trái cây ngọt bùi
Vườn râm dật tieéng ve ngân
Bắp rây vàng hạt đầy sâ nắng vàng
Trời xanh càng rộng càng cao
Đôi con diều sáo lộn nhào từng không”.
Tiếng chim tu hú kêu là âm thanh quen thuộc báo hiệu một mùa hè đang đến. Âm thanh
ấy đã thức gọi tâm hồn người tù một khung cảnh mùa hè nắng nóng với “nụ cười tỏa
nắng” của mặt trời. Với 6 câu thơ lục bát câu đầu là tiếng chim náo nức gọi bầy, 5 câu
còn lại là một thế giới của sự sống tươi đẹp. Chỉ với trí tưởng tượng của người tù, Tố
Hữu như họa lên một bức tranh đầy màu sắc len lỏi vào đó là những âm thanh, màu
.

12


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
sắc: màu vàng của lúa, trái cây đang chín... Và phải chăng bức tranh mùa hè sôi động
này lại là tình yêu thiên nhiên, tình yêu quê hương, đất nước chăng? Đây chính là tâm
tư, tình cảm của tác giả đối với quê hương đất nước mình. Yêu quê hương, đất nước
nhưng khơng chìm đắm trong q khứ vàng son mà hướng về vẻ đẹp của thiên nhiên
đất trời tươi thắm dù ngay cả khi bị giam trong nhà tù. Khi viết những câu thơ này nhà
thơ đang bị giam giữ trong tù nhưng băng ftinhf yêu thiên nhiên, đất nước, quê hương,
Tố Hữu đã tworng tượng ra bức tranh mùa hè sôi động, đầy màu sắc….
Không chỉ là cảnh thiên nhiên đất trời, nhà thơ còn khát khao muốn đạp đổ nhà tù,

ách thống trị…

“Ta nghe hè dậy bên lịng
Mà sao muốn đập tan phịng hè ơi
Ngột làm sao , chết uất thơi,
Con chim tu hú ngồi trời cứ kêu”.
Lời tâm sự thật tha thiết và niềm khao khát thật mạnh mẽ! Mà hè tươi đẹp tươi đẹp của
cuộc sống bên ngồi thơi thúc người tù muốn đạp tan cả 4 bức tường giam. Nhưng đó
chỉ là ý muốn , là khát vọng chủ quan. Còn hiện tại vẫn là cảnh tù, vẫn trơ trơ ra đó 4
bức tường nhà giam. Khơng thể nào vượt thốt được, người tù thấm thía cảm giác ngột
ngạt đến mức khơng kìm được nỗi uất hận: “Ngột làm sao, chết uất thôi” “con chim tu
hú ngoài trời cứ kêu”, từ cứ trong thơ xốy sâu vào nỗi đau, nó vạch rõ hai khơng gian:
ngồi kia là tiếng chim mùa hè rộng rãi, trong này là bốn bức tường giam ngột ngạt.
Đồng thời, đây cũng là lời thôi thúc niềm ước mơ tự do trong lòng người tù. Tố Hữu là
nhà thơ chiến sĩ – thơ ơng là thứ thơ trữ tình, chính trị độc đáo.Dođó ,nỗi lên trong bài
thơ này, ta thấy tình yêu đất nước tha thiết và khát khao tự do cháy bỏng của một chiến
sĩ cách mạng.
Hai bài thơ đầu thể hiện lòng yêu nước và nhất là khát vọng tự do cháy bỏng,
nhưng thái độ đấu tranh cho tự do lại hồn tồn khác nhau. Về phía bài nhớ rừng, con
hổ khi rơi vào cảnh tù túng thì nó uất hận, chán ghét thực tại tầm thường giả dối, buông
.

13


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
xi trước hồn cảnh đó: “ Ta nằm dài trong ngày tháng dần qua “. Chỉ biết chờ đợi,
gửi gắm hồn đề tìm về quá khứ oai hùng , để nuối tiếc và nương theo giấc mộng ngàn
to lớn, được phảng phất gần cảnh nước non hùng vĩ xa xơi đó. Hổ ta bất lực trước mọi
thứ, thái độ chán nản, khơng có ý thức đấu tranh để thốt khỏi cảnh tù tối tăm mịt mù.

Thân phận nô lệ ấy cứ tiếp tục đeo bám vị chúa sơn lâm cho đến khi hổ ta đứng dậy đấu
tranh quyết liệt. Nhưng ác thay, con hổ chỉ biết chờ đợi. Có lẽ hổ không bao giờ được
giải quyết theo tinh thần lãng mạn, một thái độ đấu tranh tiêu cực, giải thốt bằng hồi
niệm và ước mơ.
Nếu nhớ rừng là cách đấu tranh tiêu cực thì khi con tu hú của Tố Hữu lại là hoàn
toàn khác. Cảnh tù tối tăm đã dồn nén tâm trạng trữ tình với ý chí quyết liệt, tinh thần
mạnh mẽ. Tiếng chim tu hú trở thành tiếng kèn xung đột, hồi trống giục giã tâm hồn
con người. Người chiến sĩ khát khao hành động , muốn ‘đạp tan phòng’, phá vỡ sự
giam hãm kia, ra ngồi để bảo vệ sự n bình, tự do của dân tộc. Dù hoàn cảnh hiện tại
là đau khổ, tù đày nhưng không hề khiến anh buồn bã, chán nãn mà nó càng hun đúc
thêm tinh thần chiến đấu sắt thép của người tù. Thái độ đấu tranh quyết liệt, mạnh mẽ.
Khơng chịu buống xi trước hồn cảnh. Đây chính là thái độ đấu tranh tích cực. Hai
bài thơ Nhớ Rừng và Khi Con Tu Hú là hai cách đấu tranh hồn tồn khác nhau với
nhớ rừng Thế Lữ khơng nói được trực tiếp tâm tư, tình cảm của mình như Tố Hữu mà
gián tiếp qua lời con hổ ở vườn bách thú. Đây cũng là một tài năng đặc biệt của ơng để
nói lên tình u thiên nhiên, u nước và khát vọng tự do của mình.
Nhớ rừng và khi con tu hú là hai bài thơ hay, thể hiện tinh thần yêu nước của một
thế hệ thanh niên trí thức hồi bấy giờ. Nhưng có sự khác nhau trong thái độ đấu tranh.
Sự khác nhau ấy góp phần làm nên nét riêng của thơ lãng mạn và thơ cách mjang.
Đông thời cho chúng ta thấy phần nào phong cách riêng biệt của mỗi bài thơ.

.

14


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
BÀI LÀM SỐ 4 Đề bài : Một kết thúc bất ngờ bao giờ cũng chứa đựng sự kịch tính
và sự thú vị, đặc biệt sẽ gây ấn tượng mạnh và sự liên tưởng sâu xa, tạo cho tác
phẩm có tiếng vang lớn . chứng minh nhận định trên bằng tác phẩm Lão Hạc .

Bài Làm
Cuộc sống còn tuyệt vời biết bao điều lí thú trong thưc tế và trang sách. Nhưng
cuộc sống cũng bi thảm biết bao, cái đẹp còn trộn lẫn niềm sầu buồn, cái nên thơ cịn
lóng lánh giọt nước mắt ở đời ( Nguyễn Văn Thạc ) Có thể nói, khi viết về người nơng
dân, Nam Cao như “ứa từng giọt lệ”. Ông đã tái hiện về một cuộc đời cay đắng bất
công trong truyện ngắn cùng tên “Lão Hạc”, để rồi, kết thúc truyện thật dữ dội, bất ngờ
nhưng cũng thật sâu sắc, ám ảnh với người đọc suốt hơn 80 năm qua với cái chết bi
thảm, đau thương! Bởi thế, có nhận định cho rằng : “ Một kết thúc bất ngờ bao giờ
cũng chứa đựng sự kịch tính và sự thú vị, đặc biệt sẽ gây ấn tượng mạnh và sự liên
tưởng sâu xa, tạo cho tác phẩm có tiếng vang lớn.”
Trước hết, kết thúc bất ngờ là kết thúc người đọc không ngờ đến, tạo ra một sự hấp
dẫn. Ý nghĩa của nhận định : kết thúc của một câu truyện thường thể hiện sự thành
công của tác phẩm và tài năng của tác giả .
Kết truyện bắt đầu từ lúc ông giáo sang nhà binh tư xin bã chó về và nói rằng để
đánh bã chó nhà nào đó để giết thịt , từ đó mọi ánh mắt với lời dị nghị đều hướng về
phía lão Hạc ngay cả ơng giáo cũng hiểu lầm lão. Nhưng ai biết rằng sau đó, ơng Giáo
đã dùng chính bã chó đó để kết liễu cuộc đời của ông. Cái chết vật vã , đau đớn giữ dội
của Lão Hạc đã làm cho ông giáo và Binh Tư vỡ lẽ rằng lão không hề tha hóa và chỉ có
Binh Tư và ơng giáo mới hiểu rõ cái chết của lão.
Kết truyện của tác phẩm Lão Hạc rất bất ngờ, có thể nói kết truyện đã gây bất
ngờ lớn với người đọc, với ông giáo. Sự bất ngờ của cái chết càng làm cho câu chuyện
thêm căng thẳng, thêm xúc động. Mâu thuẫn bế tắc được đẩy lên đến đỉnh điểm và kết
thúc một cách bi đát và tất yếu. Khi Lão sang nhà Binh Tư để xin Bã chó có lẽ đó là lúc
lão đã xác định được cái chết đau đớn của mình. Lão đã nói xin bã chó về để đánh chó,
.

15


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100

ngay cả người đọc cũng rất bất ngờ, trời ơi, lão Hạc đó ư? một người đã từng từ chối lời
mời gọi đường đi xấu xa của binh Tư, một người đã từng từ chối sự giúp đỡ của ông
giáo một cách hách dịch. Hành động và lời nói của lão không chỉ khiến người đọc,
Binh Tư bất ngờ mà đến cả ơng giáo, người bạn thân chí cốt của lão cũng rất ngạc
nhiên! Nhưng đâu ai biết rằng lời nói và thái độ của lão Hạc chỉ là sự che đậy ý dịnh
bên trong của Lão. Giữa lời nói bên ngồi nó đối lập với ý định bên trong của lão, và
điều đó được thể hiện bằng cái chết dữ dội của lão. Đâu ai biết rằng, lão xin bã chó để
tự tử, để kết liễu những chuỗi ngày đau khổ. Với hành động và lời nói của lão Hạc,
người ngoài họ nghĩ rằng lão Hạc đã hoàn tồn tha hóa biến chất thật rồi, nhưng bất
ngờ thay, sự thật lại không phải là như thế mà thực ra, nói đúng hơn, Lão làm thế là để
lão được giải thoát sau bao tháng ngày cùng cực, đau khổ. Đồng thời đoạn kết của
Truyện ngắn cùng tên còn thể hiện một triết lí sâu sắc của nhà văn Nam Cao: Đừng
nhìn người bằng vẻ bên ngồi để đánh giá, quy kết mà hãy nhìn họ bằng con mắt bằng
tấm lịng sâu thẳm bên trong thì mới thấy hết được vẻ đẹp, nhân cách sáng ngời của họ .
Kết thúc truyện Lão Hạc gây ấn tượng và sự liên tưởng sâu xa tạo cho tác
phẩm có sức vang lớn. Lão đã kết liễu cuộc đời mình bằng bã chó, có thể nói đó là
một cái chết dữ dội và đau đớn nhất, “ Lão vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi … chốc
chốc lại giật nảy lên, lão tru tréo, bọt mép sùi ra”, bấy nhiêu cụm từ đó đã khiến cho ta
ấn tượng cái chết cuả lão Hạc. Tác giả đã liên tiếp sử dụng các từ láy gợi hình, gợi cảm,
nó khiến cho ta hình dung được một lão Hac sắp chết. Đó là cái chết của người do bị
trúng độc bả chó. Bất giác, em có cảm tưởng như không phải cách chết của một con
người bình thường mà là cách chết như của một con chó. Có lẽ, cái chết đau đớn mà dữ
dội như muốn liên tưởng sâu sắc đến lời thanh minh, chuộc tội với cậu Vàng. Lão
không chọn cách chết nào khác mà chết như cách chết của một con chó ăn phải bả, bởi
với lão đến tận lúc chết, ám ảnh về cậu Vàng, về việc mình đã trót lừa một con chó vẫn
day dứt lương tâm lão. Lão đã chọn một cách giải thoát đáng sợ nhưng lại như một
cách để tạ lỗi cùng cậu Vàng. Lão Hạc yêu thương con chó như con trai nhưng lại nỡ
.

16

TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
lừa bán nó đổ cho thằng Mục giết thịt, thì lão cũng phải tự trừng phạt mình, tự chịu
hình phạt như một con chó. Lão Hạc chết trong đau đớn, vật vã ghê gớm về thể xác
nhưng chắc chắn lão lại thanh thản về tâm hồn vì đã hồn thành nốt công việc cuối
cùng với đứa con trai vẫn “bặt vơ âm tín” với hàng xóm láng giềng về tang ma của
mình. Lão chết để giữ phần ấm cho con, để giữ lại hi vọng cho người con duy nhất
đang ở nơi xa của mình. Cái chết của lão là biểu hiện cao nhất của tình phụ tử thiêng
liêng, của đức hi sinh cao cả. Đó là âm vang của lịng tự trọng, âm vang của tình
thương u và cả nhân cách cao đẹp. Tiếng vang về cái chết của lão Hạc như một lời tố
cao đanh thép về xã hội bất công tàn bạo.
Cái chết của Lão Hạc đã gây một âm vang lớn cho nền văn học Việt Nam.
Văn học về những con người bị áo cơm ghì sát đất, phải sống tha hố, sống kiếp sống
mịn, của những cảnh đời bị đẩy vào bước đường cùng khơng lối thốt,… Nước mắt và
cái chết có thể coi là những hình ảnh quen thuộc của văn học hiện thực phê phán 1930
– 1945. Mơ típ ấy ám ảnh nhiều trong sáng tác của nhà văn Nam Cao: Chí Phèo chết
trên vũng máu của chính mình ngay trong khi khát vọng trở về với cuộc đời bị dập tắt;
Lang Rận, Mụ Lợi tự tử trong sự ghẻ lạnh, đàm tiếu của người làng ; và bà cụ chết vì
một bữa no duy nhất của cuộc đời… nhưng đối với cái chết của Lão Hạc, Nam Cao đã
hoàn toàn đặt một niềm tin lớn, mãnh liệt vào vẻ đẹp phẩm chất của con người, dù chết
chứ khơng chịu tha hóa biến chất, thà chết nhưng trọn đạo, thà hi sinh để giữ lấy lòng
yêu thương, giữ lấy trọn nhân phẩm của mình. Ấy thế, ơng giáo đã từng nói“ Cuộc đời
chưa hẳn đáng buồn” là vì thế. Có lẽ, tác giả cịn thể hiện một nỗi đau đớn, xót xa trước
tấn bi kịch của con người: người dân bị chèn ép, bị bần cùng hóa, buộc họ phải tìm đến
cái chết bi thương và bế tắc. có thể nói rằng: “ Khi viết về người nông dân, Nam Cao
như ứa từng giọt lệ ” là vì thế .
Cái chết của Lão Hạc một mặt góp phần bộc lộ tính cách và số phận của Lão
Hạc, cũng là một điển hình sắc nét của số phận và tính cách của người nông dân
Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám : nghèo khổ, bế tắc, nhưng giàu lòng tự

.

17


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
trọng, khơng tha hóa và có một lịng u thương cao cả, mặt khác, cái chết của Lão Hạc
cũng có ý nghĩa tố cáo hiện thực xã hội thực dân nửa phong kiến đã đẩy những con
người lương thiện vào bước đường cùng, phải chấp nhận cái chết như cách duy nhất kết
thúc cuộc đời nhiều đau khổ. Cái chết của lão cũng giúp những người xung quanh lão
hiểu con người lão hơn.
Kết thúc truyện còn thể hiện một tài năng nghệt thuật của Nam Cao. Trước hết, ta
thấy Nghệ thuật xây dựng nhân vật chủ yếu là qua nhân vật Lão Hạc : Bằng phương
pháp đối lập, nhà văn tạo vẻ bề ngoài cho Lão Hạc dường như lẩm cẩ , hách dịch, đôi
lúc bị nghi ngờ là “phường heo thuốc chó” nhưng bên trong lại là một người có vẻ đẹp
tâm hồn đáng quý, sâu sắc, đáng kính trọng. Khơng những thế, cách xây dựng cốt
truyện của nhà văn Nam Cao quả thật là tài năng, chân thực và sinh động. Ông dẫn
người đọc vào mạch truyện đầy khéo léo, bất ngờ, gay cấn, gây cảm xúc căng thẳng
cho người đọc và tâm lý nhân vật qua từng tự kiện trong truyện. Ngơn ngữ của truyện
cũng góp phần không thể thiếu của tác phẩm . Truyện được viết với nghệ thuật ngôn
ngữ cô đọng, nét nỏi bật là ngôn ngữ đối thoại và độc thoại đầy chất trứ tình mang đầy
tâm tư tình cảm, suy nghĩ tâm trạng của nhân vật. Nghệ thuật đóng vai trị quan trọng
nhất đó là Nghệ thuật kể truyện thể hiện được tài năng của tác giả . Câu truyện được kể
theo lời dẫn của nhân vật “tơi” ( Ơng Giáo)- người tham gia câu truyện và chứng kiến
sự việc diễn ra. Điều này lam cho câu truyện thêm chân thật , gần gũi với người đọc .
Đồng Thời việc chọn vai kể này việc dẫn dắt câu chuyện sẽ tự nhiên và linh hoạt hơn .
Cũng vì thế , câu chuyện được kể với nhiều giọng điệu hơn. Người kể có thể vừa kể ,
vừa bộc lộ được hết tình cảm, suy nghĩ của mình việc miêu tả diễn biến tâm lí của nhân
vật rất tự nhiên, hợp lí. việc tạo tình huống truyện bất ngờ nhằm lơi cuốn người đọc và
dễ dàng trình bày triết lí sâu sắc về cuộc sống của tác giả

Ta có thể khẳng định rằng, nhận định: “Một kết thúc bất ngờ bao giờ cũng chứa
đựng sự kịch tính và sự thú vị, đặc biệt sẽ gây ấn tượng mạnh và sự liên tưởng sâu xa,
tạo cho tác phẩm có tiếng vang lớn” là đúng. Đồng thời, còn khẳng định được một tài
.

18


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
năng, thiên chức của người làm nghệ thuật là cảm thơng, đồng cảm về hồn cảnh người
nơng dân, và hướng người nơng dân về một thế giới n bình, tự do, ấm no. Qua những
tác phẩm của Nam Cao, có lẽ đây là tác phẩm truyện ngắn thành cơng nhất về cả giá trị
nghệ thuật đặc sắc, lẫn giá trị nhân đạo sâu sắc. Dù thế, nhưng cái chết của Lão Hạc
vẫn là nỗi ám ảnh hơn bao giờ hết cho bao thế hệ bạn đọc. Và em tin rằng, Truyện ngắn
cùng tên của Nam Cao sẽ vẫn mãi đồng hành với bao bạn đọc, với thời gian .

.

19


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
BÀI LÀM SỐ 5: Nhà văn khơi lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng
cái ác, cái khát vọng khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp. Hãy làm sáng tỏ qua
đoạn trích tức nước vỡ bờ của NGƠ TẤT TỐ
“Văn chương có hai loại, loại đáng thờ và loại không đáng thờ. Loại đáng thờ
chuyên chú về con người, loại không đáng thờ chuyên chú về văn chương . Đúng vậy,
một tác phẩm muốn sống mãi với thời gian, năm tháng phải luôn hướng về con người,
cuộc sống của con người phải giúp con người xóa bỏ độc sự tàn ác,bất cơng , hướng
mọi người đến những điều tốt đẹp.Vì thế có ý kiến cho rằng “ nhà văn phải biết khơi

lên ở con người niềm trắc ẩn, ý thức phản kháng cái ác, cái khát vọng khôi phục và bảo
vệ những cái tốt đẹp “ điêu đó được thể hiện rõ nét qua đoạn trích tức nước vỡ bờ của
NGƠ TẤT TỐ .
Vậy nhà văn là gì? Nhà văn chính là người nghệ sĩ sáng tác ra những tác phẩm
văn học để gửi gắm tình cảm, tâm tư của mình. Niềm trắc ẩn chính là tình u thương,
sự cảm thơng, chia sẻ, thương cảm để giúp những con người khó khăn vượt qua hồn
cảnh. Cịn ý thức phản kháng cái ác chính là sự chống lại cái xấu, cái ác. Khát vọng
khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp là hướng cuộc sống đến những điều tốt đẹp,
chân lý. Như vậy nhận định trên đề ccapj đến giá trị nhân đạo của văn chương.
Trước hết, qua đoạn trích tức nước vỡ bờ nhà văn đã khơi lên ở con người tình
yêu thương, sự cảm thơng trước hồn cảnh bất hạnh của chị Dậu. Gia đình chị Dậu
nghèo khổ, phải đóng đủ thứ thuế, chị một mình lo toan mọi việc trong nhà. Chị phải
bán con, bán chó nhưng vẫn khơng đủ tiền sưu, chị cịn phải đóng thêm phần sưu của
em chồng đá mất, chồng chị thì bị đánh đập tàn nhẫn. Thật đáng buồn thay cho số phận
của chị Dậu nói riêng và người dân lúc bấy giờ nói chung, họ phải chịu cảnh áp bức,
bóc lột tàn bạo của chế độ phong kiến. Họ không chỉ khổ sở về vật chất mà cịn thiếu
thốn về tinh thần. Chắc có lẽ nhà văn NGÔ TẤT TỐ cũng đã phải trải qua những đau
đớn đó thì mới có thể viết ra được những câu văn thấm thía tình cảm, nhờ đó chúng ta
mới biết được hồn cảnh vơ cùng khốn khổ của người dân, chúng ta còn thấy được sự
.

20


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
cảm thơng chia sẻ của nhà văn trước hồn cảnh khốn khổ của người dân. Người dân họ
bị đàn áp, bóc lột nặng nề về thể xác nhưng tâm hồn của họ thì lại trần ngập tình u
thương, đó là sự yêu thương chồng con của chị Dậu. Dưới ngòi bút pháp của nhà văn,
ta thấy rõ những phẩm chất của người dân và ta thấy được sự trân trọng, ngợi ca của
nhà văn với những phẩm chất đáng quý của họ. Và niềm trắc ẩn mà nhà văn muốn gửi

đến đó chính là sự u thương, cảm thơng, chia sẻ trước hoàn cảnh và phẩm chất của
người dân
Nhà văn NGƠ TẤT TỐ cịn khơi lên ý thực phản kháng cái ác.Khi gia đình nhà
chị Dậu bị tên cai lệ và người nhà lí trưởng kéo tới đời tiền sưu thì chị Dậu đành phải
nhìn nhường, văn xin để chúng tha cho, nhưng chúng quyết khơng tha mày nói cho
cha mày nghe đấy à bọn chúng thật là ác tâm, người dân đang phải chịu cảnh khốn
khổ nhưng chúng vẫn hành hạ khơng tha. Chị cịn phải xưng cháu và ơng nhưng bọn
ác nhân ác đức kia thì làm sao chúng có thể tha được . Khi nhìn nhường khơng được
nữa thì chị đừng cải lí , lí lẽ ( xưng tôi và ông ) chị đứng dậy phản kháng với những
lời nói mạnh mẽ, quyết liệt chồng tơi đau ốm , ông không được phép hành hạ khi
phải đứng nhìn chúng càng ngày càng lớn tới thì chỉ không thể chịu được nữa, sau khi
phải chỉ những tra tấn đánh đập của chúng thích chị Dậu đứng lên vùng dậy đấu tranh,
chỉ nghiện hai hàm răng và sưng tôi với ông. Khi mọi sự tàn ác của xã hội phong
kiến mà chúng đã gieo rắc cho người dân đã quá lớn , khi Sức chịu đựng của họ đã
vượt quá giới hạn thi hồ đáng phải đứng dậy đấu tranh để giành lại sự n bình cho
chính bản thân mình. Cũng giống như chị Dậu, chị vùng dậy , quyết liệt chống trả thà
ngồi tù , để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế tơi khơng chịu được. Câu nói của
chị Dậu như một lời tuyên ngơn hùng hồn, khẳng định quy luật có áp bức thì có đấu
tranh, tức nước thì vỡ bờ . Nhà văn Ngô Tất Tố cũng là người phải chịu những cảnh
khốn khổ như vậy, nên tác giả muốn cho người dân nổi dậy đấu tranh và có ý thức phản
kháng cái ác tìm lại hịa bình . Có người đã từng nói Ngơ Tất Tố bố là là người xui
nơng dân Nổi Loạn . Đúng vậy khi con người bị áp bức quả lớn thì họ phải đứng dậy
.

21


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
đấu tranh để giành lại những điều tốt đẹp cho mình , nhà văn Ngơ Tất Tố là một
phương tiện gián tiếp giúp đỡ , tiếp thêm vị trí cho những người nhân dân để họ có thể

đứng dậy đấu tranh cho cuộc sống của mình.
Quà tác phẩm Tức Nước Vỡ Bờ Ngô Tất Tố đã khởi lên ở con người khát vọng
khôi phục và bảo vệ những cái tốt đẹp . Trong xã hội công bằng Bác ai, những điều tàn
Nhẫn xấu xa bị xóa bỏ , cuộc đời hịa bình là mong muốn chung của mọi người nhất là
những người dân thấp cổ bé họng trong xã hội xưa. Họ muốn mình có thể để có được
được cuộc sống hịa bình, muốn có được xã hội như vậy thì phải đấu tranh loại bỏ cái
ác cái xấu bảo vệ chân lý. Trong đoạn trích chúng ta có thể thấy được nhà văn Ngô Tất
Tố đã ngợi ca, yêu thương số phận và những hành động của chị Dậu, cổ vũ tiếp thêm
sức mạnh để chị Dậu và những người nơng dân có thể đứng dậy dân lại cuộc sống của
mình . Chúng ta có thể thấy được những câu văn của Ngô Tất Tố là ánh sáng lên lói
giữa đêm trường u tối , dẫn dắt người nơng dân đến với hịa bình tự do .
Nhận định” nhà văn phải viết hơi lên ở con người niềm trắc ẩn ý thức phản
kháng cái ác cái Khát Vọng khôi phục và bảo vệ những điều tốt đẹp” là hồn tồn
đúng . Chúng ta có thể thấy được khi cả nỗi lòng của tác giả và những mong muốn của
nhà văn . Hơn nửa thế kỷ trôi qua những tiếng kêu ai oán của chị Dậu mãi là nỗi ám
ảnh của bảo thế hệ nhưng hành động phải phản kháng trước cái ác để bảo vệ công bằng,
bảo vệ cuộc sống đã khiến người đọc báo thế hệ cảm phục và ngưỡng mộ . Hành động
của chị Dậu giúp ta nhận ra một điều: sức mạnh của một con người không phải nằm ở
cơ bắp, mà ở tinh thần, nghị lực và khát vọng sống

.

22


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
BÀI LÀM SỐ 6: “thơ là thơ nhưng cũng là vẽ, là nhac, là chạm khắc theo một nét
riêng”. E hãy chứng minh qua bài thơ nhớ rừng của Thế Lữ. từ đó liên hệ đến bài
thơ khi con tu hú của tố Hữu.
Nhà văn Nga: Maiacopxki từng viết:

“Phải phí tốn nghìn cân quặng chữ
Chỉ thu về một chữ mà thôi
Nhưng chữ ấy làm cho rung động
Triệu trái tim trong hàng triệu năm dài”
Trong các loại hình nghệ thuật, thơ là một trong ba thể loại lớn trong chỉnh thể văn học.
Nếu truyện ngắn là câu chuyện phản ánh hiện thực khách quan, kịch là những màn đối
thoại về nhân tình thế thái thì thơ là tiếng nói cảm xúc là những nhịp ngân của tâm hồn.
Vì vậy, khi bàn về thơ, Sóng Hồng đã từng nói: “thơ là thơ nhưng cũng là vẽ, là nhac, là
chạm khắc theo một nét riêng”. Điều đó được thể hiện rõ nét qua bài thơ Nhớ rừng của
Thế Lữ và Khi con tu hú của Tố Hữu.
Vậy “thơ là thơ” nghĩa là như nào? Thơ là sản phẩm của nhận thức, tưởng tượng
và sáng tạo, nhờ có nó mà ngơn từ được phát triển mạnh mẽ hơn, dồi dào hơn. Thơ là
một phương tiện dùng để truyền tải những tình cảm, cảm xúc mãnh liệt đã được ý thức,
đặc biệt là nghệ thuật của trí tưởng tượng. Thơ chính là cái “tơi” đầy cảm xúc của tác
giả và điều đặc biệt hơn hết là thơ phải có “chất thơ” đúng nghĩa. Vậy “thơ là họa” thì
có nghĩa gì? Thơ là nghệ thuật của biểu tượng, thông qua ngôn ngữ thơ giàu chất tạo
hình, thơ gợi lên hình dung về những sự vật sống động, từ đó làm nên giá trị của bài
thơ: “thi trung hữu họa” (trong thơ có họa). “Thơ là nhạc” có nghĩa là: ngơn từ thơ là
ngơn từ được cấu tạo đặc biệt, đó là ngơn từ có nhịp điệu, giàu tính nhạc với những âm
thanh luyến láy, những từ trùng điệp, sự phối hợp bằng trắc và cách ngắt nhịp có giá trị
gợi cảm. Nhạc điệu thơ là nhạc điệu của cảm xúc dâng trào “thi trung hữu nhạc” (trong
thơ có nhạc). Vậy “thơ là chạm khắc” là gì? Là khả năng sử dụng ngơn từ để tạo dựng
hình khối, đừng nét chân thực, đầy cảm xúc thi ca. Câu nói của Sóng Hồng đã khẳng
.

23


TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
định những đặc trưng cơ bản của thơ ca, thơ có tính nhạc, thơ có họa, thơ có chạm khắc

tinh vi. Từ đó, địi hỏi người nghệ sĩ sáng tạo ra những thành phẩm giàu tính tạo hình
nhưng phải có chất riêng trong sáng tác, đó chính là phong cách nghệ thuật của mỗi bài
thơ. Hãy cùng khám phá bài thơ Nhớ rừng và Khi con tu hú để hiểu rõ hơn về nhận
định được đưa ra trên.
Nhớ rừng của thế Lữ là một bài thơ giàu chất thơ. Trước hết, đó là cảm xúc
uất hận của con hổ khi bị giam cầm:
“Gậm một khối căm hờn trong cũi sắt
Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua”
Mở đầu cho bài thơ là từ “gậm”, chắc hẳn có nhiều người sẽ thắc mắc vì sao Thế Lữ lại
khơng dùng từ gặm hay từ ngậm thay vào đó. Vì nếu dùng từ “gặm” thì trơng có vẻ
ngon lành q, cũng chẳng dùng “ngậm” vì nếu thế thì nghe sẽ khá nhục nhã. Chắc hẳn
bị nhốt trong cũi sắt, vì căm hờn, uất hận mà khơng thể làm gì được nên con hổ đã tích
tụ những thứ vơ hình ấy thành “một khối” để “gậm” nát chúng. Nhưng ác thay là
“gậm” mãi mà chẳng tan, càng “gậm” càng cay đắng. Hổ ta chỉ cịn biết “nằm dài” bất
lực bng xi trước thực tại đầy đau đớn và nhục nhã. Bị “giễu”, bị “nhục nhằn tù
hãm”, phải trở thành “thứ đồ chơi” cho “lũ người kia ngạo mạn, ngẩn ngơ”. Có lẽ đau
đớn nhất, tủi nhục nhất vẫn là từ một chúa sơn lâm oai hùng lại bị hạ xuống ngang hàng
với lũ thú rừng:
“Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi
Với cặp báo chuồng bên vơ tư lự”
Đó là một nét tâm trạng điển hình đầy bi kịch vị chúa rừng xanh khi bị sa cơ, thất thế,
bị giam cầm. Trong hoàn cảnh đất nước thời bấy giờ, bài thơ ra đời với nỗi tủi nhục của
con hổ cũng đồng điều với chính bi kịch nhân dân ta trong xích xiềng nơ lệ, sống trong
cảnh đời tăm tối, mịt mờ.
Bất mãn trước thực tại đầy đau đớn, con chỉ biết nhớ về quá khứ vàng son lừng
lẫy để thoải mái bản thân.
.

24

TUYỂN TẬP BÀI VĂN HSG QUA CÁC KÌ THI: ĐT, zalo: 0833703100
“Nhớ cảnh sơn lâm bóng cả cây già
Với tiếng gió gào ngàn, với giọng nguồn hét núi
Với khi thét khúc trường ca dữ dội…”
Bị giam cầm trong cũi sắt, con hổ đau đáu một nỗi nhớ rừng miên man. Đối với chúa
sơn lâm mà nói thì rừng là tất cả. Nhớ rừng là nhớ tiếc tiếc tự do, là nhớ thời oanh liệt,
hào hùng, nhớ rừng là nuối tiếc những cái cao cả, chân thực,…cho nên hình ảnh rừngcon hổ gọi một cách rất trang trọng là “nước non hùng vĩ” đã hiện lên với tất cả những
gì lớn lao, cao cả. Đó là nhớ cảnh bóng cả, cây già, tiếng gió gào ngàn, khi thét khúc
trường ca dữ dội,…đó là chất thơ của bài thơ nhớ rừng.
Bài thơ nhớ rừng còn là một bài thơ giàu chất họa và chạm khắc theo một
cách riêng. Đó là họa, là chạm khắc nên bức tranh tứ bình đầy màu sắc, đầy tính gợi
hình. Trước hết, đó là nỗi nhớ khơn nguôi với rừng thẳm, suối trong, ánh trăng, nhớ
“đêm vàng”, nhớ “lúc say mồi” ung dung thỏa thích bên bờ suối. Bức tranh thứ hai là
nỗi nhớ ngẩn ngơ, man mác của hổ khi lặng ngắm giang sơn trong những ngày mưa
rừng. Kỉ niệm thứ ba là những giấc ngủ say nồng của hổ trong bình minh tràn ngập ánh
nắng và tiếng chim muông hát ca. Nhưng đặc biệt nhất là hình ảnh hổ nhớ cảnh chiều tà
trong khoảnh khắc hồng hơn chờ đợi:
“Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng
Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt
Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật”
Trong cảm nhận của mãnh hổ, trời chiều không đỏ rực mà là “lênh láng máu sau rừng”.
Mặt trời không lặn mà là “chết”. Phút giây chờ đợi của chúa sơn lâm trong khoảnh khắc
chiều tà và hồng hơn thật dữ dội. Chúa sơn lâm sẽ “chiếm lấy riêng phần bí mật” của
rừng đêm, để tung hồnh. Qua đó nói lên bút pháp tạo hình của Thế Lữ là tập trung
khắc họa những cái phi thường, làm nổi bật hình ảnh vị chúa tể rừng sâu. Hình tượng
thơ, ngơn ngữ thơ giàu chất tạo hình, có sức gợi cảm xúc mãnh liệt nên mới khắc họa
hình ảnh con hổ với nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau
.

25