0466 nghiên cứu và giảng dạy đông nam á học ở VIệt nam

72
110

TẠP CHÍ KHOATAP
H ỌC CHI
TRƯỜNG
ĐẠI HỌC
MỞ- TP.HCM
- SỐ 1 (2)DE
2006
KHOA
HOC
SO CHUN

NGHIÊN CÚU VÀ GIANG DAY DƠNG NAM Á COC Ư VIET NAM
Phąm DJc Thành
Môt nghich lÿ cùa chúng ta lă Viet Nam nam trong khu vifc Dông Nam Á nhifüg nhãng thâp niên trifóc dây, kien
thúc, sy hieu biet cùa ngifõi dân nói chung vă trí thúc Viet Nam nói riêng ve Dơng Nam Á cịn het súc han hep.
Tai sao vây? Có lë do chúng ta phài trap trung trí tue, sif”c lifc de chong lai sJ xâm lăng dơ hơ cúa các trieu dai
phong kien phirưng Bac, phifưng Tãy, vä nhíing tên thirc dân de quoc khác, do vây cha ơng ta phåi lo tìm tịi, nghiên cpu,
lao tâm, kho tit de tìm hieu dich vì “muon chong dlch phài nghien räng lai de mă hpc kien thtỵc (ngơn ngíí văn hố, Fch
sú...) cúa dich”. Măt khác, khi dã b¡ xâm lăng, dơ ho roi thí ngirõi dân khơng the thố t khịi ành hiróng văn hố cùa nhúng
ngifõi di dơ ho. Chúng ta phài hoc nhiíng kien thčrc văn hóa theo sif áp diat cúa các chính quyen cai tri. la có the cüng cịn
mot lÿ do níía lă trong dêm tnrịng bi thong tfi ay các nc Dơng Nam Á ląi cùng cånh ngo vói thân phàn cúa nhiíng ngifịi
bi tri. Do vây khơng thä có nhíing dieu kien de tìm hieu nghiên cúu ve nhau. Chính vì the str hieu biet cúa ngirõi Viet
Nam ve l¡ch síí, văn hóa Dơng Nam Á het síic han hęp 1à dieu có the hieu difưc. la ngifưc lai ngifịi Dơng Nam Á cùng
khơng hieu biet gì hưn ve lich síí, văn hóa Viet Nam; thâm chí cho den tân thâp niên 90 the kÿ 20 mot so ngif”öi dân
Malaysia cõn nghí răng Vițet Nam van cịn Eong thõi chien.
Chiìng ta khóng hieu chfit gì ve các nirư"c Dóng Nam Á, thâm chí nhieu iigirịi cịn chifa biet vi trí các niïóc
trên bån do, khơng phân biet dcac quoc kÿ cùa tiïng nifóc, nga tên các thù dơ cfing còn nham lan. Gan càn nhït 1à
La o và Campuchia nh rig sit hieu biet cúa chùng ta ve hai quoc gia láng gieng näy cùng khơng hưn gì các quÖc yia

hài dào.
Kho ia n kien thúc cùa chúng ta ve Dơng Nam Á cúng that ít ịi. Có the ke ra dày mơt so cơng trinh khoa hoc có
viet ve Dć› nc Nam Á bang Hán văn vă dã difcic dich ra Viet văn nhir Dai Viet Sú Ky Toăn Thif cùa nhă sit hoc Lê Vän
Hifu : \’ić t Síí ltfưc (khuyet danh); Lam Scin Thyc Luc, Dll Dia Chi cùa Nguyen Trãi; Dai Viet Sú Ky Toăn Thif cüa Ngô Si
Lit n: Phù Biên Tap Luc, Vän Dài Loai Ngíi cúa Lê Q Dơn; Viet Six Thơng Giám Cifưng Mșc và Dai Nam Thyc Luc
dtfưc viet difói thịi nhà Nguyen; Quoc Trieu Xis Trí Van Tifdng Sy Nghi Luc cùa Ngô Cao Lãng; Lich Trieu Hien C hiring
Loai Chi cùa Phan Huy Chú. Nhiíng cơng trinh năy diøc dich ra Viet ngíí vă dã dirpc PGS. TS. Nguyen Le Thi (Vie n
nghiên cííu Dơng Nam Á) biên tâp, he thong thăah còng Minh “Thif tich co Viet Nam viet ve các ntfóc Dị ng Ham Á”.
Trong thịi cân hien dai cúng có mot văi cơng trinh cùa ngifịi Viêt viet ve Dơng Nam Á, cha ng han cơn•. trình “Dóng
Nam Á trên triïịng chính tÿ quoc te” cùa tác già Lë Văn Sáu. ..Tuy nhiên, kien thJc ve Dơng h'anl Á cịn het stíc ít ịi.
B c và o tha p niê n 70 cm a th ê* ky 20 khi mà cuo c khä rig chiê*n chö*ng My cJu nUd c dang tien dÏ n
d ć’n tha ng lb i thì mo t nhu ca u dị i hị i het siíc cap bä ch là phå i nghiê n ciíu, gidi thie u, truye n bă ki ê n
thiic ve Dô ng Nam Á cho ngirò i dâ n Vie t Nam và gid i thie u, truye n bá kien thJc Vie t Nam td i cä c nifó c Dơ ng
Nam A de chua n bi cho vie c hoi nha p, hø p tä c ci1 a Vie t Nam vdi cä c niïd c Dơ ng Nam A . Chính vì the Vie n
nghiê n cJu Dơ ng Nam Á mà tie n thä n là Ban Dô ng Nam Á thuo c Ú y Ban KHXH Vie t Nam (ngà y nay là Vie n
KHXH Vie t Nam) dã ra dịi tú thä ng 6 nă m 1973.
Lïíc mói ra dõi Ban Dơng Nam Á chí có 18 ngifịi. Ke cå nhiing v1 lãnh dao Ban cho den các thănh viên deu
khơng difưc dăo tao ve Dơng Nam Á. Chtíng tơi deu lă nhiíng ngirịi difưc dào tao ve các ngănh hoc cu the nhtf Lich sü,
Văn hoc, Ngôn ngíí...Nguon dăo tao chú yeu tiï trirịng Dai hoc Tong hdp Hà Noi, mot so tíf các trirõng Dai Hoc ó Bac
Kinh; sau dó diföc bo sung thêm mot so sinh viên tot nghiep tai các tnròng Dai hoc ò Liên Xơ. Chùng tơi hăm hó biróc
vào hoc tâp, nghiên cúu vói mong muon xây dirpc cho difpc ngănh Dơng Nam Á hoc ị Viêt Nam. Có the khong khiêm
ton mà nói rang chùng tơi lă nhíing ngifịi dau trên xây dirng mot ngănh khoa hpc mói mé ó Viet Nam, bói le nghiên ctíu
Dơng Nam A khơng phåi lăg nghiên cííu theo chuyên ngănh mă lă nghiên cííu da ngănh, liên ngănh trèn cái nên cúa nghiên
cúu khu virc hoc, dât nifóc hoc. Chính vì sif m'ưi mê dó mă phåi kéo dăi tói høn hai thap nién ma ngành Dơng Nam A
hoc mói d irac thíra nhan ó Viet Nam.
Sau 10 năm hoc tâp, nghiên ctru, nhän kÿ niem 10 năm thănh lap Ban Dông Nam Ă chùng tịi cho xuat bån

PGS.TS, Vien Nghiên Cúu Dơng Nam Ă, Hă Noi

TẠP CHÍ KHOA H ỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP.HCM - SỐ 1 (2) 2006

GIÁO DUC VÀ PHÁT TIN

111
73

bo sách dau trên ve Dông Nam Á gom 10 tap bao gom: Lich str văn hóa Dơng Nam Á, lich síí văn hóa ba niróc Dong
Dtføng, lich sú Dơng Nam Á hien dai, Văn hpc Dóng Nam Á, Cånh quan dong bang Bac Bo. Bo sách ra dõi là ket
quå lao dong trong 10 năm cúa các bo nghiên ciíu Ban Dông Nam Á, the hien sy hăng say, sôi noi quyet tâm nhtfng
cfing boc lo nhieu vung ve và khiem khuyet. Dieu quan trong lă chúng tôi dã nhân ra “gót chân Asin” cùa chính
mình, dó 1à sit thieu hut kien thííc khơng difclc dào tao cø bån ve Dơng Nam Á nhif mot so trng Dąi hoc ó My,
Canada. Khac phuc khiem khuyet năy chúng tôi phài ttr hoc trap, nï dăo tao lai và tăng cifõng gííi ngirõi ra niróc
ngoăi däo tao, nhimg so høng rat hąn che.
Sau hdn 20 năm xây difng và lmfóng thănh, nhieu ngifõi trong chúng tơi dã dat ditcìc hoc vi Tien sí, mot so
dã difpc phong chif c danh khoa hoc PGS, GS, chúng tôi thay can thiet phái thănh lap cd só dào tao sau dai hoc tai
Vien de gia tăng høn níia ltfc ltfpng nghiên cúu co trinh do cao ve Dông Nam Á hoc. Nhifng không the thuyet phuc
dircic Bo Giáo Duc vă Dào Tao cho thành 1âp vì Bo cho rang phåi có sinh viên dupc dăo tao ve Dóng Nam Ă ó bâc
Dai hpc mịi có cư só de dào tao ị bâc sau Dai hoc. Ÿ kien thȘat het súc logic!
Rao dau thâp niên 90, Viêt Nam tỵfng bc hifóng tró 1ai vói khu vtfc. Dííng trifóc nhu cau phåi tăng cirõng
dân trí, phåi hieu biet sâu, rong ve Dông Nam Á de läm ăn và hơi nhâp vói khu vifc vă quoc te. Trong boi cành dó
khoa Dơng Nam Á hoc — Dąi hoc Mị Bán Cơng TP. HCM dã ra dõi.
Lă nhifng ngifịi ln mø Uóc difpc gop phan dào tao mot so liring dơng dăo sinh viên ve Dơng Nam Á hoc ị
Viet Nam vă ciíng lă muon day nhanh viec däo tao ra cd sò day dù cho viec thănh lâp cd sị dăo tao sau dai hoc ve
Dơng Nam Á ị Viet Nam, chfing tơi het sííc dong finh ùng hơ, hư trd cho sif ra dịi cùa khoa Dơng Nam Á thuoc Dai
hoc Mó Bán Cơng TP. HCM. Chúng tơi cúng het súc dong tình, tham gia nhiet tình trong công tác dào tao tai các
chuyên ngänh ve Dông Nam Á thc khoa Dơng Phifưng hoc cúa Dai hoc KHXH Hà Nôi và DH KHXH TP. HCM.
15 năm, môt chăng difõng cùa mot q trình dăo tao ve Dơng Nam Á hoc cúa Dai hoc Mị Bán Cơng Tp.
HCM dã di qua. Tiï góc nhin cùa ngirõi nghiên cííu ve Dơng Nam Á co the nhan ra nhíing thănh thu vä nhiing thách
thúc dang dăt ra cho viec dăo tao ve Dơng Nam Á ó Viet Nam.

Nhüng thành thu
Mot trong nhíing thänh tițu lón nhat cùa khoa Dơng Nam Á hoc thuoc Dai hoc Mị Bán Cơng TP. HCM là
6ã góp phan nâng cao sJ hieu biet cúa ngi Viet Nam ve các niróc Dơng Nam Á. Ngăy nay ngif”ưi dân khơng cịn
la lam trtfóc nhãng cái tên Kuala Lumpur, Manila, Jakarta, Rangoon; ngir”ưi bình thtrịng ciỵng biet khá rõ ve ASEAN,
ve AFTA, thâm chí cúng dã có nhieu ngirịi quan tâm den công dong ASEAN, cong dong Dông Ă; Ho thirịng dat
câu hói chúng ta diïưc lii gì, mat gì tit sy hình thänh các cong dong dó; giíía thành phƯ dơng ngifịi nifóc ngoăi ln
phåi dùng tieng Anh de giao tiep, ngifõi ta thay dây dó tieng Thái, tieng Malayu difpc hoc vă diiưc síï dung ít nhieu.
Chi nói riêng khoa Dóng Nam Á hoc — Dai hpc Mó Bán Cơng TP. HCM, 15 năm qua dã có 11 khóa sinh
viên ra trtfõng vói n 2700 ngirịi dã nhȘan bang cú nhân ve Dông Nam Á hoc. Dây lă mot ngn nhân ltrc khơng
nhị có kien thííc cd bàn ve Dơng Nam Á hocl . Tuy cõn nhííng khiem khuyet trong khoi kien thiỵc bao la ve Dơng
Nam Á hoc, nhimg các sinh viên difcic dào tao ve Dơng Nam Á trong 15 năm qua dã góp phan khơng nhó vào viec
tun truyen, pho bien, nâng cao sy hieu biet ve Dơng Nam Á trong ngifịi dân Viet. Trong so trên hai ngàn ngtrịi
dã dirưc dăo tao ve Dông Nam Á cùa khoa Dông Nam Á hoc dã có nhirng ngifõi tiep tpc difpc hoc lên. Ho dã giành
dirpc bang thac sí, mơt so dang hộn thănh ln văn tien sỵ. Nhieu sinh viên ra trtfõng tuy chifa tìm kiem difưc các
cơng viêc hoăn toăn phù hip vói chun ngành dirưc duo tąo, nhifng cúng dã tìm dirty nhirng viêc làm thích hdp, ít
nhieu vân dung difưc nhííng kien thííc dã hoc dirğc văo cơng viec chun mơn cùa mình.
NhFng thăch thac
Bèn canh nhđng thănh nfu dã dat diïdc ay, viec dào tao ngänh D6ng Nam Á hoc van cịn phài difưng dau
vói nhieu thách thííc.
Ngày nay, trong boi cành cùa nen kinh te thi trtïòng, mot van de dang difpc dăt ra lă phài giài quyet có hieu
qufi moi quan he giãa cung vă can cùa quá trinh dăo tao. Quå 1ă dau ra cúa ngănh Dông Nam Á hoc so vói mơt só
ngănh hoc nhif Trung Quoc hoc, Nhat Bàn hoc vă Hàn Quoc hoc (nguön dào tao cúa hai khoa Dơng Phtrưng thuoc
hai tnfõng DH KHXH vă NV Hà Noi vă Tp. HCM) thi dau ra cúa Dông Nam Á hoc chifa difctc xã hoi nhin nhân mot
cách dtíng miïc. Dó lă mot thyc te vì cho den nay sy liên ket, hip tác kinh te giíia các niróc Dơng Nam Á cịn khá

Xem thêm “Le trao bang cm nhân khoa hoc ngành Dông Nam Á hoc” khóa 2001-2005. Tp. Ho Chí Minh
ngày 17-01-2006.


112

74

TẠP CHÍ KHOA H ỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP.HCM - SỐ 1 (2) 2006

TAP CHİ KHOA HQC - SÖ CHUN DE

khiêm ton, bn bán noi khoi mói chi dat difğc hưn 209c, dau tiï cúa các nifóc Dơng Nam Á văo Viet Nam cííng chtfa
chiem v¡ trí quan trong trong bång thong kê dau tu cùa the giói văo Viêt Nam. Các cơng ty cúa các nifóc Dơng Nam
Á hien diên trên dat ViȘet Nam ciíng cịn chúa nhieu so vư'i các cơng ty cúa Dăi Loan, Hän Quoc, NhȘat Bàn...Do
vay ccl hoi tim kiem công ăn viec lăm cúa sinh viên Dơng Nam Á cịn 1am gian trn. Có hien lng này cùng mot
phan bịi năng lttc cùa sinh viên Dông Nam Á (ve chuyên môn, ngoai ngir...) chifa dáp ting diïdc yêu cau cùa sy
tuyen chon nhân vién cho các cơng ty trong ntfóc và ntfóc ngoăi. Nhieu sinh viên khoa Dơng Nam Ă cúa Dąi hoc
Mó Bán Cơng, thâm chí cå nhãng sinh viên chun ngành Dơng Nam Á thuoc khoa Dơng Phifưng Dai hoc KHXH
và NV cling deu lo lang cho “sir nghiep, thing lai” cúa mình sau khi ra trirõng.
Dây lă băi tốn khơng phåi df có lịi giåi. Tif gqc nhin ngan han cüng nhtf dăi han chúng ta không the không
dăo tao doi ngíí nhííng ngttõi lao dong trí óc trong tifưng lai có hieu biet sâu, rong ve Dơng Nam Á hoc de góp phan
vào viec tăng cifịng liên ket kinh te, hip tác ve an ninh, văn hóa giíia Viet Nam vă các niróc Dơng Nam Á khác,
cùng nhau tham gia vào q trình xây difng nên Cơng dong ASEAN vói ba tru cot Cơng dong kinh te ASEAN, Cơng
dong an ninh ASEAN vă Cong dong Văn hóa — Xã hôi ASEAN vào năm 2020.
Tôi cho rang trong 5 den 10 năm tói khoa Dơng Nam Á hoc can doi mư'i, cåi cách tír viec tuyen ch9n sinh
viên den nịi dung, phifưng thííc dào tao de nâng cao chat lifpng däo tao ve kien thúc chuyên môn vä ngoai ng 2
nhăm có dirpc nhiíng sinh viên tot nghiȘep ra trifõng khơng nhííng dáp úng dirdc dõi hịi cüa thi trir”ưng, cúa xã hoi
Viet Nam mă cịn dáp ííng dupc nhu cau cùa thi trtfịng lao dơng có tay nghe cao cúa khu vifc.
la chinh trong quá trinh dó së tirng bifóc chuan bi cho str ra dõi cúa mot ngănh hoc rong høn — ngănh Châu
A hoc, chuan bi don dau cho sy hinh thănh vă phát trien cúa cong dong Dơng Á trong tirøng lai gan.

2 Ve ngoai ngií van phåi gia täng tieng Anh, nhtfng có the tao dieu kien cho sinh viên hoc tieng Trung Quoc,
tieng Hăn và tieng Nhat ó misc do dùng diïưc sau khi ra truòng.