Nét đẹp quyến rũ của vườn Nhật doc

Nét đẹp quyến rũ của vườn
Nhật




Vườn cảnh truyền thống của Nhật Bản mang đặc trưng nổi
bật là tập hợp ngăn nắp của các vật thể thiên nhiên thu nhỏ
qua bàn tay của con người. Nhiều vườn Nhật có cách bài trí
với những hàm ý sâu xa của phong cách Thiền.
Nghệ thuật làm vườn Nhật đã phát triển từ lâu. Những loài hoa
như anh đào, mận, đỗ quyên, cây đuôi diều hay các loại cây cỏ
khác đã được đem về trồng trong vườn để có thể tận hưởng được
vẻ đẹp tự nhiên. Cái vi mô trong vườn gợi lên vũ trụ vĩ mô.

Vườn Nhật Bản mang đặc trưng riêng, là nơi "thiên nhiên được
nghệ thuật sắp xếp mang lại ý nghĩa tượng trưng". Vườn Nhật
theo mẫu vườn Trung Quốc nhưng đi sâu hơn nữa vào tính tượng
trưng, trầm tư (Thiền). Đó là một loại hình điêu khắc trên mặt đất,
tôn trọng mặt đất nguyên thuỷ. Chính vì vậy, thiền sư thường
dùng vườn để làm nơi ngồi trầm tư, thiền định.

Qua bàn tay con người, một tảng đá trong vườn Nhật có thể được
làm như một quả núi, đất đắp thành những quả đồi, hay những
cây được uốn làm cho giống cây cổ thụ xung quanh một hồ
nước nhân tạo có những đảo giả. Một hòn đá, một gốc cây không
đáp ứng nhu cầu lý tính như kiểu vườn Pháp nhưng gây cảm xúc
sâu lắng, bao gồm đủ cả đất, đá, cát, nước, cỏ cây và loài vật để
con người cảm thông với vũ trụ.

Người thiết kế vườn chủ yếu sử dụng vật liệu đá với đủ hình dáng
sù sì, góc cạnh, kích cỡ và các loại cây bụi để diễn tả một dòng
suối khô. Kiểu vườn này thoạt trông có vẻ rất phức tạp, thô kệch,
tầm thường nhưng đó chính là giá trị thẩm mỹ thiền cao nhất của
khu vườn. Cả hai loại vườn này đều đòi hỏi người ngắm cảnh
phải ngồi trầm tư, mặc định tập trung tư tưởng, thông qua trực
giác để hiểu ý nghĩa sâu sắc bên trong những hình dáng đơn giản
hay thô kệch bên ngoài.

Những khu vườn Nhật nhấn mạnh vẻ đẹp qua sự đơn giản nhưng
thực chất không hẳn. Một lớp sỏi hoặc cát trắng được trải rộng ra
toàn bộ khu vườn để diễn tả biển. Những đường lăn tăn, gợn sóng
gợi hình ảnh những con sóng ngoài khơi. Những đường cong nhỏ,
mảnh, gần nhau diễn tả mặt biển êm, ít sóng. Những đường cong
lớn, rộng gợi lên mặt biển dữ dội, sóng to gió lớn. Trên một mặt
phẳng nhỏ, người làm vườn sẽ tạo nhiều kiểu sóng khác nhau để
gây cảm giác về biển cả rộng lớn. Kiểu bài trí này cũng tương tự
hình ảnh quốc đảo Nhật Bản, được bao bọc tứ phía là biển nên
hình ảnh biển đối với việc thiết kế vườn rất có ý nghĩa.

Do chịu ảnh hưởng bởi vị thế của nước mình là một hòn đảo nổi
giữa biển, nên việc bài trí các hòn đá để gợi hình ảnh hòn đảo đá
trở thành phổ biến. Những hòn đá có hình dáng sù sì, gồ ghề được
sắp xếp một cách hài hoà với các độ cao thấp khác nhau nên vẻ
đẹp tự nhiên của những hòn đá mọc lên một cách độc lập giữa
biển. Những hòn đá này được xếp thành những nhóm theo số lẻ
(3, 5, 7, 9 ). Đó là những con số theo triết lý Phật giáo rất may
mắn. Loại vườn này không có cây, hoa, cỏ, nước hay bất kỳ yếu
tố nào khác ngoài cát và đá nhưng nó vẫn gợi lên được hình ảnh

những ốc đảo nhỏ trên mặt biển mênh mông.

Vườn kiểu Chaniwa là khu vườn nhỏ mà khách có thể nghỉ ngơi
khi đi tham quan. Nổi bật nhất trong vườn này là con đường Roji,
là con đường nhỏ chạy xuyên qua khu vườn dẫn khách từ cổng
vào trà thất nhưng nó đóng vai trò rất quan trọng. Roji bắt nguồn
từ kinh Phật, ngụ ý chỉ chốn sạch sẽ, ngăn nắp. Vì vậy các trà sư,
thiền sư phải tìm tòi, thiết kế sao cho con đường thoát tục, mang
không khí thiền. Nó trở thành vật ngăn cách trà thất với thế giới
xô bồ, ồn ào bên ngoài.

Các chi tiết bên trong vườn được bố trí hài hoà trong một màu
xanh được tạo ra bởi rêu ở bên dưới đất và cây xanh ở bên trên.
Vào mùa thu, khi lá của một cây rụng sớm trở nên đỏ, héo, chúng
thường được quét vun vào một gốc cây tạo nên một sự tương
phản không gay gắt mà còn làm nổi bật lên cảm giác về một cuộc
sống tạm thời.

Vì vậy, màu vàng của tre không chỉ làm cho khu vườn bớt đơn
điệu còn gợi lên vẻ đẹp của một nhà tranh được bao bọc bởi một
hàng tre ở nông thôn. Toàn bộ vườn trà toát lên một vẻ đẹp giản
dị hài hoà với thiên nhiên. Cây cỏ hoa lá cùng với các sự vật trong
vườn cảnh nếu tách riêng thì rất tầm thường nhưng dưới bàn tay
sắp xếp của các nhà làm vườn Nhật Bản thì chúng lại là những
yếu tố gắn bó mật thiết với nhau, làm tôn lên vẻ đẹp của nhau và
cùng nhấn mạnh vẻ đẹp tự nhiên, dung dị, không phô trương.

Chịu ảnh hưởng sâu sắc của giá trị thẩm mỹ thiền do các trà sư,
thiền sư đem lại nên không chỉ vườn cảnh mà trà thất, nơi diễn ra
tiệc trà cũng mang những yếu tố thẩm mỹ thiền sâu sắc.