Văn hóa tết trung thu

MỤC LỤC


PHẦN I: TỔNG QUAN
1. Lý do chọn đề tài
Trung thu trăng sáng như gương. Nhiều người cho rằng khơng khí lễ hội truyền
thống ngày càng đặc sắc, thú vị, nhiều người lại cho rằng Tết Trung thu cũng
giống như những lễ hội truyền thống khác, hương vị nhạt dần, không khí cũng nhạt
dần.
Tơi cho rằng Tết Trung thu với trăng rằm giống như một nền tảng cho đời sống
xã hội, phản ánh những thay đổi của đời sống xã hội, kinh tế và văn hóa đương đại,
đồng thời cũng là trải nghiệm của con người về văn hóa lễ hội. Lễ hội rước đèn
không chỉ gắn liền với nội hàm văn hóa của Tết Trung thu mà cịn liên quan đến
mức sống vật chất của đời sống xã hội. Nếu chúng ta cho rằng Tết Trung thu là “lễ
hội bánh trung thu” để ăn uống, hay một ngày hội để nghỉ ngơi, thư giãn thì mới
cảm nhận được cái hồn Trung thu. Trong thời buổi kinh tế kế hoạch, vật chất được
đề cao và cuộc sống đôi khi thật đơn điệu, mọi người vẫn tất bật chuẩn bị cho tết
trung thu, dường như Tết trung thu như một làn gió lạ rất sơi động và tràn đầy
khơng khí náo nhiệt. Ngày nay, cuộc sống muôn màu muôn thể, mỗi người một
mục tiêu, tham vọng riêng, bánh trung thu béo ngậy, ăn nhiều cũng ngán, nên chủ
quan dường như khơng khí Tết Trung thu cũng nhạt đi phần nào.
　　Trên thực tế, mỗi thành viên trong xã hội, chúng ta cần hiểu nội hàm văn hóa của
Tết Trung thu và trân trọng những niềm vui và giá trị của mà nó đem lại. Tôi nghĩ
hạnh phúc và giá trị này không chỉ giới hạn ở vật chất mà nằm ở sự thống nhất tinh
thần và vật chất thiết yếu của Tết Trung thu. Dân tộc ta có từ non sơng lịch sử,
những tế lễ đa dạng được thể hiện đầy đủ trong các lễ hội quanh năm. Con người
cần bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên trời đất. Vì muốn có cái nhìn sâu và rộng
hơn về Tết trung thu nên tơi viết đề tài này, kính mong nhận được sự góp ý của
thầy cơ và các bạn.

2. Mục đích nghiên cứu đề tài
Tết Trung thu là một lễ hội truyền thống quan trọng tại Việt Nam, ý nghĩa và
chủ đề lớn nhất của Tết Trung thu là “Đồn tụ”. Sự đồn tụ và sự hịa hợp có mối
liên hệ chặt chẽ với nhau, Sự đồn tụ khơng chỉ là hình thức bên ngồi, mà cịn là
sự hòa hợp và giao tiếp của trái tim. Nhằm khám phá đầy đủ nội hàm của lễ hội
truyền thống, phát huy những nét văn hóa đặc sắc của quê hương, tơi chọn đề tài
này nhằm mục đích giúp cho mọi người hiểu hơn về lịch sử hình thành cũng như
những điều thú vị mà mỗi chúng ta đều nên trải nghiệm mỗi dịp trung thu bên cạnh
gia đình, người thân và bạn bè.
3. Đối tượng nghiên cứu
Bài viết tập trung nghiên cứu về tết Trung Thu tại Việt Nam và những chủ
thể liên quan đến ngày tết trung thu như hoạt động Rước đèn, múa lân, bày cỗ;
những thứ mà lâu nay đã trở thành biểu tượng của Trung Thu như đèn kéo qn,
đèn ơng sao, tị he… hay những chiếc bánh Trung Thu tượng trưng cho trời và đất
khiến mỗi dịp rằm tháng 8 hương vị thêm đậm đà.
4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện được đề tài trên, tôi đã thực hiện Phương pháp nghiên cứu tài liệu:
Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp các tài liệu về giáo dục học, tâm lý học, các
sách giáo khoa, sách bài tập, các tạp chí, sách, báo, tài liệu tham khảo có liên quan
tới tết Trung Thu tại Việt Nam cũng như trên thế giới.
Ngồi ra tơi cịn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khác như:
+/ Phương pháp quan sát.
+/ Phương pháp thực nghiệm
5. Kết quả đạt được sau nghiên cứu
Đề tại đóng góp một phần tích cực khẳng định tết Trung Thu luôn là một dịp
đặc biệt mà nhà nhà, người người hằng mong chờ. Cũng là bữa cơm gia đình
nhưng khơng khí dường như thêm phần đậm đà, già trẻ đều thấy hân hoan khi nghe


tiếng kèn trống. Cùng nhau rước đèn ông sao rồi cả nhà quây quần phá cỗ - dường

như Tết Trung Thu khơng chỉ là Tết Thiếu Nhi mà cịn là Tết Gắn Kết.


PHẦN II: NỘI DUNG
CHƯƠNG I: LỊCH SỬ TẾT TRUNG THU
1.1.

Từ nguyên Tết Trung Thu
Chữ "Tết" do chữ "Tiết" có gốc chữ Hán mà thành, cho nên từ thủa xa xưa

mọi người vẫn gọi ngày rằm tháng 8 là “Trung Thu Tiết”
1.2.

Nguồn gốc ra đời
Cho

.

đến .bây .giờ, .vẫn .chưa .xác .minh .rõ .ràng .được .Tết .Trung .thu .bắt .nguồn .từ .văn .minh

.

lúa

.

nước

.

của

.

Việt

.

Nam

.

hay

.

tiếp

.

nhận

.

từ

.

văn

.

hóa

.

Trung

.

Hoa.

.

Có

.

ba

.

truyền

.

thuyết

.

chính

.

được

.

người

.

ta


.

biết

.

đến

.

nhiều

.

nhất

.

để

.

nói

.

về

.

Trung

.

thu

.

đó

.

là

.

Hằng

.

Nga

.

và

.

Hậu

.

Nghệ,

.

vua .Đường .Minh .Hồng .lên .cung .trăng .và .Sự .tích .về .chú .Cuội .của .Việt .Nam.
Tết Trung thu là một lễ hội dân gian lớn trong hệ thống lễ hội năm mới của

nước ta. Yếu tố cốt lõi của Tết Trung thu là phong tục thờ mặt trăng, hình thành từ
tín ngưỡng thờ thần mặt trăng thời xa xưa và phong tục thờ mặt trăng đã lưu truyền
hàng nghìn năm, thực chất là “lễ hội trông trăng” của dân tộc Trung Hoa. Lễ hội
này lưu giữ tư tưởng triết học cổ xưa của tổ tiên về sự hài hòa của trời, đất và con
người, đồng thời chứa đựng tín ngưỡng thờ trăng vơ tận của con cháu. Trung Quốc
có câu "Tết Trung thu chăn lông tốt" và "Đêm hội Trung thu đón cái rét", nhưng

"Tết Trung thu" lúc đó chỉ là thời điểm trong tháng chứ khơng có nghĩa là lễ hội..
Những truyền thuyết đẹp về chú cuội bay lên mặt trăng, con thỏ ngọc cóc vàng,
nguồn gốc của bánh trung thu v.v., đều là những truyền thuyết đẹp gắn liền với Tết
Trung thu. Những truyền thuyết và câu chuyện đẹp này càng làm phong phú thêm
Nội hàm văn hóa của Tết Trung thu.


Chẳng biết từ lúc nào, ngày rằm đã trở thành sự lựa chọn cho dịp trung thu.
Thật là một hoạt động tao nhã khi giới văn nhân chơi trăng và ngâm thơ vào đêm
trăng rằm 15 tháng 8, vầng trăng sáng trên bầu trời dần dần che lấp đi những khúc
mắc nặng nề của con người. Các văn nhân ngày xưa chơi trăng trong Tết Trung thu
chủ yếu đi kèm với tiệc tùng và tụ họp, điều này cũng được bắt chước bởi các nhà
giàu và điền chủ địa phương. Dần dần Tết trung thu được phổ biến với toàn bộ
nhân dân. Do vậy, Tết Trung thu lại càng có ý nghĩa khác thường, nêu bật được đặc
điểm và ý nghĩa tượng trưng của “sum họp”, “cúng ông trăng”, .Chỉ như vậy, nội
hàm phong tục của Tết Trung thu mới trở nên trọn vẹn và ý nghĩa hơn. "
1.3. Quan niệm ngày Tết Trung thu
Theo Phan Kế Bính trong sách Việt Nam phong tục, "dân ta thế kỷ 19, ban
ngày làm cỗ cúng gia tiên, tối đến bày cỗ thưởng trăng. Đầu cỗ là bánh mặt trăng
và dùng nhiều thứ bánh trái hoa quả, nhuộm các màu sặc sỡ, xanh đỏ, trắng và
vàng. Con gái ở phố thi nhau tài khéo, gọt đủ các thứ hoa, nặn bột làm con tôm,
con cá, voi...".
Đồ
.

chơi

.

trẻ

.

em

.

trong

.

Tết .trung .thu .là .các .thứ .bồi .bằng .giấy .như .bươm .bướm, .bọ .ngựa, .voi, .ngựa, .kỳ .lân,

.

sư

.

tử,

.

rồng,

.

hươu,

.

tôm,

.

cá,....Trẻ

.

em

.

buổi .tối .đêm .trung .thu, .dắt .díu .nhau .kéo .co, .bắt .cái .hồ .khoan, .rước .đèn, .rước .sư .tử,


.

trống,

thanh

.

la.

.

Cũng
.

trong

.

dịp

.

này

.

người

.

ta

.

mua

.

bánh

.

trung

.

thu,

.

trà,

.

rượu

.

để

.

cúng

.

tổ

.

tiên

.

vào

.

buổi

.

tối

.

khi .Trăng .Rằm .vừa .mới .lên .cao. .Đồng .thời .trong .ngày .này, .mọi .người .thường .biếu

.

cho

.

ông

.

bà,

.

cha

.

mẹ,

.

thầy

.

cô,

.

bạn


.

bè,

.

họ

.

hàng

.

và

.

các

.

ân

.

nhân

.

khác .Bánh .Trung .Thu, .hoa .quả, .trà .và .rượu. .Người .Trung .Hoa .thường .tổ .chức .múa

.

rồng

.

vào

.

dịp

.

Trung

.

Thu,

.

còn

.

người

.

Việt

.

múa

.

sư

.

tử

.

hay

.

múa

.

lân.

.

Con

.

Lân .tượng .trưng .cho .sự .may .mắn, .thịnh .vượng .và .là .điềm .lành .cho .mọi .nhà... .Thời

.

xưa,

.

người

.

Việt

.

còn

.

tổ

.

chức


.

hát

.

Trống

.

Quân .và .treo .đèn .kéo .quân .trong .dịp .Tết .Trung .Thu. .Điệu .hát .trống .quân .theo .nhịp

.

ba ."thình, .thùng, .thình".
Theo .phong .tục .người .Việt, .mỗi .dịp .Tết .Trung .Thu, .người .lớn .bày .cỗ .cho .trẻ

.

em

.

cùng

.

sum

.

họp

.

mừng .trung .thu, .mua .và .làm .đủ .thứ .lồng .đèn .thắp .bằng .nến .để .treo .trong .nhà .và .để

.

các

.

con

.

rước

.

đèn.

.

Cỗ

.

mừng .trung .thu .gồm .bánh .Trung .Thu, .kẹo, .mía, .bưởi .và .các .thứ .hoa .quả .khác .nữa


CHƯƠNG II: NHỮNG PHONG TỤC TẾT TRUNG THU
2.1. Rước đèn
Rước đèn luôn là hoạt động thú vị nhất trong đêm Trung thu, bởi đây là lúc
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

tụi trẻ con được đi khắp xóm, cùng nhau hị reo, trị chuyện, cầm trên tay những
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

chiếc đèn đủ màu sắc.
a

a

a

a

Hàng dài trẻ con sẽ rồng rắn đi qua khắp các nhà trong xóm, hát vang những
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

bài hát của Trung thu. Thế nên đêm Trung thu năm nào cũng vậy, khắp các thơn
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

xóm lúc nào cũng rộn ràng tiếng ca: "Tết Trung Thu rước đèn đi chơi, em rước đèn
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

đi khắp phố phường. Lòng vui sướng với đèn trong tay. Em múa ca trong ánh

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

trăng rằm..."Lễ rước đèn bao giờ cũng là khoảnh khắc đẹp lung linh và rộn ràng
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

nhất đối với cả trẻ con và người lớn.
a

a

a

a

a

a

a

a

Đèn lồng của người Việt Nam là sự biểu hiện của ấm no và hạnh phúc gia đình.

Những chiếc đèn với vơ số hình dáng từ bơng hóa, cá, gấu…vô cùng xinh
đẹp sáng rực đêm trung thu. Đèn lồng Việt Nam làm thủ công từ tre và giấy gió, tơ


vẽ bên ngoài đèn là những nét vẽ đường thêu vô cùng đặc sắc. Đèn lồng của người
Việt Nam là sự biểu hiện của ấm no và hạnh phúc gia đình.

Đối với người Việt, đèn lồng trung thu được làm cho trẻ em chơi trung thu
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

là chính. Những chiếc đèn với vơ số hình dáng từ bơng hóa, cá, gấu…vơ cùng xinh
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

đẹp sáng rực đêm trung thu. Đèn lồng Việt Nam làm thủ cơng từ tre và giấy gió, tơ
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

vẽ bên ngồi đèn là những nét vẽ đường thêu vơ cùng đặc sắc. Đèn lồng của người
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

Việt Nam là sự biểu hiện của ấm no và hạnh phúc gia đình.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

Tại một số vùng nông thôn, những nơi mà quan hệ hàng xóm láng giềng vẫn
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

cịn được bảo tồn và trân trọng, người ta thường tổ chức cho trẻ em cùng nhau
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

rước đèn đi khắp thơn, xóm, khu phố trong đêm trung thu. Lễ hội rước đèn có thể
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

được phát động bởi chính quyền địa phương hoặc những nhóm thanh niên trong
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

làng xóm. Họ phân cơng nhau làm những lồng đèn ông sao thật lớn hoặc những

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

lồng đèn thật đẹp để thi thố với nhau trong lễ rước đèn.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

2.2. Múa lân
Tết là những ngày vui hơn cả hội. Bởi vì khơng phải chỉ riêng đối với đất
nước, đối với con người mà cả đất trời lúc đó cũng được chuyển mình, nảy nở. Nếu
như Tết là có mai, có đào, có bánh chưng, bánh tét, có hạt dưa, củ kiệu, có nồi thịt
kho hột vịt... thì Tết Trung Thu cũng khơng thể thiếu con lân.


Múa lân ngày Tết Trung Thu – một nét văn hóa đặc sắc khơng thể thiếu

Từ xa xưa, lân đã là một trong bốn linh vật “Long - Lân - Qui - Phụng” cao
quý, linh thiêng và được người dân thờ cúng ở các đình, đền thờ. Cứ độ vào những
dịp lễ, Tết khi tiếng trống thùng thình, thùng thình nổi lên, mọi người đều nghĩ
ngay đến những chuyển động khỏe khoắn, uy dũng của những con lân đầy màu sắc
cùng điệu cười rất đỗi hồn nhiên của ông Địa, đâu đó đã xóa tan đi cái khơng khí
se lạnh của những ngày giáp xuân. Ngày Tết là thế, con lân dường như đã trở thành
món ăn tinh thần khơng thể thiếu đối với tất cả mọi người trong văn hóa Á Đơng
nói chung và của người Việt Nam nói riêng. Tuy nhiên lại ít ai biết rằng, múa lân
ngày Tết Trung Thu cũng được xuất phát từ một truyền thuyết dân gian.
Tương truyền từ rất lâu, trên trần gian xuất hiện một con quái thú luôn đi
phá hại dân lành, gây ra bao nhiêu lầm than, khốn đốn. Mỗi năm, con quái thú đó
xuất hiện dưới trần gian một lần vào ngày Rằm tháng tám để bắt người và thú vật
ăn thịt, gieo rắc kinh hoàng cho khắp mọi nơi. Người dân kêu thán, cúng vái và tìm
mọi cách diệt trừ nó nhưng đều thất bại trước sự hung hãn, mạnh bạo của nó. Vào
một ngày nọ, người ta thấy xuất hiện một người thầy tu với vẻ ngoài mập mạp,
gương mặt phúc hậu, hiền hòa, trên miệng lúc nào cũng cười toe tt, trên tay ơng
có cầm linh chi thảo phẩy phẩy như để dẫn nhử con quái thú này. Như một phép
màu, con quái thú ấy liền đi theo ơng và được ơng dạy cho nó biết ăn cỏ, từ đó con

qi thú ấy đã thuần tính, quy phục theo ơng. Từ đó, hằng năm ơng đều cho con
quái thú đó xuống trần nhảy múa, mang đến cho mọi người sự may mắn và phát tài
phát lộc, đó cũng là một cách tạ lỗi với nhân gian của con lân. Kể từ đó trong dân
gian truyền tụng: “Kỳ lân xuất thế, thiên hạ thái bình”.


Hình ảnh tái hiện Ơng Địa với vẻ mặt tươi cười, hiền hậu dẫn dụ con lân

Hình ảnh người thầy tu đó chính là Đức Phật Di Lặc, cịn con qi thú đó
chính là con lân, hình ảnh đó đơi khi ta cũng thường bắt gặp ở các tượng Đức Phật
Di Lặc cưỡi trên lưng con Kỳ Lân, đó cũng là con linh thú của người. Trong những
dị bản khác, cho rằng hình ảnh người thầy tu thuần phục con lân đó được thay
bằng ơng thổ địa, ở Việt Nam hình tượng đó lại hóa trong nhân vật ơng Địa với cái
bụng phệ to tròn, tay cầm quạt lá, mang mặt nạ, miệng cười rộng toét, hai hàm
răng to đều, biểu hiện cho sự vui tươi, lạc quan và trù phú. Ơng địa chỉ huy con
lân, bảo gì lân cũng phải làm theo.
Truyền thuyết về múa lân cũng phản ánh bài học về sự phục thiện, quay đầu
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

là bờ trong tín ngưỡng của người Á Đơng, cũng điều dạy con người hãy ln
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

hướng về nẻo thiện, khơng gì là q muộn nếu ta biết sai và sửa chữa, khắc phục
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

những lỗi lầm của mình. Xuất phát từ chính truyền thuyết trên mà múa lân thường
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

được tổ chức vào các dịp Tết Trung thu, Tết Nguyên đán, xông đất, các dịp khai
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

trương, khánh thành cơng trình,.v.v... như là một cách để người ta cầu mong sự
a

a

thái bình, an yên.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a


Múa lân ngày Trung Thu giờ đây không chỉ là một nét đẹp văn hóa đặc
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

trưng, mà cịn là biểu tượng của sự hài hòa, cân đối giữa những mưu cầu từ cuộc
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

sống với tính giáo dục từ triết lý nhân sinh. Một năm mới nữa lại đến, chúng ta sẽ
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

tiếp tục tin rằng những điều tốt đẹp vẫn diễn ra như những vũ khúc tuyệt đẹp và ý

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

nghĩa mà loại hình văn hóa múa lân mang lại.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

2.3. Hát Trống qn
Tết Trung Thu ở miền Bắc cịn có tục hát trống quân. Ðôi bên nam nữ vừa
hát đối đáp với nhau, vừa đánh nhịp vào một sợi dây gai hoặc dây thép căng trên
một chiếc thùng rỗng, bật ra những tiếng “thình thùng thình” làm nhịp cho câu hát.
Những câu hát vận (hát theo vần, theo ý) hoặc hát đố có khi có sẵn, có khi lúc hát
mới ứng khẩu đặt ra. Cuộc đối đáp trong những buổi hát trống quân rất vui và
nhiều khi gay go vì những câu đố hiểm hóc. Trai gái dùng điệu hát trống quân để
hát trong những đêm trăng rằm, nhất là vào rằm tháng tám. Trai gái hát đối đáp với
nhau vừa để vui chơi vừa để kén chọn bạn trăm năm. Người ta dùng những bài thơ
làm theo thể thơ lục bát hay lục bát biến thể để hát. Tục hát trống quân, theo truyền
thuyết, có từ thời vua Lạc Long Quân đời Hồng Bàng. Tết Trung Thu của người
Hoa khơng có phong tục nà
2.4. Bày cỗ
2.4.1. Chuẩn bị
+ Hương (nhang đèn), đèn cầy, gạo, muối, lư hương.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

+ Mâm cúng món mặn hoặc món chay (Bao gồm các món như: gà luộc, xôi,
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

cháo, chè,...)
a

+ Mâm bánh: Là các loại bánh trung thu bao gồm các loại bánh nướng và
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

bánh dẻo.
a

+ Mâm ngũ quả trái cây: Bao gồm: 1 nải chuối vàng, 1 quả hồng (tượng
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

trưng cho hy vọng), 1 quả mãng cầu (hay quả na, tượng trưng cho sự sinh sôi, nảy
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

nở), 1 quả bưởi (tượng trưng cho những điều tốt lành), 1 quả lựu (tượng trưng cho
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a


sự may mắn). Ngồi ra có thể dùng thêm nhiều loại trái cây khác để tăng thêm sự
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

hấp dẫn, vẻ đẹp cho mâm cỗ.
a

a

a

a

a

a

+ Các loại hoa tươi: Bao gồm các loại hoa sinh sôi và phát triển mạnh, nhất
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

là đặc trưng cho mùa thu như hoa cúc vàng, hoa hải đường, hoa păng-xê,…

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

+ Các loại trà: Có thể sử dụng các loại như trà hoa sen, trà hoa nhài,… để
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

dùng khi thưởng bánh, trị chuyện tâm tình dưới trăng.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

+ Mâm cỗ cúng Tết trung thu: Điển hình như mâm ngũ quả miền Bắc
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

thường có các quả như: chuối, bưởi, đào, hồng, cam hoặc chuối, ớt, bưởi, quất
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

(tắc/hạnh), lê. Còn đối với người miền Nam, mâm ngũ quả thường bao gồm các
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

loại như: mãng cầu, dừa, đu đủ, xoài, sung (cầu mong gia đình sung túc) hoặc
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

thêm trái dứa (thơm).
a

a

a

2.4.2. Cách bày mâm
Việc bày mâm cỗ cúng Rằm Trung Thu khơng có một ngun tắc nào cụ thể
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

như việc bày các mâm cỗ cúng các ngày lễ - tết khác như giao thừa hay Rằm tháng
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

7. Mà việc bày mâm cỗ tùy thuộc vào sự khéo léo, sở thích của từng gia đình, chủ
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

yếu là việc sắp xếp mâm cúng sao cho thật đẹp mắt, hấp dẫn, đặc sắc và phải cơ
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

bản đầy đủ các thành phần như trên là được.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

Tuy nhiên, khi trình bày mâm cỗ cúng Rằm cần đảm bảo có sự hài hịa, đan
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

xen màu sắc lạnh - nóng giữa các loại bánh trái và hoa quả để phù hợp với tính âm
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

- dương. Tránh bày mâm cúng bị lệch về một tơng màu nóng hoặc lạnh q nhiều
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

sẽ khơng tốt.
a

a

Lớp vỏ xanh tượng trưng cho tính âm và lớp vỏ màu vàng (khi trái cây
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

chuyển sang chín) tượng trưng cho tính dương. Âm dương hịa hợp và cân bằng
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

mang ý nghĩa của vũ trụ nhân sinh. Ngồi ra, bạn có thể phối hợp giữa gam màu
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

nóng và màu lạnh của vỏ trái cây: màu nóng (như đỏ, cam, vàng,…) và màu lạnh
a

a

a

a

a

(như xanh, đen, tím,…).
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a


Lưu ý khi bày mâm cỗ cúng Rằm Trung Thu:
a

a

a

a

a

a

a

a

a

Ngay cả hình dạng và tên gọi của trái cây cũng sẽ được lưu ý và mang lại ý
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

nghĩa cho mâm cỗ của mỗi gia đình. Đối với miền Nam đặc biệt kiêng một số loại
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

quả như: Chuối vì cho rằng chuối là “chúi nhủi”, cam - “cam chịu”, lê - “lê lết”,
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

lựu - “lựu đạn”, sầu riêng hay các loại quả chua, cay,…

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

2.5. Ngắm trăng kể chuyện
Ở Việt Nam, trăng có một ý nghĩa rất to lớn của đất nước có nền văn hóa lúa
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

nước. Ngày rằm tháng 8 là lúc cảnh trời đất đẹp nhất, khí hậu mát mẻ, ánh trăng
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

sáng soi rõ từng cảnh vật về đêm. Thời điểm này cũng là lúc việc nông nhàn nhất,
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

mọi người khi đó có thể thảnh thơi ngắm cảnh thưởng nguyệt mà hịa mình vào đất
a

a

trời.

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

Sau khi qy quần cùng nhau phá cỗ thì các gia đình sẽ sum vầy trên ban
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

cơng hay tìm chỗ trên cao để cùng nhau ngắm ánh trăng rằm. Dưới ánh trăng sáng
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

các ông bố bà mẹ cũng thường kể về giai thoại chú Cuội – Chị Hằng, thỏ ngọc…
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

Sau đây là sự tích Thỏ Ngọc và sự tích về Bánh Trung Thu- 2 câu chuyện vẫn hay
được ông bà, bố mẹ kể bên cạnh sự tích Chú cuội – Chị Hằng.
2.5.1. Sự tích Thỏ Ngọc
Tương truyền vào thời xa xưa, có một cặp thỏ tu luyện ngàn năm, đắc đạo
thành tiên. Chúng có bốn chú thỏ con trắng tinh và đáng u. Một hơm, Ngọc
Hồng thượng đế triệu kiến thỏ chồng lên thiên cung. Khi đến Nam thiên mơn ,
nhìn thấy Thái Bạch Kim Tinh dẫn theo thiên tướng áp giải Hằng Nga đi ngang.
Thỏ tiên khơng biết đã xảy ra chuyện gì, liền hỏi một vị thần gác cửa. Sau khi nghe
xong hoàn cảnh của Hằng Nga , Thỏ tiên cảm thấy Hằng Nga chỉ vì giải cứu bách
tính mà vơ tình chịu tội, nên rất thương cảm. Nghĩ đến Hằng Nga một mình bị nhốt
ở cung trăng, cơ đơn đau khổ, nếu có người ở với nàng thì thật tốt, chợt nghĩ đến
bốn con của mình, Thỏ tiên đã lập tức bay trở về nhà.


Thỏ tiên đem câu chuyện Hằng Nga kể với vợ và nói muốn đưa một thỏ con
đi làm bạn cùng Hằng Nga . Thỏ vợ tuy vô cùng thông cảm với Hằng Nga, nhưng
lại không nỡ rời xa các con yêu! Các thỏ con cũng không muốn rời xa cha mẹ, thỏ
nào cũng khóc. Thỏ cha nói: “Nếu ta bị nhốt, các con có chịu ở với ta khơng? Hằng
Nga vì giải cứu bách tính mà bị liên lụy, chẳng lẽ chúng ta lại không thương nàng?
Các con, chúng ta không thể chỉ nghĩ đến bản thân!”

Các thỏ con rất hiểu lòng cha, nên đều đồng ý đi. Hai vợ chồng thỏ nước
mắt lưng trịng, nhìn các con mỉm cười. Chúng quyết định để thỏ út đi. Thỏ út từ
biệt cha mẹ và các chị, lên cung trăng ở cùng Hằng Nga.
2.5.2. Sự tích bánh trung thu
Bánh trung thu tượng trưng cho sự đồn viên, là thứ khơng thể thiếu để cúng
trăng và thổ địa công vào mỗi mùa Trung thu.
Tương truyền vào thời đó, người Trung Ngun khơng chịu nổi ách thống trị
của người Mơng Cổ, những người có chí khí đều muốn khởi nghĩa chống nhà
Nguyên. Để tập hợp được các lực lượng đấu tranh, nhưng trong điều kiện khơng
thể truyền tin đi, Lưu Bá Ơn đã nghĩ ra một cách truyền tin rộng rãi và bảo đảm, đó
là kêu gọi mọi người mua bánh trung thu ăn vào Tết Trung thu để tránh họa. Sau
khi mọi người mua bánh về và cắt ra, nhìn thấy bên trong có giấu một mảnh giấy
viết “đêm 15 tháng 8 khởi nghĩa”, nhờ vậy người dân đã nhiệt liệt hưởng ứng, và
lật đổ được nhà Nguyên. Cũng từ đó, bánh trung thu đã trở thành một món ăn
khơng thể thiếu vào mỗi Tết Trung thu.


CHƯƠNG III: NHỮNG THÚ VUI VÀ TÍN NGƯỠNG NGÀY TRUNG
THU
3.1. Thú vui trung thu
3.1.1. Những món đồ chơi Trung Thu
3.1.1.1. Đèn kéo quân

Đèn kéo quân.

Đèn kéo quân là món đồ chơi truyền thống, yêu thích của trẻ em Việt xưa
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

mỗi khi Trung thu về. Khi nhắc đến đèn kéo quân, chúng ta thường liên tưởng đến
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

chiếc đèn hình trụ, được làm bằng giấy bao quanh chiếc khung tre, loại đèn tưởng

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

chừng như vô tri nhưng lại rất sống động khi biết “kể chuyện”.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

Đèn kéo quân độc đáo ở chỗ chiếc lồng kéo “biết” xoay trịn, kéo theo bao
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

nhiêu hình, tên dân gian gọi là các “quân”. Những chiếc đèn này giúp trẻ thơ được
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

hiểu biết thêm về lịch sử của đất nước mình. Chính vì vậy, những hình ảnh dán
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

trong đèn thường là các đoàn quân hay những con vật như: con trâu, con gà, con
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

chim, tứ linh nhảy múa, nông dân làm ruộng, mục đồng chăn trâu…
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a


3.1.1.2. Tị he

Tị he.

Giữa mn vàn món đồ chơi trung thu truyền thống “đánh thức” sự hiếu
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

động, hoạt bát của trẻ thì tị he là thứ đồ chơi hướng trẻ em tới nghệ thuật, sự khéo
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

léo và tỉ mỉ. Tò he là giấc mơ muôn màu sắc, là thế giới trẻ thơ đầy ngộ nghĩnh
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

được thể hiện qua các nhân vật cổ tích, con thú đáng yêu.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

Từ những nguyên liệu thân thuộc trong cuộc sống như bột gạo nếp, phẩm
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

màu tự nhiên, que tre với sự sáng tạo, kỹ thuật điệu nghệ, người thợ nặn ra những
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

con tò he đủ mọi hình dáng, thể hiện được các cung bậc cảm xúc trên khuôn mặt.
a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

a

2.5.3. Mặt nạ giấy bồi

Mặt nạ giấy bồi.

a

a

a

a

a

a

a

a