Phân tích bài kí ai đã đặt tên cho dòng sông của hoàng phủ ngọc tường vndoc com

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Phân tích bài kí Ai đã đặt tên cho dịng sơng của Hồng
Phủ Ngọc Tường Ngữ văn 12
I. Mở bài:


H.P.N.T là một trong những cây bút kí tiêu biểu của VHVN hiện đại.
Với thể loại kí, H.P.N.T thể hiện trên từng trang văn vốn kiến thức uyên
bác và cách viết tài hoa.



"Ai đã đặt tên cho dòng sơng?" là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách kí
của H.P.N.T. Tác phẩm ca ngợi vẻ đẹp của sông Hương, thiên nhiên và
con người xứ Huế với những trang văn "vừa giàu chất trí tuệ, vừa giàu chất
thơ, nội dung thơng tin về văn hóa lịch sử rất phong phú".

II. Thân bài:
1. Khái qt:


"Ai đã đặt tên cho dịng sơng?" rút từ tập bút kí cùng tên, được xuất bản
năm 1984. Tập bút kí gồm tám bài viết về nhiều đề tài. Có những bài đậm
chất sử thi với cảm hứng anh hùng, ca ngợi đất nước, con người VN. Có
những bài thiên về miêu tả thiên nhiên, qua đó nhà văn bộc lộ lịng gắn bó
với q hương đất nước và niềm tự hào về truyền thống, văn hóa, lịch sử
của dân tộc. Đặc biệt là những bài viết về Huế.



Trong số những bút kí đó, "Ai đã đặt tên cho dịng sơng?" là bài kí độc
đáo về sơng Hương. Dịng sơng khơi gợi cảm hứng cho thơ ca, nhạc họa
đã được H.P.N.T cảm nhận từ nhiều góc nhìn, đặc biệt là góc nhìn tâm linh,
mang những nét riêng của "văn hóa Phú Xn".

2. Phân tích:
a. Chất trí tuệ của một cái tôi uyên bác: Viết về sông Hương, H.P.N.T thể hiện
một sự hiểu biết sâu rộng về mọi mặt: văn hóa, lịch sử, địa lí, văn học nghệ
thuật... Nhà văn đã cung cấp cho người đọc một lượng thơng tin đa dạng để
hiểu sâu hơn về dịng sơng Hương và thiên nhiên, con người Huế.
* Vẻ đẹp của sơng Hương từ góc nhìn địa lí:

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

- Hành trình của dịng sơng: với câu hỏi gợi tìm "Ai đã đặt tên cho dịng
sơng?", bằng những bước chân rong ruổi, H.P.N.T đã tìm về cội nguồn và
dịng chảy của sơng Hương:


Ở thượng nguồn sơng Hương mang vẻ đẹp hùng vĩ: chảy "rầm rộ giữa
bóng cây đại ngàn, cuộn xoáy như con lốc vào những đáy vực bí ẩn...";
"phóng khống và man dại"



Ra khỏi đại ngàn, sơng Hương chuyển dịng, giấu kín cuộc hành trình
gian trn giữa lịng Trường Sơn, "ném chìa khóa trong những hang đá

dưới chân núi Kim Phụng" -> Vẻ đẹp dữ dội, hùng vĩ của sơng Hương
giữa rừng già ít ai biết đến.



Chảy qua vùng rừng núi, sông Hương trở nên dịu dàng, "uốn mình theo
những đường cong thật mềm". "Dịng sông mềm như tấm lụa", êm đềm
trôi đi giữa hai dãy đồi sừng sững như thành quách, chảy qua những lăng
tẩm đồ sộ, chảy qua chùa Thiên Mụ và "những xóm làng trung du bát ngát
tiếng gà" .

-> Sơng Hương trở thành "người mẹ phù sa" mang vẻ đẹp "dịu dàng và trí
tuệ".


Giữa lịng thành phố Huế, dịng sơng trở nên tĩnh lặng, trơi thật chậm, in
bóng cầu Tràng Tiền xa trông nhỏ nhắn như "những vành trăng non".



Xuôi về Cồn Hến "quanh năm mơ màng trong sương khói", hịa với màu
xanh của thôn Vĩ Dạ, sông Hương mang vẻ đẹp huyền ảo, mơ màng. Và
thật bất ngờ, trước khi rời khỏi kinh thành Huế, sơng Hương "đột ngột rẽ
dịng... để gặp lại thành phố lần cuối". Nhà văn dùng biện pháp nhân hóa
để nội tâm hóa hình dáng của dịng sơng: "Đó là nỗi vương vấn, cả một
chút lẳng lơ kín đáo của tình u" -> Biện pháp nhân hóa đã giúp tác giả
thổi hồn vào dịng sơng và hơn thế nữa là một phương thức để nhà văn kết
nối sơng Hương với con người và văn hóa của mảnh đất Châu Hóa xưa và
Huế ngày nay.

- Sơng Hương và thiên nhiên Huế: Lần theo dịng chảy của sơng Hương, ta bắt
gặp những bức tranh thiên nhiên đẹp mượt mà:


Thiên nhiên Huế được nhà văn tái hiện với vẻ đẹp đa dạng trong thời
gian và không gian. Sông Hương phản quang vẻ đẹp biến ảo của Huế "sớm

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

xanh, trưa vàng, chiều tím". Gắn liền với dịng sơng, những địa danh quen
thuộc: Hịn Chén, Nguyệt Biều, Vọng Cảnh, Thiên Thai dường như sống
động hơn: "sông Hương vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn", "sắc nước
trở nên xanh thẳm"...-> Sông Hương tôn tạo vẻ đẹp cho cảnh sắc thiên
nhiên Huế và ngược lại dịng sơng cũng hun đúc mọi sắc trời, văn hóa của
vùng đất cố đô.
- Sông Hương và con người Huế:


Thiên nhiên và dịng sơng ln gắn bó, gần gũi với con người. Qua điệu
chảy của dịng sơng nhà văn thấy được tính cách con người xứ Huế: mềm
mại, chí tình, "mãi mãi chung tình với quê hương xứ xở".



Qua màu sắc của trời Huế, màu sương khói trên sơng Hương nhà văn
thấy cách trang phục trang nhã, dịu dàng của các cô gái Huế xưa "sắc áo
cưới màu điều – lục các cô dâu trẻ vẫn mặc sau tiết sương giáng"

* Vẻ đẹp của sơng Hương từ góc nhìn lịch sử:
- Từ góc nhìn lịch sử, sơng Hương khơng cịn là cơ gái "Di – gan man dại",
khơng cịn là "người đẹp ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa" mà trở
thành chứng nhân của những biến thiên lịch sử. Nhà văn ví sơng Hương như
"sử thi viết giữa màu xanh cỏ lá xanh biếc" -> Sự hòa quyện giữa chất hùng
tráng và trữ tình. Sơng Hương là một bản anh hùng ca, đồng thời giữa đời
thường sông Hương là một bản tình ca "Cịn non, cịn nước, cịn dài – Cịn về,
cịn nhớ...".
- H.P.N.T đã nhìn thấy từ dịng sơng những dấu tích lịch sử; từng nhánh rẽ của
dịng sơng, đến "những cây đa, cây cừa cổ thụ" cũng hàm ẩn một phần lịch sử:


Nhà văn đã ngược về quá khứ để khẳng định vai trị của dịng sơng
Hương trong lịch sử dân tộc. Từ thời đại các Vua Hùng, sông Hương là
"dịng sơng biên thùy xa xơi". Trong những thế kỉ trung đại, với tên gọi
Linh Giang, nó đã "oanh liệt bảo vệ biên giới phía nam của Tổ quốc Đại
Việt". Sông Hương gắn liền với những chiến công Nguyễn Huệ. Sông
Hương đẫm máu những cuộc khởi nghĩa TK XIX. Sông Hương gắn liền
với cuộc CMT8 với những chiến công rung chuyển. Và sơng Hương cùng
những di sản văn hóa Huế oằn mình dưới sự tàn phá của bom Mỹ... ->

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Chất trữ tình của tùy bút giảm đi, nhường chỗ cho chất phóng sự với
những sự kiện lịch sử cụ thể.
=> Quay về quá khứ xa xưa, ngòi bút nhà văn lấp lánh niềm tự hào về lịch sử

một dịng sơng có cái tên mềm mại, dịu dàng nhưng kiên cường, kiêu hãnh
qua thăng trầm lịch sử.
* Vẻ đẹp của sơng Hương từ góc nhìn văn hóa:
Trong cảm nhận tinh tế của nhà văn, sơng Hương cịn hàm chứa trong bản
thân nó nền văn hóa phi vật chất.
- Sơng Hương - dịng sơng âm nhạc:


Từ âm thanh của dịng sơng (tiếng chng chùa Thiên Mụ ngân nga,
tiếng mái chèo khua sóng đêm khuya, tiếng nước vỗ vào mạn thuyền...) đã
hình thành những làn điệu hị dân gian và nền âm nhạc cổ điển Huế. Và rồi
cũng chính trên dịng sơng ấy, những câu hị Huế vút lên, mênh mang, xao
xuyến...



Viết về sông Hương, nhiều lần nhà văn đã liên tưởng đến "Truyện Kiều"
của Nguyễn Du. Đại thi hào đã từng có thời gian sống ở Huế, những trang
Kiều ra đời từ mảnh đất có truyền thống nhã nhạc cung đình. Đó là cơ sở
để H.P.N.T hóa thân vào một nghệ nhân già, nghe những câu thơ tả tiếng
đàn của nàng Kiều, chợt nhận ra âm hưởng của âm nhạc cung đình và bật
thốt lên: "Đó chính là Tứ đại cảnh" -> Bóng dáng Nguyễn Du và những
trang Kiều nhiều lần xuất hiện trong bài kí bộc lộ một khả năng liên tưởng
phong phú, một vốn văn hóa sâu rộng và sự gắn kết với truyền thống, một
sự đồng điệu tâm hồn nhà văn.

- Sơng Hương - dịng sông thi ca:


H.P.N.T đã làm sống dậy những vần thơ biếc xanh của Tản Đà về xứ

Huế: "Dịng sơng trắng – Lá cây xanh". Hình ảnh thơ này cùng với câu
chữ của tác giả "màu cỏ lá xanh biếc" là minh chứng cho sự tương giao
của những tâm hồn nghệ sĩ nhạy cảm với sắc biếc của thiên nhiên Huế.



Nhà văn cũng làm sống dậy một sông Hương hùng tráng bất tử "như
kiếm dựng trời xanh" trong thơ Cao Bá Qt, một sơng Hương "nỗi quan
hồi vạn cổ" trong thơ Bà Huyện Thanh Quan...

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

=> Bằng vốn kiến văn phong phú, H.P.N.T đã lay động linh hồn của con sông
mà tên gọi của nó đã đi vào văn chương nghệ thuật mà theo tác giả "Dịng
sơng ấy khơng bao giờ tự lặp lại mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ"
b. Chất thơ của một ngịi bút tài hoa:


Chất thơ tốt ra từ những hình ảnh đẹp, từ độ nhịe mờ của hình tượng
nghệ thuật: "những xóm làng trung du bát ngát tiếng gà", "lập lòe trong
đêm sương những ánh lửa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ..." ;
qua cách so sánh liên tưởng gợi cảm: "Chiếc cầu trắng của thành phố in
ngần trên nền trời nhỏ nhắn như những vầng trăng non".



Chất thơ còn lấp lánh ở cách H.P.N.T điểm xuyết ca dao, lời thơ Tản Đà,

Cao Bá Quát, Bà Huyện Thanh Quan.



Chất thơ còn tỏa ra từ nhan đề bài kí gợi mãi những âm vang trầm lắng
của dịng sơng: "Ai đã đặt tên cho dịng sơng?"

III. Kết bài:


Chất trí tuệ và chất thơ kết hợp hài hòa trong tác phẩm của H.P.N.T tạo
nên phong cách đặc sắc của nhà văn này.



"Ai đã đặt tên cho dịng sơng?" khơng chỉ là một trong những tác phẩm
hay nhất viết về sơng Hương mà cịn là bút kí đặc sắc vào bậc nhất của
VHVN hiện đại.

Phân tích Ai đã đặt tên cho dịng sơng của Hồng Phủ Ngọc Tường - Mẫu
1
Ai đó đã từng viết “ Đất nước có nhiều dịng sơng nhưng chỉ có một dịng
sơng để thương, để nhớ như đời người có nhiều cuộc tình nhưng chỉ có một
cuộc tình để mãi mãi mang theo”. Vâng, “một dịng sơng để thương, để nhớ”
của mỗi người rất khác nhau.
Nếu tên tuổi Văn Cao gắn liền với sơng Lơ hùng tráng; nếu Hồng Cầm là nỗi
nhớ của ta khi ngang qua “Sơng Đuống trơi đi một dịng lấp lánh”; nếu Hoài
Vũ mãi là nhà thơ của con sông Vàm Cỏ đêm ngày thao thiết chở phù sa, thì
Hồng Phủ Ngọc Tường đã song hành cùng sơng Hương đi vào trái tim người
đọc với “Ai đã đặt tên cho dịng sơng?.”…Có một huyền thoại vọng về từ làng

Thành Trung, một ngơi làng trồng rau thơm ở Huế: Vì yêu quý con sông xinh

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

đẹp, người dân hai bên bờ sơng Hương đã nấu nước của trăm lồi hoa đổ
xuống dịng sông cho làn nước xanh thắm ấy mãi mãi thơm tho.
Phải chăng đó là cách lý giải tên của Hương Giang – con sông gắn liền với
Huế, gắn liền với tình u của Hồng Phủ Ngọc Tường? Bút ký “Ai đã đặt tên
cho dịng sơng?” được viết năm 1981, khi tác giả đã sống bên bờ sơng Hương,
sống trong lịng Huế hơn 40 năm trời, tình yêu máu thịt đối với quê hương cứ
lớn lên từng ngày và nó hiện hữu ở mọi thời gian, mọi không gian.
Khi tác giả ngồi đọc truyện Kiều giữa mùa thu, trong một khu vườn xưa cổ,
nơi có những lồi hoa đang nở, trái cây đang chín, n tĩnh và khống đạt –
khu vườn tọa lạc trên vùng đất mà Nguyễn Du từng sống nên thiên nhiên của
“mảnh đất Kinh- xưa” đã in bóng trong thơ Nguyễn, ngược lại sông Hương và
Huế đã gợi cho tác giả hình tượng của cặp tình nhân lý tưởng: Kim- Kiều.
Chưa bao giờ tơi nhìn thấy một dịng chảy nào đáng yêu đến thế, sông Hương
đến với Huế qua cái nhìn của Hồng Phủ Ngọc Tường đã mang hình ảnh một
cơ gái mỹ miều đến với tình u. Hãy ngắm nhìn nàng trước khi gặp Huế, đó
là “một cơ gái Di-gan phóng khống và man dại” “bản lĩnh và gan dạ” có một
tâm hồn “ tự do và trong sáng”, đó là hình ảnh “ bản trường ca của rừng già”
rầm rộ và mãnh liệt nhưng cũng có lúc “dịu dàng và say đắm giữa những dặm
dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”, nàng đã chế ngự sức mạnh bản
năng của mình để đến lúc ra khỏi rừng già sẽ trở nên dịu dàng và trí tuệ. Để
đến với Huế, sơng Hương phải băng qua một hành trình, phải chuyển dịng
liên tục, như một cuộc kiếm tìm thiết tha và rạo rực, vơ vàn địa danh mà dịng
nước ấy đã trơi qua Hịn Chén, Ngọc Trản, Nguyệt Biều, Lương Quán, Thiên

Mụ… người con gái Di-gan ấy đã đột ngột uốn mình theo một đường cong
thật mềm nhưng “vẫn đi trong dư vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng
vực sâu dưới chân núi Ngọc Trản, để sắc nước trở nên xanh thẳm”, nàng vẫn
còn mang một vẻ buồn trầm mặc như triết lý, như cổ thi… cho đến khi gặp
được tiếng chuông Thiên Mụ, nghe âm thanh bát ngát tiếng gà, từ ấy sông
Hương rạng rỡ như nắng mới, nàng uốn một cánh cung thật nhẹ, đến khi giáp
mặt với thành phố, đường cong ấy làm cho nàng “mềm hẳn đi, như một tiếng
“vâng” không nói ra của tình u”- Cái phút ban đầu để đến với “người tình”
của sơng Hương như thế đấy! Nàng đã tự làm mới mình để hiến tặng những gì
đẹp nhất cho người yêu.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Sơng Hương – dịng sơng thuộc về một thành phố duy nhất – đã rời cuộc sống
hoang dã của rừng để đến với Huế và chỉ Huế mà thôi, nàng như “sông Xen
của Paris, sông Ðanuýp của Buđapet…” chảy trong lịng thành phố u q
của mình nhưng khác ở chỗ nàng đẹp một cách huyền hồ như đang che khn
mặt diễm kiều bằng tấm voan sương khói, nàng trơi lặng lẽ với nghìn ánh hoa
đăng vào hội rằm tháng 7 bồng bềnh chao nhẹ trên mặt nước như vương vấn
một nỗi lịng. Tơi chợt nhớ đến một câu nói “có những dịng tình cảm, rất sâu
nên rất đỗi lặng lờ”, dịng chảy êm đềm của sơng Hương hay chính là tình u
sâu lắng mà nàng dâng tặng cho thành phố Huế? Vẻ đẹp của sơng Hương cịn
là vẻ đẹp của một nền văn hóa, vẻ đẹp của người tài nữ đánh đàn lúc đêm
khuya, toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh sôi trên mặt sơng này
và hơn thế khắp lưu vực sơng cịn vang vọng những điệu hò dân dã, những
điệu hò thấm đẫm tấm chung tình, thấm đẫm lời thề của sơng Hương trước
phút chia tay với Huế mà trôi về biển cả. Nhưng chẳng phải bao giờ sông

Hương cũng là người con gái đằm thắm, dịu dàng, mềm mại trong lòng Huế,
đã có một thời sơng Hương “mang tên là Linh Giang, dịng sơng viễn châu đã
chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía Nam” của Tổ quốc, vẻ vang soi bóng
kinh thành Phú Xn, “dịng sơng của thời gian ngân vang”, của lịch sử viết
giữa màu cỏ xanh, lá biếc…
Sơng Hương được nhìn như một người con gái đến với tình u, dâng tặng
những vẻ đẹp mà mình có được cho người yêu, đắm mình trong tình yêu để
khám phá và hồn thiện bản thân. Từ một dịng sơng hoang dại, bí ẩn, nàng đã
trở thành một sơng Hương rất mực dịu dàng, rất mực tài hoa, rất mực kiên
cường, rất mực hy sinh…
Cho nên, từ khi có được sơng Hương, Huế – chàng Kim của nàng- cũng có
nhiều thay đổi.
Từ hoang sơ với “cánh đồng Châu Hóa đầy hoa dại” hay kiêu hãnh âm u với
những lăng tẩm đền đài đồ sộ, đã hóa thành vẻ đẹp cổ kính mà thơ mộng,
khiến người con của Huế dù đến Pari, Buđapét hay Leningrad vẫn đau đáu
nhớ về một thành phố với nguyên dạng đô thị cổ, trải dọc hai bờ sông. Huế
càng lung linh hơn khi sông Hương chở trong lòng Huế những nét đặc thù của
hội Hoa đăng, của ca Huế, man mác tiếng rơi của những mái chèo khuya. Có
sơng Hương, Huế trở thành biên thùy xa xôi của đất nước các vua Hùng, Huế

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

chiến đấu oanh liệt bảo về biên giới phía Nam của Đại Việt, Huế là kinh thành
của người anh hùng Nguyễn Huệ, Huế cùng sông Hương đi vào Cách mạng
tháng 8 bằng những chiến công rung chuyển. Huế đã cống hiến xứng đáng cho
Tổ quốc trong cuộc trường chinh máu lửa bên cạnh sơng Hương – dịng sơng
của sử thi đã tự hiến đời mình làm một chiến cơng.

Tình u của sơng Hương và Huế – một tình yêu lãng mạn và âm vang sức
sống, một tình yêu như một cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đam mê,
bản hợp xướng diệu kỳ giữa thi ca và âm nhạc. Tình yêu ấy được vun đắp bởi
ngịi bút tài hoa của Hồng Phủ Ngọc Tường, đứa con thân u của Huế, u
Huế, u sơng Hương, nhìn ngắm sơng Hương khi gần kề để phát hiện ra
dịng sông ấy “đang đổi sắc không ngừng dưới ánh nắng và mùi hương của
hoa trái trong vườn”, lúc xa xôi gần nửa vịng trái đất, nhìn Nê va để sơng
Hương tìm về trong niềm nhớ.
Sơng Hương của Hồng Phủ Ngọc Tường khơng chỉ mang vẻ đẹp trời phú mà
cịn ánh lên vẻ đẹp của con người, những tài nữ đánh đàn, những người dân
Châu Hóa lái thuyền xi ngược, những người con anh dũng đã hi sinh, những
Nguyễn Du, những bà huyện Thanh Quan, những Tố Hữu…đã viết thơ trên
dòng chảy long lanh in bóng mây trời.
Cũng như tình u của sơng Hương với Huế, tình u của Hồng Phủ Ngọc
Tường với sơng Hương cũng là q trình dâng tặng, khám phá và hồn thiện
chính mình. Tuy nhiên, vì sơng Hương là hóa thân của huyền thoại nên câu
hỏi bâng khuâng của một người Hà Nội khi lặng lẽ ngắm nhìn dịng nước: “Ai
đã đặt tên cho dịng sơng?” vẫn là một câu hỏi lửng lơ chưa có lời giải đáp,
câu hỏi đã thành tên cho một thiên bút ký tuyệt vời…
Phân tích bài kí Ai đã đặt tên cho dịng sơng của Hồng Phủ Ngọc Tường
- Mẫu 2
Hồng Phủ Ngọc Tường sinh năm 1937 tại Huế. Quê gốc ở làng Bích Khê, xã
Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị, song gần như suốt cuộc đời,
ơng gắn bó với xứ Huế yêu thương. Tâm hồn nhà văn thấm đẫm đặc trưng của
văn hóa Huế. Năm 1960, ơng tốt nghiệp ban Việt - Hán Trường Đại học Sư
phạm Sài Gòn. Năm 1964, tốt nghiệp khoa Triết – Văn Đại học Huế. Sau đó,
ơng về dạy tại trường Quốc học Huế. Năm 1966, Hồng Phủ Ngọc Tường
thốt li lên chiến khu, tham gia cuộc kháng chiến chống Mĩ bằng hoạt động
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

văn nghệ, ơng đã giữ các chức vụ: Tổng thư kí Hội Văn học nghệ thuật Trị
Thiên – Huế. Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên. Tổng biên tập
tạp chí Cửa Việt. Hồng Phủ Ngọc Tường là nhà văn có sở trường về bút kí.
Các sáng tác của ơng có một phong cách riêng khó lẫn, thể hiện ở sự kết hợp
nhuần nhuyễn giữa tính trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với suy
tư đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết học, văn hóa,
lịch sử, địa lí,… Tất cả được thể hiện qua lối hành văn giàu cảm xúc và tài hoa.
Hoàng Phủ Ngọc Tường cịn là nhà thơ trữ tình đằm thắm có những vần thơ
đậm chất suy tưởng về con người và cuộc đời. Ông được tặng Giải thưởng
Nhà nước về văn học và nghệ thuật năm 2007. Tác phẩm chính về văn xuôi:
Ngôi sao trên đỉnh Phù Văn Lâu (1971), Rất nhiều ánh lửa (1979), Ai đã đặt
tên cho dịng sơng? (1987), Hoa trái quanh tôi (1995), Ngọn núi ảo ảnh (1999),
Miền gái đẹp (2001). Thơ: Những dấu chân qua thành phố (1976), Người hái
phù dung (1992)…
Tùy bút Ai đã đặt tên cho dịng sơng? được tác giả viết tại Huế tháng 1 - 1981,
in trong tập kí cùng tên. Đoạn trích nằm ở phần đầu của thiên tùy bút này.
Đặc điểm của thể văn tùy bút là hết sức lãng mạn, bay bổng, ngẫu hứng,
không tuân theo một quy phạm chặt chẽ nào. Nhân vật chính của tùy bút là cái
tơi của tác giả. Vì thế, muốn hiểu bài văn, người đọc cần phải thấy được cái
tơi của Hồng Phủ Ngọc Tường. Đó là một cái tơi tài hoa với vốn văn hóa sâu
rộng, tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, say mê cái đẹp của cảnh vật và con người xứ
Huế.
Bài kí miêu tả vẻ đẹp của sơng Hương, mở rộng ra là xứ Huế đẹp đẽ và thơ
mộng; ca ngợi lịch sử vẻ vang, bề dày văn hóa của cố đô Huế và chiểu sâu
tâm hồn người Huế. Thông qua đó thể hiện lịng u nước, niềm tự hào của
tác giả về non sống gấm vóc, về những giá trị tinh thần thiêng liêng và cao
quý của dân tộc.

Bố cục đoạn trích gồm ba phần:
Phần thứ nhất: Từ đầu đến… dưới chân núi Kim Phụng: vẻ đẹp của sông
Hương ở thượng nguồn.
Phần thứ hai: Tiếp theo đến… quê hương xứ sở: vẻ đẹp của sông Hương khi
chảy qua đồng bằng, ngoại vi và thành phố Huế rồi đổ ra biển.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Phần cịn lại: vẻ đẹp của sơng Hương trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc,
với cuộc đời và thi ca.
Bằng sự quan sát sắc sảo và năng lực cảm nhận tinh tế, Hoàng Phủ Ngọc
Tường đã phản ánh sinh động và thú vị vẻ đẹp muôn màu muôn vẻ của sông
Hương ở thượng nguồn và hạ lưu. Hành trình của sơng Hương từ thượng
nguồn xi về biển là hành trình của tâm hồn xứ Huế, được tác giả miêu tả và
thể hiện ở nhiều cung bậc khác nhau: vừa mãnh liệt, sối nổi; vừa sâu lắng,
thiết tha; vừa bình thản, trí tuệ.
Phần thứ nhất giống như khúc nhạc dạo đầu của bản trường ca về quê hương
đất nước với những hình ảnh tuyệt đẹp để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng
người đọc. Tác giả so sánh sông Hương ở thượng nguồn như một bản trường
ca của rừng già với tiết tấu hùng tráng, dữ dội: khi rầm rộ giữa bóng cây đại
ngàn, lúc mãnh liệt vượt qua ghềnh thác, khi cuộn xoáy như cơn lốc vào
những đáy vực sâu, lúc dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu
đỏ của hoa đỗ quyên rừng.
Tác giả phát hiện ra vẻ đẹp của sơng Hương ở thượng nguồn tựa cơ gái Di-gan
phóng khống và man dại với một bản lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và
trong sáng… Khi về đồng bằng, chính rừng già đá chế ngự sức mạnh bản
năng ở người con gái của mình. Từ đó, sơng Hương nhanh chóng mang sắc

đẹp dịu dàng và trí tuệ, trở thành người mẹ phù sa của một vùng văn hóa xứ
sở. Nghệ thuật nhân hóa được sử dụng đắc địa và khai thác tối đa đã mang lại
cho sông Hương một linh hồn giống như con người.
Theo tác giả, nếu chỉ mải mê nhìn ngắm khn mặt kinh thành Huế mà khơng
chú ý tìm hiểu sơng Hương từ nguồn cội thì người ta khó mà hiểu hết được
bản chất của sơng Hương và vẻ đẹp trong phần tâm hồn sâu thẳm của dịng
sơng mà chính nó đã khơng muốn bộc lộ. Tác giả đã kín đáo ngụ ý rằng: muốn
hiểu đầy đủ về một con người, một miền đất, rộng ra là một đất nước, một dân
tộc thì phải biết rõ về q khứ; nếu khơng thì chẳng bao giờ hiểu đúng về hiện
tại và xác định đước tương lai.
Đoạn tả sông Hương chảy xuôi về đồng bằng và ngoại vi thành phố Huế thể
hiện nét lịch lãm, tài hoa trong lối hành văn của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
Người đọc cảm nhận được sức hấp dẫn kì lạ tốt lên từ hàng loạt động từ diễn
tả dòng chảy sống động qua những địa danh khác nhau của xứ Huế, gợi ra
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

những liên tưởng kì thú: Phải nhiều thế kỉ qua đi, người tình mong đợi mới
đến đánh thức người gái đẹp nằm ngủ mơ màng giữa cánh đồng Châu Hóa
đầy hoa dại. Nhưng ngay từ đầu vừa ra khỏi vùng núi, sơng Hương đã chuyển
dịng một cách liên tục, vịng giữa khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những
đường cong thật mềm, như một cuộc tìm kiếm có ý thức để đi tới nơi gặp
thành phố tương lai của nó… Từ Tuần về đây, sơng Hương vẫn đi trong dư
vang của Trường Sơn, vượt qua một lòng vực sâu dưới chân núi Ngọc Trân để
sắc nước trở nên xanh thẳm, và từ đó nó trơi đi giữa hai dãy đồi sừng sững
như thành quách…
Vừa mạnh mẽ vừa dịu dàng, sông Hương mềm như tấm lụa khi chảy qua
Vọng Cảnh, Tam Thai, Lựu Bảo; có khi ánh lên những phản quang nhiều màu

sắc sớm xanh, trưa vàng, chiều tím, êm ả lúc lượn qua những dãy đồi núi phía
tây nam thành phố. Dịng sơng mang vẻ đẹp trầm mặc khi chảy qua lăng tẩm,
đền đài, là giấc ngủ nghìn năm của những vua chúa được phong kín trong lịng
những rừng thơng u tịch… để rồi sau đó bừng sáng khi gập tiếng chuông chùa
Thiên Mụ ngân nga tận bờ bên kia, giữa những xóm làng trung du bát ngát
tiếng gà…
Phải là người con của Huế, gắn bó yêu thương máu thịt với Huế thì Hồng
Phủ Ngọc Tường mới viết được những câu văn đầy chất thơ và rưng rưng cảm
xúc như vậy. Ở đoạn này, hai bút pháp kể và tả kết hợp nhuần nhuyễn; sự phối
hợp hài hòa giữa màu sắc và âm thanh làm nổi bật vẻ đẹp của từng khúc sông
Hương. Tác giả sử dụng khéo léo, tài tình phép tu từ thường thấy trong thơ
như so sánh kết hợp với nhân hóa, ẩn dụ… khiến đoạn văn giống như bài thơ
trữ tình làm xao xuyến lịng người.
Dường như sơng Hương vui tươi hẳn lên giữa những biền bãi xanh biếc của
vùng ngoại ô Kim Long, kéo một nét thẳng thực yên tâm theo hướng tây nam
- đơng bắc, phía đó, nơi cuối đường, nó đã nhìn thấy chiếc cầu trắng của thành
phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như nhũng vành trăng non. Giáp mặt
thành phố ở cồn Giã Viên, sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến
Cồn Hến; đường cong ấy làm cho dịng sơng mềm hẳn đi, như một tiếng
“vâng” khơng nói ra của tình u.
Sơng Hương giống sống Xen của Pa-ri, sống Đa-nuýp của Bu-đa-pét ở chỗ là
đều chảy qua giữa lòng thành phố. Tác giả quan sát và cảm nhận sông Hương
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

ở nhiều góc độ. Ở đoạn này, tác giả miêu tả vẻ đẹp của sông Hương từ góc độ
văn hóa. Bằng con mắt của họa sĩ, tác giả thấy các nhánh của sông Hương tạo
ra những đường nét uyển chuyển, mềm mại, làm nên vẻ đạp cổ kính của cố đơ:

Đầu và cuối ngõ thành phố, những nhánh Sông Đào mang nước sông Hương
tỏa đi khắp phố thị, với những cây đa, cây dừa cổ thụ tỏa vầng lá u sầm xuống
những xóm thuyền xúm xít; từ những nơi ấy, vẫn lập loè trong đêm sương
những ánh lữa thuyền chài của một linh hồn mô tê xưa cũ mà khơng một
thành phố hiện đại nào cịn nhìn thấy được.
Từ góc độ âm nhạc, tác giả cảm nhận sông Hương giống như điệu slow chậm
rãi, sâu lắng, trữ tình: Lúc ấy, tơi nhớ lại con sơng Hương của tơi, chợt thấy
q điệu chảy lặng lờ của nó khi ngang qua thành phố… Đấy là điệu slow tình
cảm dành riêng cho Huế, có thể cảm nhận được bằng thị giác qua trăm nghìn
ảnh hoa đăng bồng bềnh vào những đêm hội rằm tháng Bảy từ điện Hịn Chén
trơi về, qua Huế bỗng ngập ngừng như muốn đi muốn ở, chao nhẹ trên mặt
nước như những vấn vương của một nỗi lòng.
Các chi tiết về phong tục, lễ hội qua cảm quan nhạy bén của tác giả cũng trở
thành họa, thành nhạc, thành tình, thành thơ. Những câu văn dài với nhịp điệu
du dương, êm ái làm cho tâm hồn người đọc tràn đầy cảm xúc bâng khuâng,
xao xuyến. Với tác giả thì sơng Hương là cội nguồn của dịng nhạc cung đình
Huế, là cảm xúc của Nguyễn Du để viết Truyện Kiều :
Hình như trong khoảnh khắc chùng lại của sông nước ấy, sông Hương đã trở
thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya. Đã nhiều lần tôi thất vọng
khi nghe nhạc Huế giữa ban ngày, hoặc trên sân khấu nhà hát. Quả đúng như
vậy, toàn bộ nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh thành trên mặt rước của
dịng sơng này, trong một khoang thuyền nào đó, giữa tiếng nước rơi bán âm
của những mái chèo khuya. Nguyễn Du đã bao năm lênh đênh trên qng
sơng này, với một phiến trăng sầu. Và từ đó, những bản đàn đã đi suốt đời
Kiều. Tôi đã chứng kiến một người nghệ nhân già, chơi đàn hết nửa thế kĩ,
một buổi tối ngồi nghe con gái đọc Kiều: “Trong như tiếng hạc bay qua – Đục
như tiếng suối mới sa nửa vời…". Đến câu ấy, người nghệ nhân chợt nhổm
dậy vỗ đùi, chỉ vào trang sách Nguyễn Du mà thốt lên: “Đó chính là Tứ đại
cảnh!".

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Với cái nhìn đắm say của một nghệ sĩ, tác giả thấy sông Hương khi rời thành
phố giống như người tình dịu dàng và chung thủy. Điều này được diễn tả bằng
một phát hiện thú vị: …Rời khỏi kinh thành, sơng Hương chếch về hướng
chính bắc, ơm lấy đảo cồn Hến quanh năm mơ màng trong sương khói, đang
xa dần thành phố để lưu luyến ra đi giữa màu xanh biếc của tre trúc và của
những vườn cau vùng ngoại ô Vĩ Dạ. Và rồi, như sực nhớ lại một điều gì chưa
kịp nói, nó đột ngột đổi dịng, rẽ ngoặt sang hướng đơng tây để gặp lại thành
phố lần cuối ở góc thị trấn Bao Vinh xưa cổ…
Cũng theo tác giả, khúc quanh rẽ ngoặt thật bất ngờ đó có một cái gì rất lạ với
tự nhiên và rất giống con người, tựa như một nỗi vương vấn và dường như
cịn có cả một chút lẳng lơ kín đáo của tình u… Ra biển, sơng Hương rất
nhớ thành phố. Nỗi nhớ ấy đọng trong lời thề: “Còn non, còn nước, còn dài,
còn về, còn nhớ…”. Lời thề ấy vang vọng khắp lưu vực sông Hương thành
giọng hò dân gian; ấy là tấm lòng người dân nơi Châu Hóa xưa mãi mãi chung
tình với q hương xứ sở. Vẫn là so sánh kết hợp với nhân hóa ẩn dụ nhưng
tác giả đã sáng tạo ra những hình ảnh đầy ấn tượng, đậm đà nét đẹp văn hóa
xứ Huế.
Trong mối quan hệ với lịch sử dân tộc, sông Hương mang vẻ đẹp của một bản
hùng ca chiến trận ghi lại những vinh quang từ thuở còn là một dịng sơng
biên thùy xa xơi của đất nước các vua Hùng, thuở nó mang tên là Linh Giang
(dịng sơng thiêng) trong sách Dư địa chí của Nguyễn Trãi. Sơng Hương là
dịng sơng viễn châu đã chiến đấu oanh liệt bảo vệ biên giới phía Nam của Tổ
quốc Đại Việt, Nó vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân của người anh hùng
Nguyễn Huệ vào thế kỉ mười tám; nó sống hết lịch sử bi tráng của thế kỉ mười
chín với máu của những cuộc khởi nghĩa; nó chứng kiến thời đại mới với cuộc

Cách mạng tháng Tám năm 1945 và bao chiến công rung chuyển đất trời qua
hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mĩ xâm lược cửa dân
tộc ta. Sông Hương là nhân chứng lịch sử chứng kiến mùa xuân Mậu Thân
(1968), thời điểm quân dân ta mở cuộc tổng tiến công vào sào huyệt Mĩ ngụy và sông Hương cũng chứng kiến tội ác hủy diệt của chúng đối với các di
sản văn hóa, lịch sử trên đất Huế.
Sơng Hương của Hồng Phủ Ngọc Tường gắn bó với từng con người xứ Huế,
là dịng sông của thời gian ngân vang, của sử thi viết giữa màu cỏ lá xanh biếc.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Sơng Hương khơng chỉ là bản hùng ca tấu lên bao chiến cơng trong lịch sử,
mà cịn là một nhân chứng nhẫn nại và kiên cường qua những thăng trầm của
đất nước. Tuy nhiên, điều làm nên vẻ đẹp giản dị mà khác thường của dịng
sơng là ở chỗ: Khi nghe lời gọi, nó biết cách tự hiến đời mình cho một chiến
cơng, để rồi nó trở về với cuộc đời bình thường, làm một người con gái dịu
dàng của đất nước.
Có lẽ chính điều đó đã làm cho sông Hương không bao giờ tự lặp lại mình
trong cảm hứng của các nghệ sĩ. Sơng Hương gắn với cuộc đời các nghệ sĩ và
thi ca. Vẻ đẹp của sông Hương hiện lên muôn màu muôn vẻ trong trí tưởng
tượng phong phú của tác giả:
Có một dịng thi ca về sông Hương, và tôi hi vọng đã nhận xét một cách cơng
bằng về nó khi nói rằng dịng sơng ấy khơng bao giờ tự lặp lại mình trong cảm
hứng của các nghệ sĩ. Mỗi nhà thơ đều có một khám phá riêng về nó: từ xanh
biếc thường ngày, nó bỗng thay màu thực bất ngờ, “dịng sơng trắng, lá cây
xanh” trong cái nhìn tinh tế của Tản Đà, từ tha thướt mơ màng, nó chợt nhiên
hùng tráng lên “như kiếm dựng trời xanh" trong khí phách của Cao Bá Qt;
từ nỗi quan hồi vạn cổ với bóng chiều bảng lảng trong hồn thơ Bà Huyện

Thanh Quan, nó đột khởi thành sức mạnh phục sinh của tâm hồn trong thơ Tố
Hữu. Và ở đây, một lần nữa, sông Hương quả thực là Kiều, rất Kiều, trong cái
nhìn thắm thiết tình người của tác giả Từ ấy.
Có thể nói nét đặc sắc làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của đoạn van là tình u
say đắm đối với dịng sơng được thể hiện bằng tài năng của một cây bút giàu
cảm xúc và trí tuệ, tổng hợp từ một vốn hiểu biết sâu rộng về văn hóa, lịch sử,
địa lí, văn chương cùng một văn phong tao nhã và tinh tế.
Sông Hương đã sống những thế kỉ quang vinh với nhiệm vụ lịch sử và thẩm
mĩ của nó. Trong bài bút kí Ai đã đặt tên cho dịng sơng ?, Hồng Phủ Ngọc
Tường khẳng định chân lí: vẻ đẹp huyền diệu của sông Hương là cội nguồn
sinh ra vẻ đẹp của tâm hồn Huế. Trong cảm nhận tinh tế và lãng mạn của tác
giả, tồn bộ thủy trình của dịng sơng tựa như một cuộc tìm kiêm có ý thức
người tình nhân đích thực của người con gái trong một câu chuyện tình u
nhuốm màu cổ tích. Giá trị nghệ thuật của đoạn văn tăng lên qua từng chi tiết
và cuối cùng thì thăng hoa bằng câu chuyện về một nhà thơ già:

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Có một nhà thơ từ Hà Nội đã đến đây, tóc bạc trắng, lặng ngắm dịng sơng,
ném mẩu thuốc lá xuống chân cầu, hỏi với trời, với đất, một câu thật bâng
khuâng: Ai đã đặt tên cho dịng sơng?
Để rồi đến phần thứ ba của bài kí, tác giả lí giải tên dịng Hương Giang bằng
huyền thoại đầy chất thơ:
Người làng Thành Trung có nghề trồng rau thơm. Ở đây có một huyền thoại
kể rằng, vì u quý con sông xinh đẹp, nhân dân hai bờ sông Hương đã nấu
nước của trăm lồi hoa đổ xuống dịng sống cho làn nước thơm tho mãi mãi.
Ai đã đặt tên cho dịng sơng? Có lẽ huyền thoại trên đã giải đáp câu hỏi ấy

chăng?
Giai thoại đó khiến cho dịng sông vốn đã nên thơ càng thêm thơ mộng:
Hương là hương thơm của ngàn hoa đổ xuống làm cho làn nước thơm tho mãi
mãi. Thơm tự ngàn năm, thơm đến ngày nay và mãi mãi về sau.
Cả bài kí tốt lên vẻ đẹp diệu kì của sơng Hương bởi trí tưởng tượng phong
phú, bay bổng đầy sáng tạo và ngòi bút tài hoa của tác giả. Hoàng Phủ Ngọc
Tường đã nhìn sơng Hương như một cơ gái Huế, có lúc như là một cơ gái
Di-gan phóng khống và man dại, nhưng nói chung vẫn là một thiếu nữ tài
hoa, dịu dàng mà sâu sắc, đa tình và kín đáo, lẳng lơ nhưng rất mực chung
tình, khéo trang sức mà khơng lịe loẹt phơ phang, giống như những cơ dâu
Huế ngày xưa kiêu sa trong sắc áo dài màu điều lục.
Bài bút kí Ai đã đặt tên cho dịng sơng? giúp chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp
nên thơ, nên họa, nên nhạc của cảnh sắc thiên nhiên xứ Huế, đặc biệt là sông
Hương; thấy được bề dày lịch sử, văn hóa của Huế và những nét duyên dáng
riêng của tâm hồn con người vùng đất cố đô này. Với một tâm hồn nghệ sĩ đa
tình đa cảm, một vốn văn hóa phong phú về Huế và trước hết với một tình
cảm gắn bố thiết tha đối với Huế, tác giả đã huy động triệt để mọi tiềm năng
văn hóa cùng với vốn ngơn ngữ giàu có của mình để diễn tả vẻ đẹp và chất thơ
của Huế, thể hiện tập trung nhất ở dịng sơng Hương - một biểu tượng sinh
động của xứ Huế ngàn năm văn hiến.
Phân tích bài kí Ai đã đặt tên cho dịng sơng của Hồng Phủ Ngọc Tường
- Mẫu 3

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Hồng Phủ Ngọc Tường khơng phải là nhà văn gốc Huế, ông vốn gốc người
Quảng Trị, nhưng từ khi sinh ra ông đã ở Huế và cho đến tận cuối đời ơng vẫn

gắn bó với đất Huế. Có lẽ cũng chính vì thế mà nhà văn có một tình yêu và sự
nghiên cứu rất sâu sắc về văn hóa, lịch sử, địa lý của xứ Huế, là cơ sở vững
chắc để viết được bài tùy bút này xuất sắc đến vậy. Nhà văn luôn sáng tác với
một phong cách nghệ thuật riêng biệt, tác phẩm của ông luôn mang một sức
liên tưởng dồi dào và lối hành văn mê đắm, hài hòa, kết hợp nhuần nhuyễn
giữa cái chất trữ tình và trí tuệ, giữa nghị luận sắc bén và niềm suy tư đa chiều.
Chính những đặc điểm ấy ở nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường mà nền văn học
Việt Nam mới có được những trang bút ký tuyệt vời có giá trị sâu sắc cho đến
tận ngày hơm nay.
Tác phẩm Ai đã đặt tên cho dịng sơng được viết vào ngày 4-1-1981, tại Huế,
được in trong tập sách cùng tên, bài bút gồm có ba phần, đoạn trích chúng ta
được học nằm ở phần mở đầu, chủ yếu nói về vẻ đẹp thơ mộng trữ tình của
dịng Hương giang lững lỡ giữa trời Huế mộng mơ.
Hoàng Phủ Ngọc Tường viết những trang bút ký này bằng tất cả tình yêu
thương cùng cảm xúc dâng trào của mình trong nỗi niềm với Huế. Hình ảnh
sơng Hương hiện lên như hình ảnh một cơ gái Huế xinh đẹp, diễm tình, mái
tóc đen dài như suối, tính cách của cơ gái mang đầy màu sắc mới mẻ, có cá
tính lúc mạnh lúc dịu dàng uyển chuyển.
Mở đầu, dưới sự am tường sâu sắc về địa lý, tác giả đem đến cho người đọc
người nghe cái vẻ đẹp của cảnh sắc thiên nhiên đa dạng phong phú cùng sức
quyến rũ của dịng sơng. Sơng Hương được nhìn nhận trên vẻ đẹp cảnh quan
địa lý của xứ Huế và ngược lại vẻ xinh đẹp của thiên nhiên hai bên bờ sông
cũng được dịng sơng nâng đỡ làm nổi bật hẳn, giữa chúng là sự tương hỗ, phụ
trợ cho nhau tạo nên một vẻ đẹp rất Huế, rất thơ mộng. Sông Hương chảy qua
ba đoạn lớn, sơng Hương chảy giữa lịng Trường Sơn, sông Hương chảy ở
ngoại vi thành phố Huế, cuối cùng là sơng Hương chảy qua thành phố, và
chính lúc này dịng Hương Giang đã in bóng cái vẻ đẹp tuyệt mỹ của kinh
thành Phú Xuân.
Sông Hương trong không gian núi rừng Trường Sơn, in bóng những vẻ đẹp
mà núi rừng Trường Sơn đã tạo nên, đã góp phần hình thành nên dịng sơng

xinh đẹp. Và để làm rõ điều này tác giả đã đưa vào bài bút ký ba hình ảnh so
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

sánh và nhân hóa đặc biệt ấn tượng, “sông Hương như một bản trường ca của
rừng già”, một hình ảnh so sánh hết sức độc đáo mới lạ, cho thấy cái cá tính
của tác giả trong việc liên tưởng rất phong phú và mạnh mẽ đậm chất Hồng
Phủ Ngọc Tường. Sơng Hương mang cái chất hào hùng, dài bất tận, nằm giữa
lòng Trường Sơn với bộ mặt vừa hùng vĩ vừa hùng tráng, cũng rất đỗi trữ tình.
Tất cả thể trong cái nhịp chảy của nó “rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn”, “mãnh
liệt qua những ghềnh thác”, “cuộn xoáy như những cơn lốc”, tác giả sử dụng
những động từ mạnh để nhấn mạnh cái hùng tráng của dịng sơng. Nhưng
khơng chỉ thế dịng sơng cũng chẳng kém phần thơ mộng trữ tình khi chảy qua
“những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng” và giữa cái cảnh sắc
ấy dịng sơng lại mang những phẩm chất khác hẳn “dịu dàng và say đắm”. Cả
dòng sông tồn tại như một sinh thể mang những nét tính cách đối lập nhau
nhưng vẫn rất hài hịa tạo nên một vẻ đẹp đa dạng phong phú, một sức sống
mãnh liệt cho dòng Hương giang.
Nhưng chưa dừng lại ở đó, tự cảm thấy vẫn chưa lột tả hết được cái vẻ đẹp,
cái tính cách của dịng sơng ở đoạn này, nên nhà văn dùng tiếp một hình ảnh
nhân hóa đầy sáng tạo, tác giả so sánh sông Hương giống như “một cơ gái
Di-gan phóng khống và man dại”, giống như bộ tộc sống du mục, tự do mạnh
mẽ có phần hoang dại, làm ta liên tưởng đến những cô gái với vũ khúc tình tứ,
cháy bỏng, say mê lịng người. Dịng sơng qua miêu tả của tác giả trở nên có
cá tính và tâm hồn khống đạt, chính rừng già đã hun đúc cho nó một bản lĩnh
gan dạ, một tâm hồn tự do và trong sáng. Cái cá tính và tâm hồn ấy lại chính
là thứ mà dịng sơng muốn giấu đi và ẩn mình trong núi ngàn sâu thẳm, ngay
khi ra khỏi rừng già, nó đã lập tức kết thúc phần đời hùng tráng ấy tại cửa

rừng và ném chìa khóa vào lịng sâu của vực thẳm dưới núi Kim Phụng. Việc
Hồng Phủ Ngọc Tường tìm đến được vùng thượng nguồn con sông, thể hiện
cái sự kỳ cơng, lịng khám phá khơng ngừng, cái sự tinh tế trong cảm nhận
của nhà văn, thể hiện được quá trình lao động nghệ thuật cơng phu và khó
nhọc của tác giả.
Ngay sau khi ra khỏi rừng già sông Hương đã vặn mình và khốc lên mình
một tấm áo với nét đẹp hoàn toàn mới lạ, khiến cho chúng ta hơi ngỡ ngàng,
bối rối. Tác giả so sánh vẻ đẹp của sơng Hương như “người mẹ phù sa của
vùng văn hóa xứ sở”, mang trong mình vẻ đẹp dịu dàng đầy trí tuệ, ni
dưỡng những đứa con xứ Huế, bồi đắp nên nền văn hóa hai bên bờ sơng cho
Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

cố đơ băng dịng phù sa ngọt ngào, ấm áp. Sự lặng lẽ chảy, lặng lẽ cống hiến
bồi đắp phù sa để hình thành nên nền văn hóa rực rỡ, giống như một người mẹ
hiền lúc nào cũng âm thầm, hi sinh chịu đựng, tất cả vì những đứa con thân
yêu, người mẹ ấy chẳng đòi hỏi gì, chỉ mong sao con mình khơn lớn, nay mai
tỏa khắp phương trời. Đến đây tác giả đã thực sự thành cơng khi biến một
dịng sơng vốn vơ tri vơ giác, nay đã trở thành một sinh thể có cảm xúc, có cá
tính, biết hi sinh như một con người thực thụ, để lại cho người đọ người nghe
những ấn tượng vơ cùng sâu sắc về dịng sơng.
Hết phần chảy ở giữa Trường Sơn, sông Hương bắt đầu một giai đoạn mới
trong cuộc đời của mình ở vùng ngoại vi kinh thành Huế, đi qua vùng Châu
Hóa đầy hoa dại, hết sức lãng mạn, hết sức thi vị. Mang vẻ đẹp của “người gái
đẹp”, trong cảm nhận của nhà văn cơ gái ấy đang nằm ngủ mơ màng, thì
người tình mong đợi đến và đánh thức. Sở dĩ tác giả có liên tưởng như vậy là
bởi dịng sơng khúc này nước chảy rất êm đềm. Hành trình về xi, hành trình
chảy ra cửa biển Thuận An của sơng Hương giờ đây giống như một cuộc tìm

kiếm có ý thức, tìm kiếm người tình trong mộng. Thế nên đoạn chảy này được
tác so sánh như cuộc tìm kiếm và đuổi bắt, hào hoa và đầy đam mê. Đây là
hành trình của những người yêu nhau tìm về với nhau, là hành trình của nàng
cơng chúa đi tìm chàng hồng tử trong mơ. Dịng sơng mang trong mình đầy
đủ những sức sống mới những vóc dáng mới, chuyển dịng một cách liên tục,
“vịng giữa những khúc quanh đột ngột, uốn mình theo những đường cong
thật mềm”. Tác giả ngắm nhìn dịng sơng mà tưởng tượng đến “người gái
đẹp” đang phô ra những đường cong quyến rũ đầy hấp dẫn của mình, đây là
dòng liên tưởng đầy sáng tạo và mạnh mẽ của nhà văn.
Sơng Hương khi đi qua vùng Châu Hóa khơng chỉ mang vẻ đẹp mềm mại
quyến rũ của người con gái mà còn mang những vẻ đẹp rất đa dạng và phong
phú. “Có khi sắc nước trở nên xanh thẳm”, “mềm như tấm lụa”, một vẻ đẹp
mềm mại, yên bình đến thế. Rồi dịng sơng khi đi qua những ngọn đồi, mặt
nước phản quang thành những mảng màu rực rỡ, “sớm xanh, trưa vàng, chiều
tím”, thật kỳ thú và dịng Hương Giang như một bức tranh nhiệm màu, đặc
sắc vô cùng. Khi sơng Hương đi qua những lăng tẩm thì lại trở nên trầm mặc,
cổ thi, tạo cảm giác như dịng sơng Hương đang chiêm nghiệm, thành kính,
suy nghĩ về lịch sử của những ơng hồng bà chúa xưa kia đã từng huy hoàng

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188


Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

như thế nào, và rồi ơng Hương bỗng bừng sáng, trẻ trung hơn hẳn khi nghe
thấy âm thanh của thành phố.
Cuối cùng tác giả đem đến cảnh sơng Hương nằm trong vịng tay của kinh
thành Huế như người con gái đang e ấp trong vòng tay của người thương, và
lúc chuẩn bị rời xa người yêu. Nhà văn thật tài tình khi sáng tác ra những hình
ảnh độc đáo “chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn

như vành trăng non”, gợi ra một mối tình mới chớm của người con gái Huế.
Rồi thì “dịng sơng mềm hẳn đi như tiếng “vâng” khơng nói ra của tình u”,
như tấm lịng thẹn thùng, bẽn lẽn của cơ gái Huế trong tình u đầu đời.
Tác giả so sánh sông Hương như một điệu “slow” của xứ Huế, chậm rãi, như
một “mặt hồ yên tĩnh”, “điệu chảy lặng lờ của nó ngang qua thành phố… Đấy
là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”, những câu văn mang theo âm
nhạc chậm chạp hòa vào lòng người đọc, du dương, mềm mại, ý nhị, một sức
liên tưởng đầy thi vị, lãng mạn. Rồi thì nhà văn lại tiếp tục có những liên
tưởng mới hết sức thú vị “sông Nê-va cuốn trôi những phiến băng lô xô”,
“mỗi phiến băng chở một con hải âu nghịch ngợm đứng co lên một chân, thích
thú với chiếc thuyền xinh đẹp của chúng”. Tác giả muốn hóa mình thành con
chim hải âu trôi nhanh ra biển trên chiếc tàu thủy tinh ấy, rồi cuối cùng chẳng
kịp nói lời tạm biệt với lũ bạn trên bờ vì tàu trơi nhanh q, thế tác giả mới
thấm thía nhớ về sơng Hương và “chợt thấy quý cái điệu chảy lặng lờ của nó
khi đi qua thành phố”. Kiểu chảy lững lờ ấy khiến ta liên tưởng đến một cô
gái, bẽn lẽn nửa muốn đi, nửa lại muốn ở, chẳng nỡ rời ra vòng tay yêu dấu
của người thương, lòng đầy vấn vương. Với lối viết sinh động và sáng tạo, tác
giả biến dòng Hương giang thành một “nàng thơ” vừa cá tính lại vừa e ấp, dịu
dàng đắm mình trong tình yêu cùng chàng trai xứ Huế mộng mơ.
Hơn thế nữa sơng Hương cịn là nhân chứng cho lịch sử biết bao thăng trầm
hưng thịnh của cố đơ Huế “vẻ vang soi bóng kinh thành Phú Xuân”, những
dấu ấn, những sự kiện không bao giờ có thể lãng quên của dân tộc Việt Nam,
đều được sơng Hương chứng kiến và ghi lịng tạc dạ. Sơng Hương chính là
biểu tượng đẹp đẽ nhất xây dựng cho Huế một hình ảnh xinh đẹp thơ mộng,
suốt mấy nghìn năm văn hiến của đất nước. Một vẻ đẹp lặng lờ, ẩn sâu trong
đó là nét cá tính, sơng Hương đã có từ lâu nhưng nó chưa bao giờ già cỗi, nó
vẫn mang trong mình nhiệt huyết u đương của cơ gái đang độ xn thì.

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188

Thư viện Đề thi - Trắc nghiệm - Tài liệu học tập miễn phí

Bằng óc sáng tạo, liên tưởng tài tình, sự quan sát tỉ mỉ, tinh thế, sử am hiểu
tinh tường về các kiến thức xã hội, văn hóa của xứ Huế tác giả Hoàng phủ
Ngọc Tường đã cho ra đời một tá phẩm bút ký thật đặc sắc, như họa vào lòng
người đọc người nghe một bức tranh Huế và sông Hương tuyệt đẹp, vẻ đẹp
vừa gần gũi, lại thiêng liêng, nhưng cũng rất dịu dàng e lệ. Tất cả như hướng
độc giả đến cái khao khát một lần được về thăm Huế, đứng trên cây cầy Tràng
Tiền vắt ngang sơng Hương mà chiêm ngưỡng dịng sơng cho thỏa nỗi lịng.
Phân tích bài kí Ai đã đặt tên cho dịng sơng của Hồng Phủ Ngọc Tường
- Mẫu 4
Nếu người Hà Nội tự hào có con sơng Hồng đỏ nặng phù sa, người Huế cũng
tự hào khi có dịng sông Hương thơ mộng chảy qua thành phố Huế cổ kính với
những lăng tẩm, đền đài. Con sơng ấy đã chứng kiến bao đổi thay của lịch sử,
sự thăng trầm của cuộc sống. Dịng nước của con sơng Hương ấy đã tươi mát
cho cảnh vật cũng như con người nơi xứ Huế này. Vì thế, người Huế rất tự
hào về con sơng ấy nó mang đặc trưng của Huế là niềm tự hào kiêu hãnh của
những con người xứ Huế. Có lẽ cũng vì điều đó mà sơng Hương cũng đã đi
vào thơ ca, nhạc họa rất trữ tình và sâu lắng. Hoàng Phủ Ngọc Tường, một
người con xứ Huế đã bao lần ngắm con sông Hương rồi một lần bất chợt một
lần thắc mắc, ai đã đặt tên cho con sông này là sông Hương nhỉ? Nỗi băn
khoăn ấy được ông thế hiện trong tùy bút Ai đã đặt tên cho dịng sơng. Bằng
ngịi bút trữ tình sâu lắng, thể hiện rõ phong cách thể loại Hoàng Phủ Ngọc
Tường. Tác phẩm thể hiện sự uyên bác tài hoa của chủ thể sáng tạo trong cái
nhìn liên tưởng cùng với những triết luận sâu sắc về quan hệ giữa dòng sơng
và lịch sử, dịng sơng với thi ca nhạc họa, dịng sơng và người xứ Huế.
Mở đầu Hồng Phủ Ngọc Tường đã giới thiệu sự độc đáo, đặc biệt và đầy ấn
tượng của con sơng Hương. Nó là con sơng duy nhất của thành phố. Trước về
vùng châu thổ êm đềm, con sông thơ mộng ấy đã vượt qua bao thác ghềnh

cuộn xốy. Mang tính lưỡng thể, sơng Hương vừa hùng vĩ như một bản
trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những
ghềnh thác cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực thẳm, thế nhưng cũng
có nhiều lúc dịng sơng Hương trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm
sài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng. Màu xanh của nước sơng và sắc
đỏ chói lọi của hoa đỗ qn như hịa vào nhau, những bơng hoa đỏ rực như

Trang chủ: | Email hỗ trợ: | Hotline: 024 2242 6188