Đánh giá Đô thị hóa ở Việt Nam - Báo cáo Hỗ trợ Kỹ thuật ppt

Public Disclosure AuthorizedPublic Disclosure AuthorizedPublic Disclosure AuthorizedPublic Disclosure Authorized
66916
áng 11 năm 2011
Đánh giá
Đô th hóa
 Vit Nam
Báo cáo H tr K thut

iii

Li cám ơn
Báo cáo Đánh giá Đô th hóa  Vit Nam ca Ngân hàng  gii do ông Dean Cira ph trách
thc hin, vi s tham gia ca mt nhóm cán b ch cht bao gm Arish Dastur, Henry Jewell,
Austin Kilroy, Nancy Lozano, Phan  Phương Huyn và Hyoung Gun Wang. Nhóm nghiên
cu cũng nhn đưc h tr chin lưc ca Stephen Karam và Somik Lall.
Songsu Choi, Shomik Raj Mehndiratta và Taimur Samad đưc mi tham gia phn bin báo
cáo, và nhóm cũng nhn đưc nhiu ý kin nhn xét và góp ý ca James Anderson, Andre
Bald, Luis Blancas, Christian Bodewig, Alexander V. Danilenko, Moustafa Baher El-Hefnawy,
omas Farole, Demilour Reyes Ignacio, Steven Jaee, Markus Kostner, Valerie Kozel, Mai
 anh, Marilyn Tolosa Martinez, Daniel Mont, Nguyn  Dũng, Nguyn Nguyt Nga,
Phm  Mng Hoa, Phm Minh Đc, Martin Rama, Trn  Vân Anh, Paul Vallely, Victor
Vergara và Choong Yeol Ye. Báo cáo do Chris Rodrigo biên tp.
Nguyn  Hương Giang và Vũ Minh Hin đã xut sc h tr các công tác hu cn cho nhóm
tác gi.
Các cán b cp cao ca Ngân hàng  gii đã có nhng ch đo giá tr trong sut quá trình xây
dng báo cáo, và nhóm tác gi xin đc bit cám ơn s h tr ca Victoria Kwakwa, John Roome,
Jennifer Sara, Vijay Jagannathan và Victor Vergara thuc Khu vc Đông Á ái Bình Dương,
cũng như Zoubida Allaoua và Abha Joshi-Ghani thuc V Tài chính, Kinh t và Phát trin Đô
th ca Ngân hàng  gii.
Các tư vn cá nhân và công ty tư vn đã giúp chun b nhng báo cáo khái quát là nn tng cho
báo cáo chính gm có Alain Bertaud, Etude Economique Conseil, uang Minh Consulting,

Mekong Economics, và Urban Solutions.
Ngân hàng  gii đc bit trân trng cm ơn các đi tác phát trin sau đây đã chia s thông
tin vi nhóm tác gi: ADB, AFD, DFID, GIZ, JICA, KfW, UNDP và UN Habitat.
Đánh giá Đô th Vit Nam cũng nhn đưc nhiu thông tin quý giá t các cuc tho lun vi
Chính ph Vit Nam. Nhóm Ngân hàng  gii đc bit gi li cám ơn ti B K hoch và
Đu tư, B Tài chính, B Xây dng, B Tài nguyên và Môi trưng, B Giao thông, Vin Kin
trúc uy hoch Đô th và Nông thôn Vit Nam, Vin Khoa hc Xã hi Vit Nam, cũng như
chính quyn các tnh (và các s ban ngành, các trưng đi hc và vin nghiên cu) thành ph
H Chí Minh, Hà Ni và Đà Nng đã h tr và giúp nhóm hoàn thành báo cáo này.
iv
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Li cám ơn
Đánh giá Đô th Vit Nam đưc đng tài tr bi Liên minh Đô th Cities Alliance.
NGÂN HÀNG THẾ GIỚI
Min tr trách nhim
Các quan đim đưc trình bày trong n phm này là
ca các tác gi và không nht thit phn ánh quan đim
chính thc ca Liên minh Đô th Cities Alliance.
Min tr trách nhim
Cun sách này là sn phm ca các cán b Ngân hàng
 gii. Các kt qu tìm hiu, din gii và kt lun
đưc trình bày  đây không nht thit phn ánh các
quan đim chính thc ca Ban Giám đc Điu hành
Ngân hàng  gii hoc các quc gia mà h đi din.
v
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Mc lc
Tóm tt XV
Chương 1: S phát trin ca h thng đô th  Vit Nam 1
Chương 2: Kt ni danh mc đu tư đô th  Vit Nam 69

Chương 3: M rng đô th và phát trin không gian ti 113
các đô th Vit Nam
Chương 4: Tip cn các dch v cơ bn 189
Chương 5: Các vn đ chính sách và đ xut cho các 223
nghiên cu tip theo

Mc lc
vi
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Bng biu, Hp chú gii và Hình v
Bng biu, Hp chú gii và
Hình v
BNG BIU
Bng 1.1: Các chính sách ca chính ph nhm kim soát và dn dt s phát trin 4
đô th  Vit Nam
Bng 1.2: ay đi cơ cu kinh t  Vit Nam 7
Bng 1.3: T l dân s đô th và sc mnh kinh t, theo loi đô th (2009) 11
Bng 1.4: ay đi phân loi đô th trong giai đon 1999-2009 12
Bng 1.5: Phân b đô th, theo các nhóm và vùng min 2009 15
Bng 1.6: uy mô đô th bình quân năm 2009 và trong giai đon 1999-2009, 16
theo vùng min
Bng 1.7: uy mô đô th bình quân năm 2009 và tăng trưng đô th (1999-2009), 17
theo loi đô th
Bng 1.8: uy mô đô th bình quân năm 2009 và tăng trưng đô th (1999-2009), 17
theo vùng min và loi đô th
Bng 1.9: ng kê dân s đô th năm 2009 và thay đi theo vùng min (1999-2009) 22
Bng1.10: ng kê dân s đô th năm 2009 và thay đi theo loi đô th (1999-2009) 23
Bng 1.11: Cơ cu vic làm, theo vùng min và hot đng kinh t 26
Bng 1.12: Cơ cu vic làm, theo loi đô th 27
Bng 1.13: Cơ cu vic làm, theo năm nhóm khong cách t Hà Ni 28

Bng 1.14: Cơ cu vic làm, theo năm nhóm khong cách t TP H Chí Minh 29
Bng 1.15: Tăng cưng hin đi hóa công ngh trong sn xut công nghip  Vit Nam 35
(1999-2009)
Bng 1.16: Chuyên môn hóa sn xut công nghip theo vùng min 38
Bng 1.17: Chuyên môn hóa sn xut công nghip theo loi đô th 39
vii
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Bng biu, Hp chú gii và Hình v
Bng 1.18: Chuyên môn hóa sn xut công nghip theo khong cách t Hà Ni 40
Bng 1.19: Chuyên môn hóa sn xut công nghip theo khong cách t TP H Chí Minh 41
Bng 1.20: Đc đim vùng min ca hot đng sn xut công nghip (2009) 44
Bng 1.21: S lưng khu công nghip  các tnh 49
Bng 1.22: u nhp bình quân (GDP theo đu ngưi, triu đng) theo vùng min 50
Bng 1.23: u nhp bình quân (GDP theo đu ngưi, triu đng) theo loi đô th 52
Bng 1.24: Trình đ hc vn, theo vùng min và loi đô th 53
Bng 1.25: T l nghèo theo vùng min 53
Bng 1.26: T l nghèo theo loi đô th 54
Bng 1.27: Phân b nghèo (trên tng s ngưi nghèo toàn quc) theo vùng min 56
Bng 1.28: Phân b nghèo (trên tng s ngưi nghèo toàn quc) theo loi đô th 56
Bng 1.29: Điu kin nhà  và cung cp dch v cơ bn, theo vùng min 57
Bng 1.30: Điu kin nhà  và cung cp dch v cơ bn, theo loi đô th 58
Bng 2.1: T trng các loi hình vn ti, phân theo hàng hóa, 2008 (tn/ngày) 73
Bng 2.2: Khi lưng hàng chuyên ch (tn/ngày) theo khong cách chuyên ch, 2008 75
Bng 2.3: D báo t trng các loi hình vn ti, 2008-2030 78
Bng 2.4: Đu tư cơ s h tng giao thông, 1999-2007 79
Bng 2.5: Nâng cp h thng đưng b  Vit Nam, 1999-2007 80
Bng 2.6: Các đc đim c th trong các đim d liu kho sát ca 81
Ngân hàng  gii – EEC
Bng 2.7: Cơ cu mu ca kho sát vn ti đưng b 83
Bng 2.8: Tuyn vn ti, phân theo loi đô th và vùng min 84

Bng 2.9: Nhng tr ngi chính đi vi hot đng vn ti đưng b liên đô th, 87
phân theo loi đô th, vùng min và tuyn vn ti
Bng 2.10: Đc đim vn ti đưng b, theo loi đô th, vùng min và tuyn vn ti 88
Bng 2.11: Cơ cu giá và chi phí vn ti, theo loi đô th, vùng min và tuyn vn ti 92
Bng 2.12: Bng h s tương quan ca các ch s chính cho vn ti liên đô th 93
Bng 2.13: Đơn giá vn ti (theo tn-km) ca tng loi hình vn ti ti các nưc so sánh 95
Bng 2.14: Đc đim vn ti đưng b, theo loi đô th và khong cách vn chuyn 100
Bng 2.15: Cơ cu giá và chi phí vn ti, theo loi đô th và khong cách vn chuyn 101
Bng 2.16: Các yu t quyt đnh giá vn ti đưng b cho các tuyn vn ti liên đô th 103
Bng 2.17: Các chính sách vn ti ca Hàn uc vào các giai đon khác nhau 107
viii
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Bng biu, Hp chú gii và Hình v
ca quá trình đô th hóa
Bng 3.1: S phát trin din tích nhà  ti Vit Nam 125
Bng 3.2: T trng các loi hình vn ti ti Hà Ni (2008) 134
Bng 3.3: D báo GDP, s hu xe ô tô riêng, thành phn các phương tin giao 145
thông, năng lc ca h thng đưng b và tc đ xe ti Đà Nng
Bng 3.4: Các thông s s dng đt và đc đim giao thông ti TP H Chí Minh, 150
Seoul và Singapore
Bng 3.5: Các mô hình s dng đt thc t ti Hà Ni 152
Bng 3.6: Cơ cu thanh toán trên các th trưng nhà  Vit Nam 159
Bng 3.7: Bng xp hng th gii v cp phép xây dng và đăng ký bt đng sn 160
Bng 3.8: Nhng ci tin gn đây trong h thng cp chng nhn quyn s dng 165
đt  Vit Nam
Bng 3.9: T l ngưi dân s hu “s đ”giy chng nhn quyn s dng đtthc t 165
Bng 3.10: i gian cn thit đ phê duyt quyn s dng đt  5 thành ph 167
Bng 3.11: Các thay đi v tình hình s dng đt  168
Bng 3.12: Các thay đi v s dng đt  vùng ngoi ô 169
Bng 3.13: Các khu công nghip  6 tnh thành 173

Bng 3.14: uy hoch không gian manh mún 178
Bng 4.1: Ngun thu t thu và cp phát ngân sách năm 2010 201
Bng 4.2: Ngun thu t đt  các tnh thành ln 205
Bng 4.3: T l chi phí tin đin trên tng chi tiêu tin mt ca h gia đình 209
Bng 4.4: Mc đ đin khí hóa  Vit Nam so vi mt s nưc khác 210
HP CHÚ GII
Hp 1.1: Chin lưc phát trin kinh t xã hi giai đon 2011-2020 7
Hp 1.2: Các tiêu chí đ phân loi đô th 12
Hp 1.3: Các mô hình đô th hóa  Hàn uc 19
Hp 1.4: Phân cp phân quyn  Vit Nam 20
Hp 1.5: Tm quan trng ngày càng tăng ca thành ph H Chí Minh 32
trong vai trò ca ngõ kinh t ca Vit Nam
Hp 1.6: Kinh nghim ca Hàn uc trong vic phát trin không gian cho 33
các hot đng sn xut công nghip
ix
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Bng biu, Hp chú gii và Hình v
Hp 1.7: Chuyên môn hóa sn xut công nghip theo quy mô đô th (n Đ, 36
Trung uc, Bra-xin và Hoa Kỳ)
Hp 1.8: Chuyên môn hóa sn xut công nghip  n Đ, phân theo công ngh 47
sn xut và khong cách t 7 đô th ln nht
Hp 1.9: Các khu kinh t đc bit  Vit Nam 47
Hp 1.10: Kinh nghim ca Hàn uc t quá trình đô th hóa 62
Hp 2.1: Cơ s h tng giao thông, phân theo ngành 71
Hp 2.2: Cơ cu chi phí vn ti, phân theo loi hình vn ti và khong cách 76
vn chuyn (n Đ)
Hp 2.3: Chi phí vn ti đưng b liên đô th  n Đ, năm 2010 94
Hp 2.4: Ci cách các quy đnh v vn ti đưng b (các nưc OECD, 105
Mê-hi-cô và Hàn uc)
Hp 3.1: Ci to nâng cp vùng ph cn thành ph H Chí Minh 124

Hp 3.2: H thng Transmilenio (Xe Buýt nhanh)  Bogotá, Cô-lôm-bia 142
Hp 3.3: Cơ ch giá đt 2 cp  Vit Nam 153
Hp 3.4: Ngun d liu v giá th trưng ca bt đng sn  Vit Nam 156
Hp 3.5: ách thc cho các khu đô th mi 174
Hp 3.6: Kinh nghim v tp trung đt đai và quy hoch li đt đai 175
Hp 3.7: Các n lc và gii pháp phân vùng ca Phi-líp-pin 179
Hp 4.1: Vit Nam đã làm như th nào đ đt t l đin khí hóa cao 193
Hp 4.2: S liu t các công ty cp nưc công ích 195
Hp 4.3: Phân cp qun lý đu tư công 201
Hp 4.4: Các thách thc vi công tác qun lý trong ngành đin 207
Hp 4.5: Các bài hc t ci cách công ty cp nưc công ích  Cam-pu-chia 216
Hp 4.6: Tóm tt v giáo dc  Vit Nam 216
Hp 4.7: Các u Phát trin Đô th là mt ngun khác cung cp tài chính cho 220
các dch v cơ bn
HÌNH V
Hình 1.1: Đô th hóa và tăng trưng kinh t  Vit Nam 6
Hình 1.2: Khung phân tích: 5 chuyn đi (hoc chuyn bin) 8
Hình 1.3:  bc hành chính đô th và vùng min  Vit Nam 10
x
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Bng biu, Hp chú gii và Hình v
Hình 1.4: Phân b đô th theo cp và quy mô 15
Hình 1.5: Đc đim không gian ca các thay đi dân s đô th trong giai 18
đon 1999-2009
Hình 1.6: M rng ranh gii đô th trong giai đon 1999-2009 24
Hình 1.7: Mt đ dân s năm 2009 và nhng thay đi v đt đai đô th (1999-2009) 25
Hình 1.8: Ch s v trí, phân theo ngành 30
Hình 1.9: Ch s v trí, phân theo các tiu ngành sn xut công nghip 42
Hình 1.10: Chuyên môn hóa sn xut công nghip (ch s v trí) theo khong cách 45
t Hà Ni và thành ph H Chí Minh

Hình 1.11: Đc đim thu nhp bình quân năm 2009 51
Hình 1.12: Nhng thay đi v t l nghèo trong giai đon 1999-2009 55
Hình 1.13: Đc đim cung cp dch v công năm 2009 59
Hình 2.1: T trng các loi hình vn ti  nhng nưc khác (%, tn) 74
Hình 2.2: Phân b các tuyn vn ti liên tnh, d kin cho năm 2008 77
Hình 2.3: V trí các đô th là đim xut phát trong kho sát vn ti đưng b 82
Hình 2.4: Mng lưi vn ti liên đô th - nhìn t mt bi cnh rng hơn 85
Hình 2.5: Các tr ngi chính vi hot đng vn ti liên đô th 86
Hình 2.6: Giá cưc vn ti và tng s km đi đưc hàng năm, phân theo loi đô th, 90
vùng min và tuyn vn ti
Hình 2.7: Đơn v chi phí vn ti đưng b trên tn-km – so sánh vi quc t 95
Hình 2.8: Các yu t làm dng xe trong thi gian vn chuyn, phân theo loi 96
đô th, vùng min và tuyn vn ti
Hình 2.9: Giá cưc vn ti và tng s km đi đưc hàng năm, phân theo loi đô th 99
và khong cách vn chuyn
Hình 2.10: Đơn v chi phí vn ti đưng b theo tn-km, phân theo s km đi đưc, 102
khong cách vn chuyn mt chiu, và kích c xe
Hình 3.1: Phân b thu nhp h gia đình  Hà Ni và thành ph H Chí Minh 115
Hình 3.2: Phân loi nhà  và thu nhp ca h gia đình  thành ph H Chí Minh 116
Hình 3.3: uá trình phân lô  Đà Nng 117
Hình 3.4: uá trình đô th hóa dc đưng Hoàng Văn ái trong giai đon 2002-2010 118
xi
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Bng biu, Hp chú gii và Hình v
Hình 3.5: Tính toán phân b giá nhà  theo m2  Đà Nng 119
Hình 3.6: Ví d v kiu nhà ng  Hà Ni 120
Hình 3.7: Mt đ dân cư tương ng ti các khu vc xây dng  Hà Ni 121
Hình 3.8: S đơn v nhà  đưc xây mi hàng năm  Hà Ni 122
Hình 3.9: S lưng phương tin đi li có đăng ký  Vit Nam giai đon 1997-2009 128
Hình 3.10: Tăng thu nhp dn đn tăng s lưng phương tin đi li 128

Hình 3.11: S lưng và mc đ nghiêm trng ca tai nn giao thông  Vit Nam, 129
giai đon 1992-2009
Hình 3.12: Din tích đưng cn s dng cho 50 ngưi (lái xe ô tô, xe máy, xe buýt) 130
Hình 3.13: Bn đ mt đ xây dng ca Hà Ni, 2009 131
Hình 3.14: Đ th mt đ dân s ca Hà Ni và mt s thành ph khác 132
Hình 3.15: So sánh mt đ đưng sá ca Hà Ni, Bangkok, New York và Seoul 133
Hình 3.16: Din tích đưng ph tính trên đu ngưi theo mc mt đ dân s  134
mt s vùng trên th gii
Hình 3.17: Mi liên h gia mt đ và din tích đưng ph  vùng ph cn mt s 135
thành ph
Hình 3.18: Khu vc 25 bn xe thuc h thng trung chuyn hành khách khi lưng 136
ln quy hoch cho Hà Ni
Hình 3.19: So sánh các h thng trung chuyn hành khách khi lưng ln 137
theo mô hình xuyên tâm ( Singapore) và mô hình lưi mt cáo ( Seoul)
Hình 3.20: Các mô hình s dng đt thc t  Đà Nng 139
Hình 3.21: Mt đ dân s thc t  các khu vc dân sinh ca Đà Nng 140
Hình 3.22: Đ th mt đ dân s  Đà Nng 141
Hình 3.23: Ưc tính phân b giá nhà  Đà Nng 141
Hình 3.24: uy hoch các tuyn BRT  Đà Nng 144
Hình 3.25: Mt đ dân s  thành ph H Chí Minh 146
Hình 3.26: Đc đim mt đ xây dng  thành ph H Chí Minh 147
Hình 3.27: uy hoch H thng trung chuyn hành khách  thành ph H Chí Minh 148
Hình 3.28: H thng trung chuyn hành khách  thành ph H Chí Minh, 149
so sánh vi Seoul và Singapore
xii
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Bng biu, Hp chú gii và Hình v
Hình 3.29: Các mô hình s dng đt thc t  Hà Ni 152
Hình 3.30: Giá tin thuê căn h hàng tháng  Vit Nam (2008-09) 155
Hình 3.31: Giá tin thuê nhà  hàng tháng theo qung cáo  Hà Ni (tháng 2/2011) 157

Hình 3.32: Giá tin thuê nhà  hàng tháng theo qung cáo  thành ph H Chí Minh 157
(tháng 2/2011)
Hình 3.33: Giá đt chưa xây dng  Hà Ni (2011) 158
Hình 3.34: Giá đt chưa xây dng  thành ph H Chí Minh (2011) 158
Hình 3.35: Vit Nam s tt hng nu s dng các ch s thc t ch không phi các 162
ch s giy t
Hình 3.36: Tip cn đt đai và đm bo nhà  cho ngưi dân  các tnh 163
Hình 3.37: Tip cn đt đai – mt vn đ gây tr ngi cho hot đng kinh doanh 164
Hình 3.38: Tip cn đt đai so vi các thông l không chính thc và trình đ ca lc 170
lưng lao đng
Hình 3.39: uy hoch xây dng tng th th đô Hà Ni đn năm 2030 172
Hình 4.1: Gim khong cách trong điu kin tip cn các dch v cơ bn – 191
Trưng hp ca Hàn uc
Hình 4.2: Tip cn dch v cp đin  Vit Nam trong 15 năm qua 192
Hình 4.3: Mc đ tip cn dch v cp đin  nông thôn và đô th và các vùng min 193
Hình 4.4: Đô th hóa và din bao ph ca dch v cp nưc 195
Hình 4.5: Hi t v điu kin sng  Cô-lôm-bia và Vit Nam 196
Hình 4.6: Tính đáng tin cy ca dch v cp nưc, theo quy mô đô th 197
Hình 4.7: Tip cn nưc và v sinh  các vùng đô th và nông thôn (1999 và 2009) 198
Hình 4.8: Tip cn v sinh, theo loi đô th 199
Hình 4.9: Bn cp chính quyn  Vit Nam 200
Hình 4.10: Giá nưc so vi chi phí vn hành bo dưng và chi phí đi vay, theo loi đô th 211
Hình 4.11: Kh năng chi tr giá nưc bình quân 213
Hình 4.12: Nưc tht thoát, theo loi đô th 214
Hình 4.13: S nhân viên ph trách/đim đu ni ca các công ty cp nưc công ích, 215
theo loi đô th
Hình 4.14: S v v đưng ng nưc/năm, theo loi đô th 215
xiii
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
T vit tt

T vit tt
ADB Ngân hàng Phát trin châu Á
AFD Cơ quan Phát trin Pháp
CBD Trung tâm kinh doanh thương mi
DFID Cơ quan Phát trin uc t (Vương quc Anh)
DSI Vin Chin lưc Phát trin
EZ Khu kinh t
FAR Mt đ sàn xây dng
GDP Tng sn phm quc ni
GIS H thng thông tin đa lý
GIZ T chc Hp tác quc t Đc
TCTK Tng cc ng kê
HCMC ành ph H Chí Minh
HCCMP uy hoch tng th xây dng th đô Hà Ni
HTZ Khu công ngh cao
IBNET Mng lưi chun quc t cho các công trình nưc và v sinh
IC Cm công nghip
IZ Khu công nghip và ch xut
JICA Cơ quan hp tác quc t Nht Bn
KfW Ngân hàng Tái thit Đc
LQ ương s đa đim
GĐKQSDĐ Giy chng nhn đăng ký s dng đt
BXD B Xây dng
xiv
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
T vit tt
BTNMT B Tài nguyên và Môi trưng
BGTVT B Giao thông
BKHĐT B K hoch và Đu tư (B KH&ĐT)
MRD Đng bng sông Cu Long

NH-1 uc l s 1
O-D Đim xut phát và Đim đn
O&M Vn hành và Bo dưng
TSDS Chin lưc Phát trin Ngành Giao thông
UNDP Chương trình Phát trin Liên Hp uc
UFW Nưc tht thoát
VDR Báo cáo Phát trin Vit Nam
VITRANSS-2 Nghiên cu toàn din v phát trin bn vng h thng giao
thông vn ti  Vit Nam
VND Đng (tin Vit Nam)



xv
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
Tóm tt
Vit Nam s ch có mt cơ hi duy nht đ đô th hóa đúng đn. Nu tht bi trong đô th hóa,
chúng ta cũng s tht bi trong công nghip hóa và hin đi hóa. – Phó  tưng Nguyn
Sinh Hùng, phát biu ti Hi ngh Đô th Toàn quc, ngày 6-7/11/2009.
Gii thiu
Vit Nam đang bưc vào giai đon quan trng ca quá trình đô th hóa tương ng vi quá trình
phát trin kinh t hin ti, chính ph Vit Nam đã đc bit chú trng vào vic phát trin h
thng đô th. Cam kt này đã đưc nêu rõ trong phát biu nêu trên ca Phó  tưng Nguyn
Sinh Hùng. Cũng theo mc tiêu đó, Đánh giá Đô th hóa đưc thc hin đ tìm hiu các khía
cnh và phương din chính ca quá trình đô th hóa ti Vit Nam, đng thi xác đnh các xu
hưng, cơ hi, thách thc và ưu tiên chính sách ưu tiên mà chính ph cn gii quyt đ thc
hin mc tiêu nói trên.
Đánh giá Đô th hóa đưc thc hin sau nhiu ln tham vn vi các bên liên quan, gm các
quan chc chính ph trung ương và chính quyn đa phương, các nhóm tư nhân, t chc quc

t và song phương hot đng trong lĩnh vc h tr phát trin đô th ti Vit Nam. Đánh giá
này da trên mt danh mc đu tư phong phú ca Ngân hàng  gii gm các hot đng cho
vay đu tư và cho vay chính sách cho chính ph Vit Nam. Báo cáo Đánh giá đô th hóa  Vit
Nam đưc xây dng trên cơ s các nghiên cu chuyên sâu đưc đc bit đ xut trong quá trình
nghiên cu báo cáo này. Ngân hàng  gii hin đang tin hành Đánh giá Đô th hóa cho mt
s nưc, và Vit Nam là mt trong nhng nưc đu tiên đưc chn đ thc hin đánh giá phân
tích toàn din này.
Chương 1 ca báo cáo này s phân tích quá trình phát trin ca h thng đô th ti Vit Nam
theo 5 chuyn đi: hành chính; dân s; kinh t; không gian; và đi sng. Đương nhiên, nhng
bin chuyn theo 5 phương din này có liên quan vi nhau, và là đim xut phát tt cho mt
phân tích tng quát. Sau đó, Đánh giá tp trung vào vic tìm hiu chi tit hơn mt s lĩnh vc
ưu tiên ch cht cho Vit Nam, da trên nhng phân tích và tham vn mà trưc đó nhóm tác
gi đã tin hành đ chun b cho báo cáo này. Các lĩnh vc đó tương ng vi nhng chương
sau đây: kt ni danh mc đu tư đô th  Vit Nam (Chương 2); m rng đô th và phát
xvi
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
trin không gian  các đô th Vit Nam (Chương 3); và các dch v đô th cơ bn (Chương 4).
Nhng phân tích này đưc gi là các chn đoán cơ s. Hy vng rng nghiên cu này s cung cp
mt cái nhìn đy đ hơn v các yu t căn bn trong quá trình đô th hóa ca Vit Nam, làm rõ
nhng thách thc mà Vit Nam đang đi mt và xác đnh nhng lĩnh vc cn phân tích thêm
đ giúp các nhà hoch đnh chính sách gii quyt các thách thc này. Mt s lĩnh vc cn quan
tâm và nghiên cu thêm đưc trình bày  chương cui cùng ca báo cáo (Chương 5).
Các thông đip chính ca Báo cáo Đánh giá Đô th hóa  Vit Nam
S phát trin ca h thng đô th Vit Nam
Chương 1 tìm hiu v s phát trin ca h thng đô th Vit Nam. Phân tích này đưc thc
hin bng cách xem xét 5 chuyn đi din ra trong toàn b h thng đô th. Năm chuyn đi,
hay chuyn bin, bao gm nhng thay đi v hành chính, không gian, kinh t, dân s và phúc
li, xy ra trong toàn b h thng đô th ca Vit Nam. S chuyn đi đu tiên – chuyn đi
v h thng hành chính – liên quan đn nhng chính sách hay các thông l qun lý và th ch

tp trung vào đô th hóa (và các vn đ như phân cp), có nh hưng trng yu đn nhng
chuyn đi còn li. Mt trong nhng yu t ca s chuyn đi v h thng hành chính, đó là h
thng phân loi đô th, mt trong nhng trng tâm chính đưc phân tích trong chương này. S
chuyn đi không gian nghĩa là đô th hóa đưc xem xét t khía cnh không gian, và tp trung
vào nhng thay đi trong s dng đt khi đô th hóa din ra. S chuyn đi kinh t đ cp đn
tính cht và s bin đi trong các hot đng kinh t có vai trò dn dt quá trình đô th hóa, do
đó, đây cũng thưng là yu t thúc đy các chuyn đi khác. S chuyn đi v đc đim dân s
đ cp đn nhng thay đi kinh t xã hi do nhng bin đi v kinh t và t chc không gian
gây ra (và ngưc li) trong quá trình đô th hóa  Vit Nam. S chuyn đi v phúc li – có
tương quan mt thit đn nhng thay đi v kinh t, không gian, hành chính và dân s – đ cp
đn vic điu kin sng ca ngưi dân Vit Nam có đưc ci thin nh đô th hóa hay không,
nht là đi vi nhng ngưi có hoàn cnh khó khăn.
Tìm hiu rõ nhng chuyn đi này là điu quan trng đ phát trin các chính sách đúng đn
cho phép Vit Nam ti đa hóa các li ích t quá trình chuyn đi đô th đang din ra.
K t khi Đi Mi vào năm 1986, dân s đô th  Vit Nam bt đu tăng nhanh. Đánh giá
này cho thy, Vit Nam đang  nhng bưc đu tiên ca đô th hóa, và s sm chuyn sang giai
đon trung gian vi tc đ đô th hóa như hin nay (hin ti dân s đô th chim 34% dân s
toàn quc, vi tc đ tăng trưng 3,4% mi năm) và vi s chuyn đi kinh t ngày càng tăng,
hưng ti sn xut công nghip to ra nhiu vic làm và sn phm kinh t hơn. Các đô th ln
nht nưc, Hà Ni và TP H Chí Minh, cùng các vùng xung quanh và mt s đô th quy mô
trung bình đã đt tc đ tăng trưng dân s nhanh nht nưc trong 10 năm va qua. Trái li,
các đô th nh đt tc đ tăng trưng dân s chm nht, thm chí gim dân s, tr mt vài
trưng hp ngoi l.
xvii
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
Vit Nam đã phát trin hai h thng đô th đc lp, có vai trò chi phi trong c nưc, và bao
gm mt đô th lõi cùng vi các vùng ngoi vi: đó là h thng đô th TP H Chí Minh và
h thng đô th Hà Ni. Tc đ tăng trưng kinh t nhanh chóng ca Vit Nam do hai h
thng đô th này dn dt nh tc đ tăng trưng cao và s tp trung hot đng công nghip

trong vùng ni đô cũng như các vùng lân cn. Vic nn kinh t tăng trưng dưi s dn dt
ca mt hoc mt vài cc kinh t là điu hoàn toàn thng nht vi kinh nghim ca các nưc
phát trin nhanh khác trong nhng giai đon đu tiên hoc trung gian ca quá trình đô th
hóa. Mc dù s tăng trưng tp trung  hai h thng đô th nòng ct là Hà Ni và TP H
Chí Minh, nhưng hai vùng đô th này li đi theo nhng con đưng tăng trưng kinh t khác
nhau, do các điu kin đa lý kinh t khác nhau.
TP H Chí Minh và vùng Đông Nam B chim ti gn mt na (45%) tng sn lưng công
nghip ca c nưc. Tuy nhiên công nghip nng và các ngành công nghip tăng trưng nhanh
(công ngh cao) li tp trung  Hà Ni và vùng ĐB sông Hng, nhiu hơn so vi  TP HCM
và Đông Nam B (55%, so vi 39%). Công nghip hóa đang tin trin nhanh  Hà Ni và ĐB
sông Hng, do v trí gn vi các cơ s công nghip ln ca min Nam Trung uc. Trái li, TP
HCM và Đông Nam B đã th hin mt s du hiu cho thy s bão hòa ca các sn phm có
giá tr gia tăng thp. Mc dù vy, năng lc x lý công-ten-nơ đang tăng nhanh ti cng nưc sâu
gn TP HCM và đn năm 2015, s to ra công sut lp đt ln hơn tng lưng hàng hóa hin
nay đang đưc trung chuyn qua Singapore. Ln đu tiên trong lch s đt nưc, cng nưc
sâu này đã kt ni Vit Nam vi Tây Âu và Bc M thông qua các dch v hàng hi trc tip.
Nhng bin đi v đc đim kinh t và chin lưc này có ý nghĩa rt quan trng vi các nhà
hoch đnh chính sách.
Mc dù phát trin kinh t tp trung  hai vùng đô th lõi là TP HCM và Hà Ni và điu này
hoàn toàn có th d đoán đưc, nhưng nhng ci thin v phúc li xy ra  din rng hơn.
Nhìn chung, dưng như có s hi t mnh m v phúc li  tt c các tnh; xu hưng n
đnh trong ci thin phúc li ch yu xut phát t cam kt mnh m và lâu dài ca chính ph
đi vi mc tiêu phát trin xã hi toàn din. T phương din kinh t, điu này càng đưc
cng c bi s tăng trưng mnh ca các đô th lõi và to ra s lan ta tích cc ti các vùng
min núi. Nhưng nhng ci thin này cn đưc din gii mt cách thn trng. Vn còn nhng
chênh lch trong kh năng tip cn dch v và cht lưng dch v; hơn na, tình trng nghèo
dai dng vn tn ti  mt s vùng. Vit Nam, cũng ging như nhiu nưc khác, đang chuyn
dn t nhng bưc đô th hóa đu tiên sang giai đon gia ca đô th hóa và chuyn t mc thu
nhp thp lên thu nhp trung bình: do đó, không nhng phi xem xét vn đ kh năng tip cn
dch v mà còn phi gii quyt vn đ cht lưng và tính đáng tin cy ca các dch v cơ bn.

Kt ni danh mc đu tư đô th  Vit Nam
Chương 2 nghiên cu kh năng kt ni ca danh mc đu tư đô th. Bt ngun t khái nim
rng hơn v s tích t kinh t và lý thuyt đa lý kinh t, chương này trưc ht tp trung vào các
cơ s h tng có tính kt ni vì có liên quan đn hot đng vn ti  h thng đô th Vit Nam.
xviii
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
Chương này bt đu bng cách xem xét t trng ca các loi hình vn ti trong c nưc. ua
đây, có th thy rng hai loi hình vn ti có vai trò chi phi  Vit Nam là vn ti đưng
sông (48%) và đưng b (45%). Phn ln hàng hóa công nghip (88%) đưc chuyên ch bng
đưng b, trái li phn ln nguyên vt liu thô, như vt liu xây dng (73%) và than (79%)
đưc chuyên ch bng đưng sông.
Vn ti đưng st có vai trò tương đi m nht (chim t trng 1,9%) và vn ti đưng bin ch
đóng vai trò chính vi các khong cách chuyên ch dài (hơn 1000 km, đc bit là t 1400km
đn 1600km) và t trng trong tt c các loi hình vn ti ch đt 4,4%. S chi phi ca các
chuyn vn ti khong cách ngn, dưi 20 km, khá rõ nét: 87% s chuyn vn ti đưc thc
hin trong phm vi 200 km, trong đó 98% s chuyn vn ti đưng sông đưc thc hin trong
phm vi 200km và 73% s chuyn vn ti đưng b đưc thc hin trong phm vi 100km. Điu
này có th gii thích bng mt thc t là 60% s chuyn vn ti  các trung tâm kinh t là vn
ti ni vùng.
Vn ti liên đô th khng đnh li vai trò chi phi ca hai h thng đô th TP H Chí Minh
và Hà Ni. Tuy nhiên, hai vùng này đang hn ch ưu th cnh tranh ca chính mình do
nhng tr ngi trong ngành hu cn và chi phí vn ti quá cao. Nâng cp hin trng đưng
giao thông và cơ s h tng là nhng ưu tiên vi TP H Chí Minh, Hà Ni và các vùng kinh t
xung quanh. Rõ ràng là các vùng đô th này cũng cn đu tư cho cơ s h tng hu cn có kh
năng kt ni không gian đ duy trì các đng lc tăng trưng kinh t. Nhưng nu ch ci to cơ
s h tng thì chưa đ. Như đã trình bày chi tit trong Chương 2, các ci cách đ gim bt các
khon chi không chính thc và tham nhũng trong ngành là điu cn thit đ gim chi phí, nht
là  vùng Đông Nam B, và đng thi phi tip tc ci cách ngành vn ti đưng b đ nâng
cao hiu qu. Chi phí vn ti  hai vùng đô th TP H Chí Minh và Hà Ni có th gim tương

ng 57% và 67% nu đơn giá chi phí vn ti  đây gim xung bng mc ca các đô th loi 1.
M rng đô th và phát trin không gian  các đô th Vit Nam
Chương 3 nghiên cu các quá trình m rng đô th và phát trin không gian  các đô th Vit
Nam. Chương này bt đu bng vic nghiên cu lĩnh vc nhà , sau đó là hình thái đô th và
kh năng di chuyn  các thành ph Hà Ni, H Chí Minh và Đà Nng. Mc dù Vit Nam đã
đt kt qu tt v mt s vn đ, nhưng vn còn mt vài yu t quan trng cn gii quyt nhm
đm bo rng các thành tu đó có th đưc duy trì lâu dài khi các đô th chuyn sang giai đon
phát trin tip theo, vi mc đ đô th hóa cao hơn và nhng thách thc mi. Sau đó, chương
3 tìm hiu v các th trưng nhà đt và quy trình quy hoch đô th. Các th trưng đt đai và
quy hoch đô th là nhng yu t thit yu đ giúp các nn kinh t đô th hot đng mt cách
hiu qu và công bng, và chương 3 s đưa ra mt s gi ý sơ b đ cng c nhng cách tip cn
đang ph bin  Vit Nam.
xix
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
Nhìn chung, các đô th Vit Nam đã đm bo đưc ngun cung nhà  đa dng đ đáp ng
các nhu cu ca nhiu phân khúc th trưng. Có v như phn ln nhu cu nhà  ti Vit Nam,
đc bit là vi các nhóm thu nhp thp, đã và s đưc đáp ng theo mô hình sau đây:
1) Các nhà thu nh xây nhà theo kiu truyn thng ti các th xã, th trn và thành ph nơi
còn đt, hoc  ngay vùng ngoi vi th xã và thành ph;
2) Chính ph h tr phát trin khu dân cư bng cách m rng mng lưi đưng sá đ kt ni
các làng xã, thôn bn gn thành ph;
3) Các cá nhân t nâng cp và bo dưng nhà  (k c tăng mt đ sàn xây dng bng cách
tăng chiu cao nhà), còn chính ph nâng cp cơ s h tng và dch v.

Là mt nưc có thu nhp thp hơn nhiu nưc khác và đang đô th hóa vi tc đ nhanh,
nhưng Vit Nam có rt ít các khu nhà  chut. Chương 3 đã trình bày mt s nguyên nhân
dn đn điu này. Đây là mt kt qu đc bit đáng kinh ngc khi so sánh vi các thành ph 
nhng nưc có thu nhp cao hơn Vit Nam, như n Đ, Phi-líp-pin, In-đô-nê-xia hay Bra-xin,
và nhiu nưc khác.

Các đô th Vit Nam vn đm bo đưc kh năng di chuyn khá tt cho dân cư, ch yu nh
các đc đim sau:
1) Vic ph cp s dng xe máy làm phương tin giao thông chính ;
2) Các vùng lân cn đô th có đc đim tiêu biu là mô hình s dng đt hn hp (dn đn vic
nhiu ngưi sng  gn nơi làm vic và hàng ngày ch cn đi mt khong cách ngn t nhà đn
nơi làm vic và ngưc li).
3) S hin din ph bin ca các h bán hàng ti nhà (sng  tng trên và bán hàng  tng dưi,
hoc sng  mt sau nhà và bán hàng  mt tin).
Bc tranh trên đang thay đi nhanh chóng do mc đ s dng xe ô tô ti các đô th đang gia
tăng. Cơ s h tng hu cn ti các đô th ln nht như Hà Ni và TP HCM không đ năng
lc đ duy trì vic s dng xe ô tô làm phương tin giao thông chính; trên thc t, vic tăng
mc đ s dng xe ô tô s dn đn tình trng tc nghn giao thông nghiêm trng. Hin nay,
t l ngưi dân s hu xe ô tô riêng ngày càng tăng, do đó đ đm bo ích li ca các h thng
giao thông đưc quy hoch cho 10-15 năm ti, Vit Nam cn phi kìm hãm tc đ chuyn t
s dng xe máy sang xe ô tô.
Mc dù hu ht các đô th chính đu đã quy hoch các h thng giao thông công cng,
nhưng thói quen s dng xe máy làm phương tin giao thông cá nhân gn như đã tr thành
xx
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
ph bin  tt c mi ngưi, và s gây bt li cho các k hoch phát trin h thng giao
thông công cng đô th. Đây là lý do ti sao các phương án giao thông công cng cn đưc
thit k thành mt cu phn ca mt h thng mà khi kt hp vi xe máy, s tr thành đi
th cnh tranh vi xe ô tô, v phương din chi phí cũng như tin nghi. Ngoài ra, các h thng
trung chuyn hành khách  đô th cũng phi chú ý đn các mô hình s dng đt đang thay đi
và bin chuyn theo th trưng ti các đô th. Din mo ca các đô th ln như Hà Ni và TP
HCM đang thay đi theo hưng càng ngày càng có nhiu trung tâm phát trin, điu này có th
dn đn yêu cu thit k các gii pháp giao thông công cng thành mt mng lưi trung chuyn
hành khách khi lưng ln ging như mt lưi mt cáo, trong đó tng chiu dài ln hơn các
tuyn xuyên tâm, và/hoc phi bao gm c đu tư cho các tuyn đưng nhánh.

Các th trưng đt đai  Vit Nam phn ánh mt s vn đ sâu hơn qun lý đt đai và qun
tr. Ví d như, s khác bit ln gia “giá đt do nhà nưc quy đnh” vi “giá th trưng” (thưng
cao gp 10 ln so vi giá quy đnh) – đây là nguyên nhân gây ra nhng bóp méo và tr ngi ln
trên th trưng đt đai. H thng hai mc giá này có th đem đn nhng giá tr và li ích ln
cho các doanh nghip xây dng phát trin bt đng sn (thưng là các doanh nghip nhà nưc),
nhà đu tư và đu cơ. Ngoài ra, các quyt đnh phân b đt, các giao dch liên doanh, thu phí,
nhưng quyn và cp phép cho các doanh nghip xây dng phát trin bt đng sn và các nhà
đu tư thưng da trên giá tr đt đã b gim giá mt cách gi to; điu này có nghĩa là, chính
ph đang gây thit hi cho li ích ca ngưi dân bng cách h thp giá tr ca mt trong nhng
tài sn quý giá nht thuc s hu ca ngưi dân. Hơn na, vì din tích đt có tranh chp và
không th chuyn nhưng ngày càng tăng, nên gây ra mt tr ngi mi cho ngun cung đt, và
tip tc làm cho giá nhà đt trên th trưng tăng cao – nghĩa là tip tc bóp méo th trưng. Giá
đt b h thp mt cách gi to cũng khuyn khích vic bán đt, góp phn thúc đy s m rng
tràn lan không kim soát ca đô th, làm tăng s thiu hiu qu ca cơ s h tng và các chi phí
đu tư cơ bn có liên quan.
Mt đánh giá sơ b v giá bt đng sn  Hà Ni và TP HCM cho thy, giá nhà đt  hai
thành ph này cao hơn so vi các thành ph tương đương  châu Á. Ti Hà Ni và TP
HCM,  vùng ven đô, đt trng chưa xây dng có giá khong 500 USD/m2 hoc hơn, nhưng
càng vào gn trung tâm thành ph, giá đt trng chưa xây dng  Hà Ni càng tăng, và cao hơn
 TP HCM: có th lên ti 7000 hoc 8000 USD/m2 ti Hà Ni, trong khi  TP HCM ch
khong 4000 USD/m2. Mt điu đáng chú ý là đt trng chưa xây dng có giá cao gp khong
1000 ln giá thuê nhà hàng tháng ti chính đa đim đó. Nói cách khác, chi phí b ra đ mua
đt chưa xây dng tương đương vi chi phí thuê nhà trong khong 80 năm. S chênh lch này
ln mt cách bt thưng, và cho thy giá đt chưa xây dng phn ánh mnh m kỳ vng cho
rng giá tr cho thuê hoc bán li ca đt s tăng trong tương lai, đ bù li chi phí đu tư ban
đu – và có l mt nguyên nhân khác ca tình trng này là s thiu vng các gii pháp khác đ
tích tr ca ci. Đng thi, bao cp ca nhà nưc cho phân khúc th trưng cho thuê có l cũng
làm gim giá thuê bình quân. Nhng con s này cho thy, có l ch khong 5% dân s Hà Ni
có đ tin đ mua bt đng sn vi mc giá đã b thi phng.
xxi

ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
Các quy đnh cho th trưng đt đai và bt đng sn có v như đang đưc ci thin nhưng
vn cn tip tc ci tin hơn na. S liu Kho sát Doanh nghip t hai cuc kho sát ln vi
các doanh nghip Vit Nam trong năm 2005 và 2009 cho thy, các doanh nghip đánh giá tt
hơn nhiu v kh năng tip cn ca h vi qu đt. Vn đ tip cn qu đt  đng bng sông
Hng vn khó khăn hơn so vi các vùng khác, nhưng nhìn chung, điu kin tip cn đt đai
đã có nhiu tin trin  tt c các vùng min. Đây là mt “tr ngi nghiêm trng” đi vi hot
đng kinh doanh ca nhiu doanh nghip trong năm 2005; năm 2009, s doanh nghip đánh
giá đây là “tr ngi nghiêm trng” đã gim, tuy nhiên mt b phn ln doanh nghip vn cho
rng đây là mt “tr ngi ln”. Mc dù vy, có th chc chn rng tình hình đang có xu hưng
chuyn bin tt.
H thng quy hoch đô th  Vit Nam có hai lĩnh vc cơ bn cn tăng cưng.  nht,
cách tip cn quy hoch tng th hin nay ca Vit Nam không da trên kim chng thc t
– và có th cn ci tin nhiu đ th hin chính xác hơn nhng khía cnh và v trí có nhu cu,
cũng như phn ánh rõ hơn các lc th trưng.  hai, ging như nhiu nưc khác, h thng
quy hoch có tính manh mún và ch da trên tng vùng mà không lng ghép và phi hp đy
đ gia các vùng chc năng hoc không gian. Đây là hai vn đ quan trng cn gii quyt – nht
là vì tính hiu qu ca hình thái đô th và các li ích t s tích t kinh t dài hn s ph thuc
đáng k vào mc đ gii quyt các đim thiu hiu qu trong h thng quy hoch đô th.
Có nhng du hiu cho thy các tnh hin đang hưng ti cách tip cn ri ro và tn kém
hơn vi tên gi “đô th mi”, và hưng ti các d án bt đng sn cao cp và mang tính quy
ưc, thay vì da trên mt chin lưc đô th tng hp vi các nhân t chính là nhu cu th
trưng và các chi phí và li ích lâu dài. Bán đt thưng là mt trong nhng ngun thu ln
nht ca các tnh và vic m rng ranh gii hành chính và đt đai đô th có th giúp mt thành
ph đưc nâng loi đô th trong h thng phân loi ca nhà nưc – do đó, các tnh hoàn toàn
có đng cơ đ bán đt và m rng đô th ra bên ngoài (k c khi không có nhu cu rõ ràng). Đây
có th là mt nguyên nhân quan trng đ gii thích hin tưng các đô th Vit Nam đưc m
rng ra bên ngoài vi tc đ nhanh như vy.
Các dch v đô th cơ bn

Chương 4 cung cp mt cái nhìn khái quát v tình hình tip cn các dch v cơ bn  Vit Nam,
và xem xét các vn đ cht lưng dch v. Đng thi, chương này cũng tìm hiu các khía cnh
cung cp dch v cơ bn  Vit Nam.
Vit Nam đã đt t l 96% dân s có đin, mt thành tu rt đáng n đi vi mt nưc đang
phát trin; tuy nhiên, điu kin tip cn vi các dch v cơ bn khác như nưc và v sinh vn
 mc thp. Mc dù đã n lc trong sut 10 năm qua đ tăng cưng điu kin tip cn dch
v cp nưc ti các vùng đô th nhưng Vit Nam vn chưa đt mc tiêu ph cp dch v này.
S liu ca 65 công ty cp nưc công ích cho thy, trong năm 2002, ch có 12% s h gia đình
trong vùng phc v ca các công ty có kh năng đu ni vi h thng cp nưc. Đn năm 2007,
xxii
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
t l này đã tăng lên trên 70%. Tuy nhiên, vn còn nhiu vic phi làm nu mun m rng dch
v cp nưc đ bao ph toàn quc. Điu kin tip cn dch v v sinh có nhng ci thin ln
trong nhng năm qua. T mc xp x 17% vào năm 1999, đn năm 2009, hơn 67% h gia đình
thành th đã có nhà v sinh.  nông thôn, tuy đã có s ci thin đáng k t mt t l rt thp là
13% nhưng hin ti, mi ch có 48% h gia đình nông thôn có nhà v sinh; đây là khong cách
chênh lch rt ln so vi các vùng đô th. Khi Vit Nam đã tin lên các mc thu nhp cao hơn
và ph cp tip cn vi các dch v khác như đã thc hin vi dch v cp đin, mc tiêu tip
theo là tp trung vào nâng cao cht lưng dch v.
Vit Nam có t l đăng ký hc tiu hc cao (gn 90%),  c thành th cũng như nông thôn.
Kt qu này có th nh chính sách ph cp giáo dc tiu hc ca chính ph. T l đăng ký
hc trung hc cơ s đt gn 80%, nhưng gim xung ch còn khong 56% vi bc trung hc
ph thông, đó cũng là lúc s phân kỳ v trình đ hc vn gia nông thôn và thành th xut hin
rõ nét hơn. Tuy nhiên, cn ghi nh rng, các s liu bình quân toàn quc đã che đi s khác bit
gia ngưi nghèo và ngưi giàu, s khác bit liên quan đn các nhóm dân tc thiu s, và gia
các vùng min. Nói chung, tnh nào càng có tính thành th hơn (t l dân thành th trên tng
dân s cao hơn) thì trình đ hc vn càng cao. T l hc sinh hoàn thành bc hc  nông thôn
ch bng 2/3 so vi thành th. Trng tâm cn chú ý là rút ngn khong cách v trình đ hc vn
gia các nhóm dân s, tăng cưng giáo dc đi hc và ci thin cht lưng giáo dc.

Các tnh và cơ quan ban ngành thuc tnh huy đng tài chính t nhiu ngun khác nhau:
cp phát hn mc t ngân sách trung ương, thu thu, bán đt, vay ngn hn, qu đu tư phát
trin đa phương, đôi khi có c kênh tr cp chéo t các công ty con làm ăn có lãi thuc các công
ty dch v công ích ca tnh. Cn nghiên cu k hơn nhng ưu đim và ri ro ca tng cách
tip cn nói trên, khi xem xét các phương án thay th. Vi các tnh nghèo, công thc cp phát
hn mc là nn tng đ to ra kh năng tip cn vi các dch v cơ bn, do đó cn đưc duy trì.
Nhưng mt khác, Vit Nam vn còn nhiu cơ hi đ tăng cưng và thúc đy kh năng ca các
tnh trong vic kích thích và huy đng các ngun tài chính bn vng khác. Mt s gii pháp đ
đt đưc mc tiêu ph cp tip cn các dch v đô th gm có: (i) tăng cưng bù đp chi phí đ
thúc đy ci tin dch v; (ii) tăng cưng hiu qu và cht lưng cung cp dch v đ đáp ng
nhu cu và gim chi phí; và (iii) gim s l thuc vào đu tư công, tìm kim các ngun vn khác
có tính bn vng, bao gm ngun vn tư nhân (nu có li), đ ci thin điu kin tip cn và
cht lưng dch v.
Các vn đ chính sách và đ xut cho các phân tích tip theo
Mc đích ca Đánh giá Đô th hóa không phi là nêu ra nhng ưu tiên chính sách c th, mà là
nhn mnh nhng lĩnh vc chính sách phù hp và các la chn xut hin t kt qu phân tích
chi tit. Nhng ni dung này đưc tóm tt  Chương 5. Chương 5 cũng gi ý mt s lĩnh vc
mà Ngân hàng  gii có th tip tc các hot đng phân tích và tư vn và hp tác vi Chính
ph cũng như các đi tác phát trin khác đ tìm hiu thêm v các gii pháp chính sách và các
thách thc trong nhng lĩnh vc ch cht.
ĐÁNH GIÁ ĐÔ TH HÓA  VIT NAM
Tóm tt
xxiii
Do đó, trong chương cui cùng ca Báo cáo Đánh giá Đô th hóa  Vit Nam s nêu khái quát
mt khung chương trình hot đng phân tích và tư vn mà Ngân hàng  gii có th cung cp.
Mt s nghiên cu phân tích s là nhng nghiên cu mi hoàn toàn, mt s khác đã đưc ghi
vào k hoch hot đng hoc có th kt hp vào các d án vay ca Ngân hàng  gii. Đ tip
tc thúc đy đi thoi chính sách, cn phi phát trin các cơ hi đ có kênh đi thoi vi chính
ph, ví d như Din đàn Đô th hin đang đưc chính ph Vit Nam trin khai li. Mt điu
quan trng na là phi tăng cưng phi hp vi các đi tác phát trin khác đang cùng hp tác

vi chính ph Vit Nam v nhng vn đ này.