Tóm tắt tiếng việt: Văn hóa truyền thông của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ KIM NGỌC

VĂN HĨA TRUYỀN THƠNG
CỦA CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM HIỆN NAY

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
NGÀNH: VĂN HÓA HỌC
Mã số: 9229040

HÀ NỘI - 2022


Cơng trình được hồn thành tại
Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh

Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS. Vũ Thị Phương Hậu

Phản biện 1:

Phản biện 2:

Phản biện 3:

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện
họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Vào hồi

giờ

phút, ngày

tháng năm 202

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
- Thư viện Quốc gia Việt Nam


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại thông tin và tồn cầu hóa hiện nay, báo chí truyền
thơng ngày càng đóng vai trị quan trọng trong đời sống của mỗi quốc gia,
dân tộc. Báo chí, truyền thơng có mối quan hệ mật thiết với văn hóa, vừa
là sản phẩm văn hóa đồng thời góp phần sáng tạo ra văn hóa, phổ biến, lưu
truyền và thúc đẩy sự phát triển của văn hóa. Cịn văn hóa khi đã thẩm
thấu vào hoạt động báo chí, truyền thơng sẽ gia tăng giá trị của các chủ thể
cùng quá trình hoạt động, tạo động lực cho sự phát triển. Hoạt động báo
chí khơng chỉ là hoạt động chính trị, xã hội, nghề nghiệp, mà cịn là một
hoạt động mang đậm tính văn hóa. Vì vậy, cần nhận diện đúng bản chất
của văn hóa truyền thơng, vai trị của văn hóa truyền thơng trong hoạt động
báo chí. Văn hóa truyền thơng trong hoạt động báo chí là nền tảng cơ bản
để hoạt động báo chí truyền thơng bảo đảm thực hiện đúng vai trị, chức
năng, nhiệm vụ, bản lĩnh chính trị của báo chí cách mạng Việt Nam.
Những năm qua, các cơ quan báo chí, truyền thơng trong đó có các
Tạp chí điện tử của Đảng đã phát huy vai trò quan trọng trong lĩnh vực tư
tưởng, văn hóa, tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí

Minh, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nghiên
cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, truyền bá, giáo dục, hướng dẫn tư tưởng
chính trị, nâng cao nhận thức về mọi mặt cho các tầng lớp nhân dân, tạo sự
đồng thuận trong xã hội; tích cực đấu tranh, phản bác các quan điểm sai
trái, thù địch, các hiện tượng tiêu cực, "tự diễn biến", "tự chuyển hóa"
trong một bộ phận cán bộ, đảng viên; góp phần lưu giữ và truyền bá các
giá trị văn hóa - nhân văn của dân tộc, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm
đà bản sắc dân tộc. Bên cạnh những kết quả đã đạt được, văn hóa truyền
thơng của các Tạp chí điện tử của Đảng cũng bộc lộ những hạn chế nhất
định. Một số Tạp chí chưa thể hiện rõ bản sắc văn hóa của riêng mình,


2

chưa bám sát tơn chỉ, mục đích; giá trị truyền thơng cịn hạn chế, thơng tin
thiếu chiều sâu, chưa thực hiện tốt chức năng tuyên truyền, giáo dục, định
hướng tư tưởng chính trị, thu hút sự quan tâm của đơng đảo bạn đọc. Nội
dung các bài viết chính luận trên các tạp chí của Đảng cịn khơ cứng, sáo
mịn, thiếu tính sáng tạo, thiếu hấp dẫn, tính thuyết phục, tính chiến đấu
chưa cao. Tiếp cận công nghệ làm báo hiện đại còn chậm; nguồn lực đầu
tư hạn hẹp, đội ngũ phóng viên biên tập viên chủ yếu vừa làm tạp chí in,
vừa làm cho tạp chí điện tử mà chưa qua đào tạo các kỹ năng làm báo chí
điện tử chuyên nghiệp... Thậm chí ở một số tạp chí điện tử đơi khi vẫn cịn
tình trạng “báo hóa tạp chí”.
Trong khi đó, tình hình quốc tế và thế giới có nhiều diễn biến phức
tạp, các thế lực thù địch, cơ hội chính trị ln tìm mọi thủ đoạn thực hiện
âm mưu diễn biến hịa bình thơng qua nhiều kênh khác nhau, tình trạng
nhiễu loạn thơng tin trên mạng xã hội, tác động mạnh đến mọi lĩnh vực,
đời sống xã hội nước ta, nhất là trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa. Nhiều
vấn đề mới, khó nảy sinh trong thực tiễn địi hỏi cần có lý giải thấu đáo

bằng lý luận trên cơ sở tổng kết thực tiễn qua các bài viết đăng tải trên báo
chí truyền thơng chính thống thể hiện quan điểm của Đảng, Nhà nước.
Điều này đòi hỏi các cơ quan báo chí truyền thơng, trong đó có các Tạp chí
điện tử của Đảng rất cần có định hướng và giải pháp cải tiến trên nhiều
phương diện để nâng cao văn hóa truyền thơng, đáp ứng u cầu nhiệm vụ
tuyên truyền trong tình hình mới.
Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề, nghiên cứu sinh đã đi
sâu tìm hiểu và lựa chọn đề tài: “Văn hóa truyền thơng của các tạp chí
điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay” làm luận án tiến sĩ chuyên
ngành Văn hóa học.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về văn hóa truyền
thông, luận án khảo sát, đánh giá thực trạng văn hóa truyền thơng của các


3

tạp chí điện tử của Đảng và từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao văn
hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản nói riêng và trong
hoạt động báo chí nói chung.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan các cơng trình khoa học có liên quan đến văn hóa truyền
thơng, từ đó xác định những vấn đề luận án cần tiếp tục nghiên cứu.
- Làm rõ cơ sở lý luận về văn hóa truyền thơng của các Tạp chí điện
tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Khảo sát và đánh giá thực trạng văn hóa truyền thơng của các tạp
chí điện tử của Đảng, nêu rõ những ưu điểm, hạn chế và những vấn đề hiện
đang đặt ra đối với việc xây dựng văn hóa truyền thơng của các tạp chí
điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay.
- Phân tích các yếu tố tác động và đề xuất các giải pháp cơ bản

nhằm nâng cao văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng
sản Việt Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
+ Về nội dung: Luận án nghiên cứu văn hóa truyền thơng của các tạp
chí điện tử của Đảng trên các phương diện: giá trị của sản phẩm truyền
thơng, văn hóa của chủ thể truyền thơng; văn hóa tiếp nhận, phản hồi
thơng tin của bạn đọc, kênh truyền thông.
+ Đối tượng khảo sát, nghiên cứu: các tạp chí điện tử của Đảng.
Trong phạm vi của luận án, nghiên cứu sinh lựa chọn các tạp chí điện tử:
Tạp chí Cộng sản điện tử, Tạp chí Tuyên giáo điện tử, Tạp chí Lý luận
chính trị điện tử (phiên bản tiếng Việt) để tiến hành khảo sát.
+ Về thời gian: Từ khi thành lập các tạp chí điện tử của Đảng cho
đến nay.


4

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp luận
Luận án nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
Mác - Lê nin về phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, các quan
điểm, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước
về báo chí và các quy định của Hội Nhà báo Việt Nam.
5.2. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
Trong luận án này, NCS sử dụng cách tiếp cận liên ngành, cụ thể,
NCS đã sử dụng tri thức và phương pháp của các ngành văn hóa học, xã
hội học văn hóa, báo chí học để triển khai các nhiệm vụ nghiên cứu.

Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong luận án bao gồm:
Phương pháp tổng hợp, phân tích tài liệu: Trên cơ sở hệ thống tài
liệu thu thập được liên quan đến đề tài luận án, NCS tiến hành phân loại,
phân tích, đánh giá hệ thống tài liệu này. Từ đó, NCS rút ra những kết luận
khoa học về lý luận cũng như thực tiễn văn hóa truyền thơng của các tạp
chí điện tử của Đảng.
Phương pháp phỏng vấn sâu: NCS đã xây dựng bộ câu hỏi phỏng
vấn sâu với các câu hỏi mở dành cho các đối tượng là thành viên Ban Biên
tập, Lãnh đạo các Ban chun mơn, cán bộ, phóng viên, biên tập viên,
cộng tác viên, bạn đọc của các tạp chí điện tử của Đảng xung quanh nội
dung về văn hóa truyền thông. NCS đã tiến hành phỏng vấn sâu 22 người,
trong đó có 5 cán bộ của các Tạp chí, 8 cộng tác viên, 9 độc giả. Trên cơ
sở ý kiến trả lời phỏng vấn sâu, NCS đã phân tích, làm sáng tỏ các luận
điểm khoa học của luận án.
Phương pháp khảo sát, thống kê, phân tích số liệu: NCS đã tiến hành
khảo sát trực tuyến trên internet, thu thập báo cáo của 3 tạp chí điện tử
trong phạm vi khảo sát qua các giai đoạn hình thành và phát triển, hình
thành các bảng biểu thống kê, phân tích các số liệu thu thập được.
Phương pháp so sánh:
Trên cơ sở những dữ liệu thu thập được từ khảo sát trực tuyến, phỏng
vấn sâu, ý kiến chuyên gia, từ các báo cáo thống kê, từ quan sát tham dự,


5

luận án đã so sánh những điểm tương đồng, khác biệt, những điểm mạnh,
điểm yếu của văn hóa truyền thơng trên 3 tạp chí điện tử của Đảng mà luận
án lựa chọn để khảo sát. Kết quả so sánh này sẽ là cơ sở để rút ra những
kết luận khoa học và đề xuất các giải pháp sát hợp với tình hình thực tiễn.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án

Về lý luận:
- Luận án làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về văn hóa truyền thông,
đưa ra những đặc điểm cơ bản nhận diện văn hóa truyền thơng trong hoạt
động báo chí, đồng thời làm phong phú hơn những vấn đề lý luận về văn
hóa truyền thông.
Về thực tiễn:
Trên cơ sở khảo sát thực trạng văn hóa truyền thơng ở các tạp chí
điện tử, khuyến nghị một số giải pháp để tiếp tục xây dựng và hồn thiện
hơn văn hóa truyền thơng trong hoạt động của các tạp chí điện tử Đảng
Cộng sản nói riêng và trong hoạt động báo chí cả nước nói chung.
Luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo trong xây dựng văn
hóa truyền thơng ở các tạp chí điện tử của Đảng và các cơ quan báo chí
truyền thông khác. Là tài liệu tham khảo cho sinh viên các học viện,
trường đại học đào tạo chuyên ngành văn hóa, báo chí truyền thơng và cả
các đối tượng quan tâm.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
lục, nội dung chính của luận án kết cấu làm 3 chương:
- Chương 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận của luận án.
- Chương 2. Thực trạng văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử
Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Chương 3. Phương hướng và giải pháp nâng cao văn hóa truyền
thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.


6

Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU,
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA LUẬN ÁN

1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1.1. Nghiên cứu về văn hóa truyền thơng
Qua tổng quan tình hình nghiên cứu về Văn hóa truyền thơng, có thể
rút ra một số nhận định:
- Đề tài nghiên cứu về văn hóa truyền thơng thời gian qua ở nước
ngồi và Việt Nam đã được một số nhà nghiên cứu quan tâm ở những mức
độ khác nhau. Các nghiên cứu có thể nói chủ yếu xuất phát từ các góc độ
tiếp cận đa ngành của báo chí truyền thơng, lịch sử, triết học, văn hóa, xã
hội học và bàn luận ở một số khía cạnh có liên quan đến văn hóa truyền
thơng. Dù thuật ngữ Văn hóa truyền thơng đã được đề cập, nhưng cho đến
nay, vẫn chưa có một khái niệm chuẩn xác trên cơ sở thống nhất ý kiến và
sự đồng thuận, trở thành một công cụ lý luận cho nghiên cứu khoa học về
vấn đề này. Đặc biệt, khái niệm Văn hóa truyền thơng chưa thực sự được
quan tâm tiếp cận từ góc nhìn văn hóa học.
- Một số cơng trình của các tác giả nghiên cứu về mối quan hệ giữa
văn hóa và truyền thơng, vai trị của truyền thơng đại chúng, biến đổi văn
hóa, xã hội đang diễn ra dưới tác động của các phương tiện truyền thơng,
vai trị tác động của văn hóa truyền thơng đại chúng đối với công chúng và
xã hội… Một số yếu tố khác rất quan trọng như: văn hóa của chủ thể
truyền thông, giá trị của sản phẩm truyền thông, văn hóa tiếp nhận của độc
giả và kênh truyền thơng chưa được bàn đến và đầu tư nghiên cứu với tư
cách là những thành tố của văn hóa truyền thơng. Và cũng từ khoảng trống
đó, chưa có nghiên cứu nào đi sâu nghiên cứu về văn hóa truyền thơng
trong hoạt động báo chí nói chung và văn hóa truyền thơng của các tạp chí
điện tử Đảng Cộng sản nói riêng.


7

1.1.2. Nghiên cứu về báo chí điện tử

Trên thế giới và ở Việt Nam, những nghiên cứu về báo chí điện tử đã
chỉ ra những lợi thế vượt trội của báo chí điện tử về dung lượng thơng tin
lớn, lưu trữ lâu dài và có hệ thống, đặc biệt là khả năng cập nhật thông tin,
khả năng tương tác nhanh và các hình thức biểu đạt khác nhau, khơng bị
giới hạn về không gian và thời gian. Cùng với sự phát triển vượt bậc của
công nghệ thông tin, báo mạng điện tử là loại hình báo chí hiện đại nhất,
tích hợp nhiều hình thức, cách thức chuyển tải thơng tin, thể hiện sự ưu
việt, làm thay đổi cách thức truyền tin và tiếp nhận thông tin. Với cách tiếp
cận như vậy cho thấy báo mạng điện tử đã tạo nên sự biến đổi văn hóa
truyền thơng trong hoạt động báo chí.
Những vấn đề Luận án cần tiếp tục nghiên cứu:
Như vậy, cho đến nay, chưa có một cơng trình nghiên cứu một cách
có hệ thống, chun sâu, tồn diện về văn hóa truyền thơng trong hoạt
động báo chí, đặc biệt là việc nhận diện và đánh giá giá trị đích thực văn
hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam - từ góc
độ tiếp cận, soi chiếu lý luận của văn hóa học.
Từ kết quả của những cơng trình nói trên, những vấn đề đặt ra mà
luận án phải tiếp tục nghiên cứu bao gồm:
- Bổ sung, hoàn thiện, thống nhất nhận thức về văn hóa truyền thơng,
văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Khảo sát, làm rõ đặc điểm tình hình có liên quan đến văn hóa
truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay.
Nhận xét, đánh giá về kết quả đã đạt được, những hạn chế, thiếu sót và chỉ
ra nguyên nhân của những hạn chế, thiếu sót đó. Từ đó đề xuất phương
hướng và các giải pháp nâng cao văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện
tử Đảng Cộng sản Việt Nam thời gian tới.
1.2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN HĨA TRUYỀN THƠNG

1.2.1. Các khái niệm
Trên cơ sở đưa ra một số khái niệm của các học giả trên thế giới và

trong nước về văn hoá, truyền thơng, văn hóa truyền thơng, tạp chí điện tử,


8

NCS đã đưa ra quan niệm về văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử
như sau: Văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử là tổng thể các
giá trị (giá trị tác phẩm, văn hóa của chủ thể sáng tạo, văn hóa của
người tiếp nhận và kênh truyền) được kết tinh trong sản phẩm báo chí,
có vai trò quan trọng, tác động làm chuyển biến nhận thức, thay đổi
hành vi văn hóa của cơng chúng và tồn xã hội theo hướng tích cực.
1.2.2. Nhận diện các thành tố cơ bản của văn hóa truyền thơng
trong hoạt động báo chí
- Giá trị của sản phẩm truyền thơng
- Văn hóa của chủ thể truyền thơng
- Văn hóa tiếp nhận, phản hồi thông tin của độc giả
- Kênh truyền thơng
1.2.3. Vai trị của văn hóa truyền thơng trong hoạt động báo chí
- Xác lập giá trị về tính định hướng tư tưởng
- Xác lập giá trị về tính giáo dục, tính thẩm mỹ
- Xác lập giá trị điều tiết truyền thông
1.2.4. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về xây dựng nền báo chí
cách mạng Việt Nam chuyên nghiệp, hiện đại, khoa học và nhân văn
Qua việc hệ thống, phân tích các quan điểm, đường lối của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước về báo chí, truyền thơng, có thể
thấy sự tiếp nối, nhất quán về quan điểm của Đảng và Nhà nước trong
việc xây dựng, phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam. Trên cơ sở
tích hợp hệ thống quan điểm mới nhất của Đảng về hoạt động báo chí,
truyền thơng, dựa trên đặc thù của đối tượng nghiên cứu, luận án xác
định 4 đặc điểm của các Tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam. Đây

vừa là các tiêu chí để đánh giá văn hóa truyền thơng của các Tạp chí
điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam nhưng đồng thời cũng thể hiện giá trị
của văn hóa truyền thơng. Đó là tính chun nghiệp, khoa học, hiện
đại và nhân văn.


9

1.2.5. Khung phân tích của Luận án
Dựa trên cơ sở hệ thống quan điểm của Đảng về xây dựng nền báo
chí, truyền thơng cách mạng chun nghiệp, khoa học, hiện đại và nhân
văn, kết hợp với mơ hình truyền thơng (communication model) của
Shannon, NCS hình thành khung phân tích của luận án như sau:
Văn hóa của chủ thể truyền thơng bao gồm tri thức, kỹ năng, phương
pháp, đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, phóng
viên, biên tập viên, cộng tác viên của các Tạp chí điện tử của Đảng Cộng
sản Việt Nam; văn hóa của chủ thể truyền thơng đóng vai trị là nguồn
phát, sáng tạo nên các sản phẩm truyền thông - hệ thống tin, bài của các
tạp chí. Văn hóa truyền thơng quan tâm đến giá trị của các thông điệp
truyền thông, đó là các giá trị chân, thiện, mỹ được thể hiện trong các tin
bài trên các tạp chí. Các giá trị này được truyền tải đến người tiếp nhận
thông qua hệ thống kênh truyền. Ở đây, hệ thống kênh truyền chính là tập
hợp các yếu tố khoa học cơng nghệ được ứng dụng trong việc tạo dựng tin
bài, là hạ tầng cơng nghệ thơng tin, là các hình thức tin, bài được các chủ
thể sáng tạo lựa chọn nhằm thể hiện các nội dung. Văn hóa truyền thơng
của các tạp chí cịn được thể hiện ở văn hóa của người tiếp nhận thơng tin.
Trình độ, thái độ, mức độ tiếp nhận thông tin của bạn đọc cùng những
phản hồi của bạn đọc với các chủ thể sáng tạo góp phần vào việc hồn
thiện hơn văn hóa truyền thơng và thúc đẩy những sáng tạo mới. Trong mơ
hình truyền thơng của C. Shannon có nhấn mạnh đến yếu tố nhiễu có thể

gây ảnh hưởng đến tính chính xác của thơng tin cũng như khả năng tiếp
nhận của bạn đọc. Đối với văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử của
Đảng Cộng sản, do tính đặc thù của loại hình, yếu tố nhiễu có thể xuất hiện
và tác động tới thông điệp và người tiếp nhận. Sự tác động của yếu tố
nhiễu này có khả năng gây ảnh hưởng tới tính rõ ràng, sự chính xác của
thơng điệp, dẫn đến những cách hiểu sai lệch về nội hàm của thông điệp
hoặc làm giảm khả năng tiếp nhận thông điệp của người nhận. Yếu tố


10

nhiễu xuất hiện do tác động bởi các điều kiện kỹ thuật, do sự vơ tình hoặc
chủ ý của nguồn phát. Các giá trị chuyên nghiệp, hiện đại, khoa học và
nhân văn vừa là đích đến, vừa thẩm thấu vào tất cả các chủ thể, các khâu
của hoạt động truyền thơng trên các tạp chí điện tử.
Chương 2
THỰC TRẠNG VĂN HĨA TRUYỀN THƠNG CỦA CÁC
TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
2.1. KHÁI QUÁT VỀ CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN
VIỆT NAM

Tạp chí Cộng sản điện tử, Tạp chí Tuyên giáo điện tử, Tạp chí Lý
luận chính trị điện tử là những tạp chí điện tử hàng đầu trong hệ thống các
tạp chí điện tử của Đảng trên internet, đóng góp quan trọng trong cơng tác
thơng tin tuyên truyền, giáo dục của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay.
Đó là tuyên truyền, giáo dục về quan điểm, đường lối, chủ trương của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; phản ánh đời sống sinh hoạt
của Đảng, của đất nước và toàn xã hội; tiếp tục làm sáng tỏ những vấn đề
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, những vấn đề
trọng tâm của công tác xây dựng Đảng, những vấn đề quốc tế, đấu tranh

phản bác lại những quan điểm sai trái và những luận điệu xuyên tạc của
các thế lực thù địch. Đồng thời, các tạp chí này có nhiệm vụ phản ánh
những kết quả nghiên cứu lý luận và tổng kết thực tiễn, phát triển những
nhân tố mới, những kinh nghiệm của các điển hình tiên tiến, góp phần làm
sáng tỏ hơn những vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
2.2. KHẢO SÁT, NHẬN DIỆN VĂN HĨA TRUYỀN THƠNG CỦA
CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

Trong luận án này, NCS nhận diện văn hóa truyền thơng của các Tạp
chí điện tử của Đảng thơng qua việc khảo sát, phân tích các yếu tố tham


11

gia vào q trình truyền thơng, bao gồm: chủ thể sáng tạo tác phẩm báo
chí; nội dung tác phẩm báo chí; cơng chúng tiếp nhận; cơng nghệ truyền
thơng… Từ đó, NCS có sự đánh giá về văn hóa của cơ quan truyền thông,
người làm báo, giá trị chuyên nghiệp, hiện đại, khoa học và nhân văn của
các tác phẩm, bài viết khi đăng tải, văn hóa của độc giả tiếp nhận các sản
phẩm báo chí và các kênh truyền.
2.2.1. Giá trị của các bài viết đăng trên các Tạp chí
Văn hóa truyền thơng của các Tạp chí điện tử của Đảng được biểu
hiện trước hết ở tính đặc thù, đặc điểm riêng có theo chức năng, nhiệm vụ
của các Tạp chí Đảng; ở giá trị của các bài viết đăng trên trang Tạp chí
điện tử. Các tin, bài viết trên các Tạp chí Đảng chủ yếu là tin, bài lý luận,
chính trị, bám sát đường lối, các quan điểm, chủ trương của Đảng, nhằm
tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của
Nhà nước; Thực hiện chức năng giáo dục, định hướng, dẫn dắt về tư
tưởng, tập hợp lực lượng, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội.

2.2.2. Văn hóa của chủ thể truyền thơng
Văn hóa cơ quan
Văn hóa của các tạp chí của Đảng nói chung và các tạp chí điện tử
nói riêng thể hiện rõ nét nhất là sự nghiêm túc, chuẩn mực thông qua nhận
diện cơ quan, cơ cấu tổ chức bộ máy, chất lượng nguồn nhân lực, phong
cách ứng xử của cán bộ, phóng viên, biên tập viên. Văn hóa truyền thơng
của các Tạp chí điện tử của Đảng thể hiện ở tính Đảng, tính chính trị, gắn
liền với chủ thể văn hóa.
Văn hóa của đội ngũ lãnh đạo, quản lý
Văn hóa của đội ngũ, lãnh đạo quản lý của các Tạp chí điện tử của
Đảng cũng có những nét khác biệt, đặc thù so với các cơ quan báo chí
khác. Trước tiên, Tổng biên tập các Tạp chí lý luận của Đảng phải là đảng
viên, quán triệt và thực hiện nguyên tắc tính đảng của báo chí, là những
người có hiểu biết về nghề nghiệp, có hiểu biết nhất định về kỹ thuật -


12

cơng nghệ làm báo, có kinh nghiệm năng lực quản trị cơ quan báo chí. Qua
khảo sát cho thấy trình độ của Tổng biên tập của các Tạp chí của Đảng rất
cao, đều có trình độ tiến sĩ, có tư duy và tầm nhìn để hoạch định chiến
lược phát triển của Tạp chí ở tầm trung và dài hạn; thẩm định phê duyệt
các bài viết của phóng viên, biên tập viên và cộng tác viên là những cây
bút, nhà khoa học có tên tuổi; có uy tín để quy tụ các chuyên gia, nhà khoa
học có tầm cỡ ở trong nước và quốc tế tham gia viết bài đăng trên tạp chí
và tham gia các cơng trình nghiên cứu, đề tài, đề án khoa học.
Văn hóa của đội ngũ phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên
Đối với các nhà báo của các tạp chí điện tử của Đảng thì phẩm chất
chính trị, sự tin tưởng tuyệt đối vào đường lối của Đảng là yêu cầu hàng
đầu. Có lập trường chính trị vững vàng để có khả năng phân tích, đánh giá

các vấn đề, đấu tranh với các luận điệu sai trái thù địch, định hướng dư
luận xã hội. Bên cạnh đó, đội ngũ phóng viên, biên tập viên của các tạp chí
điện tử của Đảng phải có kiến thức thực tiễn sâu rộng, nắm bắt được sự
vận động của thực tiễn cách mạng Việt Nam, của những vấn đề cuộc sống
đang đặt ra.
Nhìn vào trình độ học vấn của đội ngũ cán bộ làm ở các tạp chí của
Đảng hiện nay, có thể thấy trình độ học vấn và trình độ lý luận chính trị
của đội ngũ cán bộ, biên tập viên của các tạp chí Đảng ở mức khá cao. Đa
số có trình độ học vấn từ đại học trở lên và có trình độ lý luận chính trị đáp
ứng u cầu cơng việc.
2.2.3. Văn hóa tiếp nhận thông tin của đối tượng độc giả
Đối tượng bạn đọc của Tạp chí Đảng so với báo thường nhật và các
Tạp chí chun ngành có sự khác nhau. Bạn đọc các bài viết của Tạp chí
Đảng có chọn lọc, khơng phải đại chúng, ai đọc cũng hiểu được. Độc giả
trước hết phải có một phơng kiến thức văn hóa nhất định, có trình độ lý
luận chính trị hoặc quan tâm đến những vấn đề lý luận chính trị. Hầu hết,
người đọc Tạp chí điện tử là những người cần tiếp cận với luồng thông tin


13

chính thống và chun sâu, có sự phân tích khoa học, bình luận, hướng tới
sự ngắn gọn dễ hiểu, dễ tiếp nhận nhưng vẫn bảo đảm tính lý luận và chính
trị, chun sâu...
2.2.4. Kênh truyền thơng
Các tạp chí điện tử nói chung và Tạp chí điện tử của Đảng nói riêng
đa số đều thiết kế theo mơ hình tịa soạn hội tụ, là một ấn phẩm của cơ
quan báo chí, truyền thông, là “cánh tay nối dài” của ấn phẩm in.
Đặc điểm nổi bật của giao diện các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản
Việt Nam là hình thức thể hiện tính trang nhã, nghiêm túc, màu sắc hài

hịa, các chuyên mục cơ cấu có nét tương đồng, thể hiện tính Đảng, tính
chính trị. Với tính chất đặc thù là các tạp chí của Đảng, nhưng các tạp chí
điện tử đã bước đầu tiếp cận được với công nghệ làm báo hiện đại: sử
dụng video, hình ảnh đồ họa... tạo nên sự sinh động, tác động trực quan
đến bạn đọc, hiệu quả tuyên truyền đa dạng. Việc kết hợp nhiều yếu tố như
vậy không làm rối hay nhiễu thông tin mà trái lại làm phong phú, sinh
động kênh truyền, thu hút công chúng tiếp cận thông tin khách quan, từ
nhiều góc độ, tăng độ tin cậy.
2.3. NHỮNG ƯU ĐIỂM VÀ HẠN CHẾ CỦA VĂN HĨA TRUYỀN
THƠNG CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

2.3.1. Những ưu điểm
Thứ nhất, điểm nổi bật của văn hóa truyền thơng các Tạp chí điện tử
Đảng Cộng sản chính là ở tính đảng, tính chính trị, chính luận, tính lý luận
chính trị của nội dung các tin, bài chứ khơng phải là tính tức thì, nhanh
nhạy của thơng tin.
Thứ hai, các tin, bài viết trên các Tạp chí điện tử của Đảng tương đối
phong phú, đa dạng. Chất lượng bài viết đăng trên các Tạp chí điện tử có
hàm lượng khoa học, lý luận chính trị, nghiệp vụ, đáp ứng nhu cầu bạn đọc
của Tạp chí là những nhà lãnh đạo, quản lý, nhà khoa học, nghiên cứu,
những người quan tâm... ở cả trong và ngoài nước.


14

Thứ ba, văn hóa truyền thơng của các Tạp chí điện tử đã được thể
hiện ở trình độ của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, của biên tập viên, ở
sự tác động định hướng tư tưởng dư luận xã hội; là nguồn cung cấp thơng
tin chính thống, trung thực đáng tin cậy và có tác dụng dẫn đường trong
hoạt động thực tiễn ở địa phương.

Thứ tư, các tạp chí điện tử đã bước đầu tiếp cận cơng nghệ hiện đại
để đưa thông tin lên các hạ tầng, nền tảng truyền thông khác nhau để
quảng bá và mở rộng đối tượng tiếp cận.
2.3.2. Những hạn chế
Thứ nhất, chưa tạo được phong cách riêng của tạp chí điện tử, ngơn
ngữ đa phương tiện để chuyển tải thông tin hoặc đôi khi bị ảnh hưởng bởi
phong cách trang tin điện tử tổng hợp.
Thứ hai, cơng nghệ truyền thơng đổi mới cịn chậm so với xu thế
phát triển của báo chí hiện đại. Nhiều tính năng cịn bất cập, hệ thống tiện
ích trong đọc bài, tìm kiếm, tra cứu, khả năng tương tác, phản hồi với độc
giả còn hạn chế…
Thứ ba, đội ngũ cán bộ mỏng, chất lượng đội ngũ cán bộ chưa đồng
đều, thiếu các chun gia, có tình trạng hẫng hụt về đội ngũ kế cận. Đội
ngũ cán bộ chưa được đào tạo bài bản về báo mạng điện tử. Nhìn một cách
khách quan, các Tạp chí điện tử chưa phát triển tương xứng tiềm năng.
Thứ tư, yếu tố nhiễu trong q trình truyền thơng trên các tạp chí
điện tử của Đảng Cộng sản Việt Nam nếu so sánh với các loại hình báo và
tạp chí điện tử khác, xuất hiện ít hơn. Tuy nhiên, yếu tố nhiễu này vẫn tồn
tại. Yếu tố nhiễu này có thể là do sự chưa nghiêm cẩn của nguồn phát, từ
người viết bài đến đội ngũ biên tập viên; có thể đến từ phía các thế lực thù
địch cố tình hiểu sai, xuyên tạc nội dung của các thông điệp.
2.3.3. Nguyên nhân của những ưu điểm và hạn chế
Nguyên nhân của ưu điểm: Các cơ quan báo chí truyền thơng đặt
dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, các ban ngành của


15

Đảng. Do vậy việc tiếp cận những chủ trương, chính sách của Đảng, và
Nhà nước, các nguồn thơng tin chính thống được kịp thời, chính xác. Đội

ngũ cán bộ phóng viên, biên tập viên được đào tạo bài bản về chun mơn,
nghiệp vụ. Đội ngũ cộng tác viên có chất lượng, trong đó có nhiều chuyên
gia, nhà khoa học có uy tín. Cơng nghệ, quy trình hoạt động được nâng
cấp, cải tiến theo hướng ngày càng hiện đại, hội nhập với thế giới.
Nguyên nhân của hạn chế, bất cập: Nhận thức của lãnh đạo cán bộ,
phóng viên, biên tập viên ở một số Tạp chí điện tử về nâng cao văn hóa
truyền thơng cịn chưa đầy đủ. Nguồn kinh phí đầu tư còn hạn hẹp.
Chương 3
PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP
NÂNG CAO VĂN HĨA TRUYỀN THƠNG
CỦA CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
3.1. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN VĂN HĨA TRUYỀN
THƠNG CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

3.1.1. Tồn cầu hóa và hội nhập quốc tế
Q trình này cũng khiến cho khơng ít cơ quan báo chí, truyền thơng
trong đó có các tạp chí điện tử của Đảng gặp tình trạng khó khăn trong
việc cạnh tranh thông tin, trong việc cung cấp thông tin
3.1.2. Sự phát triển của khoa học công nghệ, đặc biệt là công
nghệ số
Sự tác động này vừa tạo ra cơ hội, vừa đặt ra nhiều thách thức đối với
người làm báo và cơng tác quản lý của các tạp chí điện tử của Đảng, làm thay
đổi hoạt động tác nghiệp, cách thức sản xuất và truyền bá thông tin.
3.1.3. Sự phát triển của kinh tế thị trường
Tính tích cực của thị trường ở chỗ góp phần mở rộng sự trao đổi,
quảng bá các sản phẩm văn hóa, giúp con người tự chủ, năng động hơn.


16

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, cũng gặp nhiều khó khăn thách thức
trong việc giữ vững bản sắc văn hóa của Tạp chí.
3.1.4. Nhu cầu đa dạng và thay đổi của độc giả
Nhu cầu của bạn đọc các Tạp chí điện tử của Đảng khơng phải thơng
tin nhanh về các sự kiện, vấn đề mà họ tìm đến các Tạp chí điện tử để có
được những thơng tin sâu, chính xác, có sự tổng hợp, phân tích có kiểm
chứng, tin cậy và những bài viết bàn luận có lý lẽ, giải thích ngọn nguồn,
gốc rễ vấn đề và luận giải, phân tích bình luận, nhận định, dự báo…
3.1.5. Tác động từ truyền thơng nước ngồi, sự chống phá của
các thế lực thù địch
Các thế lực thù địch, phản động liên tục thực hiện các âm mưu, ý đồ
chống phá Đảng, Nhà nước với những phương thức, thủ đoạn hoạt động
mới rất tinh vi, thâm độc, nguy hiểm, sử dụng mạng xã hội làm nhiễu loạn
thông tin.
3.2. PHƯƠNG HƯỚNG XÂY DỰNG VĂN HĨA TRUYỀN THƠNG
CỦA CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM

3.2.1. Khẳng định vị thế, uy tín thương hiệu, giá trị của sản
phẩm truyền thơng
3.2.2. Xây dựng văn hóa cơ quan, văn hóa đội ngũ cán bộ, biên
tập viên đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong bối cảnh mới
3.2.3. Đầu tư phát triển hiện đại hóa kênh truyền, nâng cấp hạ
tầng công nghệ
3.3. CÁC GIẢI PHÁP NÂNG CAO VĂN HĨA TRUYỀN THƠNG
CỦA CÁC TẠP CHÍ ĐIỆN TỬ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM TRONG
TÌNH HÌNH MỚI

3.3.1. Nhóm giải pháp về nhận thức gắn với hoàn thiện thể chế,
quy định thúc đẩy văn hóa truyền thơng các tạp chí của Đảng
Ban Biên tập các Tạp chí của Đảng phải thường xuyên quán triệt

nâng cao hơn nữa nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, phóng viên,


17

biên tập viên về vị trí, vai trị quan trọng của báo chí cách mạng trong tồn
bộ cơng tác tư tưởng, văn hóa của Đảng. Xác định, Tạp chí điện tử là một
trong những phương tiện hữu hiệu trong công tác tuyên truyền của Đảng,
đồng thời là cầu nối để Việt Nam mở rộng giao lưu, hội nhập với thế giới.
3.3.2. Nhóm giải pháp về nâng cao chất lượng giá trị sản phẩm
truyền thơng
Ban biên tập các Tạp chí cần tập trung đầu tư hơn nữa, nâng cao chất
lượng nội dung, khẳng định giá trị của các bài viết đăng trên các Tạp chí
điện tử. Nhiệm vụ chủ yếu của các báo chí điện tử của Đảng là phải xây
dựng được tuyến bài viết luận giải, phân tích làm rõ cơ sở lý luận, khẳng
định tính đúng đắn, tính khoa học của đường lối, chủ trương của Đảng, đấu
tranh phản bác các tư tưởng sai trái, thù địch bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Từ thực tiễn phong phú, các bài viết, bài
nghiên cứu phải đúc kết thành lý luận, dùng lý luận để phân tích những
vấn đề nảy sinh từ thực tiễn trong nước và trên thế giới mà cán bộ, đảng
viên và nhân dân quan tâm, từ đó hướng dẫn các hoạt động thực tiễn.
3.3.3. Nhóm giải pháp về nâng cao văn hóa của chủ thể truyền thơng
Tập trung xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho các cơ quan
của Đảng và Nhà nước trong đó có các Tạp chí của Đảng là vấn đề cần đặc
biệt coi trọng, cần có chiến lược tồn diện về cơng tác cán bộ, có kế hoạch
đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng cán bộ, kịp thời phát hiện những cán bộ thật
sự có đức, có tài, trọng dụng và có chế độ đãi ngộ thỏa đáng đối với họ.
Bên cạnh đó, các Tạp chí cần xây dựng các kế hoạch để phát triển
đội ngũ cộng tác viên, thu hút, tập hợp, duy trì được nhiều cộng tác viên
có uy tín, những cây bút có bản lĩnh chính trị vững vàng, có bề dày chun
mơn, nghiệp vụ.

3.3.4. Nhóm giải pháp về đầu tư cơ sở vật chất, ứng dụng khoa
học công nghệ hiện đại
Các tạp chí điện tử cần phải được đầu tư tài chính, nâng cấp hạ tầng
cơng nghệ tin đồng bộ đảm bảo an toàn, an ninh mạng. Sử dụng nhiều hơn


18

các cơng cụ báo chí đa phương tiện (hình ảnh, âm thanh sinh động)… thiết
kế giao diện và nội dung tương thích cả cho điện thoại di động và các thiết
bị đọc điện tử khác. Tạo dựng một thư viện điện tử đa tầng dữ liệu về các
vấn đề lý luận, chính trị, khoa học chính trị quan trọng trên Tạp chí điện tử
và cải tiến cơng cụ tra cứu, tìm kiếm tiện ích, thuận lợi và thơng minh hơn
so với hiện nay.
Xây dựng văn hóa tương tác với bạn đọc trên nền tảng công nghệ;
tạo sự liên kết văn hóa giữa các Tạp chí điện tử của Đảng trên cơ sở
xây dựng chung nguồn dữ liệu và cùng chia sẻ nguồn dữ liệu, lưu trữ và
số hóa.
3.3.5. Nhóm giải pháp về tăng cường phối hợp hoạt động giữa
các tạp chí điện tử của Đảng với các tổ chức, cơ quan, địa phương,
đơn vị và tích cực mở rộng hợp tác quốc tế
Các Tạp chí cần chủ động phối hợp với các phương tiện thông tin đại
chúng khác, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp, phát huy lợi thế của các
phương tiện truyền thông để bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau..
Mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế không chỉ là để khẳng định vị trí,
vai trị tầm cỡ của các Tạp chí mà cịn nhằm thu hẹp khoảng cách về cơng
nghệ, trình độ chun mơn, nghiệp vụ, nâng cao trình độ ngoại ngữ của đội
ngũ cán bộ.
KẾT LUẬN
Từ kết quả nghiên cứu ở trên có thể đi tới các kết luận sau đây về văn

hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam:
1. Văn hóa truyền thơng của các tạp chí điện tử Đảng Cộng sản Việt
Nam vừa mang những giá trị phổ quát của văn hóa truyền thơng Việt Nam,
vừa có những đặc trưng riêng có. Các đặc trưng biểu hiện ở cấu phần bề
mặt của văn hóa truyền thơng chính là hoạt động sản xuất, lưu giữ, truyền