Bước đầu tìm hiểu mối liên quan của Chlamydia Trachomatis với bệnh viêm khớp phản ứng potx

BƯớc ĐầU TìM HIểU MốI LIÊN QUAN CủA CHLAMYDIA
TRACHOMAtIS Với BệNH VIÊM KHớP PHảN ứNG
12,
Trần Thị Minh Hoa , Bạch Khánh Hoà
22
Trần Ngọc ân , Nguyễn Ngọc Lanh
1: Bệnh viện Bạch Mai
2: Tr-ờng Đại học Y Hà Nội
là 38,1%, cao hơn hẳn nhóm bệnh nhân viêm
I. ĐặT VấN Đề
cột sống dính khớp là 29%, nhóm các bệnh
Viêm khớp phản ứng (VKPƯ) là tình trạng
khớp khác là 5,4% và ở ng-ời bình th-ờng là
viêm màng hoạt dịch khớp vô khuẩn th-ờng
3,3% [2]. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề
xuất hiện sau một nhiễm khuẩn ở một cơ
tài này nhằm mục tiêu tìm hiểu mối liên quan
quan nào đó của cơ thể. Viêm khớp phản ứng
của CT đối với bệnh nhân VKPƯ đ-ợc chẩn
là bệnh hay gặp nhất trong nhóm bệnh lý cột
đoán và điều trị tại khoa khớp bệnh viện Bạch
sống thể huyết thanh âm tính [1,2,6]. Bệnh
Mai.
sinh của bệnh VKPƯ ch-a rõ nh-ng có nhiều
bằng chứng chứng tỏ một số kháng nguyên vi
II. PHƯƠNG PHáP NGHIÊN CứU
khuẩn (Chlamydia trachomatis, Yersinia,
Đối t-ợng: 52 bệnh nhân VKPƯ đ-ợc
Salmonella ) giữ vai trò quan trọng trong
khám, chẩn đoán và điều trị nội trú hoặc
bệnh nguyên và đ-ợc coi là một trong những

ngoại trú tại khoa Khớp bệnh viện Bạch Mai
tác nhân khởi động và duy trì phản ứng viêm
từ tháng 8/2001 đến tháng 8/2003. Các bệnh
khớp mạn tính trong bệnh viêm khớp phản
nhân đ-ợc chẩn đoán theo tiêu chuẩn chẩn
ứng [4,7].
đoán của Amor [4].
Hiện nay bệnh VKPƯ đ-ợc quan tâm
1. Lâm sàng: theo tiêu chuẩn chẩn đoán
nghiên cứu ở các n-ớc Tây âu và Mỹ do tỷ lệ
của Amor [4].
các bệnh lý lây truyền qua đ-ờng tình dục
2. Xét nghiệm: Các bệnh nhân đ-ợc lấy 3
ngày càng tăng [4,9]. ở n-ớc ta, viêm khớp
loại bệnh phẩm ở cùng một thời điểm: n-ớc
phản ứng cũng khá th-ờng gặp trong nhóm
tiểu
bệnh lý cột sống và chiếm tỷ lệ 5.4% bệnh
nhân khớp đến khám và điều trị tại khoa
o
ở nhiệt độ -70 c), dịch khớp gối (đ-ợc bảo
Khớp bệnh viện Bạch Mai. Tỷ lệ nhiễm CT
o
quản ở -70 c)
đ-ờng tiết niệu sinh dục ở bệnh nhân VKPƯ
(n-ớc tiểu đầu tiên vào buổi sáng), máu
ngoại vi để tách huyết thanh (đ-ợc bảo quản
Viêm khớp phản ứng (VKPƯ) là một bệnh viêm màng hoạt dịch khớp vô khuẩn th-ờng xẩy ra sau một
nhiễm khuẩn nào đó trong cơ thể. Cơ chế bệnh sinh ch-a rõ, hiện nay có nhiều nghiên cứu đề cập đến vai
trò của các kháng nguyên vi khuẩn nh- Yersinia, Salmonella, Shigella, Chlamydia trachomatis trong

khởi phát và duy trì bệnh VKPƯ. Để tìm hiểu mối liên quan của Chlamydia trachomatis với bệnh VKPƯ,
chúng tôi tiến hành nghiên cứu tỷ lệ kháng nguyên của Lipopoly-saccharide (LPS), kháng thể lớp IGG
đặc hiệu với Chlamydia trachomatis (CT) và ADN của CT trong các loại bệnh phẩm máu, dịch khớp, n-ớc
tiểu của 52 bệnh nhân VKPƯ đ-ợc khám và điều trị tại khoa khớp bệnh viện Bạch Mai từ tháng 8/2001
đến tháng 8/2003 . Kết quả nghiên cứu cho thấy 38,5 % mẫu n-ớc tiểu của bệnh nhân VKPƯ có kháng
nguyên LPS của CT. Kháng thể lgG đặc hiệu CT d-ơng tính ở 44.2% mẫu huyết thanh và 34.6% mẫu
dịch khớp. Đặc biệt DNA của CT đã đ-ợc xác định trong 30.8% mẫu bệnh phẩm dịch khớp của các bệnh
nhân nghiên cứu.
35
TCNCYH 30 (4) - 2004
*Tiến hành các xét nghiệm th-ờng quy *Kỹ thuật PCR xác định ADN của CT
(huyết học, sinh hoá), chụp quang để chẩn trong bệnh phẩm dịch khớp của bệnh nhân
đoán bệnh VKPƯ nghiên cứu [10] (xét nghiệm đ-ợc tiến hành
tại Labo trung tâm, tr-ờng đại học Y Hà Nội).
*Xét nghiệm xác định kháng nguyên LPS
của CT theo ph-ơng pháp Hexagon [8]
III. KếT QUả
(Immunochromatographic) nhằm phát hiện
Trong thời gian từ tháng 8/2001 đến tháng
kháng nguyên LPS có trong bệnh phẩm n-ớc
8/2003, chúng tôi đã tiến hành khám, chẩn
tiểu của bệnh nhân nghiên cứu (xét nghiệm
đoán và điều trị đ-ợc 52 bệnh nhân VKPƯ tại
đ-ợc tiến hành tại khoa Khớp, bệnh viện
khoa khớp, bệnh viện Bạch Mai. Tuổi trung
Bạch Mai, Hà Nội).
bình của nhóm bệnh nhân nghiên cứu là 28.8
*Kỹ thuật ELISA: Platena R Chlamydia
l0.5 năm (bệnh nhân ít tuổi nhất là 12 tuổi và
IgG 62766 (Sanofi diagnostics Pasteur, S.A)

bệnh nhân nhiều tuổi nhất là 57 tuổi), bệnh
[6], nhằm xác định kháng thể lớp IgG đặc
nhân nam giới chiếm tỷ lệ 57.7%. Thời gian bị
hiệu CT trọng bệnh phẩm huyết thanh và
bệnh trung bình là 17.4 12.5 tháng (bệnh
dịch khớp của bệnh nhân VKPƯ (xét nghiệm
nhân có thời gian mắc bệnh ngắn nhất là 1
đ-ợc tiến hành tại Labo trung tâm, tr-ờng đại
tháng, và bệnh nhân có thời gian mắc bệnh
học Y Hà Nội).
dài nhất là 4 năm).
Bằng xét nghiệm Hexagon Chlamydia đ-ợc sự có mặt của DNA của CT trong mẫu
chúng tôi thấy có 20/52 bệnh nhân có kháng bệnh phẩm dịch khớp chiếm tỷ lệ 30.8%. Có
nguyên LPS chiếm tỷ lệ là 38.5 % . 9/52 (17.3%) bệnh nhân nghiên cứu có
kháng nguyên LPS, kháng thể lớp IgG đặc
Kháng thể lớp IgG đặc hiệu CT d-ơng tính
hiệu cho CT d-ơng tính ở cả 2 loại bệnh phẩm
ở 23/52 mẫu bệnh phẩm huyết thanh bệnh
là huyết thanh và dịch khớp.
nhân chiếm tỷ lệ 44.2%, và tỷ lệ này ở bệnh
phẩm dịch khớp là 34.6% (15/52 tr-ờng hợp). Kết quả ở bảng 1 cho thấy có sự khác
Trong đó có 17 bệnh nhân (32.5%) có kháng nhau về một số đặc điểm lâm sàng và cận
thể IgG đặc hiệu cho CT d-ơng tính trong cả 2 lâm sàng giữa 2 nhóm bệnh VKPƯ có kháng
loại bệnh phẩm là huyết thanh và dịch khớp nguyên và kháng thể CT d-ơng tính ở 3 loại
(biểu đồ 1). Xét nghiệm PCR cho thấy có bệnh phẩm n-ớc tiểu, huyết thanh và dịch
16/52 mẫu bệnh phẩm dịch khớp xác định khớp và nhóm bệnh nhân âm tính.
Huyết
thanh
Dịch
khớp

HT + DK
100 00%
80.00%
60.00%
40.00%
20.00%
0.00%
44.2%
34.6% 32.5%
Biểu đồ 1: Tỷ lệ kháng thể IgG đặc hiệu Chlamydia trachomatis d-ơng tính trong bệnh phẩm
huyết thanh, hoặc dịch khớp và cả ở trong 2 bệnh phẩm.
36
TCNCYH 30 (4) - 2004
cứu khác nhau. Kết quả nghiên cứu cũng cho
IV. BàN LUậN
thấy có sự khác nhau về giới, thời gian bị
Tỷ lệ kháng nguyên LPS d-ơng tính
bệnh và một số đặc điểm lâm sàng, xét
38.5% ở bệnh phẩm n-ớc tiểu, kết quả này
nghiệm của các bệnh nhân trong nhóm bệnh
cũng t-ơng tự nh- các nghiên cứu của Fems
VKPƯ có CT d-ơng tính so với nhóm âm tính
D.G [8,9], và Dougados [5]. Tỷ lệ này cao hơn
(bảng 1). Bệnh nhân VKPƯ ở nhóm có CT
hẳn trong các bệnh khớp khác là 5.4% và
d-ơng tính chủ yếu xảy ra ở bệnh nhân nam
ng-ời bình th-ờng là 3.3% [2]. Tỷ lệ kháng thể
giới, có thời gian mắc bệnh kéo dài hơn, có
lớp IgG đặc hiệu với Chlamydia trachomatis
tiền sử nhiễm khuẩn đ-ờng tiết niệu sinh dục

trong bệnh phẩm huyết thanh và trong dịch
cũng nh- biểu hiện viêm đ-ờng niệu dục tại
khớp của bệnh nhân VKPƯ là 44.2, và 34.6%
thời điểm nghiên cứu nhiều hơn và bệnh ở
trong nghiên cứu của chúng tôi có thấp hơn
giai đoạn hoạt động so với nhóm bệnh nhân
kết quả nghiên cứu của Bas.S và cộng sự là
CT âm tính. Điều này gợi ý CT có vai trò nhất
56.5%, và 45.5% điều này có thể giải thích vì
định nào đó trong quá trình khởi phát và duy
số l-ợng bệnh phẩm, và ph-ơng pháp nghiên

Đặc điểm
Tuổi (năm)
Giới Nam/nữ (%)
Thời gian bị bệnh (tháng )
Đau cột sống thắt l-ng
Viêm khớp không đối xứng
Viêm phần mềm, bám gân
Ngón hình khúc dồi
Viêm mống mắt, kết mạc
Nhiễm khuẩn tiết niệu
Nhiễm khuẩn tiêu hoá
Tổn th-ơng da, móng
Tiền sử viêm tiết niệu
Tiền sử nhiễm khuẩn tiêu hoá
Tiền sử viêm kết mạc
Yếu tố gia đình
Viêm khớp cùng chậu
Máu lắng : 1h

2h
Bảng I: So sánh một số đặc điểm lâm sàng và xét nghiệm của hai nhóm VKPƯ có
Chlamydia trachomatis d-ơng tính và âm tính
37
TCNCYH 30 (4) - 2004
Nhóm VKPƯ có KN và
KT IgG và DNA của
CT d-ơng tính ở cả 3
loại bệnh phẩm
(n=9)
33.8 " 11.9
77.8%/22.2%
23.5 " 3.8
33.3%
88.9%
55.6
22.2
0
55.6
0
11.1
77.8
0
0
22.2
55.5
40.2"15.7
52.6"12.6
Nhóm VKPƯ âm
tính với CT ở cả 3

loại bệnh phẩm
(n=22)
27.8 " 9.4
54.5%/45.5%
12.8 " 11.2
40.9%
54.5%
45.5%
18.2%
4.5%
0
31.8%
0
0
36.4%
4.5%
27.3%
50%
32.6 " 12.4
41.3 " 8.9
trì bệnh VKPƯ. Đặc biệt có 30.8% mẫu
4. Amor B: Reiter's syndrome and
bệnh phẩm dịch khớp của bệnh nhân nghiên
reactive arthritis. Clin Rheumatol, 1983, 2:
cứu xác định đ-ợc sự có mặt DNA của CT đã
315 - 319.
góp phần vào việc nghiên cứu vai trò của
5. Dougados M: The concept of reactive
Chlamdia trachomatis trong qua trình viêm
arthritis. Presse Medicine, 1997 Feb 22;

khớp của bệnh VKPƯ.
26(5): 204 - 206.
V. KếT LUậN
6. Bas S, Cungnigham T, et al.,: The
value of isotype determination of serum
Kết quả nghiên cứu 52 bệnh nhân nghiên
antibodies against Chlamydia for the
cứu cho thấy 38.5 % mẫu n-ớc tiểu có kháng
diagnosis of Chlamydia reactive arthritis.
nguyên LPS của CT. Kháng thể IgG đặc hiệu
British Journal of Rheumatology. 1996, 35:
CT d-ơng tính ở 44.2% mẫu huyết thanh và
542 - 547.
34.6% mẫu dịch khớp. Đặc biệt DNA của CT
đã đ-ợc xác định trong 30.8% mẫu bệnh
7. Espinoza LR, Aguilar JL, Guitierrez
phẩm dịch khớp của các bệnh nhân nghiên
F: Chlamydia-induced reactive arthritis. Clin.
cứu. Có sự khác nhau về thời gian mắc bệnh,
Exp Rheumatol 1997 Mar- Apr, 15 (2): 169 -
một số đặc điểm lâm sàng và mức độ hoạt
174.
động của bệnh trong hai nhóm VKPƯ có CT
8. Ferris DG, et al. : Hexagon Chlamydia
d-ơng tính và âm tính.
. Product Manual, Human GmbH 1997 Feb:
TàI LIệU THAM KHảO
3-20.
1. Trần Ngọc ân: Bệnh khớp. Nhà xuất
9. Ferris DG: Sensitivity of rapid antigen

bản Y học, 1991: 96-109.
detection test for Chlamydia trachomatis
screening. JAMA, 1995 Mar. 22-29: 273 (12):
2. Trần Thị Minh Hoa: Tình trạng nhiễm
917-918.
Chlamydia trachomatis đ-ờng tiết niệu sinh
dục ở bệnh nhân nhóm bệnh lý cột sống thể
10. Patrick JB, Herve CG, Alan PH:
huyết thanh âm tính. Luận văn Thạc sĩ y học,
Comparison of synovial tissue and synovial
Tr-ờng đại học Y Hà Nội , 2001 .
fluid as the source of nucleic acids for
detection of Chlamydia trachomatis by
3. Vũ Thị Nhung: B-ớc đầu thăm dò tình
polymerase chain reaction. Arthritis &
hình nhiễm Chlamydia trachomatis. Y d-ợc
Rheumatism 1 996, 3 5 (10) : 1740- 1746.
học thành phố Hồ Chí Minh,1995 (12):44 -
47.
38
TCNCYH 30 (4) - 2004
Summary
The connection between Chlamydia trachomatis with reactive
arthritis
Chlamydia trachomatis has been shown to be induce reactive arthritis in man specially after sexually
acquired genitourinary infection to determine the connection between Chlamydia trachomatis with
reative arthritis, in this study we examined antigen Chlamydia trachomatis lipopoly saccharide, antibody
IgG, and DNA chlamydia trachomatis in samples (urine, sera, and synovial fluid) from 52 patients who
were diagnosed and treated in Rheumatology department, Bachmai hospital from August 2001 to August
2003. As results we found that 38.5% urine samples positive with antigen LPS, antibody IgG positive in

44.2% sera samples and 34.6% synovial fluid samples. Specially DNA chlamydia trachomatis was
detected in 30.8% synovial fluid samples. This results will contribute to determine the role of Chlamydia
trachomatis in reactive arthritis pathogenesis.