Một số kết quả điều tra bệnh chết nhanh hại hồ tiêu tại Đak Nông pptx

Kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

25
Một số kết quả điều tra bệnh chết nhanh hại hồ tiêu tại Đak Nông
SURVEY RESULTS ON THE QUICK WILT DISEASE OF BLACK PEPPER IN
DAKNONG

Phạm Ngọc Dung, Ngô Vĩnh Viễn,
Trần Ngọc Khánh, Nguyễn Thị Ly, Lê Thu
Hiền,
CN Vũ Phương Bình và CTV
(1)

Hồ Gấm
(2)
, Nguyễn Quang Tuấn
(3)


Abstract
Black pepper is one of the most mainly crops and is the second largest export
income earner in DakNong province. A survey of the quick wilt disease of black
pepper was conducted in seven districts of DakNong province in 2006 – 2007.
The surveyed and research results showed that the disease mainly caused by
Phytophthora capsici which seriously damaged on black pepper.
The disease has been found in all black pepper growing areas of DakNong
province. The severity of quick wilt disease increases during periods of rainfall
in the rainy season with highest incidence occurs in September, October, up to
28.9% of plants. Other factors contribute to the severity of the disease include
inadequate supply of organic matter and other nutrients such as calcium,
magnesium and potassium, but high in nitrogen supply and not well-drained and

flooding. Disease incidence was related to plant age, with plants more than 6
years old being most susceptible. The best post holding of the vine for black
pepper are alive-tree of Leucaena sp., Adenanthera povonina, Erythrina inerana
and Wrightia annamenis.
Key words: Quick wilt, black pepper

I. đặt vấn đề
Đăk Nông là tỉnh thuộc cao nguyên
Nam Trung Bộ, diện tích tự nhiên
651.345 ha. Diện tích trồng tiêu khoảng
6.544 ha, năng suất trung bình đạt 2,62
tấn/ha, tuy nhiên sản lượng năm 2005 bị
giảm đi so với năm 2004 từ 11.188 tấn
xuống 9.684 tấn.
Diện tích tiêu của tỉnh năm 2005
giảm so với năm 2004 khoảng 1.200
ha, một trong những nguyên nhân quan
trọng là hiện tượng chết nhanh, chết
chậm cây hồ tiêu. Theo Chi cục Bảo vệ

1. Viện Bảo vệ thực vật
2. Sở khoa học công nghệ Tỉnh Đăk
Nông)
3.

Chi c
ục bảo vệ thực vật tỉnh Đăk
Kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

26

thực vật, năm 2005, tỷ lệ bệnh chết
nhanh khoảng: 10 – 15 %. Bệnh gây
hại nặng nhất ở 2 xã Đăk Sin và Đạo
Nghĩa của huyện Đắk R'Lấp, có những
vườn tỷ lệ thiệt hại lên tới 80 – 90 %.
Bệnh chết nhanh cây hồ tiêu do nấm
Phytophthora gây nên phát triển thích
hợp trong điều kiện mát, độ ẩm và
lượng mưa cao. Tại Đăk Nông, nhiệt
độ trung bình năm là 22,0 – 25,0
0
C.
Lượng mưa tập trung trong 6 tháng
mùa mưa, nơi có lượng mưa cao nhất
là khu vực Gia nghĩa và Đắk R'Lấp:
2.500 – 2.700 mm/năm. Bệnh đang có
xu hướng gia tăng rất nhanh.
Trong năm 2006 và 2007, chúng tôi
tiến hành điều tra tại các vùng trồng
tiêu chính của tỉnh Đăk Nông để xác
định qui luật diễn biến và một số yếu
tố ảnh hưởng đến bệnh chết nhanh cây
hồ tiêu.
II. Phương pháp nghiên cứu
1. Phương pháp điều tra diễn biễn
của bệnh
- Địa điểm điều tra: ĐakNia-Thị xã
Gia nghĩa.
Chọn 5 vườn đại diện cho vùng, với

tổng số cây: 500 – 1000 trụ/ vườn.
- Thời gian điều tra: định kỳ 1
tháng/lần.
- Phương pháp điều tra: áp dụng
phương pháp điều tra 5 điểm trên 2
đường chéo góc, hoặc 5 điểm theo
băng hàng trồng đại diện cho vườn.
Mỗi điểm chọn 50 cây để điều tra.
Quan sát triệu chứng héo trên cây kết
hợp với kiểm tra mẫu ở trong phòng
theo phương pháp xác định nhanh
bằng sử dụng bẫy nấm Phytophthora
từ rễ và đất cây hồ tiêu.
- Phương pháp thu thập mẫu xác
định nấm Phytophthorra
Lấy mẫu đất: Mẫu đất lấy ở vùng rễ
cây bị bệnh, chiều sâu của mẫu đất
theo chiều sâu của bộ phận rễ cây bị
bệnh và cách bộ phận bị bệnh không
quá 15 - 20 cm, lấy cách bề mặt 10 cm
. Mỗi cây lấy 3 mẫu đất theo góc tam
giác đều mà gốc cây là trung tâm, sau
đó trộn lại thành 1 mẫu. Khối lượng
mẫu lấy là 500g/mẫu.
Lấy mẫu rễ: Chọn rễ có triệu chứng
cắt thành từng đoạn phần giáp ranh
giữa mô bệnh và mô khoẻ.
2. Chỉ tiêu theo dõi
Số cõy bị hại
Tỷ lệ cõy b

ị hại(%) =
x 100
Số cây điều tra
III. Kết quả và thảo luận
1. Mức độ gây hại của bệnh chết
nhanh tại một số địa điểm trồng
khác nhau
Chúng tôi tiến hành điều tra bệnh
chết nhanh do nấm Phytophthora
capsici gây hại vào cuối mùa mưa, tỷ
lệ bệnh được xác định dựa vào triệu
chứng trên đồng ruộng và kết quả phân
tích nhanh mẫu bệnh bằng phương
pháp bẫy cánh hoa. Qua kết quả cho
thấy: Bệnh chết nhanh gây hại ở các
vùng điều tra khác nhau. ở những vùng
trồng chuyên canh và trồng lâu năm
Kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

27
với diện tích lớn, tỷ lệ bệnh thường
phát sinh nặng như: Đăk Rlấp, thị xã
Gia Nghĩa. Vùng đất thịt nặng và
không dốc như ở Nam Đà- Krông Nô
cũng bị nặng do đất thoát nước kém
(bảng 1).
Bảng 1. Tỷ lệ bệnh chết nhanh tại một số địa điểm trồng tiêu Đak Nông
TT

Vùng điều tra

Tỷ lệ bệnh (%) chết nhanh

Thỏng
9/2006
Thỏng 9/
2007
1 Đak Sin – Đăk R’lấp 14,3 19,9
2 Đạo nghĩa - Đăk R’lấp 12,6 16,7
3 Đăk Nia - Thị xó Gia
Nghĩa
19,2 28,2
4 Nghĩa Trung - Gia Nghĩa 13,9 21,1
5 NâmN’Jang - Đăk Song 6,4 9,8
6 Đak N’drung- Đăk Song 3,6 7,6
7 Đức Minh - Đăk Mil 11,5 13,2
8 Nam Đà - Krông Nô 21,7 19,6
9 Eatling- Cư Jut 9,8 14,8

2. Diễn biến của bệnh chết nhanh
trên đồng ruộng
Biểu đồ 1.
Diễn biến lượng mưa và tỷ lệ bệnh
qua các tháng năm 2006 tại Đăk Nia - Đak
Nông
0
100
200
300
400
500

600
700
800
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Tháng
Lượng mưa(mm)
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
Tỷ lệ bệnh(%)
Lm
(mm)
TLB

Biểu đồ 2.
Diễn biến lượng mưa và tỷ lệ bệnh
qua các tháng năm 2007 tại Đak Nia - Đăk
Nông
qua các tháng năm 2007 tại ĐakNia-ĐăkNông
0
100
200
300
400
500
600
700

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Tháng
Lượng mưa (mm)
0.0
5.0
10.0
15.0
20.0
25.0
30.0
35.0
Tỷ lệ bệnh (%)
Lượng
mưa
(mm)
TLB
(%)

Tìm hiểu diễn biến lượng mưa và sự
phát sinh gây hại của bệnh chết nhanh
hồ tiêu và mối quan hệ của chúng trên
đồng ruộng qua các tháng trong năm
2006 và 2007 tại Đăk Nia – Đăk
Nông.
Kết quả cho thấy bệnh phát sinh và
gây hại liên quan chặt chẽ với lượng
mưa, những tháng vào cuối mùa khô
(tháng 2, 3, 4, 5) bệnh chết nhanh hầu
Kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

28

như không xuất hiện, bệnh xuất hiện
vào giữa mùa mưa và đạt đỉnh cao
nhất vào cuối mùa mưa (tháng 10), tỷ
lệ bệnh lên tới: 28,9%. Bệnh chết
nhanh gây ra bởi nấm Phytophthora là
một nấm thuỷ sinh, phát triển mạnh
trong điều kiện có nguồn nước. Bệnh
xâm nhiễm vào giữa mùa mưa, nhưng
cuối mùa mưa cây mới chết hàng loạt.
Qua đồ thị cho thấy tỷ lệ bệnh chết
nhanh vào năm 2007 cao hơn năm
2006.
3. Kết quả điều tra một số yếu tố
ảnh hưởng đến sự phát sinh, phát
triển của bệnh chết nhanh trên đồng
ruộng
a) ảnh hưởng của các nọc tiêu khác
nhau đến bệnh chết nhanh
Kết quả điều tra cho thấy: tỷ lệ bệnh
trên vườn sử dụng nọc chết là cao hơn
hẳn so với các loại nọc khác. Có thể
do vườn nọc gỗ thường trồng tập trung
lâu năm với diện tích lớn, nên mức độ
tích luỹ các tác nhân gây bệnh cũng
như mức độ lây lan của bệnh cao hơn,
đạt trung bình 34,3%. Nọc bê tông và
xây gạch vào mùa khô cây bị mất nước
nhanh, vì vậy cho cây sinh trưởng phát

triển kém, nên khả năng nhiễm bệnh
cao. Đối với những vườn trồng sử
dụng nọc sống như: cây lồng mức, keo
dậu, muồng đen…, bón phân đầy đủ,
cây tiêu là cây ưa bóng, nọc sống giúp
giảm được ánh sáng trực xạ và khả
năng thoát hơi nước mạnh vào mùa
khô, vì vậy cây sinh trưởng mạnh, khả
năng kháng bệnh cao, tỷ lệ bệnh nhiễm
thấp chỉ đạt trung bình 10,5%. Đồng
thời sử dụng nọc sống giúp giảm chi
phí đầu tư ban đầu, tránh không chặt
phá rừng bảo vệ môi trường rất tốt
(bảng 2).
b) ảnh hưởng của việc sử dụng các
loại phân bón khác nhau đến bệnh
chết nhanh
Trong quá trình sinh trưởng cây hồ
tiêu rất cần có chế độ chăm sóc tốt, đặc
biệt, phân bón là nguồn dinh dưỡng để
cung cấp cho cây. Điều tra ảnh hưởng
của việc sử dụng các loại phân bón khác
nhau đến khả năng phát sinh, phát triển
của bệnh trên đồng ruộng.
Kết quả điều tra cho thấy, ở các
vườn được bón phân hữu cơ và phân
vi sinh cây sinh trưởng tốt, tỷ lệ nhiễm
bệnh thấp hơn hẳn, chỉ 1,7%. Trong
khi các diện tích chăm sóc kém chỉ
bón phân vô cơ và bón với lượng quá

thấp, cây sinh trưởng kém tỷ lệ nhiễm
bệnh cao, tỷ lệ bệnh trung bình đến
46,2 – 48,8% (bảng 3).
Bảng 2. ảnh hưởng của việc sử dụng
các loại nọc tiêu khác nhau đến bệnh
chết nhanh tại Đăk Nia
T
T

Cỏc loại
nọc tiờu
Số nọc
điều tra
Tỷ lệ
bệnh v
(%)
T10/20
06
Tỷ lệ
bệnh
(%)
T10/20
07
1 Nọc sống 2000
(5hộ)
7,4
10,5
2 Nọc chết 2000
(5hộ)
26,4

34,3
Kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

29
3 Nọc x
õy
gạch
2000
(5hộ)
15,8
21,0
4 N
ọc bờ
tụng
2000
(5hộ)
22,8
31,8
Bảng 3. ảnh hưởng của chế độ phân bón đến sự phát triển bệnh chết nhanh
tại Đắk R'Lấp-ĐăkNông
T
T
Chế độ phân bón
Số hộ điều
tra
Số nọc
điều tra

Tỷ lệ
bệnh(

%)
10/200
6
Tỷ lệ
bệnh(%
)
10/2007

1
Phân hữu cơ(10-
15kg/năm/nọc)
5 hộ nụng
dõn
3000 2,4 1,7 Phân Komic(2-3
kg/năm/nọc)
300g N+500P
2
0
5
+300K
2
0
2
Phân Komic (2- 3 kg/năm)
5 hộ nụng
dõn
3000 10,6 11,2
300g N+500P
2
0

5
+200K
2
0
3 400g N+600P
2
0
5
+250K
2
0
5 hộ nụng
dõn
3000 33,4 30,7
4 200g N+300P
2
0
5
+100K
2
0
5 hộ nụng
dõn
3000 46,2 48,8

c) ảnh hưởng của các giống tiêu
khác nhau đến bệnh chết nhanh
Kết quả điều tra các giống với tuổi
5-7 năm cho thấy: ở các vùng trồng
tiêu trọng điểm của tỉnh Đăk Nông,

diện tích trồng giống tiêu sẻ lớn và có
tuổi thọ trung bình cao nhất, vì vậy
khả năng tích luỹ nguồn bệnh lớn, mức
độ nhiễm bệnh cao hơn so với các
giống khác, tỷ lệ nhiễm trung bình lên
tới 29,3 %. Giống tiêu Vĩnh Linh trồng
sau với diện tích nhỏ hơn nhưng khả
năng nhiễm bệnh chết nhanh cũng khá
cao, đạt 23,6%. Giống tiêu trâu sinh
trưởng tốt có khả năng kháng bệnh
cao, nhưng cho năng suất thấp, một số
vùng như: Đăk R’Lấp, thị xã Gia
Nghĩa, Đăk Song cho quả rất ít.
d) ảnh hưởng độ tuổi của cây tiêu
khác nhau đến bệnh chết nhanh
Kết quả điều tra cho thấy: ở các
vườn có độ tuổi cây càng cao thì khả
năng nhiễm bệnh càng lớn, do sự tích
luỹ nguồn bệnh ở trong đất theo thời
gian càng tăng, đất cạn dinh dưỡng,
cây sinh trưởng kém, sức kháng bệnh
Kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

30

giảm nhanh, có vườn tỷ lệ bệnh điều
tra được lên tới 75%. ở các vườn tuổi
nhỏ nếu trồng trên đất mới khai thác
thì hầu như không nhiễm bệnh (bảng
4).

Bảng 4. Mức độ gây hại của bệnh chết
nhanh, chết chậm trên các cây hồ tiêu
có độ tuổi khác nhau tại Đăk Nia –
tháng 9/2006)
T
T
Tuổi cõy
Tổng số
nọc điều
tra
Tỷ lệ
bệnh
(%)
1
Cõy 2
tuổi 500 3,6
2
Cõy 3
tuổi
500 7,2
3
Cõy 4
tuổi 500 11,6
4
Cõy 5
tuổi 500 19,6
5
Cõy > 6
tuổi 500 23,4
e) ảnh hưởng của địa hình đất trồng

đến bệnh chết nhanh
Tiến hành điều tra bệnh hại ở các
vị trí đỉnh đồi, lưng đồi, chân đồi,
khu bằng và khu trũng. Kết quả cho
thấy: bệnh chết nhanh xuất hiện và
gây hại phụ thuộc rất nhiều vào địa
hình vườn hồ tiêu. Bệnh gây hại nặng
nhất ở các khu trũng và khu chân đồi
tỷ lệ bệnh ghi nhận được là 37,8 %.
Bệnh gây hại ít dần từ khu lưng đồi,
khu bằng và bệnh nhẹ nhất ở khu
đỉnh đồi tỷ lệ bệnh chỉ là: 6,6 %.
Nguyên nhân của sự khác biệt về tỷ
lệ bệnh ở các địa thế đất là do các
vườn hồ tiêu ở khu trũng và ở chân
đồi thường bị đọng nước do mưa
chảy dồn về, khó tiêu thoát, tạo độ
ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho
nấm Phytophthora lây lan, phát sinh
và gây bệnh cho cây hồ tiêu. Chính vì
vậy mà biện pháp thoát nước đọng
trên vườn là biện pháp cần được tiến
hành không chỉ với cây hồ tiêu mà
còn đối với các cây trồng khác bị
bệnh do nhóm nấm này gây ra như:
cao su, sầu riêng, dứa (bảng 5).
Bảng 5. Tỷ lệ bệnh chết nhanh trên các
địa hình khác nhau
(Đăk Nông - tháng 10 / 2006)
Vị trí

điều tra
Số cây
điều
tra
Số
cây
bị
bệnh
Tỷ lệ
cây bị
bệnh
(%)
Đỉnh đồi 500 33 6,6
Lưng đồi 500 78 15,6
Chân đồi 500 189 37,8
Khu bằng 500 92 18,4
Khu trũng 500 152 30,4
IV. kết luận và kiến nghị
Bệnh chết nhanh phát sinh và phát
triển mạnh trong các tháng mùa mưa,
bệnh gây hại nặng nhất vào tháng 9 và
tháng 10. Những vườn chỉ bón phân
vô cơ, các vườn có độ tuổi của cây
cao, trồng nọc chết, ở những diện tích
đất trũng, thấp, chân đồi, trên các
giống tiêu sẻ cho tỷ lệ bệnh gây hại
Kết quả nghiên cứu khoa học BVTV - Số 2/2008

31
cao.Vì vậy cần phải quan tâm và chăm

sóc vườn ngay từ những tháng đầu
mùa mưa giúp làm giảm tỷ lệ gây hại
của bệnh, đào rãnh thoát nước, bón
cân đối phân vô cơ, bắt buộc phải bón
phân chuồng làm tăng độ tơi xốp của
đất giúp cho thoát nước tốt và phân vi
sinh để làm giàu thêm nguồn vi sinh
vật có ích cho đất giúp rễ cây phát
triển tốt, đề kháng được bệnh cao, đặc
biệt là ở những vườn đã trên 5 tuổi.

tài liệu tham khảo
1. Phạm Văn Biên (1989). Phòng
trừ sâu bệnh hại tiêu. NXB Nông
nghiệp.
2. Nguyễn An Dương (2000).
Trồng tiêu. NXB Nông nghiệp thành
phố Hồ Chí Minh.
3. Lê Đức Niệm (2001). Cây tiêu -
kỹ thuật trồng, chăm sóc và phòng trừ
sâu bệnh. NXB Lao động xã hội.
4. Phan Quốc Sủng (1998). Kinh
nghiệm trồng và chăm sóc cây tiêu.
NXB Nông nghiệp.
5. Phan Hữu Trinh, Vũ Đình Thăng,
Trần Thị Mai (1998). Kỹ thuật trồng
tiêu. NXB Nông nghiệp.
6. Trung tâm khuyến nông Bình
Phước (1999). Kỹ thuật trồng tiêu.
NXB Nông nghiệp thành phố Hồ Chí

Minh.
7. Andre Drenth and David I. Guest
(2004). Diversity and Management of
Phytophthora in Southeast Asia.
Autralian Centre for International
Agricultural Research Canberra. 235
pp.
8. Erwin, D.C. and Riberrio O.K
(1996) Phytophthora diseases
worldwide. 562 pp.

Một số kết quả phân lập bệnh nấm hại trong vườn ươm cây cà phê tại Chiềng Mung
Sơn La
Some findings on fungus isolation in coffee nurseries in Chiengmung, Sonla

Nguyễn Thế Quyết
2
, Nhữ Viết Cường
2
,
Vũ Duy Thanh, Lê Thị ánh Hồng
2
, Kasem
Soytong
2

Abstract
The largest losses in coffee production cause by diseases, particularly fungal
diseases – among them the root diseases are caused many problems in coffee
production. Fusarium spp., Pythium

spp. and Rhizostonia spp. are the
agents very dangerous not only for the
coffee nursery, but also on the

1. Viện Di truyền Nông nghiệp
2. Viện Đại học King MongKoot,
Bangkok, Thai lan

ưđưwư