Kinh Tế Đầu Tư _ Kiều Hối

lOMoARcPSD|9242611

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
KHOA BẤT ĐỘNG SẢN & KINH TẾ TÀI NGUYÊN
--------

CHỦ ĐỀ: KIỀU HỐI
Môn: Kinh tế đầu tư
GV hướng dẫn: TS. Hoàng Thị Thu Hà
SV thực hiện:
STT
1
2
3
4

Mã sinh viên
11217336
11217364
11217373
11216903

Họ và tên
Nguyễn Ngọc Ánh (Nhóm trưởng)
Nguyễn Thanh Hòa
Nguyễn Trần Tùng Lâm
Nguyễn Thị Vân Quý

HÀ NỘI 2022

lOMoARcPSD|9242611

Lời mở đầu
Tích cực tăng tỷ lệ tiết kiệm trong thời gian trước khi bắt đầu vào thời kỳ ổn
định là chìa khóa cho sự tăng trưởng dài hạn cho một nền kinh tế. Các nước
đang phát triển đặc biệt là quốc gia có tỷ lệ tiết kiệm nội địa thấp ln có nhu
cầu rất lớn về nguồn vốn cho tăng trưởng kinh tế và phát triển bền vững. Tuy
nguồn lực trong nước là cơ bản nhưng nguồn lực từ bên ngồi ln có vai trị
đặc biệt quan trọng cho sự tăng trưởng bứt phá nhằm đuổi kịp các nền kinh tế
phát triển đó. Để đáp ứng yêu cầu vốn, nhiều quốc gia thường tìm đến thị
trường tài chính trong nước và quốc tế như phát hành trái phiếu chính phủ,
trái phiếu quốc tế hay đầu tư trực tiếp nước ngồi (FDI), nhận việc trợ phát
triển chính thức (ODA) mà ít quan tâm đến những khoản tiền của các cá nhân
chuyển từ nước ngoài về cho thân nhân trong nước, đó là dịng tiền kiều
hối… Kiều hối đang là nguồn tài chính giá rẻ (khơng phải chịu lãi suất), đã
trở thành nguồn vốn quan trọng ảnh hưởng đến các hoạt động kinh tế của một
quốc gia. Do đó nhóm chúng em đã chọn nghiên cứu về kiều hối và khả năng
thu hút của nguồn vốn này tại Việt Nam. Luận văn hướng tới 4 mục tiêu cơ
bản sau:
Thứ nhất, khái quát về khái niệm, vai trò, đặc điểm của kiều hối; chỉ ra ưu
điểm của kiều hối so với các nguồn vốn khác
Thứ hai, chỉ ra thực trạng của nguồn kiều hối Việt Nam giai đoạn 2016-2020
Thứ ba, tìm hiểu nguyên nhân kiều hối còn hạn chế chảy vào các hoạt động
sản xuất kinh doanh
Thứ tư, đề xuất các giải pháp khắc phục tăng cường thu hút kiều hối vào s ản
xuất kinh doanh

1

lOMoARcPSD|9242611

Phần nội dung
1. Khái niệm, vai trò, đặc điểm kiều hối. Ưu điểm của kiều hối so với
nguồn vốn khác.
1.1 Khái niệm
Kiều hối là các khoản tiền từ nước ngoài có nguồn gốc từ thu nhập của
người lao động và dân di cư ở nước ngoài được chuyển về cho người thân,
gia đình ở trong nước.
1.2 Đặc điểm của kiều hối
lại.

Thứ nhất, kiều hối có đặc điểm là nguồn thu ngoại tệ ổn định, khơng hồn

Thứ hai, từ khái niệm, ta có thể thấy, kiều hối là phần tích lũy ở bên ngoài
nền kinh tế nên kiều hối là nguồn vốn đầu tư nước ngồi. Tuy nhiên, kiều hối
cũng có thể chuyển đổi thành tích lũy của dân cư và tư nhân trong nước khi
lượng kiều hối đã được trao cho thân nhân nên ở giai đoạn này, kiều hối lại
trở thành nguồn vốn đầu tư trong nước. Chính vì vậy, kiều hối sẽ có những
đặc điểm chung của 1 nguồn vốn đầu tư như sau:
+) Đem lại khả năng tìm kiếm và thu về khoản lợi nhuận lớn cho các nhà đầu
tư. Các nhà đầu tư bắt buộc phải góp đủ số vốn tối thiểu trong vốn pháp định
hoặc vốn điều lệ của doanh nghiệp nhận đầu tư để có thể thực hiện các quyền
kiểm sốt hoặc tham gia vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp nhận
đầu tư.
+) Đa số các nước nhận đầu tư đều đã và đang tạo ra hành lang pháp lý nhằm
thu hút vốn đầu tư, từ đó đã tạo ra động lực để thúc đẩy nền kinh tế, xã hội
pháp triển một cách ổn định và đồng đều vì mục đích lâu dài.
+) Phần trăm góp vốn đầu tư của các doanh nghiệp sẽ tương ứng với tỷ lệ các
quyền và nghĩa vụ mà các bên được hưởng, đồng thời là các rủi ro từ hoạt

động đầu tư mà các bên sẽ phải gánh chịu.
+) Khoản thu nhập mà các chủ đầu tư thu được từ hoạt động đầu tư phụ thuộc
vào kết quả kinh doanh, tuy nhiên nó mới chỉ mang tính chất thu nhập kinh
doanh chứ chưa phải lợi ích.
+) Tồn bộ hoạt động đầu tư được diễn ra trên nguyên tắc tự nguyện nên các
chủ đầu tư phải tự chịu trách nhiệm về lỗ lãi từ hoạt động kinh doanh.
2


lOMoARcPSD|9242611

1.3 Vai trị của kiều hối
- Kiều hối đóng góp cho sự gia tăng tiết kiệm của quốc gia. Phần tiết kiệm từ
kiều hối có thể được sử dụng cho các hoạt động đầu tư trực tiếp, được gửi tiết
kiệm vào các ngân hàng hoặc có thể được cất trữ dưới dạng vàng… Phần
kiều hối được gửi vào các tổ chức tài chính sẽ được các tổ chức này cho vay
tài trợ cho các hoạt động đầu tư phát triển kinh tế. Từ đó, kiều hối đã trực tiếp
hoặc gián tiếp trở thành nguồn đầu tư phát triển kinh tế đất nước.
- Kiều hối có vai trị tăng tích lũy vốn trong nước, trực tiếp tác động tới
nguồn vốn tích lũy trong nước; làm giảm chi phí vốn vì nguồn cung quỹ cho
vay từ nguồn kiều hối tăng lên, góp phần ổn định mức lãi suất cho vay và
giảm thiểu bất ổn kinh tế do thiếu hụt vốn đầu tư trong nước. Các nền kinh tế
mới nổi sử dụng kiều hối như là khoản thế chấp đối với các khoản vay trên
thị trường vốn quốc tế theo những điều khoản thuận lợi hơn so với trường
hợp các nước không thu hút được kiều hối.
- Kiều hối góp phần hỗ trợ cán cân thanh toán quốc tế
Kiều hối là nguồn thu ngoại tệ cho đất nước: Hoạt động di dân và xuất
khẩu lao động từ nước kém phát triển sang nước phát triển tạo điều kiện cho
dịng hàng hóa và dịch vụ đi kèm phục vụ hai đối tượng người cư trú và
người khơng cư trú. Có thể thấy đơn giản nhất về hàng loạt các dịch vụ kéo

theo phục vụ cho nhu cầu liên lạc, từ đi lại, thăm viếng, các phương tiện liên
lạc… làm phát triển các dịch vụ du lịch, bưu chính viễn thơng ở các nước.
Các dịch vụ ăn theo như các chuyến đi du lịch, giải trí, tư vấn bất động sản,
quà tặng… cũng tăng vọt. Những chuyến thăm viếng, du lịch thường là dài
ngày, kèm theo nhu cầu chi tiêu trong nước, thường là do kiều dân và người
lao động ở nước ngoài chi trả, là một nguồn thu lớn trong cán cân dịch vụ ở
các nước đang phát triển.
- Kiều hối góp phần bù đắp thâm hụt cán cân vãng lai: Với quốc gia có cán
cân thương mại thâm hụt, vốn đầu tư nước ngoài khan hiếm và nguồn viện
trợ nước ngoài hạn chế, trong tình huống đó, kiều hối trở thành khoản thu bù
đắp trực tiếp thâm hụt cán cân. Kiều hối với tư cách là biến ngoại sinh, khơng
phụ thuộc vào tình hình kinh tế trong nước, khơng phải trả lãi suất, nên sẽ là
nguồn tương đối ổn định hỗ trợ cán cân thanh tốn.
- Kiều hối góp phần làm tăng dự trữ ngoại hối quốc gia ở các nước đang phát
triển: ở các nước đang phát triển, dòng kiều hối được chuyển về theo mùa vụ
(dịp cuối năm, Giáng sinh…) và NHTW các nước thường có chính sách can
thiệp mua lượng ngoại tệ này vào để tăng dự trữ ngoại hối.
3


lOMoARcPSD|9242611

- Kiều hối đóng góp vào sự phát triển của thị trường tài chính
Kiều hối tạo nên nhu cầu cho các dịch vụ, sản phẩm mới của hệ thống tài
chính: hoạt động chuyển tiền và nhận tiền giữa các quốc gia đã kéo theo sự ra
đời và phát triển của các dịch vụ ngân hàng khác. MasterCard’s MoneySend,
Debit Card, Foreign exchange account… được sử dụng rộng rãi qua hệ thống
ngân hàng thương mại (NHTM), giúp việc chuyển tiền được nhanh chóng và
thuận lợi. Các ngân hàng cũng có xu hướng cấp tín dụng nhiều hơn cho
những người ln được nhận kiều hối với giá trị lớn. Bên cạnh đó, người

nhận kiều hối có cơ hội tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính khác như
các cơng ty bảo hiểm mở rộng hệ thống cung cấp dịch vụ bảo hiểm nhân thọ,
bảo hiểm tài chính khác thu hút nguồn phí từ người nhận tiền. Hoặc với số
tiền sẵn có, người gửi tiền có thể tự mình đầu tư hoặc đầu tư thơng qua hình
thức quỹ ủy thác đầu tư. Các dịch vụ tài chính góp phần mở rộng và phát
triển thị trường tài chính trong nước. Người dân ở các nước nghèo, không
hoặc hiếm khi tiếp cận với dịch vụ tài chính, nay đã trở thành đối tượng được
phục vụ và hưởng lợi từ các tổ chức tài chính.
Kiều hối góp phần phát triển thị trường tài chính và quy mô của hệ thống
ngân hàng trong nước: tiền tiết kiệm từ kiều hối sẽ được chuyển qua những
chủ thể thiếu vốn trong nền kinh tế. Kiều hối làm tăng giá trị của vốn huy
động của hệ thống ngân hàng, phát triển thị trường vốn địa phương.
Chuyển tiền kiều hối tạo nên sự cạnh tranh trong hệ thống NHTM, giữa
hệ thống chuyển tiền chính thức và chuyển tiền phi chính thức. Ngày càng
nhiều các NHTM tham gia hệ thống chuyển tiền Western Union, Money
Gram, trong các NHTM đã có sự cạnh tranh về chất lượng dịch vụ chuyển
tiền. Hệ thống chuyển tiền phi chính thức cũng nở rộ ở các nước, tốc độ
chuyển tiền nhanh hơn, thủ tục dễ dàng hơn so với chuyển tiền chính thức mà
khơng chịu sự kiểm sốt của Chính phủ. Vì vậy, các NHTM trong hệ thống
chuyển tiền chính thức cũng có những cải cách về chất lượng để cạnh tranh
với các đối thủ trong cùng hệ thống và với hệ thống chuyển tiền phi chính
thức.
1.4 Ưu điểm của kiều hối
Kiều hối là nguồn vốn ngoại tệ quan trọng của đất nước, nó sở hữu ưu
điểm vượt trội hơn so với các nguồn vốn khác từ nước ngoài
- Kiều hối là nguồn thu ngoại tệ ổn định và khơng hồn lại. Đặc biệt, kiều hối
tạo ra nguồn vốn cho sự phát triển kinh tế nhưng khơng tạo gánh nặng nợ
nước ngồi cho nền kinh tế. Nguồn vốn này giúp đất nước giảm thiểu nhiều
4

lOMoARcPSD|9242611

rủi ro trong quá trình huy động vốn, giảm sự phụ thuộc vào nguồn vốn nước
ngồi.
- Kiều hối góp phần cải thiện ngân sách phục vụ cho các mục đích an sinh xã
hội như nhà ở, y tế, giáo dục...Kiều hối đóng vai trị như một nguồn thu nhập
bổ sung so với trước đây, đặc biệt đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo. Kiều hối
giúp các hộ gia đình có thêm thu nhập để trang trải chi phí hàng ngày, cải
thiện nơi ở, đồ dùng sinh hoạt và tiết kiệm. Kiều hối còn giúp nâng cao chất
lượng nguồn nhân lực cho hộ gia đình nhờ được đầu tư vào y tế, giáo dục
cùng cơ hội tiếp cận với các sản phẩm, dịch vụ tài chính hiện đại.
- Kiều hối là một nguồn lực gửi về các hộ gia đình ở địa phương, giúp địa
phương xố đói giảm nghèo nhanh, nâng cao đời sống người lao động, vệ
sinh môi trường được nâng cao, nông thôn thay đổi nhờ những ngôi nhà
khang trang. Nguồn vốn này chảy thẳng vào khu vực dân cư, do đó có tính
thúc đẩy đầu tư tư nhân cao. Qua các hoạt động đầu tư đó giúp giải quyết vấn
đề công ăn việc làm cho người lao động, nâng cao mức thu nhập cho các chủ
thể nhận kiều hối và các chủ thể được hưởng lợi từ nguồn đầu tư kiều hối.
Ngồi ra nguồn kiều hối cịn được gửi thơng qua nhóm người đồng hương
ở nước ngồi về cho các tổ chức chính quyền của địa phương nhằm xây dựng
các cơng trình chung như cổng làng, nhà văn hóa, đóng góp vào các quỹ tình
thương tương trợ lẫn nhau
2. Thực trạng kiều hối tại Việt Nam
Một báo cáo nghiên cứu về toàn cảnh kiều hối tại Việt Nam do CIEM thực
hiện cho thấy, Mỹ là quốc gia chuyển tiền kiều hối về Việt Nam nhiều nhất
(chiếm hơn 50%), tiếp đến là Australia, Canada, Đức,...

5

lOMoARcPSD|9242611

ThS Nguyễn Duy Tuấn, Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, dẫn lại một nghiên
cứu cho thấy khi luồng kiều hối có tác động dương thì 1 đồng tăng thêm của
kiều hối sẽ có 0,48 đồng tăng lên của vốn đầu tư. Vì vậy, với 1 tỉ USD kiều
hối tăng trung bình mỗi năm, Việt Nam có nguồn lực đáng kể nếu thu hút
được kiều hối chảy vào sản xuất - kinh doanh.
Nhiều doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam ở nước ngoài đã mang về nhiều
dự án đầu tư cho đất nước, mang tính chất đột phá trong các ngành, lĩnh vực
như giáo dục, quy hoạch khu đô thị mới, y tế, nông nghiệp sạch... Theo một
nghiên cứu của các giảng viên Trường ĐH Kinh tế Quốc dân, tính đến cuối
năm 2015, các DN kiều bào đã đầu tư tại 52/63 tỉnh, thành, tổng cộng có
2.000 dự án tại 3.600 DN với vốn đăng ký khoảng 8,6 tỉ USD, mang về
nguồn lợi khoảng 20 tỉ USD/năm. Tuy nhiên, tỉ lệ kiều hối vào sản xuất mới
chỉ chiếm khoảng 30% cho thấy vẫn còn nhiều bất cập. Kiều bào cho biết họ
gặp phải nhiều khó khăn khi đầu tư trong nước, nhất là thủ tục hành chính.
Bên cạnh đó, các chính sách thu hút đầu tư hay thay đổi, không rõ ràng cũng
gây khó khăn cho kiều bào có ý định làm kinh tế.
Ngân hàng Thế giới đánh giá Việt Nam là nước nhận kiều hối lớn nhưng sử
dụng chưa hiệu quả vì hơn 50% kiều hối chuyển về được chi vào tiêu dùng;
một phần để trả nợ ngân hàng, gửi tiết kiệm trong khi phần dành cho đầu tư
sản xuất - kinh doanh không nhiều. Về lĩnh vực đầu tư, người nhận kiều hối
chủ yếu dùng để gửi ngân hàng nhận tiền lãi hoặc đầu tư và kinh doanh vàng,
bất động sản. Ở khu vực miền Trung ( như Quảng Bình, Nghệ An), kiều hối
chủ yếu dành cho trả nợ. Lý do là tại các tỉnh này có một lượng lớn người đi
xuất khẩu lao động; họ thường phải vay mượn một khoản tiền lớn để đi lao
động, đặc biệt là những trường hợp xuất khẩu lao động qua các kênh phi
chính thức.
Nếu như giai đoạn trước năm 2000, kiều hối gửi về chưa đến 1 tỉ USD/năm

thì đến năm 2010, Việt Nam đón nhận khoảng 7-8 tỉ USD kiều hối, lọt vào
top 20 nước nhận kiều hối lớn nhất thế giới. Từ năm 2013 đến 2016, nguồn
kiều hối vào Việt Nam vượt ngưỡng 11 tỉ USD/năm. Chỉ riêng năm 2015,
theo báo cáo Dòng kiều hối quốc tế của Pew Research Center, lượng kiều hối
chuyển về nước đạt 13,2 tỉ USD, đứng thứ hai khu vực Đơng Á, sau
Philippines. Tính chung từ năm 1993 đến 2016, Việt Nam đã nhận tổng cộng
gần 91 tỉ USD kiều hối gửi về qua con đường chính thức, tính trung bình mỗi
năm đạt khoảng 4 tỉ USD, tương đương 6% GDP của đất nước.
Theo TS. Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh
tế Trung ương (CIEM) cho biết: “Kiều hối đóng vai trị quan trọng trong phát
6


lOMoARcPSD|9242611

triển kinh tế và ổn định nền kinh tế vĩ mô Việt Nam. Trong giai đoạn 20072013, đây là nguồn vốn lớn thứ 2 tại Việt nam, hơn cả vốn viện trợ phát triển
chính thức ODA đã giải ngân. Đặc biệt, trong giai đoạn 2004-2006, kiều hối
là nguồn vốn lớn nhất của đất nước”.
Năm 2016, lượng kiều hối từ Mỹ về Việt Nam - chiếm khoảng 60% tổng kiều
hối từ khắp các thị trường, lại giảm mạnh và chính sách lãi suất của Cục Dự
trữ Liên bang Mỹ (FED) cũng ảnh hưởng đến dòng kiều hối chuyển về Việt
Nam. Khi đó, mức lãi suất cơ bản của đồng USD tại Mỹ là 0,5%-0,75%, FED
dự kiến sẽ có thêm 3 lần điều chỉnh lãi suất trong những năm tiếp theo khiến
đồng USD trở nên hấp dẫn hơn. Ngoài ra, việc Tổng thống Mỹ Donald
Trump tuyên bố rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)
cũng khiến việc chuyển kiều hối từ Mỹ về Việt Nam để đầu tư vào các lĩnh
vực sản xuất - kinh doanh nhằm đón đầu được cân nhắc, tính tốn thận trọng
hơn.
Chun gia kinh tế - TS Nguyễn Minh Phong phân tích nguồn kiều hối từ Mỹ
chiếm khoảng 60% tổng kiều hối từ hơn 4 triệu người Việt sinh sống và làm

việc ở 187 quốc gia trên thế giới. Kiều hối từ Mỹ giảm sẽ ảnh hưởng rất lớn
đến tổng lượng kiều hối về nước ta. Trong khi đó, chính sách hạ lãi suất tiền
gửi USD về 0% của NHNN và cơ chế tỉ giá trung tâm cũng phần nào ảnh
hưởng đến sức hấp dẫn của đồng USD ở thị trường Việt Nam. “Năm 2016,
lãi suất tiền gửi USD ở Mỹ tăng, trong khi Việt Nam vẫn giữ mức 0% và tỉ
giá USD/VNĐ biến động hằng ngày theo thị trường. Điều này đồng nghĩa cơ
hội khai thác chênh lệch lãi suất đồng USD giữa thị trường trong nước và
nước ngoài mất đi, thu hẹp lượng ngoại tệ - kiều hối về Việt Nam. Trong khi
đó, dịng ngoại tệ khơng nhỏ chuyển từ Việt Nam ra nước ngồi lại có sự gia
tăng”.
Đến năm 2017, trái ngược với những dự báo trước đó, lượng kiều hối chuyển
về Việt Nam đạt khoảng 13,8 tỉ USD (thống kê của Ngân hàng Thế giới WB),
là mức cao nhất trong 5 năm trở lại đây, lọt top 10 nước nhận kiều hối lớn
nhất thế giới. Riêng lượng kiều hối chuyển về TP.HCM đạt khoảng 5,2 tỷ
USD, tăng 4,5% so với năm 2016. Phân tích ngun nhân khiến dịng kiều
hối tăng trưởng mạnh mẽ, TS Cấn Văn Lực cho rằng tác động tích cực là do
tình hình kinh tế thế giới năm 2017 tăng trưởng rất tốt, kéo theo thu nhập,
dòng tiền chuyển về nhiều hơn. Yếu tố quan trọng khác là môi trường kinh
doanh, đầu tư của Việt Nam năm qua được cải thiện đáng kể, làm tăng niềm
tin vào thị trường để nhà đầu tư nước ngồi nói chung và Việt kiều nói riêng
chuyển tiền về nước vừa là kiều hối vừa tham gia sản xuất - kinh doanh, khởi
7


lOMoARcPSD|9242611

nghiệp. Bên cạnh đó, kiều hối cịn chịu ảnh hưởng tích cực từ kết quả hội
nhập kinh tế Việt Nam được thúc đẩy đặc biệt với thành công của năm APEC.
Cũng theo công bố từ Ngân hàng Thế giới (WB), năm 2019, lượng kiều hối
về Việt Nam ước đạt 16,7 tỷ USD, tăng 4,6% so với năm trước. Năm 2019 là

năm thứ ba liên tiếp và là lần thứ 5 Việt Nam lọt vào top 10 nước nhận kiều
hối lớn nhất thế giới. Dòng kiều hối về Việt Nam đã tăng khoảng gần 120 lần,
từ 0,14 tỷ USD trong năm 1993 lên 13,8 tỷ USD năm 2017 và năm 2018 tăng
vọt lên 16 tỷ USD. Giới chuyên gia nhìn nhận, xét trong bối cảnh năm 2019,
con số 16,7 tỷ USD, tương đương 6,4% GDP, có ý nghĩa hết sức đặc biệt.
Theo báo cáo phát hành tháng 5/2021 của Ngân hàng Thế giới (WB) và
Knomad, người Việt ở nước ngoài gửi về nước 17,2 tỷ USD trong cả năm
2020, tăng nhẹ gần 3% so với năm 2019. Trong bối cảnh Covid-19, tốc độ
tăng trưởng của kiều hối năm 2020 thấp hơn mức tăng 6% trong các năm
trước, nhưng vẫn khả quan hơn các dự báo trước đó. ( WB ước tính kiều hối
đổ về Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2020 giảm 7% so với năm 2019).
Năm 2020, Việt Nam tiếp tục trong nhóm 10 nước nhận kiều hối lớn nhất và
xếp thứ ba trong khu vực Đông Á - Thái Bình Dương, sau Trung Quốc và
Philippines. Với lượng kiều hối đổ về nước tương đương 5% GDP năm 2020,
Việt Nam cũng nằm trong top 10 nước có tỷ trọng kiều hối trên GDP cao
nhất.

Ở một góc nhìn khác, cuối tháng 4, Hiệp hội Bất động sản Tp.HCM (HOREA)
đã công bố một báo cáo lý giải nguồn tiền khiến giá bất động sản tăng nhanh,
trong đó có đề cập đến kiều hối. Cụ thể, theo HOREA, trong 3 tháng đầu năm
2021, tăng trưởng tín dụng bất động sản tăng 3%, tuy có tăng cao hơn tăng
8


lOMoARcPSD|9242611

trưởng tín dụng chung (2,93%) nhưng khơng q bất thường. Một câu hỏi lớn
được đặt ra là nguồn vốn đầu tư rất lớn làm cho thị trường bất động sản số t
nóng “bong bóng” hiện nay đến từ đâu? “Chúng tơi nhận thấy, ngồi nguồn
tiền nhàn rỗi, tiền để dành, vàng cất giữ trong dân, tiền chốt lời chứng khốn

thì nguồn tiền kiều hối (khoảng 20% kiều hồi đầu tư vào bất động sản) cũng
đang làm cho thị trường bất động sản nóng lên”, HOREA nhận định.
Phó Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam - Đào
Minh Tú cho biết lượng kiều hối về Việt Nam năm 2021 ước đạt 12,5 tỷ USD.
Tại cuộc họp báo thường kỳ do NHNN tổ chức ngày 28/12, Phó Thống đốc
Thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú khẳng định đây là số thống
kê của Ngân hàng Nhà nước và hằng năm, con số thống kê của Ngân hàng
Nhà nước được coi là con số chính thống khi sử dụng trong các báo cáo, đánh
giá. Ông Đào Minh Tú phân tích: Lượng kiều hối năm nay tăng khoảng 10%
so với năm 2020. Trong số đó, lượng kiều hối gửi qua các tổ chức tín dụng
khoảng 7%, các cơng ty kiều hối 28%, qua bưu điện 2%…Như vậy tỷ trọng
dòng kiều hối để về qua các tổ chức khơng có nhiều thay đổi khi các công ty
kiều hối vẫn thu hút chuyển tiền nước ngoài về nhiều nhất. Ngoài ra cũng
phải thấy rằng kiều hối qua các tổ chức tín dụng vẫn khá tích cực. Dù ảnh
hưởng của dịch COVID-19, kiều bào cũng gặp rất nhiều khó khăn song vẫn
quan tâm hướng về quê hương. Đây là nguồn vốn rất quan trọng trong điều
kiện khó khăn cần vốn đầu tư.
Một số liệu khác theo ngân hàng Thế giới (WB) và tổ chức hợp tác quốc tế về
người di cư KNOMAD dự báo đưa ra, lượng kiều hối về Việt Nam trong năm
2021 ước tính ở mức 18,1 tỷ USD, đứng thứ tám thế giới và đứng thứ ba
trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương về lượng kiều hối.

9


lOMoARcPSD|9242611

2022 là năm các nền kinh tế lớn trên thế giới đã và đang phục hồi kinh tế và
phát triển, điều này sẽ giúp cho người Việt lao động ở nước ngồi, kiều bào
có thêm thu nhập và có thể tăng lượng kiều hối gửi về Việt Nam hỗ trợ người

thân hoặc đầu tư, sản xuất kinh doanh. Tuy có những yếu tố lo ngại do lạm
phát tăng cao ở các quốc gia này, song lượng kiều hối 2022 của Việt Nam dự
báo vẫn sẽ tiếp tục tích cực.
Cộng đồng người Việt ở nước ngồi có khoảng 5,3 triệu trên 130 quốc gia và
vùng lãnh thổ. Việt Nam, trong thập kỷ qua, được Ngân hàng Thế giới ghi
nhận thuộc nhóm 10 quốc gia nhận kiều hối nhiều nhất. Nếu các cơ quan
chính phủ có phương án mở rộng hơn cánh cửa, giúp thật nhiều người Việt xa
quê được quay lại đầu tư, làm việc, tận dụng triệt để chất xám và những kỹ
năng kiều bào đã hấp thụ từ quốc gia phát triển, khi ấy, con số sẽ không chỉ là
18 tỷ USD kiều hồi của năm vừa qua. Những người sống bên ngồi đất nước
khơng chỉ vì gửi được tiền về q hương mà cịn vì nhìn thấy "những điều
mình học được đã giúp thay đổi cuộc sống của đồng bào Việt Nam".
3. Nguyên nhân kiều hối chưa chảy vào hoạt động sản xuất kinh doanh
Tại cuộc họp báo thường kỳ do NHNN tổ chức ngày 28/12/2021, Phó
Thống đốc Thường trực Ngân hàng Nhà nước Việt Nam cho biết lượng kiều
hối về Việt Nam 2021 ước đạt 12,5 tỷ USD. Lượng kiều hối này tăng khoảng
10% so với năm 2020. Trong số đó lượng kiều hối gửi qua các tổ chức tín
dụng khoảng 7%, các cơng ty kiều hối 28%, qua bưu điện 2%,… Ảnh hưởng
của đại dịch Covid-19 khiến kinh tế của nhiều nước gặp khó khăn nhưng Việt
Nam vẫn là một trong những nước nhận kiều hối lớn trong năm 2021. Cộng
đồng người Việt ở nước ngoài trở thành một trong những nguồn lực quan
trọng cho quá trình xây dựng, phát triển và hội nhập quốc tế của Việt Nam.
Kiều hối là nguồn vốn quan trọng, cả thế giới đều đang có những chính
sách hút kiều hối về quốc gia mình. Kiều hối là nguồn vốn bổ sung trực tiếp
vốn cho đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh (trực tiếp bỏ vốn đầu tư kinh
doanh hoặc gián tiếp qua gửi tiết kiệm), góp phần tăng tiêu dùng, đãn đến
tăng tổng cầu và thúc đẩy gia tăng đầu tư, gia tăng đầu tư gián tiếp. Kiều hối
trong những năm gần đây chiếm tỉ trọng lớn trong các nguồn vốn từ bên
ngồi vào Việt Nam, có giai đoạn còn cao hơn so với vốn đầu tư trực tiếp từ
nước ngồi (FDI). Cịn so với các nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức

(ODA) và vốn đầu tư gián tiếp nước ngồi thì kiều hối có giá trị lớn hơn, tăng
trưởng cao hơn và có tính chất ổn định hơn. Tuy nhiên, theo đánh giá của các
chuyên gia, dù tương đương giá trị số tiền nhưng vốn FDI đang tạo ra hiệu
ứng và thành quả tích cực hơn nhiều so với kiều hối. Một nghiên cứu gần đây
10


lOMoARcPSD|9242611

của Ngân hàng Thế giới (WB) đã lý giải một phần nguyên nhân vấn đề này.
Cụ thể, hơn 50% lượng kiều hối vào Việt Nam để sử dụng vào mục đích tiêu
dùng hoặc để trả nợ. Trong khi đó, lượng vốn kiều hối đem đi đầu tư vào sản
xuất kinh doanh cịn hạn chế, ước tính hàng năm lượng kiều hối gửi về chảy
vào sản xuất kinh doanh chiếm khoảng gần 30% và có tới 30% lượng kiều
hối được gửi vào ngân hàng để lấy lãi, 20% đã mua vàng để tích trữ, hơn
16% đổ vào bất động sản. Nhiều doanh nhân, doanh nghiệp Việt Nam ở nước
ngoài đã mang về nhiều dự án đầu tư cho đất nước, mang tính chất đột phá
trong các ngành, lĩnh vực như giáo dục, quy hoạch khu đô thị mới, y tế, nông
nghiệp sạch… Tuy nhiên, tỉ lệ kiều hối vào sản xuất mới chỉ chiếm khoảng
30% cho thấy vẫn còn nhiều bất cập. Kiều hối được thu hút về nhưng thiếu
các chính sách định hướng đầu tư kinh doanh của Nhà nước. Kiều bào cho
biết họ gặp phải nhiều khó khăn khi đầu tư trong nước, nhất là thủ tục hành
chính. Ví dụ, có dự án xin cấp phép đầu tư 3-4 năm lấy 20 ý kiến chấp thuận
mới xong thủ tục cấp phép. Có phép rồi chờ giải phóng mặt bằng cũng mất 67 năm. Bên cạnh đó, các chính sách thu hút đầu tư hay thay đổi, không rõ
ràng gây khó khăn cho kiều bào có ý định làm kinh tế, kiều bào đầu tư về
nước còn bị đối xử bất công, không được ưu đãi bằng nhà đầu tư nước ngoài.
Ngoài các dự án đầu tư riêng lẻ, cộng đồng kiều bào cũng chưa được cung
cấp thông tin đầy đủ về tình hình đầu tư, thị trường, các ngành nghề trọng
điểm cần vốn đầu tư cũng như các chính sách ưu đãi trong đầu tư các lĩnh
vực sản xuất quan trọng. Để tiếp cận thông tin, nhiều doanh nghiệp kiều bào

phải thông qua trung gian, gây tốn kém chi phí. Nhà nước chưa thực sự đóng
vai trị làm cầu nối tạo dựng mối liên kết, hợp tác giữa các doanh nghiệp kiều
bào và các doanh nghiệp trong nước trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm và xây
dựng thương hiệu hàng hóa Việt Nam ra nước ngồi.
Ngun nhân kiều hối ít chảy vào hoạt động sản xuất kinh doanh còn nằm
ở thói quen sử dụng kiều hối của Việt Nam. Đối tượng lao động xuất khẩu
hiện nay vẫn sử dụng kiều hối theo hướng ưu tiên cho xây dựng nhà cửa và
tích lũy đất đai. Do đó, cơ quan quản lý có thể chưa quan tâm tới xây dựng
chính sách kiều hối riêng nhằm thu hút kiều hối vào kênh đầu tư, phát triển
mà chỉ dừng lại ở sự quan tâm tới ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện mơi trường
đầu tư, tạo cơ chế thơng thống để người Việt Nam ở nước ngoài gửi tiền về
nước.

4. Giải pháp khuyến nghị thu hút kiều hối và nâng cao hiệu quả sử dụng
cho hoạt động sản xuất kinh doanh
11


lOMoARcPSD|9242611

Nhà nước cần thực thi các chính sách nhằm định hướng hoặc tạo động lực
để kiều hối đầu tư vào khu vực sản xuất và các lĩnh vực phát triển nguồn
nhân lực như giáo dục và sức khỏe cộng đồng... nhằm tạo ra các hiệu ứng
phát triển tích cực về dài hạn cho đất nước. Ví dụ như tại châu Mỹ, Quỹ đầu
tư tương hỗ (MIF) thuộc Ngân hàng Phát triển châu Mỹ (IADB) đã liên kết
với các ngân hàng của Brazil để thành lập các quỹ kiều hối cho các doanh
nhân, thu hút các dòng kiều hối đầu tư vào những doanh nghiệp kinh doanh
có hiệu quả, vào các chương trình phát triển các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Muốn vậy, Việt Nam cần phải tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm
phát, thay đổi môi trường đầu tư theo hướng tích cực, đặc biệt là hạn chế thay

đổi đột ngột các quy định trong hoạt động đầu tư, nới lỏng các quy định, điều
khoản, thủ tục hành chính.
Theo kinh nghiệm thực tế tại các quốc gia, các chính sách khơng nên
mang tính hình thức hoặc có những can thiệp hành chính mà nên theo hướng
tạo lập môi trường đầu tư thuận lợi về cơ sở hạ tầng như giao thông, điện
nước, viễn thông, cải cách thủ tục hành chính… sẽ có tác động tích cực hơn
trong việc thu hút kiều hối vào các hoạt động đầu tư có hiệu quả. Bên cạnh
đó, việc tạo lập một hạ tầng tài chính vững mạnh với các tổ chức tài chính
hoạt động an tồn hiệu quả, cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính cũng có ý
nghĩa rất quan trọng trong việc thu hút và sử dụng có hiệu quả các dòng kiều
hối.
Một lượng kiều hối lớn dành để đầu tư vào lĩnh vực sản xuất nhằm nâng
cao giá trị gia tăng cho đất nước cũng sẽ là một kênh đầu tư hiệu quả, có ích.
Tuy nhiên, trong bối cảnh nền kinh tế khó khăn hiện nay nếu muốn hướng
nguồn tiền này vào sản xuất - kinh doanh, Nhà nước cũng nên có những
chính sách ưu đãi cho kiều bào, ngồi việc nới rộng những điều kiện mang
tính thủ tục, cần phải làm rõ xem kiều bào sẽ được hưởng lợi ích gì? Khi các
chính sách được thực thi, cần phải tiến hành khảo sát, kiểm tra tính hiệu quả
của các hoạt động bằng nguồn tiền này mang lại như thế nào nhằm tránh bị
lợi dụng, phát sinh tiêu cực. Mặt khác, kiều hối là nguồn tiền của dân nên
việc quyết định đầu tư vào đâu là quyền của họ. Chính vì vậy, muốn hướng
kiều bào đầu tư vào sản xuất - kinh doanh hay những hoạt động khác mang
lại lợi ích cho nền kinh tế đất nước thì Chính phủ Việt Nam cần có những
chính sách tích cực để tạo niềm tin cho kiều bào hay những người thụ hưởng
nguồn tiền này.
Đối với chính sách tỷ giá, chính sách theo đuổi tỷ giá danh nghĩa cố định
một mặt khiến chính sách tiền tệ trở nên kém hiệu lực, mặt khác làm trầm
trọng thêm rủi ro tỷ giá. Việc duy trì tỷ giá danh nghĩa cố định buộc chính
12
Downloaded by tran quang ()

lOMoARcPSD|9242611

sách tiền tệ phải chạy theo sự tăng giảm của dịng vốn nước ngồi, khiến
NHNN mất tự chủ trong việc điều hành chính sách tiền tệ. Với chính sách tỷ
giá linh hoạt hơn (như tỷ giá trung tâm hiện nay) khi các dòng vốn ngoại vào
gia tăng, tỷ giá danh nghĩa giữa VND và đồng USD có thể biến động theo
chiều hướng tăng giá VND, giảm bớt áp lực gây lạm phát, đồng thời củng cố
niềm tin của công chúng đối với đồng bản tệ. Ngược lại, trong điều kiện khi
VND đang có nguy cơ giảm giá, việc áp dụng chính sách tỷ giá trung tâm sẽ
giảm bớt áp lực làm giảm dự trữ ngoại tệ do NHNN phải can thiệp thị trường.
Thêm vào đó, chính sách tỷ giá trung tâm sẽ có tác dụng làm tăng tính độc
lập và hiệu quả của chính sách tiền tệ trong việc ổn định giá cả, đồng thời tạo
điều kiện phát triển thị trường ngoại hối. Mặt khác, với chính sách tỷ giá
trung tâm, tạo điều kiện cho tỷ giá có thể biến động, sẽ tạo ra những thay đổi
về giá trị của đồng nội tệ và do đó có tác dụng hạn chế các dịng vốn vào
ngắn hạn có tính đầu cơ, đồng thời sẽ làm cho các chủ thể kinh tế (các doanh
nghiệp xuất nhập khẩu, các ngân hàng…) nhận thức đầy đủ hơn về nguy cơ
rủi ro tỷ giá và thực hiện các biện pháp quản lý rủi ro thích hợp (tăng sử dụng
các nghiệp vụ ngoại hối phái sinh).
Công tác tuyên truyền đối ngoại cần được đổi mới, nâng cao hiệu quả
bằng nhiều hình thức phù hợp (các kênh phát thanh, truyền hình phục vụ
người Việt Nam ở nước ngồi, phát thanh, truyền hình đối ngoại, truyền hình
qua mạng IPTV hoặc hệ thống truyền hình của nước sở tại); tranh thủ, phát
huy các phương tiện truyền thông của cộng đồng nhằm cung cấp thơng tin
kịp thời, chính xác cho người Việt Nam ở nước ngồi về tình hình đất nước
và chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước để khuyến khích, tạo điều
kiện cho bà con trở về thăm quê hương, đầu tư sản xuất - kinh doanh, góp
phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam; tăng cường hơn

nữa sự gắn bó của người Việt Nam ở nước ngoài với đất nước; tiếp tục quán
triệt và xem người Việt Nam ở nước ngoài là bộ phận không tách rời, một
nguồn lực của cộng đồng dân tộc Việt Nam. Thông qua người Việt Nam ở
nước ngồi, đẩy mạnh thơng tin tun truyền và vận động bạn bè quốc tế.

13
Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

Phần kết luận
Kiều hối là một nguồn ngoại tệ tương đối ổn định, ngay cả khi có cuộc
khủng hoảng kinh tế, so với những nguồn tài chính khác như đầu tư trực
tiếp từ nước ngoài hay tiền viện trợ. Kiều hối chứng tỏ là một yếu tố quan
trọng đối với nền kinh tế Việt Nam. Trong giai đoạn hiện nay, chính sách
kiều hối được điều chỉnh theo hướng thuận lợi và dễ dàng hơn đã tạo điều
kiện thuận lợi cho nguồn kiều hối chuyển về các quốc gia không ngừng
tăng nhanh về số lượng và chất lượng. Việt Nam cần phải hoạch định chính
sách để khuyễn khích việc sử dụng kiều hối vào những dự án đầu tư sản
xuất ngắn hạn và dài hạn và vào công việc kinh doanh thay vì vào thị
trường địa ốc và tiêu thụ.
Tiềm năng đầu tư của người Việt ở nước ngoài rất đáng kể. Để khai thác
được tiềm năng này, nhà nước Việt Nam không những phải cải tạo môi
trường kinh doanh mà còn phải loại bỏ tệ nạn tham nhũng. Cải tổ chính trị
cần phải cải thiện song song với cải tổ kinh tế. Có tự do dân chủ mới có thể
tận diệt được tham nhũng và giảm thiểu những lãng phí tài nguyên quốc gia
như hiện nay. Trong chính trị cũng cần có những cạnh tranh như trong thị
trường kiều hối và trong kinh tế nói chung mới có sự tiến bộ.

14
Downloaded by tran quang ()


lOMoARcPSD|9242611

NGUỒN TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình Kinh tế đầu tư, ĐH Kinh tế Quốc dân
2. Tổng cục Thống kê
3. WB&KNOMAD
4. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
5. Báo VN Express
6. Báo Người Lao động
7. Đỗ Thị Kim Hảo và Đinh Thị Thanh Long (2017), “Tác động của kiều
hối đến tăng trưởng kinh tế”, Tạp chí Ngân hàng, tháng 5/2017, 2-9.
8. Đỗ Đức Quân (2017), “Tác động từ dòng kiều hối đến kinh tế Việt
Nam và một số khuyến nghị”, Tạp chí Tài chính, tháng 3/2017.

15
Downloaded by tran quang ()