(Luận án tiến sĩ) giáo dục tư tưởng hồ chí minh về đạo đức cho sinh viên trường đại học cảnh sát nhân dân hiện nay (1)

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

PHẠM ĐỨC LƯƠNG

GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC
CẢNH SÁT NHÂN DÂN HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC

HÀ NỘI – 2020

luan an


VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
---------*****---------

PHẠM ĐỨC LƯƠNG

GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC
CẢNH SÁT NHÂN DÂN HIỆN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ TRIẾT HỌC
Chuyên ngành: Đạo đức học
Mã số: 9229006

Người hướng dẫn khoa học: PGS, TS Vũ Văn Gầu

HÀ NỘI - 2020

luan an


LỜI CAM ĐOAN

Tơi xin cam đoan đây là cơng trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu, tư liệu được sử dụng trong luận án là trung thực, có
nguồn gốc rõ ràng. Những phát kiến trong luận án là kết quả nghiên
cứu của tác giả.
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Phạm Đức Lương

luan an


DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CAND

Công an nhân dân

CBCS

Cán bộ, chiến sĩ

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

CSND

Cảnh sát nhân dân

CTĐ, CTCT & CTQC

Cơng tác Đảng, Cơng tác chính trị và Cơng tác quần chúng

LLCT & KHXHNV

Lý luận chính trị và khoa học xã hội nhân văn

QLHV

Quản lý học viên

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

luan an


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1

Chương 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN
ĐỀ TÀI LUẬN ÁN .............................................................................................. 7
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................................. 7
1.2. Những vấn đề đã được nghiên cứu và những vấn đề luận án tiếp tục
nghiên cứu ....................................................................................................... 27
Chương 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ GIÁO DỤC TƯ
TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI
HỌC CẢNH SÁT NHÂN DÂN ........................................................................ 31
2.1. Những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức.............. 31
2.2. Giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên trường Đại học
Cảnh sát nhân dân ........................................................................................... 45
Chương 3 GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CHO
SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẢNH SÁT NHÂN DÂN HIỆN NAY THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA .......................................... 74
3.1. Tình hình, đặc điểm có liên quan đến giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về
đạo đức cho sinh viên trường Đại học Cảnh sát nhân dân .............................. 74
3.2. Thực trạng giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên
trường Đại học Cảnh sát nhân dân .................................................................. 85
3.3. Kết quả giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên trường
Đại học Cảnh sát nhân dân hiện nay ............................................................. 109
3.4. Giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên trường Đại học
Cảnh sát nhân dân hiện nay - những vấn đề đặt ra từ thực tiễn .................... 124
Chương 4 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG GIÁO DỤC TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐẠO ĐỨC CHO
SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẢNH SÁT NHÂN DÂN HIỆN NAY 135
4.1. Phương hướng giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên
trường Đại học Cảnh sát nhân dân hiện nay ................................................. 135
4.2. Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức cho sinh viên trường Đại học Cảnh sát nhân dân hiện nay .................... 143
KẾT LUẬN ...................................................................................................... 168
CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CƠNG BỐ

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

luan an


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Chủ tịch Hồ Chí Minh - Lãnh tụ thiên tài của Đảng và dân tộc ta,
Người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam - Anh hùng giải phóng dân tộc,
Danh nhân văn hố thế giới. Đồng thời, Người cịn là nhà đạo đức học lỗi
lạc. Người đã dành nhiều thời gian và tâm sức bàn về đạo đức và bản thân
Người cũng là tấm gương sáng ngời nhất thực hành đạo đức cách mạng.
Người đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục đạo đức cách mạng cho mỗi cán
bộ, đảng viên và tồn dân ta. Trước lúc đi xa, Người khơng qn căn dặn
mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự cần kiệm liêm chính, chí cơng vơ tư,
phải tích cực học tập và trau dồi đạo đức cách mạng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức thấm nhuần triết lý hành động của
phương Đông, được soi sáng bởi thế giới quan và phương pháp luận của
chủ nghĩa Mác - Lênin, chứa đựng nhân sinh quan sâu sắc trong việc xây
dựng nhân cách, lý tưởng và chuẩn mực đạo đức, lối sống của mỗi người.
Tư tưởng của Người về đạo đức có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc đối
với việc giáo dục đạo đức cho mọi thế hệ người Việt Nam. Đặc biệt trong
giai đoạn hiện nay, toàn Đảng, tồn dân, tồn qn đang tích cực đẩy mạnh
học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh nhằm đẩy
lùi suy thối về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự
diễn biến” , “tự chuyển hóa” trong nội bộ thì việc quán triệt, học tập và vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức lại càng trở nên cấp bách và thiết
thực hơn bao giờ hết.

Đối với Công an nhân dân Việt Nam - lực lượng vũ trang được Chủ tịch
Hồ Chí Minh sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện, những tư tưởng, lời dạy và tấm
gương đạo đức mẫu mực của Người là di sản tinh thần vô giá trong việc giáo
dục đạo đức cho mỗi cán bộ, chiến sĩ, góp phần quan trọng xây dựng nhân
cách, đạo đức người chiến sĩ Công an nhân dân sẵn sàng hy sinh để bảo vệ

luan an


2
Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, hết lịng vì nhân dân phục vụ, lấy niềm
vui và hạnh phúc của nhân dân làm niềm vui, lẽ sống của mình.
Hiện nay, các thế lực thù địch, phản động tiếp tục ráo riết thực hiện
chiến lược “diễn biến hịa bình”, bạo loạn, can thiệp lật đổ ở nước ta với
quy mô ngày càng mở rộng, cường độ ngày càng quyết liệt, tính chất ngày
càng nguy hiểm, thâm độc, tinh vi, xảo quyệt, trong đó có âm mưu làm suy
thối về chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống của lực lượng Công an. Mặt
khác, những mặt trái của cơ chế thị trường đang hàng ngày, hàng giờ tác
động đến nhận thức, đạo đức của mỗi cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân.
Trong bối cảnh đó, tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức vẫn mang tính thời
sự, cịn ngun vẹn giá trị và là hình mẫu, bài học quý báu đối với lực
lượng Công an nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm
trật tự an toàn xã hội.
Trường Đại học Cảnh sát nhân dân là cơ sở giáo dục đào tạo bậc đại
học và sau đại học, trung tâm nghiên cứu khoa học của lực lượng Cơng an
nhân dân ở phía Nam, có chức năng, nhiệm vụ đào tạo sĩ quan Cảnh sát
nhân dân - nguồn nhân lực chất lượng cao của ngành Công an và của đất
nước. Đó là nhiệm vụ rất vẻ vang nhưng đồng thời hết sức nặng nề, khó
khăn. Để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp bảo vệ an ninh trật tự của Tổ quốc,
trường Đại học Cảnh sát nhân dân đã quan tâm đào tạo sinh viên về trình độ

chun mơn nghiệp vụ, đồng thời chăm lo giáo dục đạo đức người sinh viên
Công an nhân dân, từng bước đẩy lùi, ngăn chặn tình trạng suy thối về đạo
đức, lối sống trong một bộ phận sinh viên, tạo chuyển biến mạnh mẽ về tu
dưỡng, đạo đức người sinh viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và
Sáu điều Bác Hồ dạy. Quá trình giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
đã xuất hiện nhiều tấm gương sinh viên có ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo
đức, sống nghĩa tình, có trách nhiệm với bản thân, gia đình và đất nước, nêu
cao phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, vì nhân dân phục vụ.
Tuy nhiên, việc giáo dục tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh

luan an


3
cho sinh viên cịn có những hạn chế. Trách nhiệm nêu gương làm theo tư
tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh của người đứng đầu, cán bộ chủ
chốt và mỗi sinh viên chưa cao. Việc cụ thể hóa và tổ chức thực hiện các
chuẩn mực đạo đức vẫn cịn hình thức. Nhiều hành vi đạo đức chưa đẹp, lời
nói chưa hay cịn tồn tại, ý thức thể hiện những giá trị đạo đức đối với tự mình
và trong quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng chưa thực sự được một bộ phận
sinh viên quan tâm thực hiện. Đặc biệt, cịn có những hành vi đạo đức thiếu
văn hóa, chưa chuẩn mực, suy thối, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình
ảnh, uy tín của Nhà trường nói riêng và lực lượng Cơng an nhân dân nói
chung.
Từ thực trạng trên, việc vận dụng những giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh
về đạo đức vào giáo dục đạo đức cho sinh viên Đại học Cảnh sát nhân dân những sĩ quan cảnh sát tương lai của nước nhà, xứng đáng là lực lượng vũ
trang trung thành của Đảng và nhân dân, đáp ứng mục tiêu xây dựng người
Công an nhân dân bản lĩnh, nhân văn, vì nhân dân phục vụ là vấn đề quan
trọng và cấp thiết hơn bao giờ hết.
Với ý nghĩa nêu trên, tác giả lựa chọn đề tài “Giáo dục tư tưởng Hồ

Chí Minh về đạo đức cho sinh viên trường Đại học Cảnh sát nhân dân
hiện nay” làm luận án tiến sĩ, chuyên ngành đạo đức học có ý nghĩa lý luận
và thực tiễn sâu sắc.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mục đích nghiên cứu
Luận án làm rõ những vấn đề cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức và giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho cán bộ, chiến sĩ
Công an nhân dân. Trên cơ sở đó, vận dụng vào đánh giá thực trạng và đề
xuất giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức cho sinh viên trường Đại học Cảnh sát nhân dân hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

luan an


4
Để đạt được mục đích nghiên cứu trên, luận án thực hiện những nhiệm
vụ nghiên cứu sau:
Một là, nghiên cứu làm rõ tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan
đến tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh
về đạo đức cho sinh viên Đại học Cảnh sát nhân dân, chỉ ra những vấn đề
đã được nghiên cứu và những vấn đề luận án tiếp tục nghiên cứu.
Hai là, hệ thống hóa, khái quát hóa những nội dung cơ bản của tư tưởng
Hồ Chí Minh về đạo đức.
Ba là, phân tích, làm rõ nội dung, phương pháp giáo dục tư tưởng Hồ
Chí Minh về đạo đức cho người cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân.
Bốn là, vận dụng nội dung giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức
để đánh giá thực trạng giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh
viên trường Đại học Cảnh sát nhân dân; chỉ ra những thành tựu, hạn chế và
những vấn đề đặt ra.

Năm là, xác định phương hướng và đề xuất giải pháp nâng cao chất
lượng giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên trường Đại
học Cảnh sát nhân dân hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Những vấn đề lý luận và thực tiễn giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về
đạo đức cho sinh viên Đại học Cảnh sát nhân dân.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và giáo dục tư tưởng
Hồ Chí Minh về đạo đức là một nội dung lớn, luận án tập trung nghiên cứu
nội dung giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho con người Việt
Nam trong thời đại mới nói chung và vận dụng vào giáo dục tư tưởng Hồ
Chí Minh về đạo đức cho sinh viên trường Đại học Cảnh sát nhân dân nói
riêng.

luan an


5
- Về không gian: Luận án giới hạn phạm vi khảo sát giáo dục tư tưởng
Hồ Chí Minh về đạo đức đối với sinh viên hệ chính quy ở trường Đại học
Cảnh sát nhân dân, thành phố Hồ Chí Minh.
- Về thời gian: Từ năm 2011 đến hết năm 2018. Tác giả lấy mốc thời
gian từ năm 2011 tính từ lúc Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 03 về “Đẩy
mạnh việc học tập và làm theo tư tuởng, đạo đức Hồ Chí Minh”.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án
4.1. Cơ sở lý luận
Luận án được nghiên cứu dựa trên những quan điểm cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng Cộng sản
Việt Nam, chính sách của Nhà nước về xây dựng và phát triển văn hóa, đạo

đức con người Việt Nam nói chung và giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về
đạo đức cho lực lượng Cơng an nhân dân nói riêng.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ
nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Trong quá trình
thực hiện, luận án cịn sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu
chuyên ngành và liên ngành như:
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng phương
pháp logic, lịch sử, phân tích, tổng hợp, so sánh, hệ thống h óa, khái
quát hóa tài liệu...
- Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp tham khảo ý kiến chuyên gia: Trong quá trình thực
hiện luận án, tác giả đã tiến hành phỏng vấn sâu các nhà khoa học, nhà
nghiên cứu, cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý, chủ yếu tập trung ở các cơ
quan nghiên cứu, đào tạo của lực lượng Cơng an nhân dân như: Học viện
Chính trị Công an nhân dân, Học viện An ninh nhân dân, Học viện Cảnh sát
nhân dân, Đại học Cảnh sát nhân dân…) và một số Công an các tỉnh, thành
phố ở miền Nam.

luan an


6
+ Phương pháp hội thảo: Tác giả luận án tiến hành hội thảo, xin ý kiến
của các nhà khoa học, cá nhân, cán bộ, chiến sĩ Công an của đơn vị công tác
và công an các đơn vị, địa phương để làm rõ từng nội dung luận án được
sâu sắc, hoàn thiện hơn.
+ Phương pháp tổng kết thực tiễn: Tác giả tiến hành tổng kết, đánh giá
thực tiễn giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên Đại học
Cảnh sát nhân dân, qua đó rút ra những thành tựu, hạn chế và nguyên nhân

của những thành tựu, hạn chế đó.
5. Đóng góp mới về khoa học của luận án
- Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho thấy ý nghĩa, giá
trị lý luận to lớn của tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức đối với xây dựng và
phát triển văn hóa, đạo đức con người Việt Nam trong thời đại mới
- Nghiên cứu đưa ra nội dung giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức cho Cơng an nhân dân, một đối tượng cụ thể trong xã hội. Đặc biệt,
luận án đã luận giải sâu sắc Sáu điều Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy Cơng an
nhân dân là nội dung cốt lõi của tư cách đạo đức người Công an nhân dân
trong giai đoạn hiện nay.
- Đánh giá thực trạng giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho
sinh viên Đại học Cảnh sát nhân dân, chỉ ra được những thành tựu và hạn
chế, bất cập trong hoạt động giáo dục để có giải pháp kịp thời nâng cao chất
lượng giáo dục.
- Đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức cho sinh viên Đại học Cảnh sát nhân dân hiện nay, giúp
cho các cấp ủy Đảng, các tổ chức, đoàn thể nâng cao nhận thức, tích cực,
chủ động trong cơng tác giáo dục đạo đức, góp phần bồi dưỡng nhân cách,
đạo đức cho sinh viên theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1. Ý nghĩa khoa học

luan an


7
- Luận án góp phần phân tích sâu sắc, phong phú, đầy đủ hơn nội
dung tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và giáo dục tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức cho sinh viên Đại học Cảnh sát nhân dân.
- Luận án cung cấp các cứ liệu, luận chứng để trường Đại học Cảnh

sát nhân dân nghiên cứu đề ra chủ trương, giải pháp trong hoạt động giáo
dục tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
- Luận án là tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu, học tập tư tưởng
Hồ Chí Minh về đạo đức trong các trường đại học ở Việt Nam.
- Luận án đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tư
tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cho sinh viên trường Đại học Cảnh sát nhân
dân nói riêng và các học viện, trường Cơng an nhân dân.
7. Kết cấu của luận án
Ngồi phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
luận án được kết cấu gồm 4 chương, 10 tiết.
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
1.1.1. Những cơng trình nghiên cứu liên quan đến tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh là một nội dung quan trọng trong tư tưởng, sự nghiệp của Hồ Chí
Minh, có giá trị lý luận và thực tiễn to lớn. Vì vậy, đã có rất nhiều nhà khoa
học quan tâm tìm hiểu, đi sâu nghiên cứu về vấn đề này.
Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức có cuốn sách “Tư
tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức” của tác giả Thành Duy [25]. Cơng trình đã
trình bày có hệ thống về nguồn gốc, nội dung và giá trị tư tưởng đạo đức Hồ

luan an


8
Chí Minh. Về nguồn gốc hình thành tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, đó là

sự tiếp thu có chọn lọc truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam, tư
tưởng đạo đức tiến bộ của nhân loại (phương Đông và phương Tây) mà
đỉnh cao là tư tưởng đạo đức Mác - Lênin. Về nội dung đạo đức Hồ Chí
Minh, các tác giả đã trình bày những nội dung cơ bản trong tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh qua từng thời kỳ cách mạng, trong cách mạng giải phóng
dân tộc và trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Qua đó khẳng định
giá trị sâu sắc của đạo đức Hồ Chí Minh và sự cần thiết phải vận dụng, quán
triệt tư tưởng, tấm gương đạo đức của Người trong sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc hiện nay.
Nghiên cứu về đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh, tác giả Nguyễn Thế
Thắng có cuốn “Tìm hiểu tư tưởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh” [99].
Trên cơ sở kế thừa những thành tựu nghiên cứu của những người đi trước,
tác giả đã bổ sung, cụ thể hóa, hệ thống hóa và hồn thiện thêm nội dung cơ
bản về nguồn gốc, bản chất tư tưởng đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh và sự
vận dụng tư tưởng đó trong sự nghiệp đổi mới hiện nay. Điểm nổi bật trong
cuốn sách là tác giả đã làm rõ tính chất cách mạng trong đạo đức Hồ Chí
Minh qua việc phân tích sự khác nhau giữa đạo đức cũ và đạo đức mới, tính
kế thừa và đổi mới trong đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh. Ngồi những
chuẩn mực đạo đức cách mạng cơ bản như: trung với nước, hiếu với dân;
cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư, tác giả nêu những chuẩn mực khác
như: nhân, nghĩa, trí, dũng, tín; học tập khơng mệt mỏi; đồn kết, đồn kết,
đại đồn kết; bốn phương vô sản đều là anh em. Với cách tiếp cận như vậy,
tác giả đã làm sáng tỏ nội dung đạo đức cách mạng Hồ Chí Minh.
Đề cập đến phạm trù đạo đức cơ bản, tác giả Hoàng Trung trong cuốn
“Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh - Qua các phạm trù mà Người đã sử
dụng” [111], đã phân tích làm rõ nội dung những phạm trù đạo đức cơ bản
mà Hồ Chí Minh đã sử dụng bao gồm: thiện - ác, hạnh phúc, nhân - nghĩa,
trung - hiếu, cần - kiệm - liêm - chính - chí cơng vơ tư, trí - dũng. Tác giả lý

luan an

9
giải vì sao Hồ Chí Minh lại sử dụng các phạm trù ấy và nêu lên ý nghĩa lý
luận, thực tiễn của việc kế thừa, vận dụng và phát triển tư tưởng đạo đức Hồ
Chí Minh trong cơng cuộc đổi mới ở nước ta hiện nay.
Từ kết quả nghiên cứu đề tài khoa học cấp Nhà nước (mã số
KX.02.01): “Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách mạng Việt Nam”
thuộc chương trình khoa học và cơng nghệ cấp Nhà nước KX.02 về
“Nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh”, Đại tướng Võ Nguyên Giáp chủ biên
cuốn sách “Tư tưởng Hồ Chí Minh và con đường cách mạng Việt Nam”
[36]. Cuốn sách gồm ba phần với 10 chương. Đặc biệt, trong phần thứ hai,
chương VII, các tác giả đã đề cập đến nội dung cơ bản tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức gồm: vị trí, vai trị của đạo đức cách mạng; những chuẩn
mực đạo đức chung và đối với từng đối tượng, phù hợp với yêu cầu, nhiệm
vụ, trách nhiệm cụ thể của đối tượng đó. Đồng thời, các tác giả đề cập đến
con đường, phương pháp tu dưỡng, rèn luyện đạo đức theo tư tưởng Hồ Chí
Minh.
Vấn đề đạo đức Hồ Chí Minh được tác giả Phạm Văn Khánh đề cập
trong hai cuốn sách. Cuốn “Tư tưởng Hồ Chí Minh tỏa sáng trong thực tiễn
cách mạng Việt Nam” [41], đã tập hợp những bài viết của mình về một số
nội dung cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh, làm rõ tư tưởng Hồ Chí Minh
được vận dụng trong thực tiễn cách mạng Việt Nam và giai đoạn hiện nay.
Về đạo đức Hồ Chí Minh, tác giả khẳng định tầm quan trọng của đạo đức
đối với người cách mạng; nội dung tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng
đối với cán bộ, đảng viên là suốt đời phấn đấu, hy sinh vì sự nghiệp cách
mạng của Đảng, ln đặt lợi ích của Đảng, của nhân dân lên trên hết, trước
hết. Tác giả cũng phân tích, làm rõ bồi dưỡng đạo đức cách mạng phải gắn
liền với chống chủ nghĩa cá nhân, yêu cầu xây dựng đạo đức cách mạng là
tu dưỡng đạo đức suốt đời, nói và làm đi đôi với nhau, nêu gương đạo đức

cách mạng, xây dựng đạo đức mới đi liền với chống biểu hiện phi đạo đức.
Cuốn “Thấm nhuần tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” [42]. Phạm Văn

luan an


10
Khánh đã phân tích, làm rõ nguồn gốc hình thành tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh là sự kết tinh truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc, gia đình, kết
hợp với đạo đức của nhân loại và đạo đức của chủ nghĩa Mác - Lênin.
Trong đó, tác giả khẳng định đạo đức của chủ nghĩa Mác - Lênin có vai trị
quan trọng đối với sự hình thành tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh. Về nội
dung đạo đức Hồ Chí Minh, tác giả chỉ ra vị trí, vai trò của đạo đức đối với
mỗi con người, tấm gương yêu nước, thương dân, trọng dân, tận tụy phục
vụ nhân dân, làm gương và nêu gương của người đảng viên. Tác giả nhấn
mạnh vấn đề giáo dục, rèn luyện đạo đức của đảng viên là thực hành tiết
kiệm, bài trừ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, chăm lo đào tạo, bồi dưỡng
các thế hệ cách mạng trong đó có thanh niên trở thành những người vừa có
đức, vừa có tài.
Song Thành là một tác giả có nhiều cơng trình nghiên cứu có giá trị về
Hồ Chí Minh. Liên quan đến đạo đức Hồ Chí Minh có ba cơng trình sau:
Trong cuốn “Hồ Chí Minh - nhà tư tưởng lỗi lạc” [94], tác giả đã làm sáng
tỏ thêm những vấn đề cơ bản trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Cuốn sách gồm
20 chương được chia làm ba phần lớn. Trong đó, tư tưởng Hồ Chí Minh về
đạo đức được trình bày ở Chương 13. Tác giả làm rõ nguồn gốc hình thành
đạo đức Hồ Chí Minh là sự kế thừa những tư tưởng đạo đức của dân tộc
Việt Nam, tiếp thu tinh hoa đạo đức nhân loại bao gồm tư tưởng tích cực
của Nho giáo và tư tưởng đạo đức phương Tây, tiếp thu tư tưởng đạo đức
học Mác - Lênin. Trong đó, tác giả khẳng định “Hồ Chí Minh cùng với Mác
- Lênin đã làm một cuộc cách mạng trên lĩnh vực đạo đức”. Tác giả phân

tích những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về đạo đức thể hiện ở vai trò
của đạo đức khi coi đạo đức là gốc của người cách mạng, là tiêu chuẩn hàng
đầu của người lãnh đạo trong điều kiện Đảng cầm quyền, là nhân tố tạo nên
sức hấp dẫn của chủ nghĩa xã hội. Trình bày quan điểm Hồ Chí Minh về
những chuẩn mực đạo đức của con người Việt Nam đó là: trung với nước,
hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng, vơ tư; u thương con người,

luan an


11
sống có tình có nghĩa; có tinh thần quốc tế trong sáng. Nguyên tắc tu
dưỡng, rèn luyện đạo đức là xây đi đôi với chống; nêu gương người tốt,
việc tốt; bồi dưỡng ý thức đạo đức gắn liền với thực hành và rèn luyện đạo
đức trong thực tiễn; coi trọng quá trình tự giáo dục, tự rèn luyện... Trong
cuốn “Hồ Chí Minh - Nhà văn hóa kiệt xuất” [95], tác giả Song Thành đã
khẳng định Hồ Chí Minh là danh nhân văn hóa của thế kỉ XX với sự nghiệp
văn hóa phong phú, đồ sộ. Trong đó, tác giả đã dành chương 6 để bàn về
văn hóa đạo đức Hồ Chí Minh với những nội dung cụ thể như: chỉ ra vai trị
của văn hóa đạo đức đối với sự phát triển của xã hội và con người; quán
triệt tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong xây dựng văn hóa đạo đức mới;
chỉ ra những nội dung cần học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh. Đây chính là những chỉ dẫn có giá trị đối với việc tìm hiểu, nghiên
cứu và học tập tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Cuốn “Bác Hồ - Tấm
gương đạo đức sáng ngời” [96], đã đề cập đến nội dung tấm gương Hồ Chí
Minh qua bảy chun đề, góp phần làm rõ những phẩm chất cần có của mỗi
cán bộ, đảng viên trên cả ba lĩnh vực: tư tưởng, đạo đức, phong cách theo
tấm gương Hồ Chí Minh. Trong đó, tác giả khẳng định tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh như: cần, kiệm, giản dị, coi khinh sự xa hoa, đời tư trong
sáng, đức khiêm tốn phi thường; lòng nhân ái, khoan dung, tình yêu thương

sâu sắc với con người; biểu tượng của khát vọng hịa bình, hữu nghị, tinh
thần quốc tế trong sáng; tấm gương suốt đời tự học và rèn luyện để trở
thành bất tử.
Nhằm cung cấp tài liệu phục vụ Cuộc vận động học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tác giả Lê Q Đức có cuốn “Hồ Chí
Minh nói về đạo đức cách mạng” [32], đã làm rõ những quan điểm của Hồ
Chí Minh về đạo đức cách mạng như vai trò, nội dung, chuẩn mực đạo đức
cơ bản, những nguyên tắc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức đối với các tầng lớp
nhân dân và xây dựng nền đạo đức mới dưới dạng câu trích được tuyển
chọn từ bộ Hồ Chí Minh toàn tập.

luan an


12
Cuốn sách “Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức” [24] do Đinh Xuân
Dũng chủ biên. Cuốn sách gồm ba phần. Trong phần một, các tác giả tập
hợp một số bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các nhà
nghiên cứu về đạo đức Hồ Chí Minh. Phần hai, các tác giả trích dẫn một số
bài nói, bài viết tiêu biểu của Hồ Chí Minh về đạo đức, trong đó thể hiện
những quan điểm cơ bản của Hồ Chí Minh về đạo đức như: khẳng định vai
trị của đạo đức cách mạng, nêu những phẩm chất đạo đức cơ bản và những
yêu cầu xây dựng nền đạo đức mới. Phần ba, các tác giả chọn lọc một số
mẩu chuyện về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh do những người gần gũi
với Hồ Chí Minh và các nhân chứng lịch sử kể lại, đã được đăng tải trên
sách, báo.
Viết về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, tác giả Trần Viết Hoàn trong
cuốn “Đạo đức Bác Hồ - Tấm gương soi cho muôn đời” [38], đã thể hiện
lịng kính u sâu sắc đối với Hồ Chí Minh qua 33 bài viết. Với ngôn ngữ
mộc mạc, giản dị, chứa đựng nhiều cung bậc cảm xúc, tác giả giúp chúng ta

hiểu thêm về Chủ tịch Hồ Chí Minh - một con người vơ cùng vĩ đại nhưng
rất bình dị, gần gũi, thân thương. Tấm gương đạo đức sáng ngời của Hồ Chí
Minh trở thành tài sản vơ giá và nguồn sức mạnh to lớn cho dân tộc Việt
Nam.
Hai tác giả Trần Quang Nhiếp, Nguyễn Văn Sáu có cuốn “Giá trị cơ
bản về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh” [76]. Các tác giả đã phân tích tư
tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng bao gồm: vị trí, vai trò của đạo
đức cách mạng, về các chuẩn mực đạo đức cách mạng, về những nguyên tắc
đạo đức cách mạng. Các tác giả nhấn mạnh giá trị tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh và tính thiết thực của việc học tập, làm theo đạo đức Hồ Chí
Minh trong giai đoạn hiện nay.
Tác giả Bùi Đình Phong có cuốn “Văn hóa, đạo đức trong tư tưởng
Hồ Chí Minh” [79]. Cuốn sách là tập hợp những bài viết của tác giả đăng
trên các tạp chí chuyên ngành đề cập đến văn hóa, đạo đức Hồ Chí Minh.

luan an


13
Vấn đề đạo đức Hồ Chí Minh được tác giả đề cập đến với nội dung về đặc
trưng, bản chất tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh; nâng cao đạo đức cách
mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân; việc học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay.
Trong cuốn “Mãi mãi học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh” [1], tác giả Hoàng Anh đã nêu bật tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh
như suốt đời trung với nước, hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng
vơ tư, khiêm tốn, giản dị; yêu thương con người; tinh thần quốc tế trong
sáng, thủy chung; đồng thời, đưa những lời dạy, tư tưởng, đạo đức của
Người lan tỏa, đi sâu vào đời sống xã hội, vào mỗi con người, mỗi gia đình,
mỗi tập thể.

Tác giả Hồng Chí Bảo trong cuốn sách “Văn hóa đạo đức Hồ Chí
Minh” [20], đã làm rõ văn hóa đạo đức Hồ Chí Minh - một kiểu mẫu văn
hóa đạo đức, khẳng định đạo đức Hồ Chí Minh không chỉ là tư tưởng của
Người về đạo đức mà còn là thực tiễn đời sống đạo đức của Người, làm rõ
quan điểm của Hồ Chí Minh về vai trò của đạo đức, chuẩn mực đạo đức cơ
bản, phương pháp rèn luyện đạo đức. Đồng thời, tác giả nêu ra quan điểm
của Người về những yêu cầu xây dựng đạo đức đối với từng đối tượng cụ
thể trong xã hội.
Khẳng định Hồ Chí Minh là một con người vĩ đại, tác giả Trần Văn
Giàu có cuốn sách “Hồ Chí Minh - vĩ đại một con người” [37]. Cuốn sách
chia làm ba phần chính và một phần phụ lục. Đặc biệt, trong phần thứ ba có
tiêu đề “Vĩ đại một con người”, tác giả đã khái quát đạo đức Hồ Chí Minh
là trung với nước, hiếu với dân, suốt đời phấn đấu, hi sinh vì dân, vì nước;
kiên trì bất khuất, khiêm tốn giản dị; thương yêu, quý trọng, nâng đỡ con
người, thấu tình đạt lý, u trẻ, kính già, trọng phụ nữ. Với những nội dung
trên, người đọc hiểu rõ hơn về tư tưởng và tấm gương đạo đức của Chủ tịch
Hồ Chí Minh.

luan an


14
Đạo đức là một yếu tố trong nhân cách Hồ Chí Minh đã được đề cập
đến trong cuốn sách “Nhân cách Hồ Chí Minh” của tác giả Mạch Quang
Thắng [97]. Trong cuốn sách này, các tác giả đã chỉ ra những đặc trưng
nhân cách đạo đức, nhân cách trí tuệ Hồ Chí Minh. Trong đó, đặc trưng
nhân cách đạo đức Hồ Chí Minh là lịng nhân ái cao cả, tâm trong sáng, đấu
tranh giải phóng con người, trung với nước, hiếu với dân, cần, kiệm, liêm,
chính, chí cơng vơ tư. Từ đó, các tác giả giúp người đọc hiểu thêm về nhân
cách Hồ Chí Minh - một nhân cách vĩ đại.

Qua hơn 30 bài viết trong cuốn “Tỏa sáng tư tưởng và đạo đức Hồ Chí
Minh” [73], tác giả Văn Thị Thanh Mai đã nêu bật tư tưởng, đạo đức và sự
nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong hành trình đấu tranh thực hiện khát
vọng giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người. Đặc
biệt, tác giả có một số bài viết liên quan trực tiếp đến tư tưởng, tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh như: Từ Cần kiệm liêm chính (1949) đến Thực hành
tiết kiệm chống tham ơ, lãng phí, chống bệnh quan liêu (1952); Giá trị lý
luận của tác phẩm Nâng cao đạo đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá
nhân - Nhìn từ góc độ xây dựng Đảng; Hồ Chí Minh - Một tấm gương mẫu
mực về nâng cao đạo 14 đức cách mạng, quét sạch chủ nghĩa cá nhân; Hồ
Chí Minh và những lời dặn về đạo đức người làm tướng.
Tác giả Phạm Ngọc Anh chủ biên hai cuốn sách nghiên cứu về đạo
đức Hồ Chí Minh. Cuốn “Học tập và làm theo tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh qua tác phẩm Đạo đức cách mạng” [2] là tập hợp những bài viết về
tư tưởng đạo đức cách mạng của Hồ Chí Minh qua nghiên cứu tác phẩm
“Đạo đức cách mạng”. Thông qua những bài viết này, các tác giả làm rõ giá
trị lý luận và giá trị thực tiễn của tác phẩm, từ đó vận dụng vào nâng cao
chất lượng việc học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Cuốn
sách “Nhân cách đạo đức Hồ Chí Minh - Giá trị và sức lan tỏa” [3] đã làm
rõ những giá trị căn cốt của nhân cách đạo đức Hồ Chí Minh và sức lan tỏa
của nhân cách đạo đức Hồ Chí Minh trong các đối tượng dân cư, từ thiếu

luan an


15
niên, nhi đồng, thanh niên đến người chiến sĩ quân đội, cơng an nhân dân,
từ đội ngũ trí thức, nhà báo, thầy thuốc đến văn nghệ sĩ, sức sống trong hiện
tại và tương lai của nhân cách đạo đức Hồ Chí Minh. Với những nội dung
trên, cuốn sách đã khai thác những giá trị cốt lõi và phong phú nhất về nhân

cách đạo đức Hồ Chí Minh.
Tác giả Nguyễn Thị Hồi Phương trong cuốn sách “Tư tưởng Hồ Chí
Minh về đạo đức cách mạng và sự vận dụng của Đảng ta trong giai đoạn hiện
nay” [82], đã khái quát những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về
đạo đức cách mạng, từ vai trò của đạo đức đến những chuẩn mực đạo đức cách
mạng và nguyên tắc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức. Từ đó, tác giả làm rõ sự vận
dụng của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là trong xây dựng Đảng về
đạo đức. Đây là sự kế thừa những kết quả nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh
về đạo đức trước đó và phát triển theo sự nghiên cứu riêng của tác giả.
Giáo sư Vũ Khiêu có khá nhiều cuốn sách nghiên cứu về tư tưởng Hồ
Chí Minh. Về đạo đức Hồ Chí Minh có hai cuốn sách tiêu biểu. Cuốn “Hồ
Chí Minh - Ngôi sao sáng mãi trên bầu trời Việt Nam” [46]. Đây là cơng
trình chun khảo tập hợp những kết quả nghiên cứu công phu trong nhiều
năm cũng như những trải nghiệm của tác giả về cuộc đời, sự nghiệp và tư
tưởng Hồ 15 Chí Minh. Trong đó, tư tưởng đạo đức, tư tưởng văn hóa Hồ
Chí Minh là những tư tưởng lớn, được coi là điểm nổi bật của cuốn sách.
Nội dung cuốn sách gồm năm phần. Trong đó, tác giả dành phần thứ hai của
cuốn sách để viết về Hồ Chí Minh với vấn đề đạo đức. Xoay quanh vấn đề
này, tác giả phân tích những tư tưởng cơ bản của Hồ Chí Minh về đạo đức
và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Đồng thời, tác giả chỉ ra sự vận dụng
tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh trong sự nghiệp của nhân dân ta hiện nay và
những tiêu chí để học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Cuốn sách “Học tập đạo đức Bác Hồ” [47] tập trung đi sâu khái quát về
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh với việc khẳng định Hồ Chí Minh là tấm
gương sáng mãi về rèn luyện đạo đức, đồng thời, chỉ ra một số nội dung nổi

luan an


16

bật về tấm gương đạo đức của Người như lòng u thương con người; cần,
kiệm, liêm, chính, chí cơng, vơ tư; xác định lý tưởng cho cuộc sống là vì
dân, vì nước. Đặc biệt, tác giả tiếp cận nội dung cơ bản của tư tưởng đạo
đức Hồ Chí Minh theo cách rất mới là tiếp cận tư tưởng Hồ Chí Minh về
đạo đức thể hiện trong những nhiệm vụ chiến đấu, lao động, học tập, trong
tình cảm gia đình, trong tình bạn, tình đồng chí, tình bạn quốc tế. Với mỗi
nhiệm vụ, khía cạnh, quan điểm của Hồ Chí Minh về đạo đức được thể hiện
phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ đó. Bên cạnh đó, cuốn sách cũng nêu bật
những vấn đề học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong
sự nghiệp của nhân dân ta hiện nay.
Tác giả Mạch Quang Thắng trong cuốn “Góp phần tìm hiểu tư tưởng,
đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” [98], đã khẳng định tư tưởng, đạo đức,
phong cách Hồ Chí Minh là những giá trị văn hóa bất diệt của dân tộc Việt
Nam. Tác giả chỉ ra đạo đức Hồ Chí Minh là là lịng nhân ái, trung với
nước, hiếu với dân, cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vô tư, tinh thần quốc tế
trong sáng và phải suốt đời tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng.
Để góp phần triển khai Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị, tác giả Bùi Đình
Phong viết cuốn “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ
Chí Minh” [81]. Tác giả khái quát 10 nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh,
trong đó có 16 tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức. Tác giả nêu lên quan
niệm của Hồ Chí Minh về vị trí, vai trị của đạo đức, những phẩm chất đạo
đức cơ bản và những phẩm chất rèn luyện đạo đức gắn liền với tấm gương
đạo đức Hồ Chí Minh để cán bộ, đảng viên học tập và noi theo.
Các cơng trình khoa học của nước ngồi nghiên cứu về đạo đức Hồ Chí
Minh: Cuốn sách Đồng chí Hồ Chí Minh của tác giả E.Cơbêlép [33], một
nhà khoa học nước ngồi có nhiều năm, nhiều kinh nghiệm nghiên cứu về
Hồ Chí Minh. Tác giả đã đưa ra những hiểu biết khoa học, chính xác về
cuộc đời, sự nghiệp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, gắn với một thời kỳ lịch sử
huy hoàng của dân tộc và những biến cố lớn lao của thời đại. Đồng thời,

luan an


17
người viết đã giúp người đọc nhận thức về tư tưởng, đạo đức, phong cách
của một lãnh tụ thiên tài, người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, Người
vẫn sống mãi trong tâm trí của người cộng sản và nhân loại tiến bộ trên thế
giới với tư cách là nhà hoạt động lỗi lạc trong phong trào cộng sản và phong
trào giải phóng dân tộc, nhà mácxít - lêninnít kiên định.
Cuốn sách Hồ Chí Minh - Tâm và tài của một nhà yêu nước của tác giả
Nguyễn Đài Trang [107] tiếp cận nghiên cứu mới về đạo đức Hồ Chí Minh
của một trí thức Việt kiều u nước. Cơng trình phản ánh được những giá
trị cao quý trong tư tưởng và con người, đạo đức Hồ Chí Minh. Đó là những
cống hiến của Người trong cơng cuộc giải phóng dân tộc, giải phóng con
người; tư tưởng của Người về vấn đề bình đẳng dân tộc và nam nữ bình
quyền; ý nghĩa và tầm quan trọng của tư tưởng Hồ Chí Minh đối với cơng
cuộc đổi mới, phát triển đất nước và hội nhập quốc tế của Việt Nam, đạo
đức mẫu mực của Hồ Chí Minh để lại sâu đậm trong lòng nhân dân và bạn
bè quốc tế... Cuốn sách Hồ Chí Minh, nhân văn và phát triển của tác giả
Nguyễn Đài Trang [108] được xuất bản bằng tiếng Việt, tiếng Anh và tiếng
Pháp. Với độ dày hơn 200 trang, gồm 7 chương, những hình ảnh, tư liệu
quý cùng những hiểu biết sâu sắc về đạo đức Hồ Chí Minh của một trí thức
Việt kiều yêu nước được thể hiện qua cuốn sách đã có tác động tích cực đến
chính giới, nhân dân Canada và cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài,
đồng thời cung cấp cho người đọc trong nước một cách nhìn, đánh giá, cảm
nhận riêng của một trí thức Việt kiều về Bác Hồ kính yêu. Trong cơng trình,
tác giả đã làm nổi bật tư tưởng, đạo đức của Hồ Chí Minh làm cho bạn bè,
nhân dân thế giới ca ngợi và cảm phục.
Cuốn sách Hồ Chí Minh - Một người châu Á của mọi thời đại của tác
giả Trần Minh Ngọc [75] tuyển chọn các bài nói và viết trong vơ vàn bài

nói và viết của lãnh đạo các tổ chức quốc tế, các nhà chính trị - xã hội, các
xã luận đăng tải trên báo, tạp chí của các nước, hồi ký, hồi ức của bạn bè
trên thế giới, những người đã may mắn được sống, gặp gỡ và tiếp xúc với

luan an


18
Chủ tịch Hồ Chí Minh. Qua những trang viết của bạn bè năm châu, đã thể
hiện sự cảm phục, kính trọng nét văn hóa trong đạo đức Hồ Chí Minh.
Bên cạnh những cơng trình tiêu biểu kể trên, liên quan đến nội dung tư
tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cịn nhiều cơng trình được các nhà khoa học
nghiên cứu chun sâu và đăng trên các tạp chí có uy tín như: “Tính cách
mạng trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” của tác giả Vũ Văn Thuấn
[103], “Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bước phát triển mới về đạo đức
trong văn hóa Việt Nam” của tác giả Đỗ Huy [40],“Không gian và tiêu
điểm của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” của tác giả Hà Thúc Minh
[57],“Tìm hiểu cấu trúc và tính chất tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” của
các tác giả Thái Duy Tuyên và Từ Đức Văn [106]... Trong các bài viết nói
trên, các tác giả đã làm nổi bật giá trị to lớn của đạo đức Hồ Chí Minh và
khẳng định đó là đạo đức mới, đạo đức cách mạng, đạo đức hành động, là
sự thống nhất giữa tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,
đồng thời, nêu lên vai trị của đạo đức trong quan niệm của Hồ Chí Minh và
chỉ ra các phẩm chất đạo đức cần rèn luyện là: trung với nước, hiếu với dân;
cần, kiệm, liêm, chính, chí cơng vơ tư; lịng nhân ái; tinh thần quốc tế trong
sáng; làm rõ những yêu cầu, nguyên tắc để giáo dục, rèn luyện đạo đức mới
như: nói đi đôi với làm, nêu gương về đạo đức, xây đi đơi với chống...
Trong đó, các tác giả nhấn mạnh quan điểm Hồ Chí Minh về xây dựng đạo
đức cách mạng cần kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân.
Đề cập đến sự vận dụng quan điểm Hồ Chí Minh về giáo dục, rèn

luyện đạo đức cách mạng trong giai đoạn hiện nay, có các bài viết như:
“Tinh thần cách mạng của đạo đức Bác Hồ - Ánh sáng soi đường cho sự
nghiệp đổi mới” của Nguyễn Ngọc Long [56]; “Tư tưởng đạo đức Hồ Chí
Minh và vấn đề giáo dục, rèn luyện đạo đức trong nền kinh tế thị trường”
của Hồng Trung [111]; “Hồ Chí Minh với giáo dục, rèn luyện đạo đức
cách mạng” của Phạm Lã Quý Đô [31]; “Nhận thức và thực hành cần,
kiệm, liêm, chính, chí công vô tư theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ

luan an


19
Chí Minh” của Bùi Đình Phong [80]... Các tác giả đã chỉ ra, bên cạnh
những quan điểm của Hồ Chí Minh về nội dung đạo đức cách mạng, Người
còn chú trọng đến công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng. Để xây
dựng đạo đức Việt Nam mới, Hồ Chí Minh nêu ra những nguyên tắc và
phương pháp cơ bản để định hướng cho sự rèn luyện của mỗi người và định
hướng cho sự lãnh đạo của Đảng. Đồng thời, các tác giả cũng đề cập đến
việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
1.1.2. Những cơng trình nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo
đức người Cơng an nhân dân
Có thể kể đến cơng trình “Chủ tịch Hồ Chí Minh với Ngành Công an
nhân dân Việt Nam” của Viện nghiên cứu khoa học Bộ Cơng an [125].
Cơng trình này đã tổng hợp nhiều bài viết, bài nói chuyện của Hồ Chí Minh
với Ngành CAND Việt Nam; khái quát lại một số quan điểm cơ bản của Hồ
Chí Minh về lực lượng CAND và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc vận
dụng nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức trong quá trình xây dựng
lực lượng CAND Việt Nam trong sạch, vững mạnh theo hướng chính quy,
từng bước đi lên hiện đại. Cơng trình Chủ tịch Hồ Chí Minh với Công an
nhân dân của Bộ Công an [12] đề cập đến tình cảm, sự quan tâm đặc biệt

của Chủ tịch Hồ Chí Minh với Cơng an nhân dân và tình cảm của Cơng an
nhân dân đối với Bác Hồ, việc học tập, quán triệt tư tưởng của Hồ Chí Minh
vào từng lĩnh vực cụ thể hay của từng địa phương đối với cơng tác Cơng an,
như: cơng tác tình báo, công tác giáo dục, đào tạo cán bộ, công tác bảo vệ
Đảng, công tác đấu tranh chống tội phạm và vào xây dựng đạo đức của
người cán bộ, chiến sĩ Cơng an nhân dân trong tình hình mới.
Nghiên cứu về Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân có cơng trình
“Tìm hiểu ý nghĩa khoa học, cách mạng, thực tiễn trong 6 điều dạy của Chủ
tịch Hồ Chí Minh đối với Công an nhân dân” của các tác giả Nguyễn Quý,
Lê Xuân Trường, Nguyễn Hữu Lê [86]. Công trình bao gồm sáu phần. Phần
thứ nhất, phân tích những phẩm chất cơ bản của người Công an cách mạng

luan an


20
theo lời dạy thứ nhất của Hồ Chí Minh: Đối với tự mình, phải cần, kiệm,
liêm, chính; từ đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc vận dụng vào thực
tiễn cơng tác. Phần thứ hai, phân tích những phẩm chất cơ bản của người
Công an cách mạng theo lời dạy thứ hai của Hồ Chí Minh: Đối với đồng sự,
phải thân ái giúp đỡ; từ đó nhấn mạnh vai trị, tầm quan trọng của việc vận
dụng vào thực tiễn công tác ở Công an các đơn vị, địa phương. Phần thứ ba,
phân tích những phẩm chất cơ bản của người Công an cách mạng theo lời
dạy thứ ba của Hồ Chí Minh: Đối với chính phủ, phải tuyệt đối trung thành;
từ đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc vận dụng vào thực tiễn cơng tác
bảo vệ Đảng, Chính quyền Nhà nước. Phần thứ tư, phân tích những phẩm
chất cơ bản của Người Công an cách mạng theo lời dạy thứ tư của Hồ Chí
Minh: Đối với nhân dân, phải kính trọng, lễ phép; từ đó nhấn mạnh tầm
quan trọng của việc vận dụng vào thực tiễn công tác là phải ln kính trọng,
gần gũi nhân dân. Phần thứ năm, phân tích những phẩm chất cơ bản của

người Cơng an cách mạng theo lời dạy thứ năm của Hồ Chí Minh: Đối với
cơng việc, phải tận tụy; từ đó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc vận dụng
vào thực tiễn cả việc công lẫn việc riêng. Phần thứ sáu, phân tích những
phẩm chất cơ bản của người Cơng an cách mạng theo lời dạy thứ sáu của
Hồ Chí Minh: Đối với địch, phải cương quyết, khơn khéo; từ đó nhấn mạnh
tầm quan trọng của việc vận dụng vào thực tiễn cơng tác đấu tranh phịng,
chống tội phạm bảo vệ an ninh quốc gia và giữ gìn trật tự an tồn xã hội.
Tác giả Tô Lâm là nhà khoa học của lực lượng Công an nhân dân đã
nghiên cứu sâu sắc về Sáu điều Bác Hồ dạy Công an nhân dân, có thể kể
đến các cuốn sách: Tư tưởng Hồ Chí Minh về Công an nhân dân bàn về nội
dung tư tưởng Hồ Chí Minh về tư cách đạo đức người Cơng an nhân dân
[52]. Cuốn sách được hệ thống hóa với cấu trúc lơgíc, khoa học, bố cục chặt
chẽ, tập trung đi sâu, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận, thực tiễn về cơ sở,
quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh về Cơng an nhân
dân; tư tưởng Hồ Chí Minh về vị trí, vai trị, chức năng, nhiệm vụ của Cơng

luan an