Skkn gây hứng thú học tập cho học sinh thông qua hoạt động khởi động, nhằm nâng cao chất lượng môn lịch sử địa lí lớp 6 ( phân môn địa lí)

0

MỤC LỤC
Phần 1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên cứu
1.5. Những điểm mới của SKKN
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của SKKN
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng SKKN
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Tìm hiểu một số hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động khởi
động trong tiết học Địa lí
2.3.2. Một số lưu ý khi thực hiện hoạt động khởi động
2.3.3 Sử dụng một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động cụ thể
trong các tiết học phân mơn Địa Lí 6
2.3.3.1. Khởi động tiết học dưới dạng trò chơi.
2.3.3.2. Khởi động sử dụng tranh ảnh, video-clip có liên quan đến bài
học.
2.3.3.3.Khởi động bằng các bài tập hay câu hỏi tình huống.
2.3.3.4. Khởi động bằng cách sử dụng kho tàng tục ngữ, ca dao, thơ,
…
2.3.3.5.Khởi động bằng cách sử dụng phương pháp đóng vai.
2.4. Hiệu quả của SKKN
3. KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

skkn

Trang
1
1
2
2
2
2
3
3
4
6
6
7
9
9
12
14
17
18
18
20
20
20


1
1.MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài
Năm học 2021-2022 là năm học đầu tiên học sinh lớp 2 và lớp 6 trên cả

nước thực hiện đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông theo
Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28-11-2014 của Quốc hội. Với mục tiêu tạo
chuyển biến căn bản, toàn diện theo hướng phát triển cả phẩm chất và năng lực
học sinh, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Chính vì vậy việc đổi
mới chương trình sách giáo khoa cũng gắn liền với việc đổi mới phương pháp và
hình thức và kĩ thuật dạy học, việc đổi mới phương pháp dạy học phần nào ảnh
hưởng đến việc lựa chọn và sử dụng các hình thức dạy học sao cho phù hợp với
mục đích, nhiệm vụ của Giáo dục, phù hợp với những yêu cầu mà xã hội đặt ra
Để đạt được hiệu quả trong việc đổi mới sách giáo khoa, việc vận dụng các
phương pháp, hình thức, kĩ thuật dạy học tích cực có ý nghĩa đặc biệt trong việc
phát huy sự tham gia tích cực của học sinh vào quá trình dạy và học, kích thích
tư duy sáng tạo và sự cộng tác làm việc của học sinh. Trong thực tế hiện nay ở
tất cả môn học các thầy cô giáo đều hướng đến việc đổi mới trong hoạt động
hình thành kiến thức là chủ yếu, mà chưa quan tâm đúng mức tới hoạt động khởi
động cũng như vai trò của khởi động trong việc định hướng tiết dạy. Một trong
các yếu tố tạo nên thành công cho tiết học là hoạt động khởi động, là hoạt động
đầu tiên khơi nguồn hứng thú cho cả thầy và trò trước khi bước vào bài học mới,
tạo tâm lý tích cực cho học sinh để các em chủ động và tích cực khai thác, khám
phá kiến thức mới nhằm đạt được mục tiêu giáo dục đề ra về kiến thức, kỹ năng
và những năng lực cần hình thành cho học sinh sau mỗi tiết học.
Mặc dù là hoạt động đầu tiên nhưng hoạt động khởi động này chưa được hướng
dẫn trong các tài liệu lí luận dạy học cũng như trong các sách giáo viên. Để làm
được điều này nhất định phải thực hiện thành công việc chuyển từ phương pháp
dạy học nặng về truyền thụ kiến thức sang dạy cách học, cách vận dụng kiến thức,
rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm chất, nhằm phát huy tính tích cực
của học sinh. Thực tế cho thấy để tạo được phần khởi động đa dạng, phù hợp nội
dung bài học, phù hợp với đặc điểm từng lớp học … cũng không phải là điều dễ
dàng đối với một số giáo viên hoặc quá trình tổ chức còn rời rạc, vẫn nặng nề kiến
thức khiến các em nhàm chán hoặc không hứng thú.
Sự chú ý, ấn tượng, hứng thú của học sinh đều được tạo lập ngay từ những

giây phút đầu tiên. Từ đó sẽ kéo theo thái độ, hành vi học tập của các em trong
suốt tiết học. Nhận thức tầm quan trọng của hoạt động khởi động bản thân tôi
thực tế đã và đang thực hiện đổi mới dạy - học theo chương trình sách giáo khoa
mới, qua dự giờ và tham khảo ý kiến nhiều đồng nghiệp tôi mạnh dạn lựa chọn
đề tài: “ Gây hứng thú học tập cho học sinh thông qua hoạt động khởi động
nhằm nâng cao chất lượng mơn Lịch sử - Địa lí 6 (phân mơn Địa lí)”

skkn


2
1.2. Mục đích nghiên cứu
- Đáp ứng yêu cầu chương trình đổi mới sách giáo khoa hiện nay.
- Nâng cao chất lượng hiệu quả dạy và học của thầy và trị trong nhà trường THCS.
- Góp phần nâng cao trình độ chun mơn vận dụng các phương pháp dạy học
tích cực trong giảng dạy mơn Địa lí trong nhà trường phổ thông.
- Giúp bản thân người dạy cũng như đồng nghiệp bổ sung vào kĩ thuật dạy học
bộ môn của mình cũng như bài học thực tiễn.
- Góp phần đẩy mạnh phong trào tự học, tự nghiên cứu của những giáo viên dạy
các môn học xã hội nhất là môn Địa lí tăng cường trao đổi góp ý kiến thảo luận
nhằm nâng cao trình độ chun mơn khả năng tự học, tự đọc, bồi dưỡng thực
hiện phương châm học thường xuyên và học suốt đời.
- Việc nghiên cứu đề tài nhằm tạo hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập
bộ mơn Địa lí cũng như đem lại hiệu quả tốt cho công tác giảng dạy của giáo
viên trong thời kì đổi mới.
- Nghiên cứu đề tài cịn nhằm thúc đẩy phát triển tư duy, trí tuệ của học sinh
trong q trình vận động để tiếp cận, tìm tịi và khám phá đối tượng nghiên cứu
một cách chủ động tích cực nhất
1.3. Đối tượng nghiên cứu
- Một số hình thức phương pháp tổ chức hoạt động khởi động ở phân mơn Địa

lí và tác dụng tích cực tới học sinh trong tiết học Địa lí.
- Kết quả đạt được sau thời gian áp dụng.
- Lớp nghiên cứu: Lớp 6A, 6B, 6C.
- Năm học thực hiện: 2021-2022
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này, tôi đã áp dụng một số phương pháp nghiên cứu sau:
- Phương pháp nghiên cứu, phương pháp trực quan.
- Phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh, đối chiếu,…
- Phương pháp thực nghiệm.
- Phương pháp trao đổi, thảo luận.
- Phương pháp điều tra.
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến với các giải pháp được trình bày có nhiều điểm khác, mới so với các
giải pháp cũ trước đây:
- Giúp giáo viên, học sinh chủ động, tiếp cận việc thực chương trình sách giáo
khoa mới, chương trình giáo dục phổ thơng 2018, nhằm phát huy phẩm chất và
năng lực của học sinh.
- Đáp ứng được mục tiêu dạy học, hướng tới mọi đối tượng học sinh.
- Được chuẩn bị kỹ càng trước giờ học, tạo được hứng thú học tập cho học sinh
- Phù hợp với nguyện vọng của học sinh và sự phát triển của xã hội yêu cầu khả
năng tự nhận thức lĩnh hội, năng động, sáng tạo làm chủ bản thân.

skkn


3
2. PHẦN NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận
2.1.1.Quan niệm về hoạt động khởi động:
Khởi động (tình huống có vấn đề, giao nhiệm vụ học tập …) là hoạt động xác định

vấn đề cần giải quyết hoặc nhiệm vụ học tập gắn với kiến thức mới của bài học. Cũng là
hoạt động đầu tiên nhằm giúp học sinh huy động những kiến thức, năng lực, phẩm chất
của bản thân về các vấn đề có nội dung liên quan đến bài học mới. Hoạt động khởi động
sẽ kích thích tính tò mò, sự hứng thú, tâm thế của học sinh ngay từ đầu tiết học.
Hoạt động khởi động thường được tổ chức thông qua hoạt động cá nhân hoặc hoạt
động nhóm sẽ kích thích sự sáng tạo, giúp học sinh hình thành năng lực hợp tác, tinh thần
học hỏi, giúp đỡ nhau khi thực hiện nhiệm vụ. Chuẩn bị phần khởi động như thế nào cho
hiệu quả phải dựa vào nội dung bài, đối tượng học sinh và cả điều kiện của giáo viên.
Như vâ ̣y có thể hiểu, hoạt đô ̣ng này chưa đòi hỏi sự tư duy cao, không quá coi trọng
về vấn đề kiến thức mà chủ yếu là tạo tâm thế tốt nhất cho các em nhâp̣ cuô ̣c, lôi kéo
các em có hứng thú với các hoạt đô ̣ng phía sau đó.
1.2. Vai trò của hoạt động khởi động trong tiết học.
Trong tiến trình dạy học bao gồm các chuỗi hoạt động sau: Hoạt động khởi động;
Hoạt động hình thành kiến thức; Hoạt động luyện tập; Hoạt động vận dụng; Hoạt động
mở rộng. Hoạt động khởi động bài học thường chỉ chiếm một vài phút đầu giờ nhưng
có ý nghĩa rất quan trọng trong việc kích hoạt sự tích cực của người học.
Trước hết, hoạt động khởi động có vai trị tạo hứng thú học tập cho học sinh. Một
khởi động bài học hiệu quả trước hết phải tạo được hứng thú cho học sinh. “Hứng
thú là một thái độ đặc biệt của cá nhân đối với một hiện tượng nào đó vừa có ý nghĩa
đối với cuộc sống, vừa mang lại cảm xúc cho cá nhân trong quá trình học tập”..
Trong hoạt động học tập, hứng thú có vai trị hết sức quan trọng, thực tế cho thấy
hứng thú đối với các bộ môn của học sinh tỉ lệ thuận với kết quả học tập của các em.
Không phải bất cứ học sinh nào đều có sẵn niềm say mê, u thích đối với mơn học.
Vì vậy, nhiệm vụ của hoạt động khởi động là khơi gợi hứng thú đối với bài học và
hơn thế nữa còn khơi dậy niềm đam mê, gây dựng, bồi đắp tình u lâu bền đối với
mơn học. Dạy học trị khơng có hứng thú cũng chỉ như “đập búa trên sắt nguội” mà
thôi. Bởi vậy, người thầy trước hết phải là người “thắp lửa đam mê”.
Bên cạnh đó hoạt động khởi động cịn huy động vốn tri thức, kĩ năng nền tảng
của học sinh. Bởi dạy học là một q trình kiến tạo. Nếu ví tri thức, kĩ năng học sinh
tiếp nhận được ví như ngơi nhà, thì nền móng sẽ xuất phát từ những tri thức, kĩ năng

vốn có, nền tảng của người học. Vì vậy, một khởi động bài học hiệu quả nên tạo ra
cơ hội cho các em tự làm sống lại những kiến thức nền đã có, cần thiết cho việc học
bài mới. Đó là một tiền đề để thầy cơ thiết kế hoạt động khởi động.
Có thể nói rằng học tập là một quá trình khám phá, quá trình ấy bắt đầu bằng sự
tò mò, nhu cầu cần được hiểu biết và giải quyết mâu thuẫn giữa điều đã biết và điều
muốn biết. Một khởi động bài học thành công cần khơi gợi trong học trị mong muốn
được tìm hiểu, khám phá bằng những hoạt động tiếp theo trong giờ học, thậm chí là
sau giờ học. Muốn như vậy, hoạt động khởi động cần tạo ra mâu thuẫn trong nhận
thức cho học trò. Đây là tiền đề để thực hiện một loạt các hoạt động tìm tịi, giải
quyết vấn đề. Muốn như vậy, giáo viên phải là người có ý tưởng, biết gieo vấn đề để
kích thích trí tị mị của người học.

skkn


4
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1 Về phía giáo viên
Năm học 2021-2022 là năm đầu tiên thực hiên chương trình đổi mới sách giáo
khoa, đưa chương trình sách giáo khoa mới vào trong trường học vì vây, đối với
giáo viên giảng dạy mơn Lịch sử - Địa lí (phân mơn Địa lí) đã được trang bị tài liệu
và tập huấn về phương pháp, hình thức, kĩ thuật dạy học, nhà trường cũng rất quan
tâm, ủng hộ, tạo điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị thuận lợi để giáo viên nghiên
cứu và thực hiện trong dạy học bộ môn. Đa số giáo viên đều có tinh thần tự đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh; tuy nhiên phần
lớn các thầy cô giáo đều hướng đến việc đổi mới trong hoạt động hình thành kiến
thức là chủ yếu, chưa quan tâm đúng mức tới hoạt động khởi động cũng như vai trò
của khởi động trong việc định hướng tiết dạy, tạo tâm lý tích cực cho học sinh để các
em chủ động và tích cực khai thác, khám phá kiến thức mới nhằm đạt được mục tiêu
giáo dục đề ra về kiến thức, kỹ năng và những năng lực cần hình thành cho học sinh

sau mỗi tiết học.
Thực tế cho thấy hầu hết giáo viên khi thiết kế hoạt động khởi động thường chỉ
làm theo hình thức giới thiệu qua một chút để vào bài, như vậy sẽ tiết kiệm được
nhiều thời gian dành cho hoạt động khai thác kiến thức mới, không lo lắng nhiều về
vấn đề thiếu thời gian, cháy giáo án… do đó tiết học tương đối khơ khan, thiên về lý
thuyết và giảng mà thiếu đi sự hợp tác tích cực của học sinh; ngay từ bước vào bài
học sinh đã có tâm lý thụ động chờ giáo viên dẫn dắt nội dung và truyền thụ một
chiều, từ đó sẽ khó tạo tâm lý để các em sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ một cách tích
cực ở các hoạt động tiếp theo của bài học.
Một số ít giáo viên có những hạn chế nhất định như: giáo viên vẫn chưa mạnh
dạn vận dụng phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực vào việc thiết kế các hoạt động
dạy học trong đó có hoạt động khởi động. Do đó đang tạo cảm giác mệt mỏi, thụ
động đối với học sinh trong việc tiếp nhận kiến thức. Bên cạnh đó, việc thiếu những
dẫn chứng sinh động trong thực tế cũng như thiếu những dụng cụ trực quan làm cho
hoạt động khởi động trở nên khô khan, nhàm chán, không gây được sự hứng thú đối
với học sinh. Hệ quả tất yếu là chất lượng tiết học có nhiều hạn chế.
Một số giáo viên tâm lí mơn mình là mơn phụ nên chưa chịu đầu tư trong việc
soạn giáo án, tìm hiểu những nội dung kiến thức mới thành ra bài dạy gây nhàm
chán, không tạo được sự hứng thú cho người học. Thực tế trong q trình giảng dạy
bộ mơn này đối với hoạt động khởi động thì chủ yếu giáo viên đang sử dụng phương
pháp dạy học truyền thống. Do đó chưa kích thích được học sinh chưa chủ động, tích
cực trong việc học, khơng chủ động tìm hiểu kiến thức, vào lớp không chú ý nghe
giảng, về nhà không xem bài, không học bài.
Mặt khác do việc ứng dụng công nghệ thơng tin chưa tốt nên một số giáo viên cịn
ngại và rơi vào tình trạng lúng túng trong việc đổi mới phương pháp dạy học, thiết kế
hoạt động khởi động có khi có lúc cịn máy móc, rập khn, thiếu tính sáng tạo.
Nhiều giáo viên trong q trình dạy học thường khơng tổ chức hoạt động khởi
động vì nhiều lí do: lo lắng vì thời gian khơng đủ cho kiến thức bài dạy; không biết
tổ chức như thế nào; sợ hoạt động gây ồn ảnh hưởng lớp học khác.Vì vậy, trong quá
trình dạy, dù rất cố gắng, nhiều giáo viên cũng không thể lôi kéo sự tập trung của học

sinh, hiệu quả giờ học bị giảm sút.

skkn


5
2.2.2 Về phía học sinh
Đơn vị trường, nơi tơi đang trực tiếp công tác thuộc xã miền núi của huyện.
Những năm học gần đây nhà trường đã được sự quan tâm, tri ân từ các cấp, các
tổ chức cá nhân, đoàn thể cùng với sự tâm huyết, nổ lực của ban giám hiệu, của
tập thể giáo viên và học sinh, chất lượng giáo dục và đào tạo của nhà trường đã
được nâng lên rõ rệt.
Tuy nhiên, học sinh của trường chủ yếu là người dân tộc Mường, Thái,... xa
trung tâm, điều kiện kinh tế cịn nhiều khó khăn, thiếu thốn, con đường đến trường
của các em còn rất gian nan nên đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giáo dục.
Một số gia đình bố mẹ phải đi làm ăn xa, do đó chưa quan tâm thường xuyên đến
việc học cũng như giáo dục cho con cái nên ý thức học tập của học sinh còn thấp.
Học sinh THCS là độ tuổi mà các em đang có sựu chuyển biến về tâm lí của
bản thân, độ tuổi này các tác động xấu bên ngoài dễ ảnh hưởng đến hành vi việc
làm của các em. Đặc biệt với học sinh lớp 6 các em được tiếp xúc với nhiều thứ
mới mẻ như môi trường mới, bạn bè mới, nội dung học tập, chương trình học tập
cũng mới đó là một khó khăn lớn đối với các em. Tâm lí học sinh nhìn chung
khơng quan tâm và hứng thú nhiều với mơn Địa Lí dẫn đến việc đầu tư của các
em vào bài học còn hạn chế.
Để thăm dò mức độ hứng thú của tiết học khi chưa đổi mới thực hiện hoạt
động khởi động đối với học sinh, tôi đã sử dụng phương pháp dùng phiếu điều tra,
dùng phương pháp đàm thoại tiến hành khảo sát chất lượng mơn Địa lí 6 năm
học 2020-2021. Kết quả thực tế các em học sinh cũng chịu khó học tập nhưng
độ hứng thú khơng cao:
Mức độ hứng thú của học sinh

Tống số
HS
Rất hứng thú
Hứng thú Bình thường Khơng hứng thú
109
15 (14,0%)
21 (19,1%) 60 (55,0%)
13 (11,9%)
Đến năm học 2021-2022, tôi tiếp tục được phân công dạy phân mơn Địa lí 6
sách mới, tơi hiểu rằng bản thân người giáo viên phải chú ý đổi mới phương pháp,
thực hiện linh hoạt hoạt động khởi động để để tăng độ hứng thú với học sinh, thông
qua những tiết học này học sinh sẽ được chủ động tìm hiểu kiến thức từ đó giúp
các em sáng tạo, đồn kết với nhau trong học tập.
* Phiếu điều tra qua bảng hỏi được phát cho học sinh lớp 6C năm học 2021-2022
sau khi học một tiết của phân mơn Địa lí lớp 6 như sau:
Câu hỏi 1: Em có quan tâm đến hoạt động khởi động của tiết học khơng?
Có
Khơng
39/42
3/42
Câu hỏi 2:  Em có chủ động tìm hiểu kiến thức để giải quyết vấn đề đặt ra trong
hoạt động khởi động?

Có
Khơng
34/42
8/42
Câu hỏi 3: Nếu hoạt động khởi động tạo cho em sự tò mò, em có muốn tìm
hiểu bài học để giải đáp vấn đề khơng?
Có

Khơng
38/42
4/42

skkn


6
Sau khi thu được kết quả điều tra bằng bảng hỏi như trên, tôi tiếp cận các em,
gần gũi với các em để các em có thể trả lời thành thật những suy nghĩ của mình. Và đa
các em đều muốn có tiết học sơi nổi tạo hứng thú và hấp dẫn ngay từ hoạt động khởi
động để kích thích nhu cầu tìm hiểu, khám phá và chiếm lĩnh kiến thức một cách tích
cực .
Từ kết quả khảo sát thực tế trên tôi luôn trăn trở: Làm thế nào để có được một
tiết học thực sự có hiệu quả, tạo được hứng thú và tư duy tích cực cho học sinh nhằm
nâng cao chất lượng môn học, giúp các em tiếp cận với chương trình giáo dục phổ
thơng mới, phát triển về phẩm chất và năng lực cho học sinh? Vì vậy bản thân trong q
trình giảng dạy bộ mơn Địa lí tơi mạnh dạn tìm ra giải pháp dạy hoạt động khởi động
một cách hiệu quả nhằm tạo hứng thú cho các em khi học bộ môn này. Đây cũng chính
là những định hướng đổi mới mà Bộ Giáo dục đã đề ra trong việc đổi mới sách giáo
khoa lớp 6 và việc đổi mới sách giáo khoa trong những năm học tiếp theo.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề
2.3.1 Tìm hiểu một số hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động khởi động trong
tiết học Địa lí
Việc vận dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học tích cực, thiết kế tiến trình dạy
học các bài học hoặc chủ đề dạy học đảm bảo các yêu cầu về phương pháp dạy học,
cách xây dựng, tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá chuỗi các hoạt động học theo sự
định hướng phát triển năng lực người học là rất cần thiết đối với giáo viên trong giai
đoạn hiện nay. Khởi động là hoạt động đầu tiên, hoạt động này nhằm giúp học sinh huy
động những kiến thức, kĩ năng, kinh nghiệm của bản thân về các vấn đề có nội dung

liên quan đến bài học mới. Mặt khác hoạt động khởi động sẽ kích thích tính tị mị, sự
hứng thú, tâm thế của học sinh ngay từ đầu tiết học. Chính vì vậy trong q trình thiết kế
giáo viên phải tìm tịi các hình thức và phương pháp phù hợp, phải linh hoạt, sáng tạo,
trong việc tổ chức hoạt động khởi động bài học. Tránh tình trạng hoạt động đơn điệu,
nhàm chán, hoặc khơng tổ chức hoạt động khởi động mà để nó diễn ra một cách tuần tự,
cứng nhắc. Sau đây là một số hình thức và phương pháp mà bản thân tôi đã sử dụng khi
thiết kế hoạt động khởi động trong các tiết dạy:
- Thứ nhất là khởi động tiết học dưới dạng trò chơi.
Trò chơi là hoạt động được các học sinh thích thú tham gia vì nó có khả năng lôi kéo
sự chú ý và khơi dậy được hứng thú học tập. Các hình thức khởi động bằng cách tổ
chức các trị chơi nhanh như: Đuổi hình bắt chữ, giải ơ chữ, trị chơi nhanh như chớp,
trị chơi phá băng, trị chơi mảnh ghép…
Mục đích: giúp cho hoạt động dạy học trở nên sôi nổi, cuốn hút, giúp học rèn luyện
sự mạnh dạn, tự tin, khả năng phản xạ nhanh, sự sáng tạo, nâng cao tinh thần đoàn kết
và sự tương tác giữa học sinh với học sinh, học sinh với giáo viên…
Cách thực hiện: Trong tiết học mơn Địa lí các trị chơi thường được giáo viên tổ
chức liên quan đến kiến thức của các tiết học trước như học sinh sẽ được tái hiện kiến
thức hay kiểm tra nhận thức của học sinh về những vấn đề liên quan đến bài học mới,
làm tiền đề để giáo viên dẫn vào bài một cách hấp dẫn.
Có thể tổ chức chơi theo cá nhân hoặc đội nhóm.
- Thứ hai là sử dụng tranh ảnh, video-clip có liên quan đến bài học.
Mục đích: Hình ảnh và video- clip là đồ dùng trực quan không thể thiếu khi tổ
chức hoạt động học. Việc sử dụng hình ảnh, video vào hoạt động khởi động làm cho
giờ dạy bớt khô khan, cứng nhắc. Đồng thời làm tăng tính hấp dẫn đối với nội dung học

skkn


7
tập, gây hứng thú học tập ở HS, làm cho việc học trở nên dễ dàng, thuận lợi hơn. Các

hình ảnh, video- clip là nguồn cung cấp các chất liệu để học sinh khai thác nội dung học
tập một cách tích cực, tự giác hơn.
Cách thực hiện: Giáo viên lựa chọn tranh hay video có sự liên kết hình ảnh với nội
dung kiến thức đã học hoặc để chuẩn bị để học sinh dễ liên tưởng. Hình ảnh trước hết là
để thơng báo thơng tin, sau đó là để minh họa, giải thích, mơ tả trực quan. HS sẽ quan
sát hình ảnh, xử lý tài liệu và trao đổi với nhau về thơng tin hình ảnh đó.
- Thứ ba là khởi động bằng các bài tập hay câu hỏi tình huống.
Mục đích: giúp học sinh phát triển tư duy, xâu chuỗi vấn đề một cách mạch lạc
đồng thời tạo hứng thú cho học sinh vào tiết học mới để khám phá vấn đề còn đang bỏ
ngỏ.
Cách thực hiện: Giáo viên tạo lập một đoạn hội thoại với học sinh một cách bất
ngờ, khơng nói trước ý đồ để cuộc hội thoại diễn ra tự nhiên. Các câu hỏi trong phần
khởi động có thể chỉ là một tình huống để cho học sinh phát hiện hay huy động vốn hiểu
biết của mình để giải quyết tình huống ấy
- Thứ tư là khởi động bằng cách sử dụng tục ngữ, ca dao, thành ngữ, thơ…
Mục đích: Ca dao, tục ngữ, thơ rất gần gũi và gắn bó với con người Việt Nam. Sử
dụng ca dao, tục ngữ, thơ...vào trong hoạt động khởi động giúp các em học sinh nhanh
chóng nhận biết được các nội dung của bài và ý nghĩa giáo dục của ca dao tục ngữ, thơ qua
bài dạy. Bên cạnh đó học sinh sẽ tiếp xúc bài học hứng thú hơn, giờ học sinh động hơn
Cách thực hiện: Trong quá trình thiết kế hoạt động khởi động giáo viên có thể
khai thác ca dao, tục ngữ, thơ... để dẫn dắt bài nhằm tạo hứng thú cho học sinh tiếp cận
kiến thức bài học.
- Thứ năm là khởi động bằng cách sử dụng phương pháp đóng vai.
Mục đích: Đóng vai nhằm giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập
trung vào một sự việc cụ thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được.. Đồng thời
gây hứng thú và chú ý cho học sinh, tạo điều kiện làm nảy sinh óc sáng tạo của học sinh,
khích lệ sự thay đổi thái độ, hành vi của học sinh theo chuẩn mực hành vi đạo đức
Cách thực hiện: Sử dụng phương pháp này giáo viên cần chọn tình huống đóng vai
phù hợp với chủ đề bài học, phù hợp với lứa tuổi, trình độ học sinh và điều kiện, hồn
cảnh lớp học, khơng nên q dài và phức tạp, vượt quá thời gian cho phép, tình huống

phải có nhiều cách giải quyết, cần để mở để học sinh tự tìm cách giải quyết, cách ứng
xử phù hợp, khơng cho trước “kịch bản”, lời thoại. Mỗi tình huống có thể phân cơng
một hoặc nhiều nhóm cùng đóng vai, cần quy định rõ thời gian thảo luận và đóng vai
của các nhóm. Trong khi học sinh thảo luận và chuẩn bị đóng vai, giáo viên nên đi đến
từng nhóm lắng nghe và gợi ý, giúp đỡ HS khi cần thiết, nên khích lệ cả học sinh nhút
nhát cùng tham gia.
2.3.2. Một số lưu ý khi thực hiện hoạt động khởi động
- Xác định mục tiêu khởi động: Hoạt động khởi động phải xác định rõ mục
tiêu cần đạt, phương pháp và kỹ thuật tổ chức, phương tiện cần dùng, chuyển
giao nhiệm vụ cho học sinh một cách rõ ràng. Nhiệm vụ khi chuyển giao cho
học sinh trong hoạt động khởi động cần kiểm kê lại kiến thức của học sinh (xem
học sinh đã có được kiến thức gì liên quan đến bài học), tạo hứng thú cho học
sinh, tạo ra tình huống có vấn đề để dẫn dắt học sinh vào phần hình thành kiến
thức mới.

skkn


8
- Vấn đề định lượng thời gian: đây là khâu quan trọng đảm bảo tiến trình giờ
học.Với phương pháp dạy học truyền thống, khởi động chỉ bằng một vài câu dẫn nhập
nên khơng mất nhiều thời gian. Với hình thức đổi mới phương pháp dạy học theo
hướng phát huy tính tích cực của học sinh, khởi động cần tổ chức thành hoạt động để
học sinh trực tiếp tham gia nên sẽ cần lượng thời gian nhiều hơn. Đối với các bài học
theo chủ đề từ 2 tiết trở lên giáo viên có thể tổ chức từ 10 - 15phút. Đối với bài học theo
từng tiết giáo viên nên khởi động 5-7 phút.Tránh tình trạng khởi động quá nhiều thời
gian làm ảnh hưởng đến quá trình chiếm lĩnh tri thưc, kĩ năng. Hoặc khởi động rất bài
bản công phu nhưng không ăn nhập với bài học. Mặt khác khởi động quá phấn khích
cũng làm cho học sinh khó tập trung trở lại.
- Vấn đề kĩ thuật thiết kế hoạt động khởi động: Khi xây dựng kịch bản cho hoạt động

khởi động, giáo viên cần đảm bảo trong khởi động bao quát được nội dung bài học.Giáo
viên có thể lựa chọn một số kịch bản phù hợp như kịch bản dựa trên vấn đề: loại kịch bản
này là lí tưởng cho các tình huống mà người học phải tích hợp kiến thức lý thuyết và thực
hành của họ để giải quyết vấn đề. Là kịch bản giúp người học phân tích vấn đề, tìm kiếm
dữ liệu, thơng tin, lập luận logic và ra quyết định giải quyết vấn đề; kịch bản dựa trên tình
huống: người học được học cách khám phá các vấn đề để hiểu cách thức chúng ảnh hưởng
đến việc ra quyết định giải quyết vấn đề; Kịch bản dựa trên các trị chơi: kịch bản này có
liên quan đến việc sử dụng các trị chơi như các cơng cụ học tập.Từ đó giáo viên sẽ khai
thác sâu vào những nội dung học sinh chưa biết một cách nhẹ nhàng, sinh động.
- Vấn đề về cách tiến hành hoạt động: Để tổ chức hoạt động khởi động đạt mục đích
trên người dạy có thể thực hiện bằng nhiều cách khác nhau. Lựa chọn cách thức như thế
nào phụ thuộc vào từng bài học, đối tượng học sinh và phụ thuộc vào sở trường và sự linh
hoạt của mỗi giáo viên. Một nội dung có thể triển khai các cách thức khác nhau miễn sao
phù hợp và hiệu quả nên tránh sự trùng lặp một kiểu vào bài gây nhàm chán.
- Vấn đề cách đặt và sử dụng câu hỏi hay tình huống khởi động: Mục đích của việc
đặt câu hỏi và tình huống là thách thức các ý tưởng hiện tại, thăm dò kiến thức người
học, khẳng định vấn đề đã được người học hiểu và thu hút người học tạo khơng khí
học tập sống động. Câu hỏi phải liên quan bài học, câu hỏi cần có nhiều mức độ như
nhận biết, thông hiểu, vận dụng. Các câu hỏi phải có câu dễ, câu khó liên quan đến nội
dung bài học đòi hỏi học sinh phải tư duy, phải chủ động khai thác kiến thức. Giáo
viên có thể dự kiến hoạt động của học sinh tức là học sinh làm gì? Trả lời câu hỏi như
thế nào? Sẽ có thắc mắc gì? Đồng thời giáo viên phải biết cách xử lý câu trả lời của
học sinh như khen ngợi, ghi nhận đóng góp, phê bình thẳng thắn và ln khích lệ học
sinh tham gia xây dựng. Nếu trong hoạt động khởi động giáo viên đưa ra được tình
huống khó thì vẫn có thể hấp dẫn, kích thích trí tị mị của học sinh để các em có nhu
cầu tìm hiểu để tự giác, tích cực giải quyết điều khúc mắc đã được đưa ra trước đó.
- Khi áp dụng tổ chức hoạt động khởi động cho 1 tiết học ở nhiều lớp thì
giáo viên nên lưu ý: Kế hoạch hoạt động đã xây dựng cần có sự điều chỉnh cho
phù hợp với đặc điểm học sinh của từng lớp; tránh việc xây dựng 1 tình huống
cố định dùng chung cho tất cả các lớp trong cùng một khối.

- Phương án xây dựng tình huống khởi động giữa các tiết, các bài học nên
có sự đổi mới về hình thức, phương pháp; tránh sự nhàm chán cho học sinh khi

skkn


9
tiết học nào cũng tổ chức hoạt động khởi động theo kiểu “đến hẹn lại lên” với
các bước tuần tự như nhau
2.3.3 Sử dụng một số hình thức tổ chức hoạt động khởi động cụ thể trong các
tiết học phân mơn Địa Lí 6
Sau đây tơi xin trình bày một số ví dụ cụ thể trong các tiết dạy của tôi khi vận dụng
khởi động tiết học trong phân môn Địa lí 6:
2.3.3.1.Khởi động tiết học dưới dạng trị chơi.
Ví dụ1: Khi dạy Tiết 14 - Bài 11: Quá trình nội sinh và quá trình ngoại
sinh. Hiện tượng tạo núi
Để tạo khơng khí vui vẻ từ đó học sinh nhận biết được những nội dung liên quan đến
bài học, tôi thực hiện hoạt động khởi động bằng trị chơi VỊNG QUAY ĐỊA LÍ
Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh.
- Khởi động với trị chơi VỊNG QUAY ĐỊA LÍ
- Gồm 4 câu hỏi:
Câu 1: Đỉnh núi cao nhất thế giới?
Câu 2: Hoang mạc rộng lớn nhất thế giới?
Câu 3: Đồng bằng có diện tích lớn nhất thế giới?
Câu 4: Nơi sâu nhất trên bề mặt Trái Đất?
Đáp án: 1. Đỉnh Everest (8.848m)
2. Hoang mạc Sahara.
3.Đồng bằng Amazon
4. Rãnh Mariana
Bước 2: Thực hiê ̣n nhiê ̣m vụ: HS tham gia trò chơi bằng cách giơ tay nhanh nhất

Bước 3: HS báo cáo kết quả nhiệm vụ(HS trả lời có thể đúng, sai)
Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức
GV: chiếu hình ảnh về dẫn chứng cho câu trả lời đúng và dẫn dắt vào bài mới:
Bề mặt địa hình Trái Đất khơng bằng phẳng, có những nơi được nâng
cao lên, nhưng có những nơi lại bị bào mịn hay sụp xuống. Tại sao lại có những
thay đổi như vậy? Có nơi nào trên bề mặt Trái Đất vừa được nâng cao vừa bị
bào mịn hay khơng?
Ví dụ 2: Khi dạy Bài 17: Thời tiết và khí hậu. Biến đổi khí hậu
Hoạt động khởi động bằng trị chơi ĐUỔI HÌNH BẮT CHỮ
Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh.
- Khởi động với trị chơi ĐUỔI HÌNH BẮT CHỮ.
GV trình chiếu các slie các hình ảnh:

Bước 2: Thực hiêṇ nhiêm
̣ vụ: Học sinh tham gia trò chơi bằng cách giơ tay nhanh nhất.
Bước 3: HS báo cáo kết quả nhiệm vụ.
Bước 4: Đánh giá và dựa vào các từ khóa trong trị chơi: Nhiệt độ, mưa, thời tiết
và khí hậu để kết nối vào bài học

skkn


10
Ví dụ 3: Khi dạy Tiết 13 -bài 10: Cấu tạo của Trái Đất. Các mảng kiến tạo.
Tôi thực hiện khởi động bằng trò chơi LẬT MẢNH GHÉP
Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh.
GV thiết kế 6 mảnh ghép và một tấm ảnh “Trái Đất” ẩn bên dưới, tạo hiệu ứng
khi click chuột vào mảnh ghép nào thì câu hỏi/đáp án đó xuất hiện
Bước 2: Thực hiê ̣n nhiê ̣m vụ: HS tham gia trò chơi bằng cách giơ tay nhanh nhất.
Bước 3: HS báo cáo kết quả nhiệm vụ.

Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức
GV dẫn dắt vào bài: “Trái Đất là hình tinh duy nhất có sự sống trong
Hệ Mặt Trời, có biết bao điều chúng ta chưa lý giải được. Vậy Trái Đất có cấu
tạo ra sao và bên trong nó gồm những gì? Bài học hơm nay thầy và trị chúng ta
sẽ cùng nhau tìm hiểu cấu tạo bên trong của Trái Đất”.
Có thể nói rằng khi sử dụng phương pháp trị chơi trong thiết kế hoạt
động khởi động đã làm cho bài học thêm sôi nổi, hấp dẫn, đem lại hiệu quả cao
trong giờ học. Tất cả các thành viên trong lớp đều tham gia hết mình và từ đó
các em sẽ được trải nghiệm.Trò chơi giúp cho hoạt động dạy học trở nên nhẹ
nhàng, hứng thú với học sinh, giúp các em rèn luyện sự mạnh dạn tự tin, tinh
thần đoàn kết và dễ dàng tiếp cận với kiến thức mới của bài học.
Học sinh tích cực xây dựng bài

Học sinh trả lời câu

hỏi

Học sinh tích cực học tập

2.3.3.2. Khởi động sử dụng tranh ảnh, video-clip có liên quan đến bài học.
Ví dụ1: Khi dạy tiết 7 - Bài 6: Trái Đất trong Hệ Mặt Trời
Để tạo khơng khí vui vẻ từ đó học sinh nhận biết được những nội dung liên
quan đến bài học, tôi thực hiện hoạt động khởi động như sau:
Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh.
- Khởi động với bài hát: TRÁI ĐẤT NÀY LÀ CỦA CHÚNG MÌNH
- Em hãy mơ tả những điều em biết về Trái Đất của chúng ta?

Bước 2: Thực hiêṇ nhiê ̣m vụ: HS tham gia trò chơi bằng cách giơ tay nhanh nhất.
Bước 3: HS báo cáo kết quả nhiệm vụ.
- Gọi học sinh bất kì trả lời, các học sinh khác bổ sung ý kiến.

skkn


11
Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức
Dựa vào câu trả lời của học sinh, GV kết nối vào bài học: “Trong vũ trụ bao
la Trái Đất của chúng ta nhỏ nhưng là thiên thể duy nhất trong Hệ Mặt Trời của
chúng ta có sự sống. Từ xa xưa con người đã tìm cách khám phá những bí ẩn của
Trái Đất về hình dạng, kích thước, vị trí của Trái Đất. Vậy những vấn đề đó được
các nhà khoa học giải đáp như thế nào đó là nội dung bài học hơm nay.”
GV dẫn dắt HS vào bài mới

Ví dụ 2: Mơn Lịch sử và Địa lí 6 (Phần Địa lí) - Bài 30: Thực hành Tìm hiểu
mối quan hệ giữa con người đến thiên nhiên địa phương
Để tạo không khí cho học sinh nhận biết được những nội dung liên quan đến bài
học, tôi thực hiện hoạt động khởi động bằng xem một đoạn video: con người đã
làm gì với Trái Đất?
Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh.
- Quan sát đoạn video sau:
/>v=BPvLnBPtclM
Sau khi xem xong vi deo tôi đặt câu hỏi:
- Nội dung của đoạn video?
- Hoạt động kinh tế và đời sống của con người tác động như thế nào đến tài
nguyên và môi trường?
Bước 2: Thực hiê ̣n nhiê ̣m vụ: HS tham gia trò chơi bằng cách giơ tay nhanh nhất.
Bước 3: HS báo cáo kết quả nhiệm vụ.
Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức: Hoạt động sản xuất và đời sống của con
người có ảnh hưởng rất lớn đến thiên nhiên.

Ví dụ3: Khi tôi dạy Tiết 32- Bài 20: Sông và hồ. Nước ngầm và băng hà.

skkn


12
Tôi thực hiện hoạt động khởi động bằng cách cho HS quan sát một số hình ảnh
về các con sơng, hồ trên thế giới và ở Việt Nam
Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh.
- Quan sát hình ảnh sau em hãy cho biết:
+ Những hình ảnh trên nói đến quang cảnh nào?
Bước 2: Thực hiê ̣n nhiê ̣m vụ: HS tham gia bằng cách giơ tay nhanh nhất.
Bước 3: HS báo cáo kết quả nhiệm vụ.
Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức
GV dẫn dắt vào bài mới: Nước sông, hồ, nước ngầm và băng hà là
nguồn nước ngọt chính trên Trái Đất. Các nguồn nước này có vai trò như thế
nào đối với tự nhiên và đời sống con người? Làm thế nào để sử dụng chúng đạt
hiệu quả cao?Chúng ta cùng tìm hiểu bài học sau.
2.3.3.3.Khởi động bằng các bài tập hay câu hỏi tình huống.
Ví dụ 1: Khi dạy Tiết 5- Bài 4: Kí hiệu và bảng chú giải bản đồ. Tìm đường đi
trên bản đồ.
Tơi thực hiện khởi động bằng tình huống
Bước 1: Giao nhiệm vụ
- GV đưa ra tình huống: Trang, Mai và Minh đang có một chuyến đi chơi cùng
nhau. Nhưng đi đến một ngã tư thì các bạn ấy quên đường mất rồi.
+ Bạn Trang rất lo lắng: Bây giờ chúng ta đi đường nào nhỉ?
+ Mai: Yên tâm, tớ có bản đồ ở đây.
+ Minh: Bản đồ trong chiếc điện thoại thông minh này sẽ dẫn đường cho ta đến
mọi nơi ta muốn.
- Vấn đề bạn Trang lo lắng đã được Mai và Minh giải quyết rồi.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS theo dõi quan sát ảnh
Bước 3: Báo cáo kết quả làm việc
Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức
Gv quan sát, nhâ ̣n xét đánh giá hoạt đô ̣ng học của hs => Từ câu trả lời của
học sinh, GV kết nối vào bài học Ở các bài trước chúng ta đã biết thế nào là bản
đồ, nắm được cách tính khoảng cách dựa trên tỉ lệ bản đồ. Bản đồ có vai trị rất
quan trọng trong học tập và đời sống. Ở bài này, cô sẽ giúp các em có được kĩ
năng đọc và sử dụng bản đồ.
HS giải quyết tình huống

HS xung phong trả lời tình huống

Ví dụ2 : Khi dạy Tiết 23 của bài 15: Lớp vỏ khí. Khối khí. Khí áp và gió trên
Trái Đất. Tôi thực hiện khởi động thông qua đoạn clip về cuộc thi diều quốc tế
từng được tổ chức ở Việt Nam.

skkn


13
Sau khi xem xong GV sẽ đặt câu hỏi: Vậy các em có biết “Tại sao diều lại bay
lên cao được” ->HS trả lời cá nhân.

GV đánh giá và chốt kiến thức dẫn dắt vào bài: Như các em biết con
diều bay lên cao được là nhờ gió, vậy gió từ đâu mà có? Tai sao có lúc gió rất
mạnh nhưng lại có lúc lại rất yếu, nó liên quan gì tới hoạt động của khơng khí
xung quanh ta? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài học hơm nay.
Ví dụ3 : Khi dạy Tiết 49 - Bài 29: Bảo vệ tự nhiên và khai thác thông minh
các nguồn tài nguyên thiên nhiên vì sự phát triển bền vững
Tơi thực hiện các bước hoạt động của bài như sau:

Bước 1: Giao nhiệm vụ
GV tổ chức cho HS khởi động thông qua quan sát hình ảnh sau và yêu cầu HS
trả lời câu hỏi sau: Em hãy đặt tên cho 2 hình ảnh này?
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS theo dõi quan sát ảnh và trả lời
Bước 3: Báo cáo kết quả làm việc: Sử dụng hình ảnh.
Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức: GV dẫn dắt vào bài mới “Con người khơng thể
ích kỉ, chỉ nghĩ đến việc khai thác tài nguyên để đáp ứng cho những nhu cầu của
mình trong hiện tại mà làm tổn hại đến việc đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương
lai. Để làm như vậy cần có các biện pháp bảo vệ tự nhiên và khai thác thông minh
các tài nguyên thiên nhiên”
 
HS rất hứng thú, tập trung khi quan sát hình ảnh, video..

Trong quá trình thiết kế hoạt động khởi động cho các bài thì việc sử dụng hình ảnh,
video có ý nghĩa to lớn không chỉ là nguồn kiến thức mà cịn có tác dụng hình thành tri
thức, kĩ năng, phát triển tư duy cho học sinh, các hình ảnh sinh động với màu sắc tươi sáng
cịn có tác dụng hình thành xúc cảm thẩm mĩ cho các em.Tranh ảnh, video giúp phần khởi
động bài học trở nên hấp dẫn hơn, đồng thời giúp cho học sinh biết cách cảm nhận các vấn
đề của cuộc sống. Phần mở đầu giới thiệu bài học sẽ rất nhẹ nhàng và thú vị đem lại hiệu
quả cao trong quá trình dạy và học.
2.3.3.4.Khởi động bằng cách sử dụng kho tàng tục ngữ, ca dao, thơ,…
Ví dụ khi dạy bài 17 - Thời tiết, khí hậu. Biến đổi khí hậu .ở tiết 1 của bài tôi
chiếu một số câu ca dao – tục ngữ dự báo thời tiết:
+ Kiến đắp thành thì bão
Kiến ẵm con chạy vào thì mưa.
+ Qụa tắm thì ráo, Sáo tắm thì mưa.
+ Gió heo may chuồn chuồn bay thì bão
+ Cóc nghiến răng trời đang nắng thì mưa.
+ Ếch kêu om om, ao chôm đầy nước.
Em hiểu các câu ca dao tục ngữ này như thế nào?

skkn


14
HS trả lời theo cách hiểu của mình
Sau đó GV giải thích và dẫn dắt vào tiết 1 Thời tiết, khí hậu
* Giải thích:
- Kiến là loại cơn trùng sợ nước sống ở dưới đất, trên các cành cây, trong các
khe đá, cửa tường nên độ ẩm khơng khí thay đổi ắt trời sẽ mưa, kiến phải di cư
để lánh nạn, đặc biệt là kiến đen, kiến lửa, kiến mối. Nên mỗi khi trời sắp mưa ta
thường thấy kiến đen tha trứng, tha mồi chạy từ thấp lên cao hay trời sắp mưa
kiến cánh vỡ tổ bay ra khắp nơi. Qua đó ơng cha ta có thể dự đốn thời tiết sắp
xảy ra.
- Sáo và Qụa là hai loài chim, Qụa hay tắm những lúc no mồi cịn Sáo thì ít khi
tắm, chỉ những lúc nhiệt độ và độ ẩm tăng cao, thời tiết nóng bức đột ngột Sáo
nhảy xuống nước tắm làm mát cơ thể. Những lúc đó trời rất dễ mưa nên có câu :
“Qụa tắm thì ráo, Sáo tắm thì mưa “
- Các lồi cơn trùng có cánh dễ dàng cảm nhận khi độ ẩm khơng khí thay đổi,
nhất là lồi chuồn chuồn. Chuồn chuồn là lồi cơn trùng có cánh mỏng manh,
nếu có độ ẩm cao thì khơng thể bay cao được, nếu độ ẩm khơng khí thấp thì bay
lên rất cao
- Đối với lồi ếch nhái là những lồi lưỡng cư, lồi cóc có bộ da rất nhạy cảm
với độ ẩm khơng khí, những lúc trời nắng ấm các loài này thường nấp nơi mát
mẻ để tránh nắng, khi độ ẩm tăng lên trời chuẩn bị mưa, chúng nhảy ra ngoài
kèm theo những tiếng kêu gọi bầy, bắt mồi và đây cũng là thời kỳ sinh sẩn của
chúng … khi cóc nghiến răng, ếch nhái kêu thì nhất định trời sẽ có mưa nên mới
có câu : “Cóc nghiến răng trời đang nắng thì mưa”. “Ếch kêu om om, ao chôm
đầy nước”
Việc sử dụng những câu tục ngữ, ca dao và những bài thơ lồng ghép

trong hoạt động khởi động bước đầu đã có những biểu hiện tích cực trong thái
độ học tập của HS,tạo niềm thích thú, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả dạy và
học của bộ môn.
2.3.3.5.Khởi động bằng cách sử dụng phương pháp đóng vai.
Ví dụ: Khi dạy bài 16 Nhiệt độ khơng khí. Mây và mưa tơi thực hiện khởi
động bằng phương pháp đóng vai
Bước 1: Giao nhiệm vụ
Tơi cho HS đóng vai một MC dự báo thời tiết để giới thiệu về thời tiết của
TP.HCM trong ngày hôm sau.
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ
HS theo dõi quan sát
Bước 3: Báo cáo kết quả làm việc
Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức
GV dẫn dắt vào bài học: Qua bản tin dự báo thời tiết của bạn MC, đã dự báo cho
chúng ta thời tiết trong ngày của TP.HCM trong ba thời điểm đều có sự khác
nhau về (Thời tiết, nhiệt độ…). Vậy thời tiết, khí hậu, nhiệt độ là gì? bằng cách
nào để có các thơng tin về thời tiết, khí hậu, nhiệt độ để dự báo chúng ta cùng
tìm hiểu qua bài học hôm nay.

skkn


15
GV hướng dẫn HS thực hiện đóng vai

HS thực hiện đóng vai MC

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Từ thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy rằng dạy học tích cực thơng qua việc tổ chức
hoạt động khởi động ở mỗi đầu bài sẽ giúp học sinh có hứng thú và phát huy năng lực,

phẩm chất của học sinh.Giáo viên khơng chỉ nói và xem một bức tranh mà có nhiều hình
ảnh, video sinh động thơng qua hoạt động khởi động.Thông qua hoạt động khởi động học
sinh đã phát huy được tính tích cực, chủ động, được tự mình tìm hiểu và khám phá đã tạo
nên hiệu ứng tích cực đam mê học tập và hình thành ý thức học tập cho các em, đặc biệt là
đáp ứng được chương chình sách giáo khoa mới khi được giảng dạy vào trong nhà trường.
Để thăm dò mức độ hứng thú của học sinh, tôi đã khảo sát và thu được
kết quả đáng khích lệ sau:
Bảng thống kê kết qua khảo sát học sinh cuối kì I năm học 2021 – 2022
Đối tượng
Mức độ hứng thú của học sinh
khảo sát
Rất hứng
Hứng thú
Bình thường Khơng thích
thú
Lớp Sỉ số SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
6A
42
8
19,0
17
40,5
16

38,1
1
2,3
6B
40
7
17,5
16
40,0
16
40,0
1
2,5
6C
43
10 23,2
17
39,5
16
37,2
0
0
Chất lượng mơn học cuối kì I ( thơng qua bài khảo sát giáo viên đề ra)
Kết thúc học kì I năm học 2021-2022, kết quả đạt được như sau:
Lớp

Sĩ số

6A
6B

6C
Tổng

42
40
43
125

Giỏi
SL
9
8
9
26

%
21,4
20,0
20,9
17,2

Khá
SL
17
15
16
48

%
40,5

37,5
37,2
38,4

Trung bình
SL
%
15
35,7
16
40,0
18
42,0
49
39,2

Yếu
SL
1
1
0
2

%
2,3
2,5
0
1,6

Qua khảo sát sự hứng thú và kết quả học tập cuối học kì I của học sinh tơi thấy có sự

thay đổi rõ rệt. trước đây các em đều cho rằng nội dung kiến thức khi giới thiệu vào bài
mới không quan trọng mà phải tập trung nhiều thời gian ở nội dung bài học…nhưng sau
một học kì tơi tổ chức linh hoạt các hoạt động khởi động, nhiệm vụ giới thiệu bài mới
khơng cịn là sự truyền đạt từ một phía của giáo viên mà đã có sự hợp tác giữa cơ và trị,
tiết học sinh động và hứng thú đồng thời nâng cao được chất lượng môn học của các em.
Như vậy, qua việc áp dụng đề tài này học sinh rất ủng hộ và tỏ ra rất thích thú.
Các em đã được giải tỏa áp lực tâm lý kiểm tra bài cũ, mạnh dạn bày tỏ suy nghĩ của
mình, giờ học sơi nổi, sinh động, thực sự gây hứng thú. Một số em đầu năm cịn nhút
nhát khơng dám xung phong trả lời bài cũ hay tham gia xây dựng bài mới thì cuối năm
đã tích cực tham gia phát biểu ý kiến xây dựng bài. Thậm chí thông qua hoạt động khởi
động đã phát hiện ra nhiều gương mặt tài năng đặc biệt ca hát, đóng kịch…đây là những
nhân tố đóng góp trong các phong trào của lớp.

skkn


16
Là giáo viên đang trực tiếp giảng dạy chương trình sách giáo khoa mới, khi nghiên
cứu đề tài này thì giờ dạy đã có nhiều thay đổi và theo chiều hướng tích cực. Với sự chuẩn
bị chu đáo về cách thiết kế và sự kết hợp kiến thức nên giờ học khơng cịn cứng nhắc, đơn
điệu, truyền thụ kiến thức một chiều, mà giờ học trở nên sinh động, học sinh rất tích cực
tham gia xây dựng bài. Chính vì vậy tôi sẽ tiếp tục sử dụng và nhân rộng hơn đề tài này để
học sinh yêu mến môn Địa lí. Với những kết quả đó, tơi có thể khẳng định rằng việc tổ
chức hoạt động khởi động tôi đã nêu trên sẽ là cơ sở, là điều kiện để nâng cao chất lượng
dạy học cũng như tạo được hứng thú và niềm đam mê mơn Địa lí của học sinh.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1 Kết luận
Tổ chức hoạt động khởi động là tiến trình dạy học vơ cùng cần thiết đối với mơn
học Địa lí. Để định hướng và tạo đà cho các hoạt động học tập, hình thành kiến thức
trong mỗi tiết học thì việc khởi động rất quan trọng, do đó đổi mới cần tiến hành trước

tiên từ hoạt động khởi động.
Qua quá trình thực hiện, tìm hiểu và vận dụng các giải pháp đổi mới nhằm tạo
hứng thú và phát huy tính tích cực của học sinh trong các tiết học, tôi nhận thấy hoạt
động khởi động cần được quan tâm đầu tư đổi mới đúng mức để tiết học sôi nổi, hứng
thú và tạo tâm lý tích cực cho học sinh ngay từ đầu mỗi tiết học.
Từ kết quả và ý nghĩa của đề tài, tôi nhận thấy giải pháp tôi đưa ra không những
vận dụng tốt ở mơn Địa lí mà có thể nhân rộng mơ hình này đến tất cả các giáo viên bộ
mơn Địa lí cũng như các giáo viên khác trong các nhà trường nhằm phát huy tính tích
cực của học sinh trong các mơn học; góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của mỗi
giáo viên.
3.2. Kiến nghị
- Đối với giáo viên: Cho dù trong hoàn cảnh nào, hoạt động gì thì giữ vai trị quan trọng
nhất vẫn là người thầy vì vậy giáo viên khơng ngừng học hỏi, tìm tịi, trau dồi phẩm chất
đạo đức, nâng cao năng lực chun mơn; Đổi mới phương pháp giảng dạy, hình thức tổ
chức giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực; Lấy học sinh làm trung tâm tạo
điều kiện cho các phát huy được năng lực, phẩm chất trí tuệ; có sự động viên khuyến
khích khen thưởng kịp thời cho các em có ý thức và phương pháp học tập tốt để các em
cố gắng trong học tập; Tích cực thay đổi tư duy học tập của học sinh góp phần nâng cao
hứng thú học tập mơn Địa lí.
- Đối với nhà trường:
+ Thường xuyên tổ chức học tập, trao đổi kinh nghiệm giảng dạy với nhau nhất là
phương pháp giảng dạy theo tinh thần đổi mới sách giáo khoa.
+ Đầu tư thêm tài liệu tham khảo, phương tiện thiết bị dạy học, đặc biệt là hệ thống tivi,
máy chiếu, mạng Internet để giáo viên và học sinh dễ dàng tiếp cận với tri thức mới.
- Đối với Phòng giáo dục và đào tạo:
+ Thường xuyên mở lớp chuyên đề để giáo viên có cơ hội học hỏi, nâng cao chuyên
môn, nghiệp vụ.

skkn

17
+ Hàng năm, những sáng kiến kinh nghiệm có giá trị nên được tập hợp, xuất bản và
triển khai học tập trong toàn thể cán bộ giáo viên để những cơng trình nghiên cứu ấy
được nhiều người áp dụng trong giảng dạy và giáo dục.
Trên đây là những kinh nghiệm nhỏ của tơi với mong muốn được đóng góp
phần nào vào kho tàng kinh nghiệm chung của đồng nghiệp. Trong đề tài chắc chắn
khơng tránh khỏi những thiếu sót rất mong sự đóng góp của bạn bè, đồng nghiệp để đề
tài được hoàn thiện và mang lại giá trị thực tiễn.
Tơi xin chân thành cảm ơn.!.
Thanh Hóa, ngày 23 tháng 03 năm 2022
Tơi xin cam đoan đây là SKKN
của mình viết, không sao chép nội
dung của người khác.

skkn