Skkn một số giải pháp của giáo viên chủ nhiệm hoàn thiện văn hóa ứng xử cho học sinh tại trường thpt lê hồng phong

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT LÊ HỒNG PHONG

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CỦA GIÁO VIÊN CHỦ NHIỆM
HỒN THIỆN VĂN HĨA ỨNG XỬ CHO HỌC SINH
TẠI TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
LÊ HỒNG PHONG

Người thực hiện: Dương Thị Hằng Nga
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường THPT Lê Hồng Phong
SKKN thuộc lĩnh vực: Cơng đồn

skkn


MỤC LỤC

PHẦN 1. MỞ ĐẦU...............................................................................................1
1. Lí do chọn đề tài.............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................2
3. Đối tượng nghiên cứu.....................................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu................................................................................2
4.1. Phân tích, tổng hợp..................................................................................2
4.2. Khảo sát thực tế, phân loại.......................................................................2
PHẦN 2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN............................................................3
2.1. Cơ sở lí luận................................................................................................3
2.2. Thực trạng về ngơn ngữ giao tiếp và hành vi của học sinh THPT Lê Hồng

Phong trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm..................................................4
2.2.1. Thực trạng về nhận thức của học sinh nhìn từ góc độ đặc điểm tâm
sinh lí, lứa tuổi………………………………………………………………………...…4
2.2.3. Thực trạng về hành vi giao tiếp của học sinh THPT Lê Hồng Phong......5
2.2.4.
Nguyên
nhân
của
thực
trạng........ ........................................................6
2.3. Những giải pháp hồn thiện văn hóa ứng xử cho học sinh trường THPT
Lê Hồng Phong..................................................................................................7
2.3.1. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm đối với tập thể lớp.............................7
2.3.2. Giáo viên chủ nhiệm quy định về quy tắc văn hóa, thiết kế hoạt động
về văn hóa ứng xử cho học trị........................................................................8
2.3.2.1. Giáo viên chủ nhiệm quy định về ngôn ngữ giao tiếp văn hóa cho
học sinh trong tập thể lớp...............................................................................8
2.3.2.2. Giáo viên chủ nhiệm kêu gọi học sinh cam kết “nói khơng” với
những hành vi thiếu văn hóa và nhân lên những hành vi đẹp đẽ trong môi
trường học đường............................................................................................9
2.3.2.3. Giáo viên chủ nhiệm thiết kế những chủ đề về văn hóa ứng xử trong
giờ sinh hoạt 45 phút.......................................................................................9
PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT................................................................17
3.1. Kết luận.....................................................................................................17
3.2. Đề xuất......................................................................................................17
TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

skkn

PHẦN 1. MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Với bất cứ một quốc gia nào, văn hóa cũng có một vị trí quan trọng. Văn
hóa bao gồm tất cả giá trị vật chất và tinh thần do cha ông ta sáng tạo ta trong
dịng chảy bốn nghìn năm lịch sử. Văn hóa làm nên sức mạnh nội tại của dân
tộc. Dân tộc Việt Nam có bản sắc văn hóa riêng. Sự thật, bản sắc văn hóa Việt
được tạo nên từ nếp sinh hoạt, từ đời sống cộng đồng của qua nhiều thế hệ. Đặc
biệt hơn nữa bản sắc này được thử thách qua quá trình tiếp xúc, giao lưu với nền
văn hóa khác. Thời cổ đại, trung đại, văn hóa Việt tiếp nhận văn hóa Trung
Quốc. Từ nửa sau thế kỷ XIX đến 1945, nước ta tiếp nhận sự du nhập của văn
hóa Phương Tây. Dù tiếp nhận bằng con đường cưỡng bức hay hịa bình thì tinh
hoa văn hóa nước ngoài đã được chắt lọc làm phong phú thêm văn hóa dân tộc.
Những năm gần đây, trong xu thế hội nhập kinh tế toàn cầu, sự phát triển
của kinh tế thị trường đã tác động lớn đến đời sống xã hội. Đời sống văn minh
hơn với hiện diện của công nghệ, internet, faceboook..., nhịp sống xô bồ, bận
rộn, đôi khi thiếu sự quan tâm giữa thành viên trong gia đình đã khiến cho văn
hóa xã hội, văn hóa học đường có biểu hiện xuống cấp trầm trọng như nhà tư
vấn tâm lý Phạm Thị Thuý nhận xét: “Văn hoá ứng xử học đường Việt Nam đã
ở vào cấp độ báo động đỏ”. Đây là một thực tế đáng lo ngại rất cần sự quan tâm
đúng mức của nhà quản lí giáo dục. Đặc biệt với những thầy cơ đúng trên mục
giảng, thầy cô làm công tác chủ nhiệm hàng ngày tiếp xúc với học trị thì văn
hóa ứng xử học đường đang xuống cấp luôn là vấn đề trăn trở.
Trường học là mơi trường văn hóa rất quan trọng để rèn luyện nhân cách
và giáo dục thế hệ trẻ. Đó là thế hệ tương lai, là giường cột của nước nhà. Môi
trường giáo dục lành mạnh là điều kiện tiên quyết để đào tạo thế hệ trẻ trở thành
những cơng dân tốt có tài, có đức. Muốn đạt được mục ấy thì khi đang gắn bó
với mơi trường này, học sinh vừa phải nỗ lực học tập kiến thức, vừa hấp thu bản
sắc văn hóa Việt và tinh hoa văn hóa nước ngồi trong thời kỳ mới. Để trở thành
con người có văn hóa xét cho cùng là biết ứng xử và hành động đúng đắn, đạt

giá trị Chân - Thiện - Mỹ, chuẩn mực trong mọi hoàn cảnh. Đó là tiêu chuẩn
hình thành vẻ đẹp trí tuệ, tài năng, tâm hồn của mỗi học sinh khi đang ngồi trên
ghế nhà trường và cũng là chìa khóa cho sự thành công trong cuộc sống sau này.
Cùng với nhiệm vụ lĩnh hội tri thức, học sinh rất cần nhận thức sâu sắc về tầm
quan trọng của văn hóa ứng xử trong q trình hồn thiện nhân cách của bản
thân. Đây khơng chỉ là vấn đề trước mắt mà cịn là vấn đề lâu dài, có ý nghĩa
then chốt trong quá trình chung sống và trưởng thành an tồn trong cuộc đời mỗi
con người.
1

skkn


Bản thân tơi nhận thấy, văn hóa ứng xử là yếu tố cốt lõi trong việc hình
thành những học sinh có phẩm chất chuẩn mực, là nền tảng tạo nên trường học
văn hóa, thân thiện và hạnh phúc. Thực tế, ứng xử của học sinh bị chi phối bởi
những yếu tố nào? Đó là cá tính, nhận thức, lối sống; là nếp giáo dục của cái nơi
gia đình; và khơng thể thiếu tác động trực tiếp từ nhà trường, xã hội. Vì những lí
do khác nhau, hầu hết các trường học đều chú trọng dạy kiến thức hơn là bồi
dưỡng văn hóa ứng xử cho học sinh. Đó là nguyên nhân khiến học sinh thiếu hụt
những kỹ năng mềm trong quá trình giao tiếp. Xuất phát từ thực tế trên, giáo
viên chủ nhiệm đang đứng trước thử thách mới. Một mặt, thơng qua kế hoạch,
hành động cụ thể của mình, GVCN phải tác động tích cực vào nhận thức, giúp
học sinh nhận ra lợi ích của ứng xử có văn hóa của bản thân sẽ là sức mạnh
mềm làm nên nét đẹp của mỗi người, để môi trường học đường trong sáng, thân
thiện. Học sinh vừa là chủ thể tiếp nhận đồng thời là thước đo cho sự bền vững
của văn hóa nhà trường, dù điều kiện học tập, hồn cảnh gia đình và sự kỳ vọng
của các bậc phụ huynh khác nhau.
Vì những lí do trên, tơi lựa chọn sáng kiến kinh nghiệm: Một số giải pháp
của giáo viên chủ nhiệm hồn thiện văn hóa ứng xử của học sinh trường THPT

Lê Hồng Phong.
2. Mục đích nghiên cứu
Khảo sát thực trạng thực, biểu hiện ứng xử và hành vi của học sinh THPT
Lê Hồng Phong với bạn bè, thầy cơ trong mơi trường học đường. Từ đó, giáo
viên chủ nhiệm có kế hoạch cụ thể về những hoạt động hướng tới hồn thiện văn
hóa ứng xử cho các em trong thời gian học tập tại mái trường. Bên cạnh đó, giáo
viên chủ nhiệm cũng sẽ định hướng cho các em lối sống lành mạnh, trong sáng.
3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của sáng kiến kinh nghiệm là giải pháp của giáo viên
chủ nhiệm hướng đến hoàn thiện ứng xử và hành vi văn hóa cho học sinh THPT.
4. Phương pháp nghiên cứu
4.1. Phân tích, tổng hợp
Đây là phương pháp quan trọng được sử dụng nhiều trong đề tài khoa học.
Từ phương pháp này đề tài sẽ nêu ra được những phương diện lợi ích của hoạt
động ngồi học tập qua phân tích, minh họa. Đồng thời tránh được những chủ
quan, cảm tính khi đưa ra những nhận xét, đánh giá.
4.2. Khảo sát thực tế, phân loại
Tác giả thực hiện khảo sát, phân loại đề cập đến những hoạt động cụ thể
nhằm tạo nên thói quen giao tiếp và hành động có văn hóa cho học sinh. Bằng
khảo sát, phân loại đề tài, người viết sẽ đi đến tìm được những kết luận vững
chắc tạo, tính thuyết phục trước những kết luận.
2

skkn


PHẦN 2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN
2.1. Cơ sở lí luận
Căn cứ vào Điều 5 - Luật giáo dục Việt Nam năm 2005: Nội dung giáo
dục phải đảm bảo tính cơ bản, kế thừa truyền thống tốt đẹp bản sắc văn hóa dân

tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Như vậy văn hóa trong nhà trường,
trong đó bao gồm văn hóa ứng xử ln là nhiệm vụ quan trọng mà Đảng và Nhà
nước đã giao phó cho ngành giáo dục.
Căn cứ vào nhiệm vụ năm học 2021 - 2022 của trường THPT Lê Hồng
Phong, bên cạnh dạy tri thức theo chương tình chuẩn đã ban hành thì mỗi giáo
viên, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm cần chú trọng hồn thiện văn hóa ứng xử
cho học sinh theo yêu cầu của thời đại mới. Học sinh THPT đều ở độ tuổi từ 16
- 18, đứng trước ngưỡng cửa của tuổi trưởng thành, là chủ nhân tương lai của
đất nước. Các em là chủ thể quan trọng của trường học, của hoạt động Đoàn
trong trường học, sẽ được khuyến khích tham gia vào hoạt động của xã hội, đặc
biệt là hoạt động tình nguyện của thanh niên, hoạt động ngoại khóa. Những trải
nghiệm tất yếu này tạo cơ hội để mối quan hệ của các em được mở rộng. Không
chỉ là mối quan hệ bạn bè trong lớp, cùng trường mà còn là bạn trong đời sống.
Đặc biệt là bạn khác giới. Vì vậy, học sinh THPT cần phải biết tu dưỡng rèn
luyện đạo đức, phát huy thế mạnh của bản thân, thể hiện có văn hóa trong giao
tiếp, trong việc làm để đáp ứng yêu cầu mới của giáo dục.
Hồn thiện văn hóa ứng xử cho học sinh theo hướng Chân - Thiện - Mỹ,
đó là tiêu chuẩn đạo đức của muôn đời, là nền tảng để xã hội phát triển bền
vững, đồng thời cũng là giá trị tinh thần phổ quát của nhân loại. Trong đó
“Chân”: sống chân thành, trung thực, ngay thẳng được coi là gốc, là điểm xuất
phát của “Thiện” và “Mỹ” lương thiện, trong sáng, cao thượng và đẹp đẽ. Giá trị
tinh thần này ngày càng được đề cao trong xã hội hiện đại. Đặc biệt là khi xã hội
phát triển, điều kiện vật chất đầy đủ hơn, nhu cầu hưởng thụ cao hơn làm nảy
sinh lối sống thực dụng chi phối và làm rạn nứt mối quan hệ trong gia đình và
ngồi xã hội. Hơn nữa trong thời đại công nghệ 4.0, sự phổ biến của internet,
các trang mạng xã hội, facebook có tính hai mặt. Sự tiện dụng và thuận lợi
khơng thể phủ nhận nhưng mặt trái cũng rất đáng lo ngại. Đó là ln tồn tại
những webiste độc hại, lan tràn phim ảnh có nội dung đồi trụy. Học sinh THPT
ít trải nghiệm, chưa được rèn luyện qua thử thách khó tránh khỏi những cám dỗ,
những tác động tiêu cực. Trong bối cảnh mà xã hội đang nảy sinh nhiều vấn đề

nhức nhối, lệch chuẩn về đạo đức, lối sống thì việc bồi dưỡng cho học sinh
THPT văn hóa ứng xử là cần thiết và đúng đắn, hướng đến mục tiêu miễm
nhiễm, triệt tiêu với những điều phản văn hóa, đi ngược lại giá trị đạo đức
truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
3

skkn


2.2. Thực trạng về ngôn ngữ giao tiếp và hành vi của học sinh THPT
Lê Hồng Phong trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.2.1. Thực trạng về nhận thức của học sinh nhìn từ góc độ đặc điểm
tâm sinh lí, lứa tuổi
Học sinh THPT thường ở lứa tuổi 16 đến 18, nằm trong quá trình chuyển
tiếp từ trẻ vị thành niên sang người lớn. Các em trải qua một quá trình phát triển
mạnh mẽ đầy xáo trộn của tuổi dậy thì, trải qua sự thay đổi về thể chất, sinh lí và
tâm lí. Nhìn bề ngồi học sinh cấp ba như một người trưởng thành nhưng nhận
thức về mọi vấn đề của cuộc sống còn phiến diện, chưa thể thấu đáo. Đặc trưng
tâm lí thường thấy là các em tự đánh giá mình cao hơn so với hiện thực, ảo
tưởng về những khả năng của mình, tự xem mình là “cái rốn của vũ trụ”, có tầm
quan trọng nhất, mọi người nên suy nghĩ và hành động như mình. Chính vì đánh
giá khơng đúng khả năng của mình nên các quyết định ít dẫn đến thành cơng.
Những thất bại nhỏ, những xích mích vụn vặt cũng có thể làm trẻ đau khổ dễ
dẫn đến những lời nói thiếu suy nghĩ và hành vi nơng nổi, thiếu văn hóa gây tổn
thương cho chính bản thân mình và những người xung quanh. Điều này, nếu
không được điều chỉnh kịp thời sẽ ảnh hưởng khơng nhỏ đến hình thành nhân
cách của học sinh.
Thực tế, ở lứa tuổi này một bộ phận học sinh trường THPT Lê Hồng
Phong thường quan tâm đến sự khác biệt cá nhân. Xuất phát từ cá tính, quan
điểm giáo dục của gia đình, có bộ phận học sinh có cá tính mạnh, đề cao sư tự

lâp nên muốn thoát khỏi sự kiểm soát của cha mẹ, mong muốn tự do lựa chọn.
Đơn giản là lựa chọn theo sở thích. Có khi là gu thẩm mỹ, gu âm nhạc, có khi là
mơn học u thích và kết thân bạn bè. Trong những sự lựa chọn trên, không hẳn
sự lựa chọn nào cũng đúng đắn, đặc biệt là giao kết bạn bè, trong đó có những
người bạn khác giới. Khơng thể phủ nhận ở độ tuổi này, học sinh THPT đã có
những xúc cảm, những rung động cảm tính với người bạn khác giới, chấp nhận
mối quan hệ cao hơn tình bạn là tình u. Bởi cịn thiếu sự trải nghiệm, nhận
thức chưa sâu sắc nên có quyết định này của các em tiềm ẩn nguy cơ rủi. Vì vậy,
nếu không nhận được sự quan tâm đúng thời điểm của phụ huynh các em dễ sa
vào lối sống dễ dãi, không lành mạnh, để lại hậu quả khôn lường ở thời điểm
hiện tại và tương lai.
2.2.2. Thực trạng về ngôn ngữ giao tiếp của học sinh
THPT Lê Hồng Phong
Thực tế đáng lo ngại nữa khi văn hóa học đường đang xuống cấp đáng
báo động. Đó là một bộ phận học sinh sử dụng ngôn ngữ giao tiếp chưa phù hợp
với chuẩn mực đạo đức tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, với truyền thống “tôn sư
4

skkn


trọng đạo”. Có một bộ phận học sinh tùy tiện trong cách nói năng, xa rời các
chuẩn trong cách ứng xử với thầy cơ giáo khi bản thân có sai phạm. Đó là thái
độ thách thức, khơng tơn trọng giáo viên trong giờ học mà những biểu hiện cụ
thể là cãi lại, khi bản thân có lỗi, bị phê bình; là không đứng dậy chào giáo viên
khi vào lớp; là trả lời câu hỏi của thầy, cô một cách cộc lốc, thờ ơ cho qua… Cả
những hành vi nói chuyện riêng, làm việc riêng, sử dụng điện thoại trong giờ
học cũng thể hiện cách ứng xử chưa văn hố. Ngồi tiết học, có hiện tượng học
sinh gặp khơng chào thầy cơ khi giáp mặt. Cách chào của học trị khi gặp thầy
cơ cũng thật đáng buồn. Học trị vừa đi thật nhanh lướt qua thầy cô, chào lấy lệ,

không nhường đường cho thầy cơ đi qua. Sau lưng học trị gọi thầy cơ mình với
thái độ bất kính: “ơng ấy”, “bà ấy”, tệ hại nhất là “nó”. Cá biệt khi làm bài kiểm
tra không tốt bị cho điểm kém, học trị tỏ thái độ bất cần bằng cách khơng thèm
đọc lại để nhận ra sai sót, thậm chí cịn gấp, xé bài kiểm tra. Thậm chí có nhóm
học sinh bàn luận khiếm nhã về thầy cơ. Trong trường hợp có bất mãn chưa giải
tỏa, học sinh dùng lời lẽ xúc phạm đến danh dự, uy tín của một số thầy cơ trong
trường. Sự việc này đã gióng lên hồi chng báo động về ứng xử thiếu văn hóa
của một bộ phận học trò hiện nay. Trên thực tế, một bộ phận học sinh hiện nay
thường xuyên sử dụng mạng xã hội để công khai bày tỏ những bất mãn về thầy
cơ. Thái độ của các em vơ lễ, khó bào chữa được. Mỗi một câu chuyện mà học
sinh đi ngược lại với truyền thống tôn sư trọng đạo ấy là vấn đề nhức nhối của
ngành giáo dục. Mỗi giáo viên tâm huyết với nghề khơng khỏi ưu phiền, đau
lịng.
2.2.3. Thực trạng về hành vi giao tiếp của học sinh
THPT Lê Hồng Phong
Những năm gần đây, thực tế nhận thức và lối sống của một bộ phận học
sinh khiến giáo viên lo lắng thực sự. Có một bộ phận khơng nhỏ thế hệ trẻ đang
ứng xử một cách vơ văn hố. Văn hóa ứng xử xuống cấp dẫn đến hành vi bạo
lực gây tổn thương về cả thể chất và tinh thần. Theo thống kê của Bộ Giáo Dục
và Đào Tạo, từ đầu năm học 2009 - 2010 đến đầu năm 2015 cả nước đã xảy ra
gần 1600 vụ học sinh đánh nhau ở trong và ngoài trường học. Như vậy, trung
bình một ngày xảy ra 5 vụ học sinh tham gia đánh nhau trong đó các vụ án hình
sự ngày càng gia tăng. Học sinh ẩu đả không chỉ dùng chân tay đấm đá nữa.
Nguy hiểm hơn là những hình ảnh các học em sinh mặc đồng phục tuổi từ 12
đến 18 cầm dao chém nhau chỉ vì những lí do nhỏ nhặt như “nhìn đểu”, khơng
cho chép bài, nói xấu, ghen tng trong tình u hoặc chỉ đơn giản là đánh cho
bõ ghét… Vậy nên, các vụ án hình sự ở lứa tuổi đang cắp sách đến trường ngày
càng gia tăng. Gần đây nhất trang báo điện tử Thanhnien.vn đã đưa tin vào
ngày 1/4/2020 như sau:
5

skkn


“Vào ngày 5/3/2020, trên mạng xã hội xuất hiện một đoạn clip ghi lại cảnh
một nữ sinh lớp trường THPT Lê Hồng Phong, thị xã Bỉm Sơn bị bạn cùng trường
đang học lớp 12 đánh rất dã man, liên tiếp tát, đạp vào người, vào đầu, thậm chí
cịn bị đánh bằng ghế và mũ bảo hiểm. Vụ bạo hành này xảy ra vào 19/12/2019
nhưng đến ngày 5/3/2020 mới phát tán hình ảnh trên facebook. Nguyên nhân nữ
sinh lớp 12 “xử lí” bạn là do bạn đã nói xấu mẹ mình. Vụ việc này đã phản ánh lối
sống và lối hành xử tiêu cực của một bộ phận thanh niên hiện nay.
Đáng lo ngại còn là hành vi yêu sớm của học sinh. Tình u ở lứa tuổi học
trị từ 16 đến 18 tuổi là khó tránh khỏi. Nhưng thực tế đây là lứa tuổi chưa có độ
chín về nhận thức, tị mò, hiếu kỳ, bồng bột. Bước vào mối quan hệ yêu đương,
đa phần học sinh đều học hành sa sút, giành thời gian đi chơi và chăm chút vẻ bề
ngoài. Điều đáng bàn hơn là ln có trường hợp thể hiện tình u q đà trong
khơng gian lớp học, trước mặt bạn bè và nơi công cộng. Lúc này hành vi ứng xử
của các em chỉ tuân theo cảm xúc, chưa có sự chi phối của lí trí nên biểu hiện
thái quá. Những thầy cô từng làm công tác chủ nhiệm đã chia sẻ: “Năm nào lớp
chủ nhiệm cũng có một vài cặp học sinh u nhau, có cặp cịn biểu hiện tình
cảm tự nhiên quá trớn, nhìn rất phản cảm. Dù đã được GVCN góp ý tế nhị thì
tình trạng trên vẫn lại tái diễn”. Cũng có trường hợp nữ sinh vì u sớm, lại
thiếu kỹ năng phịng tránh dẫn đến việc mang thai ngồi ý muốn. Có em lựa
chọn dừng học, có em đã là học sinh cuối cấp, gắng học tiếp vài tháng để thi tốt
nghiệp. Dù lựa chọn theo hướng nào cũng không tránh khỏi những thiệt thịi,
mất mát cho chính bản thân nữ sinh về cuộc sống tương lai.
2.2.3. Nguyên nhân của thực trạng
Có thể nhận thấy, cách ứng xử của học sinh có biểu hiện tiêu cực bởi
nhiều nguyên nhân. Nếu xét về phía nhà trường thì nguyên nhân là do giáo dục
ứng xử văn hóa chưa được quan tâm đúng mức. Xét về phía học sinh, nguyên

nhân chính là: ra sức luyện tài nhưng chưa ý thức phải song hành với rèn đức.
Áp lực điểm số, áp lực thi cử theo khối liên quan đến nghề nghiệp tương lai
khiến học sinh quá coi trọng kiến thức mà xem nhẹ bồi dưỡng những kỹ năng
mềm, xem nhẹ những hoạt động ngoại khóa. Có những học sinh học giỏi nhưng
lại thiếu hụt kiến thức đời sống, thiếu hụt kỹ năng, chưa chú trọng bồi dưỡng rèn
luyện đạo đức. Vì vậy mà có hiện tượng những thanh thiếu niên 15, 16 tuổi thờ
ơ vô cảm trước những bất hạnh của người khác. Đó cũng là nguồn gốc của
những ứng xử thiếu văn hóa trong gia đình, trường học và ngoài xã hội.
Cũng cần phải bàn thêm rằng: văn hóa học đường ở tình trạng báo động
cịn xuất phát từ nguyên nhân chỉ có ở thời hiện đại. Đó là do mặt trái của kinh
tế thị trường với lối sống thực dụng đang trở nên phổ biến, do tác động của khoa
6

skkn


học công nghệ. Đặc biệt là sự xuất hiện của facebook, trị chơi điện tử, văn hóa
phẩm khơng lành mạnh có sức hấp dẫn mãnh liệt với lứa tuổi học trị. Những
người thiếu bản lĩnh phung phí tồn bộ thời gian vào những trị tiêu khiển vơ bổ
thậm chí bạo lực dẫn đến hành vi và lời nói ứng xử lệch lạc là điều hiển nhiên.
Nhiều bậc phụ huynh vì vất vả mưu sinh mà thiếu quan tâm, khi nhận ra sự thay
đổi bất thường của con thì đã muộn.
2.3. Những giải pháp của giáo viên chủ nhiệm hoàn thiện văn hóa ứng
xử cho học sinh trường THPT lê Hồng Phong
2.3.1. Vai trò của giáo viên chủ nhiệm đối với tập thể lớp
Có thể nói, đối với giáo viên được đứng trên bục giảng thì cơng tác chủ
nhiệm và việc giáo dục tri thức, nhân cách, kỹ năng sống cho học sinh có một ý
nghĩa rất quan trọng. Từ xưa đến nay, sứ mệnh của một người thầy không dừng
lại ở truyền dạy tri thức của nhân loại bằng những phương pháp dạy học chuẩn
mực của thời đại. Đồng hành với q trình đó, mỗi một giáo viên, đặc biệt là

giáo viên được kiêm nhiệm cơng tác chủ nhiệm, có một nhịêm vụ lớn lao là dày
công rèn luyện đạo đức cho học sinh góp phần hình thành và phát huy ở các em
nhân cách và phẩm chất tốt đẹp: bao gồm cả phẩm chất truyền thống và phẩm
chất của con người mới nhằm đáp ứng đòi hỏi của xã hội hiện đại như: năng
động, sáng tạo, tự chủ linh hoạt sáng tạo. Trong nhiệm vụ lớn lao của GVCN tất
yếu phải gắn với hoạt động bồi dưỡng kiến thức đời sống (kiến thức ngoài sách
vở, ngoài nhà trường), kỹ năng sống cho học sinh bằng chính vốn sống của mình
và những kinh nghiệm được rút ra từ những tình huống của đời sống mà mình
quan sát, thấu hiểu hay từ những cuốn sách bổ ích của nhân loại. Vì vậy, rất cần
ở chủ nhiệm lớp các phẩm chất nhiệt tình, tận tâm, nắm bắt tâm lí giỏi, có khả
năng xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể trong những giờ sinh hoạt lớp và
những hoạt động ngoài giờ lên lớp. GVCN phải vừa là thầy vừa là bạn của học
trị, biết thơng cảm và chia sẻ những khó khăn của các em, là tấm gương sáng
cho học sinh noi theo.
Năng lực của GVCN đầu tiên được thể hiện ở việc chuyên tâm lựa chọn
cán bộ lớp, cán bộ đoàn, đặc bệt là vị trí lớp trưởng và bí thư đồn. Đó là những
bạn học sinh đựơc các bạn trong lớp tin yêu, nể phục về năng lực, ý thức học tập
và nhân cách. Đó là những học sinh hội tụ được phẩm chất: trung thực, sáng tạo,
có khả năng điều khiển được lớp học trong giờ sinh hoạt 15 phút, sinh hoạt cuối
tuần. Cùng với việc hình thành đội ngũ cán bộ lớp thì giáo viên chủ nhiệm cần
phải soạn thảo và phổ biến nội quy lớp trên cơ sở nội quy trường. Nội quy lớp là
sự cụ thể hoá chi tiết nội quy trường cho từng yêu cầu đến từng học sinh, đồng
thời phải có quy định thưởng phạt công minh. Việc học sinh thực hiện nghiêm
túc hay chưa nghiêm túc và đầy đủ nội quy lớp là cơ sở chủ yếu để giáo viên chủ
7

skkn


nhiệm xếp loại hạnh kiểm của học sinh cho từng tuần học, từng tháng, từng học

kỳ. Nội quy lớp mở rộng thêm những quy định hướng đến thống nhất việc xây
dựng cơ sở vật chất thực hiện văn hóa học đường. Trước khi đi vào thực hiện,
nội quy lớp với yêu cầu văn hóa học đường cần thiết phải được phổ biến trong
cuộc họp phụ huynh đầu năm học. Làm như thế, giáo viên chủ nhiệm sẽ nhận
được ý kiến đóng góp quý báu và sự đồng thuận, ủng hộ nhiệt tình của phụ
huynh học sinh.
Tất cả đó là bước hoàn tất làm nền tảng để xây dựng hoạt động thiết yếu
hướng đến mục đích định hướng văn hóa ứng xử cho học sinh lớp chủ nhiệm.
2.3.2. Giáo viên chủ nhiệm quy định về quy tắc văn hóa, thiết kế hoạt
động về văn hóa ứng xử cho học trị
2.3.2.1. Giáo viên chủ nhiệm quy định về ngôn ngữ giao tiếp văn hóa cho
học sinh trong tập thể lớp
Xét trên nhiều khía cạnh, văn hóa ứng xử biểu hiện ở văn hóa giao tiếp,
văn hóa hành vi trong mơi trường giáo dục có sự tham gia của giáo viên và học
sinh. Giáo viên chủ nhiệm đặt ra mục tiêu: Học sinh phải ý thức được chuẩn
văn hóa giao tiếp và hình thành được thói quen giao tiếp với thầy cơ, bạn bè có
văn hóa. Giáo viên chủ nhiệm phổ biến quy định ứng xử trong nội quy lớp học,
bắt buộc mỗi học sinh phải có ý thức thực hiện nghiêm túc:
Đó là từ lời ăn, tiếng nói phải giản dị, trong sáng, dễ hiểu phù hợp với
từng đối tượng. Phải có ý thức cẩn trọng, suy nghĩ khi giao tiếp, phải kiên quyết
loại bỏ lời thô tục, chửi thề, đồng thời biết chọn lời hay, ý đẹp. Mỗi học sinh cần
hiểu rằng hiểu rằng lời nói hay, lời nói đẹp là biểu hiện vẻ đẹp tâm hồn của con
người “Chim kêu thử tiếng, người ngoan thử lời”. Cha ông ta đã từng khẳng
định vai trị quan trọng của lời nói trong giao tiếp: “Lời nói gói vàng”. Vậy nên,
mỗi người phải suy nghĩ cẩn trọng trước khi nói “Lựa lời mà nói cho vừa lịng
nhau”. Lời nói đã được chắt lọc chuẩn mực phản chiếu tâm hồn trong sáng, nhân
hậu của con người.
Trong nội dung lời nói của học sinh ở trường học phải bao hàm những lời
chào hỏi thể hiện thái độ kính trọng thầy cơ, lời xưng hơ thân thiện với bạn bè,
đặc biệt là những lời cảm ơn và xin lỗi đúng lúc. Cảm ơn khi nhận được sự giúp

đỡ của người khác. Xin lỗi khi gây ra hiểu lầm, khi mắc lỗi, dù chỉ là lỗi nhỏ.
Đối với thầy cơ, lời nói trong giao tiếp phải thể hiện sự tôn trọng, thái độ chân
thành.
Nếu vi phạm về quy tắc ứng xử văn hóa, tùy vào từng mức độ sẽ ảnh
hưởng đến xếp loại hạnh kiểm học kì, năm học. Quy định này phù hợp với thực
tiễn giáo dục hiện nay, đủ sức nhắc nhở và răn đe với học sinh.
8

skkn


2.3.2.2. Giáo viên chủ nhiệm kêu gọi học sinh cam kết “nói khơng” với
những hành vi thiếu văn hóa và nhân lên những hành vi đẹp đẽ trong môi
trường học đường
Khi xét đến văn hóa ứng xử học đường khơng thể khơng nói đến văn hóa
hành vi. Bởi hành vi ln là kết quả của nhận thức, cịn là thước đo cho phẩm
chất của mỗi học sinh. Bất kì ai có lối sống lành mạnh tất yếu sẽ nói khơng với
tệ nạn xã hội và bạo lực học đường. Nếu đã có quan niệm sống nhân ái thì học
sinh tự nguyện với những hành động tương thân, tương ái, giúp đỡ, động viên
bạn bè có hồn cảnh sống khó khăn bằng cả vật chất và tinh thần. Vì vậy, tơi khi
làm công tác chủ nhiệm, tôi đã tập trung thực hiện nhiệm vụ như sau:
Phân tích những hậu quả khơn lường của những hành vi thiếu văn hóa
trong trường học giữa các em học sinh. Đó là học sinh giải quyết mâu bằng hành
vi bạo lực, đó cịn là hiện tượng học sinh học địi hút thuốc lá, thậm chí sa vào
những tệ nạn xã hội như ma túy, hút bóng cười. Để ngăn chặn, ngồi tun
truyền tác động vào nhận thức thông qua giờ sinh hoạt, hoạt động ngoại khóa,
tơi u cầu học sinh cam kết “nói khơng” với những hành vi thiếu văn hóa nêu
trên. Cam kết của các em cần thiết có xác nhận của phụ huynh, để phụ huynh có
trách nhiệm nhắc nhở con em mình, đồng hành cùng giáo viên chủ nhiệm trong
việc giáo dục học sinh.

Động viên khuyến khích học sinh nhân lên hành vi đẹp trong khả năng
của bản thân. Trước tiên là những hành động chia sẻ với bạn bè trong tập thể lớp
mình, trường mình. Các em tham gia hành động chia khó như cùng quyên góp
mua tặng bạn thuộc diện hộ nghèo, có hồn cảnh éo le bộ sách giáo khoa, quần
áo đồng phục cho năm học mới. Hằng năm, với vai trị là giáo viên chủ nhiệm
tơi cùng các em đồng hành đến thăm và tặng quà tết cho gia đình khó khăn. Đây
là hoạt động cụ thể, thiết thực đã nhân lên bao nhiêu niềm tin, bao nhiêu điều ý
nghĩa trong cuộc đời. Hành động chung sức, đồng lịng tuy nhỏ nhưng đã góp
phần để mỗi học sinh cảm nhận được lẽ sống yêu thương, để lẽ sống ấy có sức
lan tỏa trong cộng đồng.
2.3.2.3. Giáo viên chủ nhiệm thiết kế những chủ đề về văn hóa ứng xử
trong giờ sinh hoạt 45 phút
Hoạt động thiết kế những câu hỏi ứng xử về văn hóa hóa học đường ở
dạng trắc nghiệm, tình huống.
Cơng việc thuờng lệ của GVCN trong tiết sinh hoạt cuối tuần là tổng kết
kết quả học tập và thực hiện nề nếp của lớp, đánh giá hạnh kiểm của từng học
9

skkn


sinh. Công việc thường lệ này cần phải được tiến hành khoa học, tiết kiệm thời
gian vì GVCN đã được sự hỗ trợ của cán bộ lớp. Vậy thời gian cịn lại, tơi tổ
chức để học sinh tham gia ứng xử về văn hóa ứng xử học đường bằng câu hỏi
trắc nghiệm và tình huống do bản thân mình biên soạn hoặc sưu tầm. Đây là
phương pháp đổi mới giờ sinh hoạt ngày thứ 7, gây chú ý, cuốn hút với các em
học sinh.
Câu hỏi ở dạng trắc nghiệm, tình huống sẽ xoay quanh nhiều khía
cạnh của văn hóa ứng xử, cụ thể là:
Câu 1: Theo em, văn hóa ứng xử học đường thể hiện ở những nội dung

nào sau đây?
a. Ăn mặc sành điệu, thể hiện mình là người văn minh, đẳng cấp.
b. Khi giao tiếp, ngôn ngữ trong sáng, cử chỉ thân thiện, đúng mực.
c. Thái độ ôn hịa, nhã nhặn, lễ phép, tơn trọng thầy cơ, bạn bè.
e. Cả 3 đáp án trên
(Đáp án: b, c)
Câu 2: "Những người biết ứng xử thường thành công và hạnh phúc
hơn những người khác. Đôi khi ứng xử đẹp chẳng có gì to tát, chỉ là một lời
cảm ơn khi bạn giúp mình, một lời xin lỗi khi mình nói sai”. Bạn chọn
phương án nào?
a. Đúng. Biết cách ứng xử, tôn trọng mọi người là một trong những thước
đo giá trị của một con người. Người nào biết tôn trọng người khác cũng sẽ nhận
được sự tôn trọng và sống trong tâm trạng vui vẻ thoải mái, hạnh phúc.
b. Sai. Thành công và hạnh phúc không phụ thuộc vào ứng xử.
c. Cả hai ý kiến trên..
(Đáp án: a)
Câu 3: Đâu là cách ứng xử đúng giữa học sinh với thầy cô giáo và
người lớn tuổi?
a. Lễ phép, tôn trọng và vâng lời thầy cô giáo.
b. Thân thiện nhưng giữ khoảng cách thầy trò.
c. Chỉ giúp đỡ người lớn tuổi khi điều kiện của bản thân thuận lợi.
d. Luôn giúp đỡ người lớn tuổi trong mọi hoàn cảnh.
(Đáp án: a, b, d)
Câu 4: Để xây dựng lối sống có ích cho tuổi trẻ cần những gì?
a. Trang bị kiến thức và kỹ năng sống.
b. Trang bị các kỹ năng mềm và kỹ năng giao tiếp.
c. Sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội; sống có lý tưởng cao đẹp,
tự tin trong hội nhập quốc tế, sẵn sàng tình nguyện vì cộng đồng, cống hiến vì
Tổ quốc... thực hiện tốt cuộc vận động “Thanh niên sống đẹp - sống có ích”.
10

skkn


d. Từng bước nâng cao nhận thức, bồi dưỡng tình cảm, hình thành niềm
tin và có những hành vi ứng xử đẹp trong cuộc sống.
(Đáp án: b)
Câu 5: Cuối tháng 3.2019, báo Lao động đưa tin, một clip lan tràn trên
mạng về nữ sinh N.T.H. Y ở trường THCS Phù Ủng (huyện Ân Thi, tỉnh Hải
Dương), bị nhóm bạn cùng lớp đánh đập dã man, lột đồ. Hành vi tung clip lên
mạng (Internet) như trên có bị xử lý hình sự không?
a. Những vụ việc như thế sẽ bị điều tra, xử lý hình sự.
b. Tung clip lên mạng khơng phải hành vi tố cáo, tố giác tội phạm mà là
sự tuỳ tiện, xâm phạm danh dự, uy tín cá nhân, tổ chức, cần được làm rõ.
c. Không bị xử lý
d. Chỉ nhắc nhở và phạt tiền
(Đáp án: a)
Câu hỏi tình huống 1: Trong giờ học Ngữ văn, cơ giáo đang giảng bài, bất
chợt cả lớp nghe thấy tiếng chuông điện thoại của bạn Nam ở cuối lớp. Cô giáo
dừng giảng bài nhắc nhở bạn tắt chuông điện thoại, để cả lớp tập trung tiếp thu
bài. Sau khi, cô quay lên viết bảng, bạn lén lấy máy điện thoại ra, quay lại hình
ảnh của cơ. Theo em, trong tình huống sử dụng điện thoại đó, bạn có vi phạm
quy định không?
Gợi ý trả lời:
Về việc sử dụng điện thoại Bộ Giáo Dục và Đào Tạo đã có quy định như
sau: - Theo khoản 4 Điều 37, Điều lệ trường THCS, THPT ban hành theo thơng
tư 32/2020, có hiệu lực ngày 1/11/2020, học sinh không được sử dụng điện thoại
di động và các thiết bị khác khi đang học tập trên lớp không phục vụ cho việc
học và không được giáo viên cho phép.
- Trong tình huống trên, cơ giáo đang giảng bài cả lớp chú ý lắng nghe.

Cô giáo không yêu cầu sử dụng điện thoại để tìm hiểu kiến thức. Cô đã nhắc nhở
bạn tắt chuông điện thoại, thể hiện sự ân cần, cảm thông của cô. “Sau khi, cô
quay lên viết bảng, bạn lén lấy máy điện thoại ra, quay lại hình ảnh của cơ đang
giảng bài”. Đây là hành vi vi phạm về quy định của ngành giáo dục đã ban hành
về việc sử dụng điện thoại. Bạn đã sử dụng điện thoại không phục vụ cho học
tập trong giờ học và không được giáo viên cho phép.
(Từ tình huống này giáo viên đưa ra thơng điệp về văn hóa sử dụng
điện thoại)
Câu hỏi tình huống 2: Trong lớp, bạn được nghe kể lại bạn M cùng tổ với
mình đã nói xấu mình, nói sai sự thật, dùng lời lẽ thơ tục, thiếu văn hóa? Bạn sẽ
xử lí như thế nào?
Gợi ý trả lời
Trước tiên, em gặp bạn M xác minh lại câu chuyện mình “bị nói xấu” đã
11

skkn


nghe. Nếu sự thật là đúng như vậy, em sẽ giữ thái độ bình tĩnh, đề nghị bạn
khơng lặp lại sự việc này lần nữa. Cịn nếu bạn khơng tiếp thu, còn thể hiện thái
độ thách thức em sẽ nhờ cô chủ nhiệm can thiệp, khuyên giải để giữa em và M
không đẩy sự việc đến mâu thuẫn gay gắt, ảnh hưởng đến tinh thần đoàn kết
trong lớp học.
Lưu ý: Sau mỗi phần trả lời của học sinh, GVCN cần nhấn mạnh phương
án trả lời đúng, có lời khen ngợi với học sinh trả lời xuất sắc. Nếu có câu trả lời
chưa chính xác, GVCN cần uốn nắn tạo nhận thức đúng đắn của học sinh về văn
hóa ứng xử tạo nên nét đẹp của văn hóa học đường.
Thiết kế hoạt động phát biểu theo chủ đề thiết thực gần gũi, hướng
đến bồi dưỡng văn hóa ứng xử cho học sinh.
Trước chủ đề, học sinh được phép bày tỏ ý kiến, quan điểm cá nhân. Qua

câu trả lời, giáo viên ln tiếp nhận được nhận thức, tình cảm chân thật của học
sinh lớp chủ nhiệm. Bản thân tôi đã biểu dương những em mạnh dạn, ứng xử
đúng mực. Còn đối với trường hợp ứng xử cịn lệch chuẩn tơi khơng phê phán
mà đã phân tích để các em hiểu cốt lõi vấn đề. Sự vỡ lẽ về nhận thức đúng đắn ở
thời điểm hiện tại sẽ giúp học sinh điều chỉnh thái độ, hành vi đúng đắn kịp thời
ở tương lai.
Trên thực tế trong giờ sinh hoạt 45 phút cuối tuần tôi đã đưa ra những chủ
đề xoay quanh văn hóa ứng xử. Mỗi tháng tơi có thể triển khai một chủ đề.
(1). Tình u tuổi học trị nên hay khơng nên? Cần thể hiện tình u
ấy như thế nào cho có văn hóa?
(2). Chỉ biết học kiến thức, vậy đã đủ chưa? Theo em, có cần học
thêm văn hóa giao tiếp không?
(3). Về một thần tượng gợi cho em thơng điệp về văn hóa ứng xử
trong cuộc sống.
(4). Ứng xử văn hóa trong đại dịch covid - 19 khiến em ghi nhớ mãi.
Câu trả lời của các em cũng khá phong phú, tôi đã định hướng chốt lại sau
mỗi chủ đề:
Chủ đề 1: Tình u tuổi học trị nên hay khơng nên? Cần thể hiện
tình u ấy như thế nào cho có văn hóa?
Tình u học trị ln có hai mặt. Nếu đó là tình u trong sáng, lành
mạnh, cùng chung mục tiêu: “Học vì ngày mai lập nghiệp” thì tình yêu ấy sẽ là
động lực để cả hai nỗ lực, phấn đấu. Có khả năng, các bạn sẽ cùng đồng hành và
ni dưỡng tình u ấy trong tương lai. Nhưng ta cũng không thể phủ nhận mặt
trái của tình u tuổi học trị, khi mà các em thiếu kinh nghiệm sống, chỉ coi
trọng cảm xúc cá nhân, giành nhiều thời gian để gặp gỡ trò chuyện, việc học tất
yếu bị sao nhãng. Cá biệt hơn, có bạn quan hệ tình dục sớm, thiếu kiến thức, dẫn
12

skkn

đến hậu quả nghiêm trọng như nạo, hút thai… ảnh hưởng cả cuộc đời sau này.
Tôi đã chốt lại điều học sinh cần ghi nhớ: Khi tình cảm tự nhiên nảy sinh
cần phải đón nhận, đặc biệt phải ln biết các thể hiện có văn hóa từ lời nói cho
đến hành vi, để giữ cho tình yêu trong sáng, đẹp đẽ đúng với lứa tuổi. Hơn nữa,
các em không được quên việc học. Sa đà vào yêu đương mà quên nhiệm vụ học
sẽ dẫn đến hậu quả khôn lường, tự đánh mất tương lai của bản thân. Mặt khác,
các em cần thể hiện tình u có văn hóa, có lời nói và hành vi có chừng mực khi
ở trong phạm vi lớp học, trường học.
Chủ đề 2: Chỉ biết học kiến thức, vậy đã đủ chưa? Theo em, có cần
học thêm văn hóa giao tiếp khơng?
Học là nhiệm vụ quan trọng của học sinh. Rất quan trọng với học sinh
THPT. Vì trên cơ sở học, các em xác định được năng lực bản thân, từ đó mà
định hướng lựa chọn nghề nghiệp cho tương lai. Trong bất cứ hoàn cảnh nào
cũng không được coi nhẹ việc học. Tuy nhiên, chỉ học thôi chưa đủ. Học phải
song hành với tiếp thu kỹ năng sống và trải nghiệm để bản thân minh trở nên
linh hoạt, sáng tạo... Điều này để đáp ứng vì địi hỏi của thời đại mới. Muốn vậy,
mỗi học sinh nên tham gia nhiệt tình hoạt động ngoại khóa, rèn luyện thể thao,
hoạt động văn nghệ của đoàn trường, hoạt động tình nguyện.
Giáo viên chủ nhiệm cần nhấn mạnh: Cần phải học văn hóa giao tiếp, cha
ơng ta đã dạy: “Học ăn, học nói, học gói, học mở”. Học văn hóa giao tiếp giúp
mỗi học sinh nắm vững chuẩn mực về văn hóa ứng xử, tạo dựng mối quan hệ tốt
với bạn bè, thầy cô và mọi người xung quanh.
Chủ đề 3: Về một thần tượng đã cho em thơng điệp về văn hóa ứng
xử trong cuộc sống.
Chọn thần tượng, người mình ngưỡng mộ tơn thờ có thể là vĩ nhân, danh
nhân, là con người đời thường, gần gũi, có thể là người thân yêu. Nhất thiết ở họ
phải có điểm chung. Đó phải là những người người có đạo đức, có lối sống văn
hóa. Thành quả lao động và hoạt động của họ phải có sức ảnh hưởng tích cực
đến cộng đồng.

Tơi đã đề cử những thần tượng của nhiều thế hệ học trò qua lời thuyết
minh, câu chuyện kể và hình ảnh minh họa:
Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc ta. Cả cuộc đời người phấn đấu
vì độc lập tự do của dân tộc, hạnh phúc của nhân dân. Ở Người không chỉ kết
tinh lẽ sống cao đẹp mà còn biểu hiện một trí tuệ, một nhân cách văn hóa đáng
khâm phục Người có lối sống giản dị, khơng màng đời sống vật chất. Tấm lòng
của Bác thật nhân ái, bao dung “yêu thương tất thẩy chỉ quên mình”. Người
giành sự quan tâm đặc biệt đến người già và các cháu thiếu nhi: “Tự do cho mỗi
13

skkn


đời nô lệ/ Sữa để em thơ, lụa tặng già”, Bác “Yêu thương tât cả chỉ quên mình”.

Hình ảnh Bác Hồ và các em thiếu nhi
Câu chuyện về nhà báo Trần Mai Anh và cậu bé Thiện Nhân
Tháng 7/2006, khi người ta tìm thấy Thiện Nhân trong một khu vườn hoang.
Người bé đầy kiến bu, da tím ngắt. Cậu bé bị mẹ bỏ rơi khi mới chào đời, bị thú
rừng ăn mất một chân và bộ phận sinh dục. Giữa lúc cái chết cận kề thì cậu bé được
phát hiện ra, được cấp cứu tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Nam. Được sự cứu
chữa tận tình của các bác sĩ, Thiện Nhân thoát khỏi cơn nguy kịch. May mắn hơn,
Nhân được sinh ra thêm một lần nữa bởi người mẹ ni có trái tim và tình u
thương vơ bờ bến - nhà báo Trần Mai Anh. Suốt 14 năm qua, cậu bé phải trải qua
nhiều lần phầu thuật. Thiện Nhân dũng cảm vượt qua mọi đau đớn, sống hòa đồng
với mọi người vì ln có sự đồng hành của người mẹ nuôi tuyệt vời ấy. Việc làm
của chị Trần Mai Anh vượt ra ngoài phạm vi thiện nguyện, hồi sinh sự sống của
một con người. Đó là biểu hiện của lẽ sống đẹp, rất nhân đạo và văn hóa.
Giáo viên chủ nhiệm cần chốt lại sau chủ đề 3: Làm việc tốt là hành vi
văn hóa. Hành vi này bao hàm trong nó sự lương thiện, điều tử tế, sẽ làm đẹp

thêm tâm hồn và nhân cách của con người, sẽ lan tỏa những điều có ý nghĩa
trong cuộc đời. Những con người bình thường trong xã hội, bao gồm cả các em
học sinh có nhận thức đúng đắn đều có khả năng làm việc tốt, đem lại niềm hạnh
phúc cho chính mình và những người xung quanh.

14

skkn


Nhân chụp ảnh cùng mẹ Mai Anh, bác sĩ Roberto de Castro (phải) cũng chính là
vị bác sĩ giàu lịng nhân ái, đã thực hiện ca tái tạo bộ phận sinh dục cho Thiện
Nhân vào ngày 29/1/2011.
Chủ đề 4: Ứng xử văn hóa trong đại dịch covid - 19 khiến em ghi nhớ.
Trong cuộc sống ai cũng nên biết cách thể hiện sự chia sẻ và đồng cảm
trong cuộc sống. Đó là biểu hiện của lối sống văn hóa, coi trọng tình thương.
Đại dịch covid 19, đã và đang hồnh hành trên khắp thế giởi, có nhiều hành vi
đáng lên án của một số cá nhân trục lợi từ covid như đăng tin bịa đặt tạo sức hút
cho bản thân, buôn bán khẩu trang tăng giá. Tuy nhiên, vẫn luôn có những nghĩa
cử cao đẹp của nhiều tổ chức, cá nhân có sức lan tỏa trong cộng đồng. Đó là
phát khẩu trang miễn phí, hỗ trợ người nghèo bằng “ATM gạo”, cùng chung sức
giải cứu nông sản bị ứ đọng vì covid -19.
Từ giữa tháng 2/2021, nhóm giải cứu nơng sản ở Hải Dương được thành
lập, đã chia sẻ kế hoạch bán hàng lên mạng xã hội facebook, giảm bớt khó khăn
cho những người nơng dân tại vùng giãn cách xã hội. Đó là hành vi văn hóa đó
thể hiện lối sống tình nghĩa “Lá lành đùm lá rách”, một nét đẹp văn hóa mang
tính truyền thống của dân tộc ta (Báo Tuổi trẻ. Online).
Cuộc chiến với covid -19 với biến thể mới chủng mới từ Anh và Ấn Độ
vào đầu tháng 5/2021 ở nước ta thật gian nan. Bệnh viện K3, Tân Triều, Hà Nội
trở thành tâm dịch, bị phong tỏa. Bé Hà Anh có bố mẹ là bác sĩ đang làm việc tại

viện K3, đã vẽ tranh và viết bức tâm thư cảm động, cho ta cảm nhận được sự nỗ
lực và kiên cường của các y bác sĩ trong thời điểm cam go.

15

skkn


“ATM gạo” miễn phí cho người nghèo quận Tân Phú, thành phố Hồ Chí Minh

Bức tranh của bé Đỗ Hà Anh
Giáo viên chủ nhiệm chốt lại sau chủ đề 4: Trong khả năng, học sinh biết nói
lời động viên khi người thân và bạn bè mình ở khu vực cách li, biết dùng tiền tiết
kiệm để mua nông sản cứu trợ ủng hộ những người nông dân bị ảnh hưởng nặng nề
bởi covid -19. Những việc làm ấy tuy nhỏ nhưng rất đáng trân trọng.
Như vậy, mỗi một chủ đề thảo luận cùng học sinh trong một giờ sinh hoạt
45 phút của một tháng là một mặt của đời sống. Chủ đề mang tính thực tiễn sẽ
thu hút sự quan tâm của các em học sinh. Từ đó, các em dám nói chân thật
những điều mình nghĩ. Nhiệm vụ của giáo viên chủ nhiệm tác động, phân tích
để các em nhận thức sâu sắc và thêm kỹ năng để hành động đúng đắn, lĩnh hội
lời nói, hành vi văn hố, hướng đến một lối sống trong sáng, lành mạnh, giầu
tình yêu thương.

16

skkn


PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
3.1. Kết luận

Từ những hoạt động thiết thực của GVCN, tôi đã bước đầu giúp đỡ học
sinh ý thức hơn về văn hóa ứng xử của bản thân, có trách nhiệm trong việc xây
dựng văn hóa học đường. Ở mơi trường ấy mối quan hệ bạn bè thầy cô trong
sáng, đúng mực, chuẩn với truyền thống đạo lí ngàn đời của dân tộc. Trong thực
tế, bất cứ một học sinh nào nhận thức đúng đắn đều có suy nghĩ và hành động
tích cực đều có năng lực tạo nên mơi trường lớp học văn hóa, trường học hạnh
phúc. Trên cơ sở ấy, sự gắn kết của học sinh THPT với mái trường bền chặt hơn.
Trường học sẽ mãi là kí ức đẹp mà các em mang theo trong cuộc đời.
3.2. Đề xuất
Để đạt được mục đích hồn thiện văn hóa ứng xử, hồn thiện tri thức và
nhân cách cho học sinh THPT, giáo viên cần biết chọn điểm xuất phát thích hợp
với đặc điểm riêng của từng từng lớp, từng đối tượng học sinh. Tất yếu, chỉ có
thể duy trì tốt thành quả giáo dục nhờ có sự phối hợp chặt chẽ với các phong
trào của Đồn thanh niên, hoạt động ngoại khóa của nhà trường. Đặc biệt, giáo
viên cần hợp tác tích cực với cha mẹ học sinh. Như vậy rất cần sự quan tâm vào
cuộc chủ động của ngành giáo dục để làm phong phú hoạt động của học sinh tại
trường học.
Muốn góp phần nâng cao văn hóa ứng xử cho học sinh THPT, bồi dưỡng
cho học sinh kỹ năng giao tiếp, thấu hiểu, chia sẻ, hành động thông qua những
hoạt động thiết thực của GVCN, đòi hỏi người GVCN lớp phải là người có uy
tín, tồn diện, có năng lực, dám nghĩ, dám làm đi trước, đề xuất được các vấn đề
giá trị, tìm tịi bổ sung thêm kiến thức đời sống, tâm lí lứa tuổi, sẵn sàng trở
thành người bạn tâm giao của học sinh. Niềm vui của giáo viên sẽ được nhân đôi
khi học sinh biết nhận thức, hấp thu chọn lọc văn hóa truyền thống và hiện đại.
Đó là nền tảng cho sự thành công trong tương lai của học trò. Như vậy, bản thân
mỗi GVCN đã thật sự hoàn thành một phần sứ mệnh trồng người được xã hội
giao phó.
Tơi cam kết đề tài trên là sáng kiến của bản thân, khơng sao chép dưới
bất cứ hình thức nào.
Ngày 10 tháng 5 năm 2022

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG
Người viết sáng kiến
ĐƠN VỊ

Dương Thị Hằng Nga
17

skkn


18

skkn