BÁC HỒ VỚI MỸ THUẬT HOẠ SĨ NGƯỜI LÍNH potx

BÁC HỒ VỚI HOẠ SĨ NGƯỜI LÍNH



Những hoạ sĩ đàn anh được Bác mời cho phép vẽ sáng tác trực tiếp cũng chỉ được
vài người như hoạ sĩ Trần Văn Cẩn, Tô Ngọc Vân, Nguyễn Thị Kim còn hầu hết là
qua ảnh, qua truyện kể, các thế hệ hoạ sĩ đàn em cũng đóng góp khối lượng tranh
về Bác cho hội hoạ, đồ hoạ, trang trí rất phong phú. Có thể nói vào giai đoạn ấy ở
Việt Nam ai đi đến đâu, đến cơ quan nào, mỗi nẻo đường góc phố, mỗi đơn vị đều
thấy các panô, áp phích, hình ảnh Bác, lời nói của Bác như là “Bác vẫn cùng chúng
cháu hành quân” vậy. Để viết, nói về Bác, đã có hàng ngàn vạn trang sách của các
học giả trong, ngoài nước, của mọi tầng lớp dân chúng trong hơn nửa thế kỷ
nay Với ba trang viết ở tầm bé nhỏ này, e rằng chẳng đủ ngôn từ bày tỏ cái “ý tại
ngôn ngoại”. Vì thế, xin kể lại mẩu chuyện nhỏ về vẽ tranh gốm chân dung Bác Hồ
ở cơ quan Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng.
ở lực lượng Bộ đội Biên phòng ai cũng biết là lực lượng chủ yếu “Giữ gìn chủ
quyền an ninh Biên giới quốc gia”. Do vậy, địa bàn hoạt động hầu như bao trùm
hầu hết các tỉnh trong toàn quốc, trong đó nổi lên công tác “vận động quần chúng”,
gắn với dân, phối hợp, hiệp đồng tác chiến, giữ gìn bảo vệ Biên giới. Đương nhiên
giai đoạn này (và cả sau này) tư tưởng đạo đức Bác Hồ đã biến thành hành động cụ
thể của cán bộ chiến sĩ trong công tác “Ba cùng” và cũng là đương nhiên nếu đi từ
cơ quan Bộ Tư lệnh xuống các tỉnh, các đồn trạm ai cũng thấy hình ảnh Bác Hồ
trong hội trường, trong doanh trại, bằng ảnh, bằng tranh cổ động v.v đủ các thể
loại, chất liệu.
Riêng ở cơ quan Bộ Tư lệnh kể từ ngày xây được hội trường (1974), từ đó các hoạ
sĩ Bộ đội Biên phòng thay nhau vẽ tranh Bác trên nóc tiền sảnh, các tranh cổ động,

khẩu hiệu ở các mảng tường, gốc cây khắp cơ quan trong các dịp lễ tết và các cuộc
vận động chính trị lớn của ngành và Nhà nước.
Tuy nhiên, với cái nắng mưa nhiệt đới, trong nghề ai cũng biết chất liệu sơn, vải,
tôn, gỗ tồn tại ngoài trời chẳng được bao lâu. Nếu là panô, khẩu hiệu thì chẳng nói
làm gì, còn tranh chân dung Bác rộng hàng chục mét vuông mà cách một hai năm
lại thay vẽ lại một lần treo trên nóc thì đó là một thử thách đối với các hoạ sĩ Bộ
đội Biên phòng. Các đồng chí thủ trưởng Bộ Tư lệnh, Cục chính trị, gợi mở động
viên hoạ sĩ tìm một chất liệu có thể tồn tại ngoài trời được lâu bền. Cuối cùng chất
liệu gốm màu được hoạ sĩ đánh liều để chọn lựa thể hiện. Khi bắt tay vào thực hiện
hoạ sĩ và mọi người mới thấy cái khó của việc sử dụng chất liệu gốm màu trong
việc thực hiện chân dung Bác vừa mang tính hiện thực vừa mang tính trang trí.
Thế là việc chọn lựa gốm nhẹ lửa để nung lại, việc phác tìm hình với diện tích
12m2 trong điều kiện vật liệu thời bao cấp và vị trí thực hiện chật hẹp tối tăm
khiến cho hoạ sĩ lo lắng, mất ăn mất ngủ. May thay sau một tháng thực hiện, khi
bóc tẩy đến mảng giấy phủ lót cuối cùng, toàn bộ hình chân dung Bác hiện ra, cả
cơ quan kéo đến, mọi người tiến gần, lui xa, ngắm nghía, hoan hỉ, chúc mừng.
Thật bất ngờ, sau đó hai tiếng đồng hồ khi mọi người về nghỉ thì trận mưa tháng
Năm ập tới. Thế là một mảng tóc, trán và râu của Bác bị nước mưa làm rơi lả tả
xuống ô văng còn đầy vôi vữa. Không gì tả nổi nỗi buồn phiền, lo lắng của hoạ sĩ
khi tác phẩm thành công mà bị phá hỏng. Làm lại tranh khác hay đứng trên cao mà
cắt tỉa gốm, gắn vá nhiều như vậy, lớn tỉ mỉ như vậy trong khi kinh phí, vật liệu
không còn, tinh thần, sức khoẻ đã mệt mỏi. Cuối cùng, được lãnh đạo và anh em
động viên, góp ý, sau thời gian ngắn, hoạ sĩ kiên trì cắt tỉa, gắn từng sợi râu, từng
miếng đậm nhạt, bức tranh gồm chân dung Bác được hoàn thành gần được nguyên
vẹn như ban đầu. Bức tranh gốm chân dung Bác tồn tại ngự trên nóc sảnh hội
trường Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng được gần hai mươi năm. Cán bộ chiến sĩ Bộ
đội Biên phòng cũng như khách trong và ngoài nước mỗi lần đến cơ quan Bộ tư
lệnh đều thấy như có Bác luôn gần gũi, cổ vũ mọi người và cảm thấy tự hào với
“hoạ sĩ nhà” đã thể hiện được bức tranh gốm có giá trị.
Thế nhưng năm 2008, khi hạ tầng cơ quan doanh trại kết cấu lại, hội trường phá dỡ

xây ở vị trí khác, cả cơ quan ai cũng tiếc bức tranh gốm Bác Hồ. Các cơ quan
chuyên môn và đồng chí phó chính ủy Bộ Tư lệnh nhiều lần gọi điện cho hoạ sĩ
(lúc này hoạ sĩ đã nghỉ hưu) tìm cách giữ lại đặt ở một vị trí khác hoặc đưa về cho
Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Ninh sử dụng. Vậy mà sau khi thắp nén hương khấn
Bác, các đội thợ xây dựng cắt, dỡ từng mảng hy vọng giữ được nguyên vẹn bức
tranh. Song mọi người thất vọng vì mảng tường ấy chỉ một động tác bất cẩn của
thợ đã đổ rơi vỡ vụn, không bao giờ giữ lại được nữa.
Đến nay bức tranh gốm Bác Hồ chỉ còn trong ký ức của cán bộ chiến sĩ Bộ đội
Biên phòng. Trong tâm khảm mọi người đều nuối tiếc nhất là với hoạ sĩ thực hiện
bức tranh đó. Biết rằng bức tranh đó cũng chỉ là một trong hàng trăm bức tranh
Bác Hồ mà hoạ sĩ đã thể hiện trong suốt quãng đời sáng tác và phục vụ của mình
nhưng nó cũng là một trong những bức dày công sáng tác thể hiện nhất.
Ai cũng biết lúc sinh thời Bác cũng từng “là hoạ sĩ”. Mặc dù là lãnh tụ một dân tộc,
một đất nước, tài năng công đức được cả thế giới công nhận, với bao bộn bề của
việc giải phóng, xây dựng đát nước, Bác vẫn đi xem các triển lãm mỹ thuật, gửi
thư cho các hoạ sĩ. Phải nói rằng nhờ có tư tưởng, đạo đức và công lao của Bác
nhiều thế hệ văn nghệ sĩ Việt Nam nói chung và nhiều thế hệ hoạ sĩ Việt Nam nói
riêng đã trưởng thành vững vàng trong mọi giai đoạn lịch sử đất nước. Ngày nay
dù ai có đi theo đường hướng nào thì con đường chủ tịch Hồ Chí Minh - danh nhân
văn hoá thế giới đã đi, mãi mãi vẫn là con đường chúng ta cần bước tới.