Bác Hồ với việc giáo dục lịch sử cho thế hệ trẻ

1
LI M U

Dõn ta phi bit s ta
Cho tng gc tớch nc nh Vit Nam
Li rn dy y ca H Chớ Minh luụn c mi th h ngi dõn Vit
Nam ghi nh, bi cha ng trong ú l c mt tỡnh yờu bao la, c mt cuc i
dnh cho cỏch mng, dnh cho nc Vit Nam c lp, dõn ta ai cng cú cm
n ỏo mc, ai cng c hc hnh. Hn th na li dy ú nhc nh chỳng ta
phi bit n truyn thng dõn tc, t ú thy yờu nc Vit Nam anh hựng
hn bao gi ht.
Lch s truyn thng dõn tc l mt vn ngy cng nhn c s quan
tõm ca xó hi. Nht l vic dy lch s cho th h tr hin nay. Bi th h tr
chớnh l tng lai ca t nc. Giỳp cho h hiu bit v lch s l mt phn
trong vic o to 1 th h tng lai: phỏt trin ton din,va hng v chuyờn
ca ng v Nh nc ta.
Trong phm vi mt bi bỏo cỏo khoa hc xin c cp ụi nột v vn
Bỏc H vi vic giỏo dc lch s cho th h tr. mt phn no ú, khc
ho rừ thờm chõn dung v mt con ngi, cng nh vic hc lch s ca th h
tr hin nay.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

2
I. HỒ CHỦ TỊCH LÀ NGƯỜI LN QUAN TÂM ĐẾN SỬ HỌC
VÀ LÀ NGƯỜI ĐẶT NỀN MĨNG CHO SỬ HỌC MÁC- XÍT VIỆT NAM
Lịch sử đã được ra đời từ Hêđrơt hay Tư Mã Thiên, hàng ngàn nhà sử học
đã để lại những tác phẩm sử học kinh điển cho lồi người, giúp thế giới hiểu rõ
hơn về q khứ của mình, Nhưng khi nhắc đến tác dụng của sử học, chúng ta
đều nhận thấy sử học co khả năng “giáo dục và cải tạo con người”. Các nhà sáng
lập chủ nghĩa cộng sản khoa học cũng khẳng định rằng lịch sử là một phương

tiện giáo dục tư tưởng rất tốt cho quần chúng nhân dân “tác dụng giáo dục và cải
tạo con người và xã hội của sử học thể hiện ở chỗ nó làm cho xã hội và các giai
cấp xã hội ấy đặc biệt nhạy cảm đối với tất cả những gì làm cho xã hội và các
giai cấp của xã hội ấy phải lo lắng, nó tham gia tích cực vào việc hình thành ý
thức xã hội và hành động thực tiễn”
Nhiều nhà hoạt động chính trị nổi tiếng Đơng Tây như K.Max, Enghen,
Lenin…đều ham thích đọc lịch sử. Bởi những bậc lỗi lạc ấy tìm thấy trong lịch
sử những cái có lợi cho mình, nhìn thấy những bài học, những chân lí từ những
gì đã trải qua.
Cũng khơng ngoại lệ, Hồ Chí Minh cũng là một người ham hiểu biết lịch
sử. Tri thức lịch sử là một trong những thành phần văn hố quan trọng trong vốn
tri thức phong phú sâu sắc của Người. Ngay từ thủa nhỏ, lúc còn theo học ơng
Đồ Thân người đã ham học lịch sử và nhớ kĩ bài, những tri thức lịch sử đó đã ăn
sâu vào tâm trí và dẫn người đã bắt đầu suy nghĩ về những sự kiện lịch sử có
liên quan đến vận mệnh dân tộc. Đó cũng chính là cơ sở để sau này giúp Người
có thể vượt lên so với các bậc tiền bối, cũng như các nhà cách mạng đương thời,
xác định cho mình một con đường cứu nước đúng đắn .
Trong suốt những năm bơn ba ở nước ngồi, làm việc, học tập và hoạt
động. Người đã khơng ngừng tìm hiểu về lịch sử lồi người, người học lịch sử ở
bất cứ nơi nào Người đặt chân đến. Người tìm hiểu về lịch sử nước Pháp, cái để
hình thành nên “bình đẳng, bác ái”, Người tìm hiểu về phong trào giải phóng
dân tộc ở Châu Phi, Chău Mỹ, để nhận ra rằng Người dân thuộc địa ở đâu cũng
giống nhau và khẳng định “ ở đâu có áp bức, ở đó có đấu tranh” Người tìm hiểu
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

3
v cỏc nh cỏch mng li lc, tỡm hiu v ch ngha Mac - Lờnin tỡm ra do
õu m cỏch mng thng livi tt c nhng iu trờn, ta cú th nhn thy
rng H Ch tch l mt tm gng v hc lch s, ham hiu bit. V cng t
nhng tri thc y, nhng phng phỏp y cng chớnh Nguyn i Quc H Chớ

Minh l Ngi t nn múng cho s hc Mỏc-xớt Vit Nam
S hc nc ta c hỡnh thnh t rt lõu, nú ó khc ho c rt rừ nột
v truyn thng bn ngn nm ca lch s Vit Nam . Nhng cng phi n khi
ch ngha Mỏc- Lờnin c truyn bỏ vo Vit Nam bi Nguyn i Quc, thỡ
ng thi cng chớnh l Ngi t c s cho s hc Mỏc-xớt Vit Nam. Trc
tiờn, s hc Mac-xit l khoa hc chõn chớnh vỡ nú phc v li ớch ca con ngi,
ca nhõn dõn lao ng. Nguyn i Quc H chớ Minh l Ngi ó xỏc nh v
trớ vai trũ ca s hc:
Trong nờn hc s ta ng trờn bỏo Vit Nam c lp, s 117 ngy 1-2-
1942.
Ngi ó vit: s ta dy cho ta nhng chuyn v vang ca t tiờn ta .
Dõn ta l con Rng chỏu Tiờn, cú ngi ti gii ỏnh Bc dp Nam tr nc
ting muụn i . S dy cho ta bi hc: Lỳc no dõn ta on kt, muụn ngi
nh mt thỡ nc ta c lp, t do
Trỏi li lỳc no dõn ta khụng on kt thỡ b nc ngoi xõm ln
Nh vy, t vic khng nh s cn thit ca s hc, Nguyn i Quc
cng ó xỏc nh c ni dung ca s hc nc nh : S hc gúp phn t cỏo
ti ỏc v vch trn bn cht ca quc phong kin ;S hc giỏo dc qun
chỳng v o to cỏn b cỏch mng ; S hc ca nhõn dõn v vỡ nhõn dõn .
Tỡm hiu v xem xột thờm v nhng tỏc phm to ln m Ngi li
cng nh theo nhng nghiờn cu ca cỏc nh s hc Vit Nam v vn
phng phỏp vit s ca Nguyn i Quc H Chớ Minh, ta nhn thy iu c
biờt quan trng ú chớnh l Ngi ó biờn son lch s dõn tc theo quan im
v phng phỏp ca ch ngha Mỏc Lờnin . Ngi ó s dng t liu lch s
theo phng phỏp khoa hc, chn lc mang tớnh h thng v cú sc khỏi quỏt
cao . Ngi ó s dng phng phỏp bin chng phõn tớch, ỏnh giỏ cỏc giai
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

4
đoạn, các nhân vật trong lịch sử dân tộc cũng như Người xác định rõ viết sử để

cho mọi người dân cùng đọc dễ hiểu, dễ nhớ và quan trọng hơn là thơng qua đó
để có nhận thức đúng đắn về lịch sử và trách nhiệm của mình trước các nhiệm
vụ lịch sử, tiêu biểu như trong tác phẩm “lịch sử nước ta”(gồm 236 câu lục bát
trình bày về lịch sử nước ta từ 2079 trước cơng ngun ->1942) cũng đã được
Người viết theo thể diễn xa, diễn gần, dễ tiếp thu đối với quảng đại quần chúng.
II. BÁC HỒ VỚI VIỆC GIÁO DỤC LỊCH SỬ CHO THẾ HỆ TRẺ
Tìm hiểu về Hồ Chí Minh, về cuộc đời sự nghiệp, ta thấy rõ một điều hiển
nhiên rằng cả cuộc đời vĩ đại của Người, mọi hoạt động đều dành cho sự nghiệp
cách mạng, cho độc lập, tự do của Tổ quốc. Người viết báo viết văn, làm thơ hay
viết sử cũng đều nhằm mục đích phục vụ cách mạng. Vì vậy, để tách sử học ra
khỏi sự nghiệp cách mạng của Người là điều khơng thể. Nhưng xét ở một khía
cạnh thì chúng ta cũng thấy rằng ngồi việc dùng sử học là một vũ khí tố cáo tội
ác của đế quốc phong kiến, Người đã dùng sử học để giáo dục quần chúng đặc
biệt là cho thanh niên, thế hệ tương lai của đất nước, nhằm giáo dục họ trở thành
những con người tồn diện, “ vừa hồng, vừa chun” nhằm đưa nước ta “sánh
vai với các cường quốc năm châu.”
1. Lịch sử được Người sử dụng trong các lớp đào tạo cán bộ và
phương tiện báo chí
Trong lớp huấn luyện cán bộ cách mạng Việt Nam ở Quảng Châu năm
1925 . Mà phần lớn những cán bộ ấy đều là những thanh niên ưu tú của Việt
Nam như Trần Phú, Lê Hồng Phong, Hồ Tùng Mậu ...được Người định hướng
sau này sẽ về nước phục vụ cách mạng, tun truyền chủ nghĩa Mác- Lênin, xây
dựng lượng cách mạng …Người đã đảm nhận vai trò của một thầy giáo dạy sử .
Lịch sử được người đưa vào khố học như một nội dung quan trọng nhằm để
hiểu rõ hơn về những ngun lí cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin rồi áp dụng
vào hoạt động cách mạng “Đường cách mệnh”- tập hợp những bài giảng của
Người với mục đích là để nói cho đồng bào ta, trước hết là lớp cán bộ:
1. Vì sao chúng ta muốn sống thì phải kách mệnh.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

5
2. Vỡ sao kỏch mnh l vic chung c dõn chỳng ch khụng phi vic ca
mt hai ngi .
3. em lch s cỏch mnh cỏc nc lm gng cho chỳng ta soi .
4. em phong tro th gii núi cho ng bo ta rừ
5. Ai l bn ta? Ai l thự ta?
6. Cỏch mnh l phi lm th no?
V t c mc ớch y, ngoi nhng lý lun lớ thuyt cỏch mng
Mỏc-Lờnin, nhng phng phỏp khoa hc bin chng cũn cú phn khụng nh
ca vic trỡnh by lch s : lch s cỏc cuc cỏch t sn M, Phỏp, lch s cuc
cỏch mng xó hi ch ngha Thỏng Mi Nga v i, lch s cỏc t chc quc
t, lch s cỏch mng Vit Nam . Tt c nhng vn lch s c trỡnh by
õy nhm giỳp cho nhng cỏn b tr hiu c mc ớch, con ng, cỏc
phng thc hot ng ca mỡnh ỳng nht v thu c thng li ln nht .
Di s trỡnh by mt cỏch khỏch quan chớnh xỏc v d hiu, Nguyn i Quc
ó thuyt phc ngi nghe bng s thc lch s, hin thc quỏ kh v hin ti
c khụi phc, miờu t v gii thớch ỳng n ó giỳp cho lp cỏn b tr y
nh hng c con ng ỳng n ca mỡnh .
Cng bng vic s dng lch s tuyờn truyn giỏo dc cỏch mng cho
nhõn dõn c bit l tng lp thanh niờn ụng Dng lỳc by gi, Nguyn i
Quc ó sỏng lp ra bỏo thanh niờn( tn ti t thỏng 6/1924 ->thỏng 4/1927,
vi 88 s )giỳp cho vic tip tc truyn bỏ ch ngha Mỏc - Lờnin vo Vit Nam
v chun b cho vic thnh lp mt ng Mac- xit c y mnh hn . Ni
dung cỏc s bỏo u cú nhng loi bi bỡnh lun, xó lun, truyn lch s th gii,
truyn lch s dõn tc ễng dn dn cung cp cho c gi ca mỡnh nhng
hiu bit v lch s An Nam, v cỏc tro lu t tng, v lch s cỏc cng
quc th gii(Marti - mt thỏm Phỏp ụng Dng)
Lt li nhng trang bỏo Thanh niờn ra nm 1926, ta tht s cm thy n
tng vi nhng gỡ m Nguyn i Quc ó s dng thc hin s nghip cỏch
mng ca mỡnh.Trong s c bit k nim ln th 9 ca Cỏch mng Thỏng Mi

Nga ngy 7/11/1926 , bỏo ó in bc tranh c ng, vi hỡnh nh Lờnin u
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

6
ngẩng cao, người khốc áo varơi, đơi chân tự tin đặt trên phần quả địa cầu đã
được giải phóng khỏi ách nơ lệ. Trong tư thế vươn cao, cánh tay trái của lãnh tụ
giai cấp vơ sản thế giới, linh hồn của cuộc cách mạng Tháng Mười Nga, Vơladi
mia Ilich Lênin chỉ vào ngơi sao búa liềm. Đặc biệt hơn còn có đơi câu đối viết
bằng chữ Trung Quốc với nội dung “ Cách mệnh giải phóng dân tộc vạn vạn
tuế” “Cách mệnh vơ sản vạn vạn tuế” .Với bức tranh cổ động mang đầy ý nghĩa
tư tưởng này, tác giả muốn gửi gắm tới đối tượng bạn đọc là những nhà hoạt
động cách mạng Việt Nam và đơng đảo tầng lớp thanh niên và cơng nhân Việt
Nam hãy nêu cao tư tưởng độc lập… Mặc dù bức tranh cổ động khơng ký tên
tác giả nhưng qua bút pháp , phong cách thể hiện … ta có thể nhận ra “nhà báo”
Nguyễn Ái Quốc đã vận dụng mọi hình thức để giác ngộ tầng lớp vơ sản của
mình. Việc in tranh cổ động về một sự kiện lịch sử vĩ đại để giác ngộ, để tun
truyền như thế thật là một việc làm hiệu quả. Và như vậy, báo “Thanh niên”
được coi như là “hình ảnh chân thực của chiến lược mà Nguyễn ái Quốc đã sử
dụng”.
Trong thời gian ở Pác Bó , Bác Hồ cũng lấy những câu chuyện trong lịch
sử như “ Lịch sử Đảng Cộng sản Liên Xơ” mà Bác đã dịch và đánh máy để làm
tài liệu huấn luyện các đảng viên ( Võ Ngun Giáp – Từ nhân dân mà ra ).Nội
dung của lớp huấn luyện gồm những vấn đề chủ yếu:
- Trước cách mạng Tháng Mười nhân dân Nga cũng bị áp bức bóc lột,
các dân tộc trong đế quốc Nga khơng được bình đẳng, phụ nữ bị khinh rẻ,nơng
dân khơng có ruộng đất, nhà máy bị tư sản chiếm đoạt.
- Đảng Cộng sản Liên Xơ là Đảng kiểu mới, do Lênin sáng lập .Đảng
trung thành với sự nghiệp giảI phóng của giai cấp cơng nhân và nhân dân lao
động
- Cách mạng Tháng Mười Nga do Đảng Cộng sản Nga lãnh đạo thành

cơng đã lật đổ chính quyền của Nga Hồng, giải phóng nhân dân khỏi ách áp
bức, bóc lột, được sống tự do, bình đẳng.
THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

7
- Cỏch mng Vit Nam phi hc tp theo cỏch mng Nga. Sau khi cỏch
mng thnh cụng, Vit Nam cng phi xõy dng mt xó hi tt p nh xó hi
Nga
V vi ni dung hc tp lch s ng Cng sn Liờn Xụ nh vy, bi
ging ca Ngi ó cú tỏc dng to ln i vi lp cỏn b ti Pỏc Bú by gi. Nú
khin cho cỏn b cng nh qun chỳng nhõn dõn tin yờu ng, nhn thc vai trũ
lónh o ca ng, giỏo dc tinh thn quc t vụ sn, v lũng bit n sõu sc i
vi cỏch mng Thỏng Mi.
2. Lch s c Ngi s dng trong nhng bui núi chuyn, nhng
bc th ng viờn
Vic dựng lch s giỏo dc thanh niờn , th h tng lai ca t nc
ca H Chớ Minh khụng dng li nhng vn trờn. M hn na, Ngi cũn
giỏo dc thanh niờn v phm cht o c, v ý chớ cỏch mng, v truyn thng
dõn tc, ca ngi v thỳc y h bng nhng li nhc nh , nhng li dy thõn
tỡnh thụng qua nhng tm gng lch s , nhng truyn thng ca ngi dõn
Vit Nam v th gii.
Trong cuc i lm lónh t ca mỡnh, Bỏc H ó c bit quan tõm n
thanh niờn, Bỏc i nhiu ni, v ni õu cng li nhng li nhc nh,
nhng li dy thõn tỡnh. Trong chỳng ta, chc hn ai cng ó c nghe cõu
chuyn v li dy ca bỏc i vi cỏc chin s nhõn dp Bỏc v thm n Hựng:
Cỏc Vua Hựng ó cú cụng dng nc, Bỏc chỏu ta phi cựng nhau gi
ly nc.Ngi ó nhc li cụng lao v i ca cỏc Vua Hựng to nờn Vit
Nam gi õy vi hn 4000 nm lch s m nhc nh tinh thn on kt mt
lũng yờu nc ca cỏc chin s.
Hay trong Gi cỏc chin s quyt t quõn th ụ ngy 27-1-1947 Bỏc

vit: cỏc em l i biu cho cỏi tinh thn t tụn t lp ca dõn tc ta my
nghỡn nm li, cỏi tinh thn qut cng ú ó kinh qua Hai B Trng, Lý
Thng Kit, Trn Hng o, Lờ Li, Quang Trung, Phan ỡnh Phựng, Hong
Hoa Thỏm truyn li.
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

8
Thanh niờn ta núi chung rt hng hỏi, rt ttTrong b i cú nhng
thanh niờn anh hựng nh La Vn Cu, Giỏp Vn Khng, Nguyn Th Chiờn
cụng trng ng xe la cú nhng chin s gng mu nh: Lờ Vn Quy,
Nguyn Th Mựi, Nguyờn Trng Tuy, Lờ Vn Phỏt v nhiu thanh niờn
khỏcmong cỏc chỏu noi theo nhng gng thanh niờn kiu mu y (Bi núi
chuyn ti bui l khai mc trng H NDVN (19-01-1955))
Hay nh trong bi núi chuyn vi hi ngh cỏn b on ton Min Bc
ngy 22-9-1962 Bỏc núi: Thanh niờn mun cho cỏc ngnh xem trng mỡnh trc
ht phi t mỡnh lm vic cho tt. Nhng anh hựng phi cụng v tr Liờn Xụ nh
cỏc ng chớ Gagarin, Titp, Nicụlaep, Papovic s d c th gii bit tờn l vỡ h
ó hon thnh thng li nhim v cc kỡ khú khn m ng v nhõn dõn giao
cho
Ti bui l k nim ln th 35 ngy thnh lp on Thanh Niờn Lao ng
Vit Nam Bỏc cng vit: cú Lý T Trng, v sau l on viờn u tiờn ca
on Thanh Niờn Cng Sn nc ta, cng l ngi cng sn oanh lit u tranh
n hi th cui cựng cho ng, cho s nghip cỏch mng cỏc lit s Vừ Th
Sỏu, Nguyn Vn Tri, Nguyn Vit Xuõn v nhiu lit s khỏc. Nh Trn
Th Lý b ch ỏnh, tra kho cht i sng li bao nhiờu lnNh Nguyn Th
Chõu sut 1300 ngy b ch dựng cc hỡnh tra tnchỳng ta cú nhiu thanh
niờn anh hựng nh Nguyn Th Chiờn, La Vn Cu
V vi cỏch nờu lờn nhng tm gng, nhng anh hựng dõn tc nh trờn,
H Chớ Minh ó cho chỳng ta thy Ngi quan tõm v hiu thanh niờn nh th
no. Ngi bit, mi thanh niờn s t soi mỡnh vo nhng tm gng ú, m

phn u, m rốn luyn. Ngi bit, vi lũng nhit tỡnh v tõm hn sõu sc
ca thanh niờn, vic rn dy h l ch ra cho h cỏi no ỳng cỏi no sai v nh
hng cho h.Chớnh bng nhng tm gng anh hựng trong cuc u tranh bo
v dõn tc, hay nhng tm gng trong lao ng sn xut, H Chớ Minh ó
hng thanh niờn trc ht l vo s hy sinh chin u cho c lp t do ca t
nc th hy sinh tt c ch nht nh khụng chu mt nc, khụng chu lm nụ
l .Bỏc thng núi vi thanh niờn lý tng ca giai cp cụng nhõn l cao c l
THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN