Skkn một số giải pháp giúp trẻ 5 6 tuổi làm quen với chữ cái nhằm nâng cao chất lượng giáo dục làm quen chữ cái ở lớp mẫu giáo lớn a3 trường mầm non đông ninh, huyện đông sơn

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài
Như chúng ta đã biết, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ
Mẫu giáo. Bên cạnh hoạt động vui chơi, hoạt động học tập đang được hình
thành ở trẻ. Song khác với học sinh phổ thông, hoạt động học tập chưa phải
là hoạt động bắt buộc của trẻ mẫu giáo vì chúng chưa có đủ những yếu tố
cần thiết để tham gia vào hoạt động học tập với ý nghĩa đầy đủ của nó. Hoạt
động học tập của trẻ mẫu giáo thường bị chi phối bởi hoạt động vui chơi
“chơi mà học, học bằng trải ngiệm”. Trẻ học chủ yếu dưới hình thức chơi.
Phát triển ngơn ngữ cho trẻ là một trong những nhiệm vụ quan trong
nhất ở trường mầm non. Hoạt động này khơng những nhằm giúp trẻ hình thành
và phát triển các năng lực ngôn ngữ như: nghe, nói, tiền đọc và tiền viết, mà cịn
giúp trẻ phát triển khả năng tư duy, nhận thức, tình cảm... Đó là chiếc cầu nối
giúp trẻ bước vào thế giới lung linh, huyền ảo, rực rỡ sắc màu của xã hội lồi
người. Vì vậy, trẻ nói năng mạch lạc, được làm quen với chữ viết Tiếng Việt,
được chuẩn bị sẵn sàng để bước vào lớp một là yêu cầu trọng tâm của phát triển
ngôn ngữ cho trẻ ở trường mầm non.[1]
Đối với trẻ 5 - 6 tuổi hoạt động làm quen với chữ cái là một hoạt động
rất quan trọng và cần thiết đối với trẻ, giúp trẻ bước đầu làm quen với 29 chữ
cái của Tiếng Việt theo kiểu chữ in thường, viết thường và làm quen thêm với
kiểu chữ in hoa. Từ đó trẻ nhận biết mặt chữ, phát âm đúng âm của chữcái, nghe
âm tìm được chữ cái, nhìn vào chữ cái đọc được âm tương ứng, nghe cấu tạo tìm
được chữ cái...Do đó việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một hoạt động rất
quan trọng trong chương trình giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi, nó giúp trẻ có những hiểu
biết và kỹ năng cơ bản, hỗtrợ trực tiếp và tích cực cho bộ mơn Tiếng Việt ở
trường tiểu học, hình thành những kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết, mà đây
là những kỹ năng rất quan trọng đối với trẻ. Việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo 5 - 6
tuổi làm quen với chữ cái là cơ hội tốt để chuẩn bị cho trẻ một hành trang
Tiếngviệt vững chắc để trẻ bước vào lớp một tốt hơn, thuận lợi hơn.
Đối với giáo dục mầm non dạy trẻ làm quen với chữ cái chứ không
phải đưa chương trình tiếng việt lớp một xuống dạy trước cho trẻ mẫu giáo

lớn. Hay chỉ là sự hiểu biết đơn giản trẻ mẫu giáo đến lớp chỉ để hát, đọc
thuộc vài bài thơ, câu chuyện….là giáo viên mầm non trực tiếp giáo dục
chăm sóc trẻ bản thân tơi ln suy nghĩ phải làm gì để đạt được kết quả
mong đợi cuối độ tuổi của trẻ, nắm vững nội dung, nâng cao kiến thức trong
hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái một cách nhẹ nhàng thoải mái và có
hiệu quả nhằm chuẩn bị cho trẻ tâm thế vững vàng để bước vào lớp một.

skkn


2
Trên thực tế ở các trường mầm non nói chung, ở trường mầm non
Đơng Ninh nói riêng trước đây các cô đã sử dụng các giải pháp, biện pháp
thông thườn, cơ truyền thụ kiến thức cịn cứng nhắc, chưa linh hoạt, chưa
sáng tạo. Ở nhà phụ huynh dạy trẻ phát âm theo tiếng địa phương và phát
âm theo thời xưa nên đa số trẻ ở lớp còn phát âm chữ cái sai, chưa đúng nên
việc hình thành và phát triển những kĩ năng cần cho việc phát triển ngơn
ngữ cịn hạn chế, trẻ hay phát âm sai chữ cái “l” thành “n,” chưa phân biệt
được chữ cái s, x, chữ cái q (cu) phát âm sai thành “quờ”, p (pờ) phát âm sai
thành “phờ”…Chính vì thế mà nhiều trẻ phát âm chữ cái Tiếng Việt chưa
đúng, thậm chí phát âm ngọng và phát âm theo tiếng địa phương. Vì vậy, tạo
điều kiện phát âm chuẩn chữ cái là điều kiện cần thiết cho trẻ phát triển
ngôn ngữ cũng như học tốt Tiếng Việt lớp một sau này. Xuất phát từ những
lý do trên mà bản thân tôi đã chọn đề tài “Một số giải pháp nhằm nâng cao
chất lượng giáo dục làm quen với chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp mẫu
giáo lớn A3 trường mầm non Đông Ninh, huyện Đông Sơn” để làm đề tài
nghiên cứu.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu để đưa ra các giải pháp bản và sử dụng hiệu quả các giải
pháp đó để tác động linh hoạt, sáng tạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục

làm quen với chữ cái ở lớp mẫu giáo lớn 5-6 tuổi trường mầm non Đông
Ninh, huyện Đông Sơn.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục làm quen với
chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp mẫu giáo lớn A3 trường mầm non Đông Ninh,
huyện Đông Sơn.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện nghiên cứu đề tà i nà y tô i đã sử dụng một số phương pháp
sau:
* Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thơng tin lí luận để xây
dựng cơ sở lí luận của đề tài. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ thể
sau:
- Phương pháp nghiên cứu phân tích tổng hợp tài liệu.
- Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập.
* Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

skkn


3
Tìm hiểu qua thơng tin đại chúng, tập san, tài liệu bồi dưỡng, đài, báo,
tivi, tài liệu có liên quan đến đề tài. Nhóm phương pháp này nhằm thu thập
các thơng tin thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ
thể sau:
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn.
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục.
- Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động.

* Phương pháp thống kê toán học
Để xử lý số liệ u, thô ng tin thu được thô ng qua việc sử dụng các công
cụ tốn học như: cộng, trừ, nhân, chia, trung bình cộng, tỷ lệ phần trăm…
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
Trong công tác chăm sóc, giáo dục trẻ lứa tuổi mầm non, việc hình
thành và phát triển ngơn ngữ cho trẻ là nhiệm vụ hết sức quan trọng. Ở
trường mầm non, trẻ được làm quen với 29 chữ cái Tiếng Việt. Từ đó trẻ
nhận biết mặt chữ, phát âm đúng chữ cái, nghe phát âm tìm được chữ cái,
nhìn vào chữ cái đọc được âm tương ứng, được làm quen dần với việc tập
đồ các chữ cái Tiếng Việt theo các nét chấm mờ. Ngồi ra, trẻ cịn được đọc
một số câu thơ, ca dao, đồng dao có chứa âm của chữ cái nhằm hoàn thiện
bộ máy phát âm và khả năng ngơn ngữ mạch lạc, nói đúng ngữ âm Tiếng
Việt. Thơng qua hoạt động làm quen với chữ cái còn giúp trẻ biết cầm bút,
ngồi đúng tư thế khi tô, viết. Do đó, việc cho trẻ làm quen với chữ cái là một
hoạt động rất quan trọng trong chương trình giáo dục trẻ 5 - 6 tuổi.
Làm quen chữ cái theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm và
tạo môi trường Tiếng Việt giáo dục trẻ được học một cách tự nhiên, bắt
đầu bằng những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa với trẻ. Để dạy trẻ làm
quen
chữ cái một cách hiệu quả cần có sự thay đổi cách tổ chức hoạt động trong
môi trường chữ cái vàngôn ngữ nói một cách phong phú. Hoạt động làm
quen với chữ cái có vị trí quan trọng trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn
diện.
Theo module 3: Sự phát triển ngơn ngữ của trẻ có những đặc điểm
khác
nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn tuổi trẻ. Việc nắm vững những đặc điểm

skkn

4
này
sẽ giúp cho người giáo viên có được kiến thức và kĩ năng tốt nhất trong quá
trình hỗ trợ trẻ phát triển ngôn ngữ, đặt ra những phương pháp phù hợp,
linh
hoạt để đạt được những mục tiêu cho giai đoạn nền móng này.[1]
Hoạt động làm quen với chữ cái khơng chỉ giúp trẻ hình thành những
cơ sở ban đầu của kĩ năng nói tiếng mẹ đẻ mà cịn giúp trẻ có những hiểu
biết và kĩ năng cơ bản, hỗ trợ trực tiếp và tích cực cho bộ mơn tiếng Việt ở
trường Tiểu học. Vì vậy, có thể nói, việc hướng dẫn trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi
làm quen với chữ cái là cơ hội tốt để chuẩn bị hành trang vững chắc giúp trẻ
bước vào lớp một thuận lợi.
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm
2.2.1. Thuận lợi
Được sự quan tâm, tạo điều kiện của Phòng Giáo dục, Ban giám hiệu
nhà trường thường xuyên có sự quan tâm, theo dõi trực tiếp chỉ đạo kịp
thời cơng tác chăm sóc giáo dục trẻ. Chính vì vậy, mà hoạt động của nhà
trường luôn đi vào nề nếp, nghiêm túc và đạt hiệu quả cao.
Trường tôi là trường đã đạt chuẩn Quốc gia nên các trang thiết bị
phục vụ cho việc dạy và học như: Phương tiện dạy học, cơ sở vật chất, môi
trường hoạt động, tài liệu tham khảo….đều đầy đủ và mang tính hiện đại.
Ngồi ra, nhà trường thường xuyên tổ chức các hoạt động cho giáo viên dự
giờ rút kinh nghiệm lẫn nhau.
Bản thân tơi là giáo viên trẻ, có trình độ chun mơn trên chuẩn, có
tinh thần ham học hỏi, có trách nhiệm, nhiệt tình, u nghề mến trẻ, ln cố
gắng học tập để nâng cao trình độ về chun mơn nghiệp vụ, nâng cao kiến
thức về công nghệ thông tin để phục vụ cho thời kỳ công nghệ 4.0 hiện nay.
100% trẻ sinh hoạt bán trú tại trường tạo thuận lợi trong việc tổ chức

các hoạt động cho trẻ tại trường mầm non. Ngồi ra, phụ huynh học sinh
cũng có nhiều đóng góp ủng hộ trong cơng tác xây dựng trường, ln chăm
lo đến việc học tập, vui chơi, sinh hoạt của con em mình ở trường mầm non.
Đa số các cháu có cùng độ tuổi, cháu đi học chuyên cần và nề nếp
ngoan, lễ phép, biết vâng lời cô giáo. Điều đặc biệt là trẻ rất hứng thú trong
các hoạt động hằng ngày. Đa số trẻ có nhiều kỹ năng tự phục vụ bản thân.

skkn


5
Trường nằm ở địa bàn vùng nông thôn nên các ngun vật liệu tự nhiên
sẵn có, dễ kiếm, dễ tìm và gần gũi với trẻ.
2.2.2. Khó khăn
Trẻ tuy ở cùng một độ tuổi nhưng nhận thức của trẻ không đồng đều,
nhiều trẻ trong lớp còn rụt rè, nhút nhát, chưa mạnh dạn trong giao tiếp gây
khó khăn trong việc thực hiện các nhu cầu và năng lực của trẻ.
Do đặc thù về vùng miền nên ảnh hưởng không nhỏ tới cách phát âm của
trẻ, trẻ cịn nói tiếng địa phương. Phụ huynh dạy trẻ đôi khi dạy theo phát âm
truyền thống nên dẫn đến việc trẻ phát âm chưa chuẩn.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động nói chung, hoạt
động làm quen với chữ cái nói riêng để cho trẻ được ứng dụng thực hành thường
xuyên thì chưa được chú trọng và quan tâm. Do nhà trường chưa có phịng máy
vi tính mà cả lớp dùng chung 1 máy tính kết nối với tivi nên cịn ảnh hưởng tới
chất lượng hoạt động.
Do tình hình dịch bệnh covid-19 diễn ra phức tạp nên đa số trẻ đã
nghỉ học một số tuần học nên trẻ gặp khó khăn trong quá trình học của trẻ.
2.2.3. Kết quả khảo sát đầu năm học
Với thực trạng trên, ngay từ đầu năm học tôi đã tổ chức các hoạt động
làm quen với chữ cái thường xuyên, quan sát, theo dõi, nắm bắt được tình

hình của trẻ. Tơi đã tiến hành khảo sát đầu năm học về các nội dung liên
quan đến việc cho trẻ làm quen với chữ cái để nâng cao chất lượng giáo dục
làm quen với chữ cái của trẻ với số lượng 35 trẻ tại lớp tôi phụ trách. Kết
quả đầu năm như sau:
Bảng khảo sát chất lượng đầu năm vào tháng 9/2021

TT

1
2
3

4

Tổng
số trẻ
khảo
sát

Nội dung khảo sát
Trẻ nhận biết và phát âm đúng chữ cái
Tiếng Việt.
Trẻ nắm rõ cấu tạo của các chữ cái.
Trẻ có kỹ năng chơi các trị chơi với
chữ cái.
Trẻ có kỹ năng cầm bút và tư thế
ngồi đúng. Tơ trùng khít lên nét
chấm mờ, hồn thành vở tập tô sạch
sẽ.

skkn

35

Kết quả khảo sát
Đạt
Chưa đạt
Tỷ lệ
Tỷ lệ
Số trẻ
Số trẻ
%
%
6

17,1

29

82,9

5

14,3

30

85,7

6

17,1

29

82,9

5

14,3

30

85,7


6
5

Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt
8
22,9
động làm quen với chữ cái.
Nhận xét: Qua khảo sát tình hình thực tế tôi nhận thấy:

27

77,1

- Trẻ nhận biết và phát âm đúng chữ cái Tiếng Việt tỷ lệ đạt chưa cao

82,9%.
- Trẻ nắm rõ cấu tạo của các chữ cái tỷ lệ trẻ đạt thấp mới có 14,3%.
- Trẻ có kỹ năng cầm bút và tư thế ngồi đúng. Tô trùng khít lên nét
chấm mờ, hồn thành vở tập tơ sạch sẽ tỷ trẻ chưa đạt 82,9%.
- Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động làm quen với chữ cái tỷ lệ
trẻ đạt rất thấp 22,9%, tỷ lệ trẻ chưa đạt thì lại cao 77,1%.
Từ những thực trạng và hạn chế nêu trên của lớp. Để khắc phục và giải
quyết thực trạng trên tơi đã suy nghĩ và tìm ra một số giải pháp giúp trẻ 5 6 tuổi làm quen với chữ cái nhằm nâng cao chất lượng giáo dục làm quen
với chữ cái ở lớp mẫu giáo lớn A3 trường mầm non Đông Ninh, huyện Đông
Sơn.
2.3. Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục làm quen
với chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi ở lớp mẫu giáo lớn A3 trường mầm non
Đông Ninh, huyện Đông Sơn
2.3.1. Giải pháp 1: Tạo môi trường phong phú cho trẻ làm quen với chữ
cái, tăng cường sử dụng nguyên vật liệu tự nhiên dễ kiếm ở địa phương để tạo
mơi trường chữ trong và ngồi lớp học giúp trẻ được tiếp cận với các nhóm
chữ cái theo chủ đề
Mơi trường có tác dụng tốt đến q trình giáo dục trẻ. Với trẻ mẫu giáo
thì những gì mới lạ, đẹp mắt, hấp dẫn là gây được sự chú ý của trẻ. Vì thế việc
tạo mơi trường làm quen chữ cái trong lớp học là rất cần thiết để làm nổi bật
môn làm quen với chữ cái.
a. Môi trường trong lớp học
Mơi trường lớp học thì khơng thể thiếu những góc chơi của trẻ, do đó tơi đã
tạo các góc chơi với màu sắc sinh động ngộ nghĩnh, trẻ dễ dàng quan sát nhất
vào mọi lúc mọi nơi. Trong góc học tập tơi đã tạo góc để trẻ làm quen với chữ
cái, tôi dán chữ “Những chữ cái xinh xắn”ở góc này tơi tạo cây chữ cái, tơi làm
những bơng hoa có gắn chữ cái và cho trẻ chơi chọn chữ cái đã học hoặc các
nhóm chữ cái để dán lên cây, tạo thành cây chữ cái.
Xem phụ lục 1.1: Hình ảnh góc chơi chữ cái

skkn


7
Ở góc học tập tơi cịn làm thêm bảng nắp chai chữ cái để cho trẻ chơi vặn
cô chai chữ cái đúng. Hoặc tôi viết các chữ cái lên sỏi để cho trẻ chơi trò chơi
gắp sỏi. Tùy vào từng chủ đề, làm quen với từng nhóm chữ khác nhau mà tơi đã
chuẩn bị, trang trí sao cho phù hợp. Qua đó giúp trẻ nhận biết, phát âm đúng các
chữ cái Tiếng Việt.
Xem phụ lục 1.2: Hình ảnh trẻ chơi trị chơi vặn nắp chai, trị chơi gắp sỏi
Ngồi ra tơi cịn cắt những chữ cái nhỏ để khi học, khi chơi trẻ sẽ dễ dàng
bóc và gắn chữ thành từ có nghĩa. Từ đó giúp trẻ nhận dạng được một cách
chính xác chữ cái, nhận được chữ cái trong tập hợp các chữ cái tạo ra trong từ,
câu. Cho trẻ phát âm chữ cái đó, hoặc điền chữ cịn thiếu trong tên của mình.
Từ cách trang trí đó tơi thấy thu hút được trẻ hơn, trẻ rất thích thú tham gia
vào trị chơi “Những chữ cái xinh xắn”, “Tìm chữ trong từ”, “Vặn nắp chai”,
“gắp sỏi” trong giờ chơi ở các góc hay trong các giờ hoạt động khác. Thơng qua
các trị chơi đó trẻ dễ nhận ra được các chữ cái do đó đến giờ hoạt động chính
trẻ tiếp thu bài nhanh hơn, ghi nhớ khắc sâu hơn.
Không chỉ ở góc “Học tập” mà ở các góc khác, các đồ dùng tự tạo tôi đều
dán chữ để trẻ dễ dàng quan sát các chữ cái mà trẻ đã học qua.
Ví dụ: Ở góc gia đình các đồ dùng tự tạo như (tủ lạnh, bàn ghế, tủ quần
áo…) tôi đều dán chữ tương ứng để khi trẻ chơi hoạt động góc trẻ sẽ nhận được
chữ mà trẻ đã học qua
Ví dụ: Góc xây dựng ở chủ đề “Giao thơng” các đồ chơi như ô tô con, ô
tô buýt, xe đạp…tôi đều cắt chữ các từ gắn vào đồ dùng để cho trẻ chơi, khi trẻ
chơi tôi thường hỏi trẻ các chữ cái mà trẻ đã học qua. Thông qua đó tơi thấy trẻ
nhanh nhớ các chữ cái hơn.
Ngồi ra ở các bảng biểu quy định của góc chơi tơi đều dán chữ và có
minh họa hình ảnh do vậy trẻ dễ dàng quan sát và nhận ra chữ cái. Và những

hình ảnh đó tơi thường thay đổi để phù hợp với chủ đề. Khơng những ở góc
“Những chữ cái xinh xắn” mà xung quanh lớp tôi đều viết tiếng và từ tương
ứng, như hộp đựng hoá lá, rổ đựng hình, các thùng đựng học liệu…. Hoặc dán
xung quanh lớp các tên các góc chơi vừa tầm nhìn với trẻ. Hoặc có những bức
vẽ của trẻ được viết tên trẻ vào phía trái, làm như thế trẻ được sử dụng ngay
trên hoạt động làm quen chữ cái trẻ học đến nhóm chữ cái gì tơi cho trẻ tìm
xung quanh lớp nhóm chữ cái đó, phía dưới tơi đặt giá để đựng đồ dùng phục vụ
môn chữ cái đồ dùng của cơ và trẻ như bút chì, bút màu,vở tập tơ....
b. Mơi trường ngồi lớp học

skkn


8
Bên trong lớp học bản thân tôi đã sáng tạo ra và trang trí tạo mơi
trường mới cho lớp học để trẻ hứng thú tham gia chơi một cách hứng thú,
tích cực cịn với mơi trường ngồi lớp tơi cũng trang trí hành lang ngồi lớp
học bằng những dây treo chữ cái, tủ đựng đồ của trẻ cùng được ký hiệu bởi
các chữ cái, chữ số….Ngồi ra, tơi cịn tham gia cùng nhà trường để tạo nên
các khu vực chơi mới cho nhà trường để các cháu động hoạt động, mà đặc
biệt là tạo mơi trường chữ cái ở ngồi sân trường, giúp trẻ tiếp cận với chữ
cái mọi lúc, mọi nơi.
Nhà trường đã chỉ đạo chuyên môn và các đồn viên đã tạo nên khu
sân trường với nhiều hình ảnh sinh động, trong những hình ảnh đó là có
chữ cái tương ứng để trẻ được chơi mọi lúc, mọi nơi. Hàng ngày trẻ lớp tôi
rất hứng thú khi tham gia chơi ở khu vực sân chơi chữ cái này và qua đó trẻ
được khắc sâu hơn, nhớ lâu hơn các chữ cái.
Xem phụ lục 1.3: Hình ảnh các cơ đang tạo mơi trường chữ cái ngồi
sân trường và hình ảnh trẻ chơi với chữ cái ở ngoài sân trường
Việc tạo mơi trường nói chung, mơi trường chữ cái nói riêng giúp trẻ

như được tắm mình trong mơi trường chữ cái, trẻ cảm thấy rất thoải mái
khi tham gia vào các hoạt động, trẻ được làm quen với các chữ cái in
thường, viết thường, in hoa ở mọi lúc mọi nơi. Trẻ hứng thú với việc học
chữ cáihơn nhằm kích thích tư duy ham học, sáng tạo ở trẻ. Qua đó giúp trẻ
nhận biết, phát âm đúng các chữ cái Tiếng Việt.
2.3.2. Giải pháp 2: Bám sát mục tiêu cuối độ tuổi để lập kế hoạch, lựa
chọn nội dung cho trẻ làm quen với chữ cái theo các chủ đề giáo dục trong
năm học một cách phù hợp, có hiệu quả
Để thực hiện tốt việc cho trẻ làm quen với chữ cái ở tại lớp tôi đang
phụ trách, vào đầu năm học tôi phối kết hợp với tổ chuyên môn lập kế
hoạch về mục tiêu và nội dung giáo dục cho độ tuổi lớp mình. Khi xây dựng
mục tiêu tơi luôn hướng vào trẻ, dựa trên nhu cầu và nhận thức của trẻ để
đưa ra mục tiêu phù hợp với khả năng của trẻ. Trẻ của lớp tôi ở vùng nông
thôn, tôi không thể áp đặt trẻ phải đạt được những yêu cầu như trẻ thành
phố hay thị trấn mà đưa ra những mục tiêu xa quá với nhận thức của trẻ sẽ
làm cho trẻ không hứng thú khi tham gia các hoạt động nói chung, hoạt
động làm quen với chữ cái nói riêng. Khi xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch
cho trẻ làm quen với chữ cái cụ thể cho lớp tơi đã chú trọng tìm hiểu và dựa
vào các căn cứ sau:

skkn


9
Thứ nhất, tôi căn cứ vào đặc điểm tâm sinh lí của trẻ như: khả năng,
nhu cầu học tập, sở thích của trẻ mà tơi đã quan sát được để xác định mục
tiêu cho phù hợp và sát với tâm lí trẻ.
Thứ hai, tơi căn cứ vào nội dung giáo dục theo từng độ tuổi (trong
chương trình giáo dục mầm non) để xác định mục tiêu và nội dung giáo dục.
Đặc biệt tôi luôn bám sát mục tiêu cuối độ tuổi để lập kế hoạch cho trẻ làm

quen với chữ cái theo chủ đề một cách phù hợp, có hiệu quả.
Thứ 3, tơi căn cứ vào khung chương trình năm, các chủ đề trong năm
để xác định các mục tiêu, lựa chọn nội dung hoạt động cho phù hợp với chủ
đề, lên lịch học, phân chia các nhóm chữ cái để dạy trẻ sao cho trẻ được làm
quen đủ với 29 chữ cái và phù hợp với các chủ đề trong năm.
Ví dụ: Ngay từ đầu năm tơi đã lập ra bảng phân chia các nhóm chữ cái
phù hợp với từng chủ đề để cho trẻ làm quen đủ với 29 chữ cái Tiếng Việt.
Sau đây là hình ảnh bảng phân chia các nhóm chữ cái theo từng chủ đề
trong năm học của lớp mẫu giáo lớn A3 mà tôi đang phụ trách.
Xem phụ lục 2.1: Hình ảnh bảng phân chia các nhóm chữ cái phù hợp với các
chủ đề trong năm học
Sau khi tơi đã phân chia các nhóm chữ cái phù hợp với các chủ đề
trong năm thì tơi bám sát vào đó để lên kế hoạch cho từng chủ đề, khi lên kế
hoạch tôi lên kế hoạch cho trẻ làm quen với nhóm chữ cái trước sau đó mới
đến trị chơi với nhóm chữ cái. Từ những việc làm đó của tơi đã giúp cho trẻ
ở lớp tôi khi học chữ cái không bị áp lực, trẻ hào hứng khi tham gia hoạt
động với chữ cái, giúp cho trẻ nhận biết, phát âm chuẩn chữ cái theo tiếng
phổ thơng, nắm vững được cấu tạo của chữ cái…..
Ví dụ: Ở chủ đề gia đình, tơi lên kế hoạch cho trẻ làm quen nhóm chữ
cái e, ê trước, sau đó tơi mới lên kế hoạch cho trẻ chơi trị chơi chữ cái với
nhóm chữ cái e, ê. Tương tự ở các chủ đề khác cũng vậy tôi lên kế hoạch cho
trẻ làm quen với nhóm chữ cái sau đó mới đến trò chơi với chữ cái.
Xem phụ lục 2.2: Hình ảnh kế hoạch hoạt động theo chủ đề
Tóm lại, tùy từng chủ đề mà tôi lập kế hoạch cho trẻ làm quen với
từng nhóm chữ cái phù hợp với chủ đề trong năm, phân bố các nhóm chữ
cái cho phù hợp với 9 chủ đề trong năm học và luôn luôn bám sát vào mục
tiêu cuối độ tuổi làm sao cuối năm học trẻ nhớ và phát âm đúng, nắm được
cấu tạo, biết tô, đồ theo nét chấm mờ 29 chữ cái Tiếng Việt.

skkn

10
2.3.3. Giải pháp 3: Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt
động cho trẻ làm quen chữ cái trong hoạt động học. Sáng tạo trong việc
thiết kế các trò chơi với chữ cái nhằm tạo hứng thú cho trẻ. Cho trẻ làm quen
với các loại vở liên quan đến chữ cái nhằm giúp trẻ biết sử dụng vở và cách
cầm bút.
Hoạt động làm quen với chữ cái là hoạt động giúp trẻ nhận biết các
chữ cái một cách chính xác nhất, bởi vì thơng qua tiết học làm quen với chữ
cái cô giáo giúp trẻ làm quen với chữ cái về cách phát âm chính xác, cấu tạo
chữ cái, nhận biết được chữ cái in thường, chữ cái viết thường và chữ cái in
hoa. Trẻ được phát âm nhiều lần, nhớ được cấu tạo nên trẻ được khắc sâu
về chữ cái mà trẻ được học từ đó giúp trẻ phát âm đúng, nhớ cấu tạo chữ cái
để nhận diện mặt chữ cái chính xác, phát âm chuẩn chữ cái và có thể tập đồ
các nét của chữ cái theo đúng cấu tạo. Khi tổ chức hoạt động này tôi ln
tìm tịi và sáng tạo, linh hoạt các nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức
để tạo cho trẻ thích học chữ cái, cảm thấy hứng thú khi học chữ cái.
a. Sử dụng nhiều thủ thuật gây hứng thú để hướng trẻ bước vào giờ
học một cách hào hứng. Tổ chức ơn luyện nhóm chữ cái đã học ở chủ đề
liền kề thơng qua các trị chơi để trẻ chơi, học một cách vui vẻ, thoải mái.
Khi tổ chức hoạt động học có chủ đích nói chung, hoạt động cho trẻ làm
quen với chữ cái nói riêng trình tự các bước của tiết dạy gần như giống nhau đều
có 3 bước đó là ổn định tổ chức gây hứng thú sau đó tiếp đến là nội dung trọng
tâm và cuối cùng là luyện tập củng cố. Vì vậy, khi dạy trẻ làm quen với chữ cái
muốn cho trẻ hứng thú tham gia vào hoạt động thì ngay từ đầu tơi đã sử dụng
nhiều thủ thuật để gây được hứng thú cho trẻ và cũng tùy vào từng tiết làm quen
với nhóm chữ cái khác nhau mà tơi có thủ thuật gây hứng thú khác nhau để cho
trẻ cảm thấy hứng thú, không bị nhàm chán để bước vào tiết học.
Sau khi dùng thủ thuật để gây hứng thú cho trẻ, tơi sẽ cho trẻ ơn luyện

nhóm chữ cái mà trẻ đã được học ở chủ đề trước bằng cách chơi trị chơi ơn
luyện như xúc xắc xúc xẻ, tơi là chữ cái gì....
Ví dụ: Ở chủ đề: Gia đình, với tiết học có chủ đích: Cho trẻ làm quen với
chữ cái e, ê. Trước khi cho trẻ vào làm quen với nhóm chữ cái e, ê, tơi đã dùng
thủ thuật gây hứng thú cho trẻ bằng cách giới thiệu các gia đình tham gia hoạt
động, sau đó cho trẻ đọc bài thơ “làm anh”, trò chuyện về chủ đề, sau đó sẽ cho
trẻ ơn lại nhóm chữ cái a, ă, â đã học ở chủ đề trước bằng cách tặng cho các gia
đình trị chơi: xúc xắc xúc xẻ. Trên bề mặt quân xúc xắc có chứa các chữ cái a,
ă, â, đây là nhóm các chữ cái đã học ở chủ đề bản thân. Cô sẽ mời trẻ lên tung
quân xúc xắc, nếu quân xúc xắc ngửa mặt nào thì trẻ phát âm to tên chữ cái đó.

skkn


11
Xem phụ lục 3.1: Hình ảnh trẻ chơi trị chơi xúc xắc xúc xẻ
Tùy từng nội dung hoạt động mà cơ có thể sử dụng các thủ thuật khác
nhau để gây hứng thú cho trẻ để hướng trẻ bước vào giờ học một cách tích cực,
hứng thú. Có thể sử dụng thủ thuật như hát vận động, đọc thơ hay kể câu
chuyện… Giáo viên nên linh hoạt, vận dụng sáng tạo các thủ thuật giúp trẻ hào
hứng khí tham gia hoạt động làm quen với chữ cái.
b. Hướng dẫn trẻ làm quen với nhóm chữ cái mới khi tổ chức hoạt
động cho trẻ làm quen với chữ cái trong hoạt động học có chủ đích, chú
trọng đến việc dạy trẻ nhận biết, phát âm đúng, chuẩn tiếng phổ thông
Sau khi tôi dùng thủ thuật để gây hứng thú cho trẻ trước khi vào giờ học.
Tôi dùng thủ thuật khác nhau để hướng dẫn, giới thiệu nhóm chữ cái mới để cho
trẻ nhận biết, phát âm chuẩn, nhớ cấu tạo của nhóm chữ mới. Tơi có thể đọc câu
đố về đồ vật hoặc có thể đưa tranh ảnh trong chủ đề dưới tranh có các từ, các
tiếng tương ứng cho trẻ đọc phát âm các từ, các tiếng. Sau đó tơi ghép các chữ
cái ròi tạo thành tiếng, thành từ hoặc cũng có thể cho trẻ lên tự ghép các chữ cái

tạo thành tiếng, từ giống với tiếng, từ ở phía dưới bức tranh.
Tiếp theo tơi có thể cho trẻ tìm các chữ cái cần dạy trong tiết học ngày
hơm đó bằng cách cho trẻ tìm các chữ cái đã học hoặc tìm các chữ cái giống
nhau, hay là tìm chữ cái chưa học....Khi tìm chữ cái rồi đối với chữ cái đã học
tôi cho trẻ phát âm chữ cái mà trẻ đã tìm qua đó giúp trẻ ơn luyện được chữ cái
đã học. Còn đối với chữ cái chưa học thì tơi bắt đầu giới thiệu chữ cái đó cho trẻ
quan sát. Sau đó tơi phát âm mẫu, lưu ý giáo viên khi phát âm mẫu cần phát âm
đúng, chuẩn tiếng phổ thơng để trẻ cịn bắt chước phát âm đúng. Cô phát âm
xong cô cho trẻ phát âm theo nhiều hình thức như cả lớp, tổ, nhóm, cá nhân hay
phát âm theo hướng dẫn chỉ tay của cô....Tôi luôn chú trọng cho trẻ được phát
âm nhiều, sửa sai cho trẻ phát âm đúng, chuẩn tiếng phổ thơng vì trẻ ở địa
phương tơi ở vùng nơng thơn nên cịn bị ảnh hưởng bởi tiếng địa phương. Cũng
qua đây cô cho trẻ nhận xét cấu tạo của chữ cái sau đó cô khái quát đúng cấu tạo
của chữ cái để giúp trẻ khắc sâu nhận biết chữ cái. Tương tự như vậy cô cho trẻ
làm quen lần lượt các chữ cái trong nhóm chữ mà hơm đó cần cho trẻ làm quen.
Sau đó cho trẻ so sánh các chữ cái trong nhóm chữ để trẻ biết được các chữ cái
đó có đặc điểm gì giống và khác nhau. Qua đó giúp trẻ củng cố, khắc sâu hơn về
nhận biết, phát âm chữ cái đúng, chuẩn tiếng phổ thông.
Xem phụ lục 3.2: Hình ảnh tiết học trẻ học làm quen với chữ cái
Có thể nói đây là bước trọng tâm trong tiết dạy cho trẻ làm quen với chữ
cái. Cứ tưởng chừng như là đơn giản nhưng nếu giáo viên khơng có thủ thuật,
phương pháp tổ chức hoạt động thì sẽ khơng gây hứng thú được cho trẻ, trẻ nhận

skkn


12
biết, pháp âm chưa chuẩn, chưa đúng. Chính vì vậy, mà giáo viên cần phải có
thủ thuật, vận dụng linh hoạt các phương pháp để tổ chức hoạt động làm quen
với chữ cái, chú trọng dạy trẻ nhận biết, phát âm đúng, chuẩn tiếng phổ thông,

nắm vững được cấu tạo của chữ cái.
c. Sáng tạo trong việc thiết kế các trị chơi chữ cái giúp trẻ luyện tập
củng cố nhóm chữ cái vừa được học để trẻ khắc sâu hơn, nhớ lâu hơn các
chữ cái.
* Thiết kế các trò chơi ứng dụng công nghệ thông tin
Hiện nay xu thế công nghệ 4.0 ngày càng phát triển mạnh mẽ. Đối với
việc dạy học cho trẻ mầm non thì có nhiều hoạt động có thể ứng dụng được
cơng nghệ thơng tin để gây hứng thú được cho trẻ. Chính vì thế mà tôi đã ứng
dụng công nghệ thông tin vào hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái. Tôi đã sử
dụng phần mềm powerpoint để soạn giáo án điện tử, sử dụng các app mới, thiết
kế các hiệu ứng bắt mắt, âm thanh sơi động tạo ra một số trị chơi để thu hút trẻ.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin để tổ chức cho trẻ chơi với chữ cái đối với
những trường thành phố, thị trấn thì nó khơng gì là mới lạ, tuy nhiên đối với
trường tôi nằm ở địa bàn nơng thơn thì việc thiết kế tổ chức các trị chơi ứng
dụng cơng nghệ thơng tin để cho trẻ được thực hành, được sử dụng thường
xun thì cịn nhiều khó khăn, chưa được quan tâm. Chính vì thế, tơi đã tạo ra
một số trị chơi ứng dụng cơng nghệ thông tin làm quen với chữ cái để cho trẻ
lớp mình được chơi, được tự mình sử dụng chuột để chơi.
Ví dụ:

Làm quen với nhóm chữ a, ă, â

* Trị chơi: Tìm chữ cái và điền chữ cịn thiếu trong từ
Cách tạo ra trò chơi: Để tạo được trò chơi này tơi đã tải hình ảnh trẻ đang
chải đầu, dưới bức tranh tôi đã đánh sẵn từ chải đầu hồn thiện để cho trẻ phát
âm, phía dưới có từ chải đầu nhưng chưa hồn thiện. Sau đó xung quanh bức
tranh có các chữ cái a, ă, â, o. Tơi dùng các hiệu ứng trên phần mềm powerpoint
để tạo ra trị chơi này, nếu trẻ tìm nhầm chữ cái sẽ phát ra âm thanh sai (ồ), chọn
đúng sẽ phát ra âm thanh đúng (vỗ tay)
Cách chơi: Trẻ quan sát thật tinh từ ở phía trên để biết xem chữ cái cịn

thiếu trong từ là gì và khi lên chơi trẻ phải dùng chuột di chuyển tìm chữ cái ở
xung quanh bức tranh để hoàn thiện từ tương ứng với bức tranh. Sau khi hoàn
thiện cá nhân trẻ và cả lớp phát âm chữ cái vừa tìm thấy và phát âm từ tương
ứng vừa hồn thiện.
Xem phụ lục 3.3: Hình ảnh trẻ chơi trị chơi tìm chữ cái cịn thiếu trong từ

skkn


13
- Qua việc tổ chức trò chơi này giúp trẻ củng cố lại những chữ cái vừa
học, trẻ biết tìm những chữ cái cịn thiếu để ghép thành từ hồn chỉnh sau đó
được đọc từ. Ngồi ra cịn phát triển khả năng quan sát, sử dụng chuột nhanh
cho trẻ.
* Trò chơi: Ghép chữ e, ê bằng các nét rời
Với trò chơi này tôi đã sử dụng phần mềm powerpoint, sử sụng các hiệu
ứng, âm thanh vui nhộn để tạo cho trẻ trị chơi ứng dụng cơng nghệ thơng tin. Ở
trị chơi này yêu cầu trẻ phải nhớ cấu tạo của các chữ cái, nhớ thứ tự từng nét
của chữ để khi chơi có thể ghép đúng được chữ cái.
Xem phụ lục 3.4: Hình ảnh trẻ đang chơi ghép các nét tạo thành chữ cái
Khi trẻ chơi các trò chơi trên màn hình trẻ hứng thú và thích được lên
chơi trị chơi. Trẻ nhận biết và phát âm chuẩn chữ cái, nhớ được cấu tạo của các
chữ cái. Các trò chơi này sử dụng được trong nhiều chủ đề để cho trẻ làm quen
với chữ cái, chỉ cần thay hình ảnh, các từ cho phù hợp với chủ đề.
* Tổ chức các trò chơi với chữ cái từ các nguyên vật liệu tự nhiên
Tư duy của trẻ mẫu giáo mang tính trực quan hành động vì vậy để hoạt
động giáo dục làm quen với chữ cái đạt hiệu quả cao tôi thường tổ chức các trò
chơi làm quen với chữ cái từ nguyên vật liệu tự nhiên. Lợi thế đơn vị chúng tôi
là địa bàn nông thôn nên các nguyên vật liệu tự nhiên thường dễ kiếm, dễ tìm,
gần gũi với trẻ. Khi trẻ được chơi các trò chơi với các nguyên vật liệu tự nhiên

trẻ không cảm thấy nhàm chán mà thích thú, sáng tạo.
Ví dụ: Trị chơi “gắp sỏi”
- Trị chơi này tơi sử dụng những viên đá cuội nhỏ và các viên sỏi, tôi viết
các chữ cái lên trên bề mặt viên sỏi để cho trẻ thi đua tìm và gắp những viên sỏi
có chứa chữ cái trẻ vừa mới học, đội nào gắp được nhiều đội đấy giành chiến
thắng. Trò chơi sẽ giúp trẻ củng cố nhận biết chữ cái, thao tác nhanh và phát âm
đúng các chữ cái đã học
Xem phụ lục 3.5: Hình ảnh trẻ chơi trị chơi gắp sỏi
* Trị chơi: Tạo hình chữ cái bằng khuy áo hoặc các loại hột hạt.
Với trò chơi này tôi đã sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên như các khuy
áo các màu, các loại hạt nhãn, gấc…để cho trẻ chơi. Cách chơi trò chơi này yêu
cầu trẻ chơi theo nhóm, các nhóm sẽ sử dụng các nguyên vật liệu tự nhiên để
xếp tạo thành các chữ cái vừa mới học. Qua trò chơi này giúp trẻ củng cố nhận
biết được chữ cái, cấu tạo của chữ cái. Luyện khả năng khéo léo của bàn tay trẻ.
Xem phụ lục 3.6: Hình ảnh trẻ chơi tạo hình chữ cái bằng khuy và hột hạt

skkn


14
Qua việc chơi các trò chơi chữ cái từ các nguyên vật liệu tự nhiên phát
huy được vai trò giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Trẻ cảm thấy hứng thú, không
bị ép buộc hoạt động làm quen với chữ cái. Những trò chơi chữ cái từ các
nguyên vật liệu tự nhiên tơi có thể linh hoạt vận dụng cho trẻ chơi nhiều nhóm
chữ cái ở những chủ đề khác nhau.
* Sử dụng các trò chơi dân gian để cho trẻ làm quen với chữ cái
Với sự bùng nổ của thời đại cơng nghệ 4.0, những trị chơi hiện đại đang
thu hút sự chú ý của trẻ ngày càng lớn. Chúng ta khơng phủ nhận những lợi ích
từ cơng nghệ 4.0 mang lại. Tuy nhiên với cương vị là một giáo viên trẻ, tôi thiết
nghĩ chúng ta cũng không nên quá lạm dụng mà chúng ta cần sưu tầm, sáng tác

lồng ghép một số trò chơi dân gian dựa trên các trò chơi dân gian truyền thống
để phục vụ cho hoạt động làm quen chữ cái. Bởi trò chơi dân gian khơng chỉ
đơn thuần là trị chơi cho trẻ mà nó cịn chứa đựng văn hóa dân tộc Việt Nam
độc đáo, khơng những giúp trẻ phát triển tồn diện mà cịn góp phần giữ gìn bản
sắc dân tộc của con người Việt Nam.
Ví dụ: Chủ đề: trường mầm non. Làm quen nhóm chữ cái o,ơ,ơ
* Trị chơi: Nhảy Lị cị
Cách chơi trị chơi lị cị, tơi chia lớp thành 2 hoặc 3 đội chơi tùy vào
nhóm chữ. Sau đó yêu cầu trẻ mỗi đội lần lượt lặc lò cò để lấy các chữ cái đã
học, sau thời gian chơi là 1 bản nhạc đội nào lấy được nhiều chữ cái, phát âm
đúng thì đội đó giành chiến thắng. Khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi lò cò giúp
trẻ nhận biết, phát âm đúng chữ cái đã học. Ngoài ra phát triển được vận động,
sự khéo léo của trẻ.
Xem phụ lục 3.7: Hình ảnh trẻ chơi trị chơi lị cị
Ví dụ: Chủ đề “Gia đình”. Làm quen với chữ cái e, ê
* Trị chơi: Cướp cờ
Với trị chơi này, tơi đã làm những lá cờ, trên lá cờ tôi gắn chữ cái e, ê và
những những cái trẻ đã học, tơi chia trẻ thành các nhóm chơi u cầu trẻ các
nhóm khi lên chơi phải tìm nhanh lá cờ có chứa chữ cái e hoặc ê cắm vào ống cờ
nhóm mình. Sau 1 thời gian chơi nhóm nào cướp được nhiều cờ và đúng với u
cầu thì nhóm đấy giành chiến thắng.
- Ở trò chơi này giúp trẻ phát triển khả năng quan sát nhanh, nhận biết
đúng các chữ cái. Qua chơi củng cố trẻ về nhận biết chữ cái và phát âm đúng
chữ cái.
Xem phụ lục 3.8: Hình ảnh trẻ chơi trò chơi cướp cờ

skkn


15

Việc sử dụng các trò chơi dân gian để cho trẻ làm quen với chữ cái giúp
trẻ cảm thấy thoải mái, hứng thú hơn, nhận biết, phát âm chữ cái đúng, chuẩn.
Ngồi ra cịn phát triển phản xạ nhanh, khéo léo cho trẻ. Các trị chơi này có thể
áp dụng lồng ghép vào các nhóm chữ cái ở các chủ đề để cho trẻ hoạt động.
d. Thực hiện đầy đủ các hoạt động cho trẻ làm quen các loại vở liên
quan đến làm quen với chữ cái nhằm giúp trẻ biết sử dụng vở và cách cầm
bút đúng cách
Việc thực hiện đầy đủ các hoạt động cho trẻ làm quen với các loại vở
có liên quan đến chữ cái mục đích là cho trẻ làm quen với chữ viết để chuẩn
bị các kỹ năng sử dụng vở, tư thế ngồi, cách cầm bút các kỹ năng cần thiết
cho trẻ chuẩn bị lên lớp một.
Trẻ có thể sao chép một số kí hiệu, chữ cái, tên của mình. Thời kì này cô
cho trẻ tập tô chữ cái theo mẫu. Chú ý cho trẻ ngồi đúng tư thế, cô làm mẫu
hướng dẫn trẻ cầm bút tô chữ đúng chiều từ trên xuống dưới, từ trái qua phải
theo các nét đứt bằng bút chì đen. Việc ngồi đúng tư thế, cầm bút đúng cách, tơ
nét chữ đúng chiều, khít với nét chữ mẫu có một ý nghĩa vơ cùng quan trọng đối
với việc học viết của trẻ trong trường mầm non sau này. Thơng qua hoạt động
này, đồng thời cũng rèn được thói quen cẩn thận, tỉ mỉ, ý thức trách nhiệm với
công việc cho trẻ.[4]
Đối với những buổi tập tô đầu năm thì cơ ngồi mẫu, giở vở mẫu, cầm
bút mẫu cơ vừa hành động cơ vừa nói cho trẻ nghe và quan sát để thực hiện
theo mẫu. Đối với những buổi cuối năm, cô mời trẻ nhắc lại cách giở vở, tư
thế ngồi và cách cầm bút đúng. Sau đó cơ cho trẻ ngồi thực hiện, nếu trẻ
chưa ngồi đúng tư thế hoặc cầm bút chưa đúng cô nhắc nhở trẻ và uốn nắn
cho trẻ.
Tư thế ngồi đúng: Lưng thẳng, bàn ngang ngực, khơng tì ngực vào bàn,
đặt vở thẳng mép bàn. Khi trẻ cầm bút tôi nhắc nhở trẻ cầm bút bằng 3 ngón
tay là ngón trỏ, ngón cái, ngón giữa. Ngón cái và ngón trỏ giữ chặt 2 bên
thân bút, ngón giữa để dưới dùng để đỡ bút.
Xem phụ lục 3.9: Hình ảnh trẻ hoạt động với vở làm quen với chữ cái

Như vậy có thể nói việc cho trẻ thực hiện đầy đủ các hoạt động cho trẻ
làm quen với vở liên quan đến làm quen với chữ cái hết sức cần thiết. Bởi
khi tập tô trẻ được làm quen với việc giở vở, tư thế ngồi và cách cầm bút
đúng để tô các nét chấm mờ, ngôn ngữ viết của trẻ được dần dần hình
thành.

skkn


16
2.3.4. Giải pháp 4: Lồng ghép tích hợp phù hợp hoạt động làm quen
với chữ cái với các hoạt động khác theo chế độ sinh hoạt hàng ngày nhằm
giúp trẻ hình thành kiến thức và kỹ năng bền vững
Như chúng ta đã biết, ở lứa tuổi mẫu giáo “Trẻ học bằng chơi, chơi
mà học” ghi nhớ của trẻ không chủ định, trẻ chóng nhớ nhưng mau quên. Do
đó muốn nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với chữ cái không dừng lại
trên tiết học mà phải thường xuyên, tranh thủ ở mọi lúc mọi nơi, các hoạt
động trong ngày để cho trẻ làm quen với chữ cái một cách hợp lý (tùy theo
chủ đề)
+ Giờ đón trẻ: Tơi mời trẻ mang đồ dùng của trẻ đến nơi quy định để
vào chỗ mà có ký hiệu riêng của trẻ về chữ để trẻ cất đồ. Mỗi trẻ có 1 ký hiệu
riêng nên khi đến lớp trẻ sẽ bỏ đồ cá nhân của mình vào đúng ký hiệu của
mình.
Xem phụ lục 4.1: Hình ảnh trẻ cất đồ cá nhân vào đúng ký hiệu của mình
Hoặc khi trẻđến lớp có thể cho trẻ tìm chữ cái của của mình gắn đúng
vào tên của mình có trong bảng “Bé đến lớp, bé ở nhà”
Xem phụ lục 4.2: Hình ảnh trẻ chọn ký hiệu của mình gắn vào bảng bé đến lớp
+ Đối với hoạt động học: Tơi có thể lồng ghép chữ cái vào các hoạt
động trong tiết học.
Hoạt động khám phá khoa học trong phần câu hỏi đàm thoại tơi có thể

thiết kế theo kiểu trị chơi "Chiếc nón kỳ diệu" khi trẻ quay vào các ơ chữ cái
nào thì trẻ đọc to ơ chữ cái đó và đằng sau ơ chữ cái đó là câu hỏi của
chương trình đưa ra.
Xem phụ lục 4.3: Hình ảnh trẻ chơi trị chơi chiếc nón kỳ diệu
Giờ âm nhạc tơi có thể lồng ghép các bài hát chữ cái vào để cho trẻ
vừa hát vừa vận động qua đó giúp trẻ nhớ cách phát âm, nhớ tên gọi chữ cái.
Chẳng hạn bài hát “Bé học chữ o, ô, ơ”….
Giờ văn học tôi đã lồng ghép các bài thơ, câu chuyện, các bài đồng dao
về các chữ cái trong chủ đề để nhằm giúp trẻ phát triển ngơn ngữ, qua đó
cịn giúp trẻ nhớ tên gọi các chữ cái đã học. Chẳng hạn bài thơ: Gà học chữ,
e, ê đi chơi….hay các bài đồng dao: rềnh rềnh ràng ràng, nu na nu nống…
Giờ thể dục tôi lồng ghép cho trẻ làm quen với chữ cái bằng cách khi
trẻ thực hiện bài tập thi đua lần 2 tôi cho trẻ thực hiện bài tập xong nếu trẻ
thực hiện đúng sẽ lên chọn các loại quả hoặc đồ vật có gắn chữ cái đã học…

skkn


17
Xem phụ lục 4.4: Hình ảnh trẻ học thể dục lồng ghép chữ cái trong hoạt động
+ Giờ hoạt độngchơi ở các góc: Ở lớp tơi, tơi đã các góc chơi đều có
mơi trường chữ, tơi cho trẻ tự tìm hiểu tập làm. Như góc học tập trẻ gắn
những chữ cái đã học và cùng phát âm, đồ chữ cái, chơi với nắp chai có chứa
chữ cái…..
Xem phụ lục 4.5: Hình ảnh trẻ chơi với chữ cái ở góc học tập
Hoặc ví dụ ở Chủ đề “Mùa hè" góc bán hàng có treo bán mũ có gắn các
chữ cái, khi khách hàng đến mua có thể nói, bán cho tơi chiếc mũ chữ a, ă, â,
e, ê… tùy trẻ thích. Xem phụ lục 4.6: Hình ảnh trẻ chơi bán hàng
+ Giờ hoạt động chơi ngồi trời: Cơ cho trẻ đọc thơ ca, hò vè đọc
đồng dao luyện phát âm cho trẻ. Hay xếp các hột, hạt, hòn sỏi thành các chữ

đã học, hay dùng phấn viết lên sân những chữ đã học rồi cùng phát âm. Hoặc
chơi lò cò, chơi với các chữ cái trên sân trường…
Ví dụ: Luyện phát âm chữ r tôi cho cháu đọc bài đồng dao "Rềnh rềnh
ràng ràng".Hoặc cho trẻ chơi "Nu na nu nống" trẻ ngồi duỗi chân cô chạm
vào chân từng trẻ, khi đến câu cuối tay cô chạm vào chân bạn nào thì bạn ấy
trả lời câu hỏi của cơ. VD: Con tìm tên bạn có chữ cái đầu là k, h, d, t… Hoặc
tơi co thể cho trẻ chơi lị cị trên sân, khi trẻ lặc lị cị đến ơ có chữ cái nào thì
trẻ phát âm to chữ cái đó….
Xem phụ lục 4.7: Hình ảnh trẻ chơi ngồi trời cơ lồng ghép dạy chữ cái
+ Giờ ăn: Khi đến giờ ăn tơi giới thiệu các món ăn và giải thích các
món ăn như món cá gồm có hai chữ cái ghép lại đó là chữ c và a và dấu sắc.
Cho trẻ nhận bát, thìa ký hiệu bằng các chữ cái cô đã quy định trước. Sau khi
ăn xong trẻ ra lau miệng bằng khăn của mình mà cơ đã ký hiệu bằng chữ cái
cho từng trẻ, uống nước bằng cốc có ký hiệu chữ cái riêng của mình.
Xem phụ lục 4.8: Hình ảnh trẻ uống nước, rửa mặt sau ăn bằng cốc, khăn ký
hiệu riêng của mình
+ Giờ ngủ: Trước khi ngủ cơ có thể ngâm thơ, kể chuyện cho trẻ nghe
hoặc đọc các bài đồng dao để trẻ có thể phát triển lời nói. Hoặc giáo dục trẻ
biết lấy và cất gối, biết gập chiếu cùng cô, hỏi trẻ gối của con có chữ cái gì....
+ Giờ hoạt động chiều: Cô cho trẻ tô chữ in mờ, chữ in chữrỗng và
tìm cắt chữ trong họa báo dán thành sách làm bộ sưu tập. Hoặc tuỳ vào bài
dạy buổi sáng mà cơ có thể cho trẻ ơn buổi chiều.Thơng qua hoạt động buổi
chiều giáo viên củng cố, ôn luyện các nhóm chữ vừa học giúp trẻ khắc sâu
hơn, nhớ lâu hơn các chữ cái. Ngồi ra, khi tơi cho trẻ tô đồ các chữ cái in

skkn


18
rỗng, các nét chấm mờ tơi cịn chú ý hướng dẫn, nhắc nhở cách giở vở từng

trang, sửa tư thế ngồi khi viết, sửa cách cầm bút cách ngồi không đúng tư
thế, hoặc cầm bút sai.
Ví dụ: Buổi sáng cho trẻ học nhóm chữ o, ơ, ơ thì chiều cho trẻ ôn lại
bằng cách đọc chữ cái hoặc tô đồ các chữ cái in rỗng, nét chấm mờ….Hoặc
tơi có thể cho trẻ đọc lại các chữ cái đã học.
Xem phụ lục 4.9: Hình ảnh trẻ hoạt động chiều tơ chữ
Mơi trường chữ cái cho trẻ là rất phong phú, nếu chúng ta biết tận
dụng mọi lúc, mọi nơi, lồng ghép vào các hoạt động để dạy chữ cho trẻ thì
rất có hiệu quả, trẻ vừa học vừa chơi. Trẻ học mà khơng biết mình đang học,
trẻ cảm thấy thoải mái khi học chữ cái, tiếp thu chữ cái tốt hơn.
2.3.5. Giải pháp 5: Đặc điểm của trẻ là nhanh nhớ chóng qn vì
vậy vần thường xun phối kết hợp chặt chẽ với các bậc phụ huynh trong
việc cho trẻ làm quen với chữ cái nhằm giúp trẻ nhớ lâu hơn, khắc sâu hơn
Để nâng cao chất lượng giáo dục làm quen với chữ cái cho trẻ 5 - 6 tuổi
đạt hiệu quả cao thì cần có sự thống nhất giữa nhà trường và gia đình. Gia đình
là lớp học đầu tiên của con trẻ, bố mẹ chính là người thầy đầu tiên, khi trẻ ở
nhà cha mẹ chính là cơ giáo. Hiểu rõ được điều đó tơi tun truyền với phụ
huynh về tầm quan trọng của việc dạy trẻ làm quen với chữ cái, hướng dẫn
phụ huynh về kỹ năng dạy trẻ học chữ cái, về một số tiết chữ cái có trong
chương trình.
Giáo viên, nhà trường với phụ huynh cần thống nhất nội dung,
phương pháp giáo dục, tạo tâm thế thoải mái, tự tin, tạo mọi điều kiện tốt
nhất để trẻ được làm quen với chữ cái. Sự khác biệt giữa những trẻ được
quan tâm, chuẩn bị tốt với những trẻ không được quan tâm chuẩn bị tốt.
Để tạo mối quan hệ gần gũi, phối kết hợp với phụ huynh trong việc
chăm sóc giáo dục trẻ, tơi đã phối hợp cùng nhà trường tổ chức họp phụ
huynh một năm 3 lần để thơng báo trao đổi tình hình học tập, sức khỏe của
trẻ.
Lần 1 họp vào đầu năm học giúp phụ huynh biết được kết quả khảo
sát đầu năm của trẻ, kết quả cân đo của trẻ. Đưa ra phương hướng cho phụ

huynh kết hợp cùng nhà trường chăm sóc, giáo dục trẻ. Thơng báo với phụ
huynh về các chủ đề thực hiện trong năm. Giúp phụ huynh nắm bắt và biết
được trẻ học những gì, mục tiêu cần đạt cuối độ tuổi là gì thơng qua chương
trình học của con ở trường. Thống nhất với gia đình về mục tiêu, nội dung,

skkn


19
phương pháp, chuẩn bị cho trẻ vào lớp một. Và đặc biệt giúp trẻ nhận diện,
phát âm đúng và dần làm quen với ngôn ngữ chữ viết cho trẻ 5 - 6 tuổi. Trao
đổi với phụ huynh về những trẻ phát âm chưa đúng, ngọng, phát âm sai,
cách cầm bút, tư thế ngồi của trẻ.
Lần 2 sẽ tổ chứ họp sau khi kết thúc học kì I. Giáo viên thơng báo tới
phụ huynh kết quả học tập của trẻ sau 1 kỳ học, với những trẻ học tập tốt tôi
sẽ đọng viên, khuyến khích phụ huynh về nhà tiếp tục tạo điều kiện và có kế
hoạch giáo dục cho trẻ. Còn đối với trẻ học tập yếu, mà đặc biệt những trẻ
cịn yếu về học mơn chữ cái tơi trao đổi phụ huynh để phuynh nắm được
tình hình và có phương pháp phối hợp với cô để giáo dục trẻ tốt hơn. Sau
khi đánh giá trẻ xong tôi tuyên truyền đến phụ huynh về kế hoạch của học
kỳ II để phụ huynh nắm bắt, cùng cơ chăm sóc, giáo dục trẻ hiệu quả hơn.
Lần 3 họp khi sắp kết thúc năm học. Thông báo cho phụ huynh kết
quả học tập, rèn luyện của trẻ. Tuyên truyền cho phụ huynh kế hoạch chăm
sóc, giáo dục trẻ trong thời gian hè, phụ huynh cần chuẩn bị thêm những
kiến thức, kỹ năng cho trẻ làm quen với chữ cái, làm quen với tập viết các
chữ cái cho trẻ.
Ví dụ: Tơi đã trao đổi với phụ huynh tạo môi trường tốt và động lực để
trẻ học tập. Chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập cho trẻ. Tạo cho trẻ thói quen
học tập, các buổi tối ôn luyện các chữ cái đã học cho trẻ, giúp trẻ nhớ chữ
cái.

Xem phụ lục 6.1: Hình ảnh họp phụ huynh; góc học tập của trẻ khi ở nhà
Ngồi những buổi họp phụ huynh thì hàng ngày, trong giờ đón, trả trẻ
hoặc thơng qua hội nhóm của lớp, tơi ln trao đổi với phụ huynh về tình
hình sức khỏe, học tập và thói quen, ăn uống của trẻ trong ngày để phụ
huynh cùng với cô giáo kịp thời có hướng giải quyết tốt. Giúp phụ huynh
nhận thức đúng đắn về sự phát triển của trẻ, trao đổi kịp thời cho phụ
huynh những trẻ còn yếu về cách phát âm chữ cái, nhận diện mặt chữ cái
hay những trẻ nào tư thế ngồi chưa đúng, cách cầm bút sai để phụ huynh
cùng cô giáo uốn nắn và dạy trẻ tốt hơn.
Ở trước lớp tơi có góc phụ huynh, nhiều nội dung rất bổ ích tun
truyền kiến thức, thơng báo với phụ huynh những điều cần thiết, thời gian
biểu của tuần đang thực hiện. Buổi sáng phụ huynh đưa trẻ đến, buổi chiều
đón trẻ phụ huynh thường hay xem, qua đó phụ huynh có thêm một số kiến
thức, biết được tuần này, hơm nay con mình đang học gì để kết hợp cùng cô
giáo dục, củng cố thêm cho trẻ tại nhà.

skkn


20
Xem phụ lục 6.2: Hình ảnh hội nhóm của lớp, góc phụ huynh cần biết
Để giáo dục trẻ có hiệu quả tốt nhất thì cơ giáo, nhà trường và cha mẹ
phải thống nhất phối hợp với nhau về nội dung, phương pháp để ở nhà cũng
như ở trường trẻ đều được chăm sóc giáo dục như nhau. Tuyên truyền tốt
đến phụ huynh, làm tốt thông tin hai chiều là rất có lợi giúp gia đình và nhà
trường có chung quan điểm giáo dục trẻ. Sau khi sử dụng các biện pháp
tuyên truyền tới phụ huynh, phụ huynh đã hiểu được tầm quan trọng của
việc dạy trẻ làm quen chữ cái, tác dụng của vấn đề dạy trẻ làm quen chữ cái,
nắm bắt được phương pháp dạy trẻ... Từ đó có thơng tin phản hồi từ phụ
huynh để để có phương pháp dạy trẻ đạt kết quả tốt nhất.

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường.
Sau gần một năm thực hiện các giải pháp trên, cùng với sự ủng hộ và giúp
đỡ nhiệt tình của phụ huynh, nhà trường, các bạn đồng nghiệp và đặc biệt là sự
cố gắng của trẻ, lớp tơi đã có những chuyển biến rõ rệt. Kết quả khảo sát lần
2 vào tháng 4/2022 thu được như sau:

TT

Tổng
số trẻ
khảo
sát

Nội dung khảo sát

Kết quả khảo sát
Đạt
Chưa đạt
Tỷ lệ
Tỷ lệ
Số trẻ
Số trẻ
%
%

Trẻ nhận biết và phát âm đúng
34
97,1
1

2,9
chữ cái Tiếng Việt.
Trẻ nắm rõ cấu tạo của các chữ
2
33
94,3
2
5,7
cái.
Trẻ có kỹ năng chơi các trị chơi
3
34
97,1
1
2,9
với chữ cái.
35
Trẻ có kỹ năng cầm bút và tư thế
ngồi đúng. Tơtrùng khít lên nét
4
34
97,1
1
2,9
chấm mờ,hồn thành vở tập tơ
sạch sẽ.
Trẻ hứng thú, tích cực tham gia
5
34
97,1

1
2,9
hoạt động làm quen với chữ cái.
Nhận xét: Nhìn vào bảng khảo sát cho thấy, khi có các giải pháp,
phương pháp tác động vào thì kết quả trên trẻ cao hơn. Cụ thể:
1

- Trẻ nhận biết và phát âm đúng chữ cái Tiếng Việt tỷ lệ trẻ đạt cao
97,1%. Tỷ lệ trẻ chưa đạt chỉ có 2,9%.
- Trẻ nắm rõ cấu tạo của các chữ cái. Số trẻ đạt tỷ lệ cao 94,3%.
- Trẻ có kỹ năng chơi các trò chơi với chữ cái. Số trẻ đạt tỷ lệ cao 97,1%.

skkn


21
- Trẻ có kỹ năng cầm bút và tư thế ngồi đúng. Tơtrùng khít lên nét
chấm mờ, hồn thành vở tập tô sạch sẽ. Số trẻ đạt 97,1%. Tỷ lệ chưa đạt chỉ
cịn 2,9%.
- Trẻ hứng thú, tích cực tham gia hoạt động làm quen với chữ cái. Số trẻ
đạt tỷ lệ cao 97,1%. Tỷ lệ chưa đạt giảm xuống cịn 2,9%.
* Về phía trẻ: Trẻ ngày càng hứng thú say mê khi tham gia hoạt động
làm quen với chữ cái, có kỹ năng chơi các trị chơi với chữ cái tốt hơn. Đa số trẻ
nhận biết tốt và phát âm đúng được chữ cái theo kiểu chữ in thường và viết
thường, in hoa. Biết cấu tạo của các chữ cái, biết thứ tự các nét của chữ cái.
* Về phía bản thân và đồng nghiệp:
Đổi mới, sáng tạo trong dạy
học nhằm phát huy tính tích cực cho trẻ. Giáo viên linh hoạt chủ động hơn trong
mọi hoạt động, có nhiều phương pháp hình thức tổ các trị chơi làm quen với
chữ cái cho trẻ một cách hiệu quả. Biết thiết kế, sưu tầm, lựa chọn các trò chơi

với chữ cái, các hình thức tổ chức trị chơi với chữ cái gây hứng thú để khuyến
khích trẻ tích cực tham gia đạt hiệu quả cao.
* Về phía phụ huynh: Phụ huynh thấy được tầm quan trọng của việc
hoạt động làm quen với chữ cái. Ln có sự hợp tác giữa giáo viên và phụ
huynh, để giúp trẻ nhận biết đúng, phát âm chuẩn chữ cái Tiếng việt.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động rất cần
thiết và quan trọng đối với trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi. Qua việc vận dụng một số nội
dung, phương pháp,giải pháp cho trẻ làm quen với chữ cái gây hứng thú được
cho trẻ, trẻ nhận biết và phát âm đúng, nhớ được cấu tạo của chữ cái Tiếng Việt.
Để đạt được hiệu quả của các giải pháp trên đòi hỏi giáo viên phải xây dựng môi
trường hoạt động, thiết kế các hoạt động linh hoạt, phù hợp, sáng tạo giúp trẻ
chủ động tham gia vào các hoạt động.
Giáo viên phải nắm được tầm quan trọng của môn học làm quen với
chữ cái. Lựa chọn bài dạy phù hợp với chủ đề, nắm được phương pháp. Tạo
môi trường chữ cái phong phú đa dạng để kích thích trẻ làm quen với chữ
cái.
Lựa chọn, ứng dụng các trò chơi hay, phù hợp, hấp dẫn vào tiết học
tạo hứng thú, phát huy tính tích cực cho trẻ. Cô giáo phải luôn luôn sử dụng
ngôn ngữ sư phạm mẫu mực, phát âm đúng, sử dụng từ ngữ chuẩn.
Giáo viên cần tự học hỏi bồi dưỡng kiến thức và ln suy nghĩ tìm ra
những biện pháp hiệu quả, tạo mọi điều kiện để cho trẻ được hoạt động theo

skkn


22
quan điểm lấy trẻ làm trung tâm, trẻ “Học bằng chơi, chơi mà học”. Làm tốt
công tác phối hợp phụ huynh và nhà trường để hỗ trợ cơ sở vật chất…
Trên đây là “Một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục làm

quen với chữ cái cho trẻ 5 – 6 tuổi ở lớp mẫu giáo lớn A3 trường mầm non
Đông Ninh, huyện Đông Sơn”. Bản thân mong muốn đây là giải pháp có hiệu
quả và thiết thực giúp trẻ làm quen với chữ cái đạt hiệu quả cao. Đây là ý
kiến và kinh nghiệm của riêng tôi, tuy nhiên vẫn còn nhiều hạn chế. Rất
mong hội đồng khoa học và bạn bè đồng nghiệp góp ý để tôi đạt kết quả tốt
hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
XÁC NHẬN CỦA ĐƠN VỊ
HĐKH CẤP TRƯỜNG
SKKN xếp loại:………..
CHỦ TỊCH HĐKH

Đông Ninh, ngày 25 tháng 4 năm
2022
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến
kinh nghiệm của mình viết, khơng sao
chép nội dung của người khác.
Người viết SKKN

HIỆU TRƯỞNG
Lê Thị Lương

Nguyễn Thị Huế

skkn


23

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1]. Tài liệu BDTX Năm 2013 gồm 44 mô đun(mô đun 3) Bộ
Giáo dục và Đào tạo.
[2]. Tâm lý học trẻ em lứa tuổi Mầm non của Nguyễn Thị Ánh Tuyết –
NXBGiáo dục 1994
[3]. Chương trình giáo dục mầm non, NXB Giáo Dục Việt Nam.
[4]. Tài liệu BDTX Năm 2013 gồm 44 mô đun(mô đun 23) Bộ
Giáo dục và Đào tạo.
[5]. Tạp chí giáo dục mầm non.

skkn


24

DANH MỤC
SÁNG KIÊN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN
KINH NGHIỆM NGÀNH GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN
XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả:

Nguyễn Thị Huế

Chức vụ và đơn vị công tác:

Giáo viên, Trường Mầm non Đông Ninh
Cấp đánh
giá xếp loại
(Ngành GD
cấp
huyện/TP;

Tỉnh

Kết quả
đáng
Năm học
giá xếp
đánh giá xếp
loại (A,
loại
B hoặc
C)

STT

Tên đề tài SKKN

1

Một số biện pháp tạo hứng
thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ A2
khi nghe cô kể chuyện ở
trường mầm non Đông Ninh

Cấp huyện

C

2017 - 2018

2

Một số biện pháp giáo dục
phát triển ngôn ngữ cho trẻ
nhà trẻ A1 25 - 36 tháng tuổi
ở trường mầm non Đông
Ninh.

Cấp huyện

B

2018 - 2019

3

Một số biện pháp giúp trẻ 3 4 tuổi hoạt động tích cực, chủ
động trong hoạt động chơi ở
các góc tại lớp mẫu giáo bé
A2 trường mầm non Đông
Ninh, huyện Đông Sơn.

Cấp huyện

B

2019 - 2020

4

Một số giải pháp chuẩn bị cho

trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi sẵn

Cấp tỉnh

B

2020 - 2021

skkn


25
sàng vào lớp 1 ở lớp mẫu giáo
lớn A3 trường mầm non
Đơng Ninh, huyện Đơng Sơn.

PHỤ LỤC
1. Hình ảnh minh họa cho giải pháp 1:
Mục a

skkn