Chính sách tỷ giá của Trung Quốc và tác động của nó tới thương mại Trung Quốc và một số nước

LỜI NÓI ĐẦU
Trong những năm gần đây, với tốc độ tăng trưởng cao và ổn định của nền
kinh tế, Trung Quốc đã vượt qua ba trụ cột kinh tế chính đang phục hồi chậm chạp
đó là Mỹ, Nhật Bản và Tây Âu về tốc độ tăng trưởng kinh tế. Vai trò của Trung
Quốc trên trường quốc tế ngày càng tăng nhanh, nhất là trên lĩnh vực thương mại.
Sự thành công đó một phần là nhờ vào việc hoạch định và điều hành các chính sách
của chính phủ Trung Quốc khá sát với tình hình đất nước và trên thế giới.
Chính sách tỷ giá, đương nhiên không phải là một ngoại lệ. Với chính sách tỷ
giá hiện nay của mình, Trung Quốc đang dần trở thành nguồn cung cấp hàng hoá
cho toàn thế giới. Điều này đã khiến cho các nền kinh tế lớn lo ngại và trở thành đề
tài chính trong các cuộc thương thảo về thương mại hiện nay. Vậy để tìm hiểu sâu
hơn về những vấn đề trên em đã lựa chọn đề tài: "Chính sách tỷ giá của Trung
Quốc và tác động của nó tới thương mại Trung Quốc và một số nước".
Nội dung của đề án này gồm những phần chính sau:
1. Lý luận chung về tỷ giá hối đoái, chính sách tỷ giá hối đoái và tác động của
nó tới thương mại.
2. Chính sách tỷ giá của Trung Quốc và tác động của nó tới ngoại thương một
số nước.
3. Triển vọng thay đổi chính sách tỷ giá của Trung Quốc và tác động có thể
có tới Việt Nam.
1. NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI VÀ
CHÍNH SÁCH TỶ GIÁ HỐI ĐOÁI, TÁC ĐỘNG CỦA NÓ TỚI THƯƠNG
MẠI.
1.1 Những vấn đề lý luận chung về tỷ giá hối đoái và chính sách tỷ giá hối
đoái.
Trang 1
Tỷ giá hối đoái không chỉ tác động đến những cân bằng bên ngoài mà còn tác
động đến cả những cân đối bên trong nền kinh tế. Phân tích những tác động chủ
yếu của tỷ giá hối đoái đến thương mại nói riêng và nền kinh tế nói chung giúp
chúng ta thấy rõ tầm quan trọng cũng như vai trò của nó đối với phát triển kinh

tế của các nước. Đó cũng là cơ sở cho việc lựa chọn chính sách tỷ giá hối đoái
hiện nay được các chính phủ rất coi trọng.
1.1.1 Tỷ giá hối đoái.
Tỷ giá hối đoái là giá cả của một đơn vị tiền tệ của một quốc gia tính bằng
tiền tệ của một nước khác, hay là quan hệ so sánh về mặt giá cả giữa hai đồng tiền
của các quốc gia khác nhau. Nó là một phạm trù kinh tế bắt nguồn từ nhu cầu trao
đổi hàng hoá, dịch vụ phát sinh trực tiếp từ quan hệ tiền tệ giữa các quốc gia. Về cơ
bản, phân tích vấn đề tỷ giá cần tập trung chú trọng vào hai vấn đề cơ bản sau: các
nhân tố tác động đến sự biến động của tỷ giá hối đoái và các chế độ tỷ giá hối đoái.
1.1.1.1 Các nhân tố tác động tới tỷ giá hối đoái.
Ngày nay, tỷ giá hối đoái biến động rất thường xuyên và thất thường. Sự tăng
hay giảm của tỷ giá hối đoái chịu ảnh hưởng rất nhiều nhân tố khác nhau, trong đó
ta chia hai dạng : đó là nhân tố cơ bản làm thay đổi tỷ giá dài hạn và nhân tố ngắn
hạn.
Những nhân tố cơ bản làm thay đổi tỷ giá dài hạn:
Xét trong dài hạn có 4 nhân tố chủ yếu tác động tới quan hệ cung cầu ngoại
tệ. Đó là: mức giá cả tương đối, chính sách bảo hộ, sở thích của người tiêu dùng và
năng suất lao động.
M ức giá cả tương đối
Khi mức giá cả hàng hoá, dịch vụ trong nước tăng so với mức giá cả của
hàng hoá - dịch vụ nước ngoài, các hãng sản xuất hàng xuất khẩu nói riêng, các
hãng sản xuất của một nước nói chung có xu hướng thu hẹp quy mô sản xuất do chi
phí đầu vào tăng. Do đó xuất khẩu giảm, cung ngoại tệ giảm, đồng thời cầu về hàng
nội tệ giảm xuống và cầu về hàng hoá nước ngoài tăng lên, cầu ngoại tệ tăng lên.
Đồ thị
D1,D2: đường cầu ngoại tệ E(VND/USD) S2
S1,S2: đường cung ngoại tệ E2 S1
Trang 2
E1
D1 D2

Q
Sự dịch chuyển đường cung và đường cầu ngoại tệ do tác động gia tăng của
mức giá cả hàng hoá một nước, làm cho tỷ giá hối đoái tăng và đồng tiền của nước
đó giảm. Như vậy, về lâu dài, sự gia tăng trong mức giá của một nước so với mức
giá của nước ngoài sẽ làm cho tỷ giá hối đoái biến đổi theo hướng tăng lên và đồng
tiền của nước đó giảm giá.
Chính sách bảo hộ
Chính sách bảo hộ là các hàng rào thuế quan và phi thuế quan được các nước
dựng lên để bảo vệ lợi ích và tạo sức cạnh tranh cho các ngành công nghiệp non trẻ
của một nước trong thương mại quốc tế. Chính sách bảo hộ này đã ngăn cản tự do
buôn bán và làm tổn hại đến lợi ích của một số các ngành kinh tế, các khu vực kinh
tế khác và làm giảm lợi ích của những người tiêu dùng. Sự tăng cường các biện bảo
hộ dưới các hình thức như thuế quan, quato, làm hạn chế khối lượng hàng hoá nhập
khẩu, do đó làm giảm cầu về ngoại tệ, chuyển dịch đường cầu ngoại tệ xuống phía
dưới, về lâu dài làm giảm tỷ giá, đẩy giá trị của đồng nội tệ tăng lên
E(VND/USD)
S1
E1
E2

D2 D1

Q

Sở thích người tiêu dùng
Trang 3
Thực tế trên thị trường nói chung và trong thương mại quốc tế nói riêng cho
thấy ngay cả khi hàng hoá trong nước và nước ngoài đã có những đặc điểm giống
nhau như về giá cả, chất lượng, hình thức... thì chúng vẫn không có khả năng thay
thế hoàn toàn cho nhau chỉ vì người tiêu dùng có sở thích khác nhau

Ví dụ :
E(VND/USD)
S1
E1
E2

D2 D1

Q
Khi người dân thích dùng hàng nội hơn, cầu về hàng nội tăng, cầu về hàng
ngoại giảm, đường cầu ngoại tệ dịch trái, tỷ giá hối đoái giảm từ E1 xuống E2, và
đồng VND tăng giá. Ngược lại, thì tỷ giá hối đoái tăng và đồng tiền nước đó giảm
giá.
Năng suất lao động
Năng suất lao động tăng lên thể hiện sự phát triển kinh tế và sử dụng nó hiều
quả cao hơn các nguồn lực khác. Năng suất lao động tăng lên làm chi phí sản xuất
giảm, các cơ sở sản xuất có cơ hội mở rộng kinh doanh và hạ giá thành sản phẩm.
Hàng nội có giá rẻ hơn, có sức cạnh tranh cao hơn và các nhà sản xuất thu được lãi
nhiều hơn. Năng suất lao động cao hơn là cơ sở để hàng nội thay thế hàng ngoại ở
thị trường trong nước và vươn ra thị trường nước ngoài; kích thích tăng xuất khẩu,
tăng cung ngoại tệ và đường cung ngoại tệ dịch phải. Đồng thời làm nhu cầu hàng
ngoại giảm, nhập khẩu giảm, cầu ngoại tệ giảm, đường cầu ngoại tệ dịch trái, kéo tỷ
giá xuống E2 và đồng nội tệ tăng giá
E(VND/USD) S1
E1 S2

Trang 4
E2
D1
D2

Q
Những nhân tố cơ bản làm thay đổi tỷ giá ngắn hạn
Xét trong ngắn hạn có một số nhân tố chủ yếu tác động. Đó là: Mức chênh lệnh lạm
phát, lãi suất giữa các quốc gia; những dự đoán về tỷ giá hối đoái.
Mức chênh lệnh lạm phát giữa các quốc gia
Nếu như mức độ lạm phát giữa hai nước khác nhau, trong điều kiện các nhân
tố khác không thay đổi, sẽ dẫn đến giá cả hàng hoá ở hai nước đó có những biến
động khác nhau, làm cho ngang giá sức mua của hai đồng tiền đó bị phá vỡ, làm
thay đổi tỷ giá hối đoái.
Ảnh hưởng của mức chênh lệch lạm phát đến tỷ giá hối đoái có thể được
minh họa ở đồ thị sau:
Giả sử Việt Nam có tỷ lệ lạm E(USD/VND) S2
phát cao hơn Mỹ. Thì tăng nhu cầu về S1
USD, cung USD giảm, làm cho đồng
VND giảm giá.
D2
D1
Q
Trang 5
Nếu tỷ lệ lạm phát ở một nước cao hơn so với nước khác, giá cả hàng hoá và
dịch vụ nhập khẩu từ nước đó sẽ tăng lên, và do đó nhu cầu về hàng hoá dịch vụ này
ở nước khác sẽ giảm xuống. Cùng với nhu cầu về hàng hoá dịch vụ giảm, nhu cầu
về đồng tiền nước đó ở nước ngoài cũng sẽ giảm xuống. Sự giảm nhu cầu về đồng
nội tệ, tương đương với sự giảm cung trên thị trường ngoại hối. Ngược lại, nhu cầu
hàng hoá dịch vụ của nước ngoài tăng lên, do đó cầu ngoại tệ tăng.
Sự tăng lên nhu cầu ngoại tệ xẩy ra cùng với sự giảm xuống của cung ngoại
tệ sẽ gây lên sự giảm giá của đồng nội tệ.
Tương tự như vây, nếu tỷ lệ lạm phát ở nước này tăng lên so với tỷ lệ lạm

phát của nước khác, thì đồng nội tệ sẽ tăng giá.
Mức chênh lệch lãi suất giữa các quốc gia
Khi mức lãi suất ngắn hạn của một nước tăng lên một cách tương đối so với
các nước khác, trong những điều kiện bình thường, thì vốn ngắn hạn từ nước ngoài
sẽ đổ vào nước nhằm thu phần chênh lệch do tiền lãi tạo ra. Điều đó làm cho cung
ngoại hối tăng lên, cầu ngoại hối giảm đi, dẫn đến sự thay đổi tỷ giá.
Những dự đoán về tỷ giá hối đoái
Dự đoán của những người tham gia vào thị trường ngoại hối về triển vọng
lên giá hay xuống giá của một đồng tiền nào đó có thể là một nhân tố quan trọng
quyết định tỷ giá. Những dự đoán này có liên quan chặt chẽ đến những dự đoán về
biến động tỷ lệ lạm phát, lãi suất và thu nhập giữa các quốc gia.
Giả sử rất nhiều người tham gia vào thị trường ngoại hối đều cho rằng đồng
USD sẽ giảm giá trong thời gian tới, trong điều kiện các nhân tố khác không thay
đổi. Điều này dẫn đến cung về USD sẽ tăng lên vì nhiều người muốn bán chúng.
Đồng thời, cầu về USD sẽ giảm xuống
Ảnh hưởng này được minh hoạ bằng đồ thị:
E(USD/VND) S1
S2

.
D1
Trang 6
D2
Q
Ngoài ra tỷ giá hối đoái còn chịu ảnh hưởng của các nhân tố khác như khủng
bố, thiên tai đình công, các quyết sách lớn cảu nhà nước... Điều này có thể giải thích
sự thay đổi đột ngột, thất thường của tỷ giá mà không theo quy luật nào.
Như vậy, trong điều kiện hiện nay, tỷ giá hối đoái chịu sự tác động của rất
nhiều yếu tố. Việc xác định đúng và kịp thời các nhân tố này là cơ sở quan trọng để
điều chỉnh tỷ giá hối đoái cho phù hợp với các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội

của đất nước.
1.1.1.2 Các dạng chế độ tỷ giá hối đoái.
Các chế độ cố định cơ bản: Tỷ giá gắn :
 Vào một đồng tiền: nền kinh tế gắn đồng tiền của mình vào những đồng tiền
quốc tế chủ chốt mà không hoặc rất hiến khi điều chỉnh giá trị so sách của
chúng; các nền kinh tế thường công bố trước lịch điều chỉnh tỷ giá của đồng
tiền nước mình so với đồng tiền mà nó gắn vào theo mức cố định.
 Vào một rổ các loại đồng tiền: các nước gắn đồng tiền mình vào một rổ đồng
tiền giao dịc chính hoặc hỗn hợp các đồng tiền tiêu chuẩn.
 Trong khoảng chênh lệch xác định trước: các nước gắn đồng tiền mình vào
một đồng tiền khác hoặc một rổ tiền trong khoảng chênh lệch nhất định.
 Cố định nhưng có điều chỉnh: biên độ khoảng + 2%
Các chế độ linh hoạt cơ bản: tỷ giá có điều chỉnh và linh hoạt
 Theo các chỉ số: nền kinh tế tự động điều chỉnh đồng tiền của mình theo sự
that đổi trong các chỉ số cho trước.
 Thả nổi có kiểm soát: các nước thường xuyên điều chỉnh tỷ giá hiện nay trên
cơ sở đánh giá diễn biến của các biến số như tình hình dự trữ và thanh toán.
 Thả nổi tự do: các nước cho phép thị trường và các lực lượng thị trường
quyết định tỷ giá đồng tiền của mình.
1.1.2 Chính sách tỷ giá hối đoái.
Chính sách tỷ giá hối đoái là một hệ thống các công cụ được dùng để tác
động tới quan hệ cung- cầu ngoại tệ trên thị trường ngoại hối, từ đó giúp điều chỉnh
Trang 7
tỷ giá hối đoái nhằm đạt tới những mục tiêu cần thiết. Về cơ bản, chính sách tỷ giá
hối đoái gồm hai vấn đề lớn: một là vấn đề lựa chọn chế độ tỷ giá hối đoái và hai là
vấn đề điều chỉnh tỷ giá hối đoái.
1.1.2.1 Mục tiêu của chính sách tỷ giá hối đoái.
Chính sách tỷ giá hối đoái là một bộ phận của hệ thống chính sách tài chính,
tiền tệ, thực hiện các mục tiêu cuối cùng của nền kinh tế. Trong nền kinh tế mở,
mục tiêu của việc hoạch định chính sách nói chung, chính sách tài chính, tiền tệ và

chính sách tỷ giá nói riêng là nhằm đạt được các cân đối bên trong và cân đối bên
ngoài của nền kinh tế.
Cân bằng nội đạt được khi các nguồn lực kinh tế của một quốc được sử dụng
đầy đủ với mức giá ổn định. Việc sử dụng không thiếu hoặc quá nguồn lực dẫn đến
lãng phí không đem lại hiệu quả cao. Ngoài ra còn làm cho mức giá chung bị biến
động, giá trị thực tế của đồng tiền không ổn định, dẫn đến giảm hiệu quả của nền
kinh tế. Sự không ổn định của giá cả còn có tác động làm thay đổi hoặc tăng tính rủi
ro cao của các món nợ.
Vì vậy, với mục tiêu tránh tình trạng mất ổn định của giá cả và ngăn chăn sự
dao động lớn trong tổng sản phẩm, chính sách tỷ giá đã tránh cho nền kinh tế rơi vào
tình trạng lạm phát hoặc giảm phát kéo dài và đảm bảo việc cung ứng tiền không
quá nhanh hoặc quá chậm.
Khác với cân bằng nội, cân bằng ngoại đạt được lại dựa vào trạng thái của
cán cân tài khoản vãng lai. Một sự thâm hụt tài khoản vãng lai cho thấy rằng nước
đó đang đi vay nợ của nước ngoài. Khoản nợ này, sẽ đáng lo ngại khi nó được sử để
đầu tư có hiệu quả, bảo đảm trả được nợ trong tương lai và có lãi. Nhưng nếu khoản
thâm hụt này kéo dài và không tạo ra được những cơ hội đầu tư có hiệu quả thì nó
sẽ tạo ra nguy hiểm đến nền kinh tế. Ngược lại, khi tài sản vãng lai dư thừa cho thấy
rằng nước đó đang tích tụ tài sản của mình ở nước ngoài, nghĩa là họ là người cho
vay. Nếu sự dư thừa này diễn ra liên tục có thể dẫn đến có ảnh hưởng nghiêm trọng
đến cân đối bên trong nền kinh tế, đồng thời tăng rủi ro về khả năng thu hồi các
khoản cho vay. Sẽ có nhiều nguồn lực bị bỏ lãng phí không được sử dụng, sản xuất
một số ngành bị đình trệ, tăng trưởng giảm và thất nghiệp gia tăng.
Trang 8
Như vậy, mục tiêu cân đối bên ngoài đòi hỏi chính sách tỷ giá phải duy trì tài
khoản vãng lai không thâm hụt hoặc dưc thừa quá mức để tránh những hậu quả
nghiêm trọng đối với nền kinh tế quốc gia.
1.1.2.2 Căn cứ để lựa chọn chính sách tỷ giá.
Việc lựa chọn chế độ tỷ giá xoay quanh hai vấn đề chính: mối quan hệ giữa
các nền kinh tế quốc gia với cả hệ thống toàn cầu và mức độ hoạt tính của các chính

sách kinh tế trong nước.
Vấn đề thứ nhất, thực chất là lựa chọn hệ thống mở cửa hay đóng cửa. Các
phương án đặt ra cho việc lựa chọn hệ thống tỷ giá thiên về hoặc tỷ giá cố định hoặc
tỷ giá linh hoạt hoặc kết hợp cả hai. Nếu quốc gia lựa chọn hệ thống tỷ giá cố định,
là tương đương với việc chọn hệ thống mở cửa, trong đó luôn có sự tương tác giữa
các nhân tố quốc gia và cả hệ thống còn lại. Bởi vì việc hoạch định chính sách đối
nội trở thành ngoại sinh và tuân thủ theo thoả ước tỷ giá khi quốc gia đó lựa chọn
chế độ này.
Ngược lại, phương án tỷ giá linh hoạt, về nguyên tắc, không chấp nhận một
ràng buộc nào vào các chính sách kinh tế đối nội. Các chính sách có tác động gì đi
nữa thì sự giao động tỷ giá sẽ giữ chúng chỉ gây ảnh hưởng trong phạm vi quốc gia.
Và tương ứng với điều đó, kết quả của các chính sách kinh tế nước ngoài dù thế nào
đi chăng thì điều chỉnh tỷ giá sẽ giữ ảnh hưởng của chúng nằm ngoài phạm vi quốc
gia. Vậy việc lựa chọn cơ chế hối đoái linh hoạt đồng nhất với lựa chọn hệ thống
đóng cửa, trong đó tỷ giá linh hoạt sẽ tách rời nền kinh tế quốc gia khỏi môi trường
quốc tế.
Vấn đề mức độ hoạt tính của các chính sách kinh tế đối nội, rõ ràng có các
mức độ khác nhau. Vì tỷ giá cố định thể hiện sự cam kết áp đặt các ràng buộc đối
với chính sách kinh tế quốc gia, không thể theo đuổi chính sách đối nội một cách
độc lập. Ngược lại, tỷ giá linh hoạt là một công cụ chính sách có thể sử dụng để giữ
cho các hoạt động kinh tế của hệ thống quốc tế, có thể thực hiện các chính sách
quốc gia mà không cần quan tâm đến môi trường bên ngoài.
Trang 9
Ngoài ra còn có các tiêu chuẩn khác để xem xét lựa chọn chính sách tỷ giá
như các hình thức rối loạn kinh tế, đặc thù cơ cấu kinh tế và tính chất rủi ro và các
mục tiêu theo đuổi..
Nếu dựa vào các hình thức rối loạn kinh tế. Người ta thường phân biệt rối
loạn thực và rối loạn danh nghĩa để lựa chọn chế độ tỷ giá. Đối với rối loạn danh
nghĩa thì tốt nhất là dùng hệ thống tỷ giá cố định. Ví dụ, sự rối loạn gây ra quá nhiều
tiền cung ứng sẽ dẫn đến thâm hụt cán cân thanh toán do hao tốn dự trữ ngoại tệ để

phục hồi sự cân đối trong thị trường tiền tệ. Rối loạn này sẽ không thực sự ảnh
hưởng tới nền kinh tế vì nó được đảm bảo bằng chế độ tỷ giá cố định. Ngược lại,
các rối loạn thực như rối loạn phát sinh từ sự mất cân đối thị trường hàng hoá, để
chống lại tác động này tốt nhất là sử dụng hệ thống tỷ giá linh hoạt vì các biến động
mức cầu trong nước sẽ dẫn đến thay đổi tỷ giá do đó sẽ điều chỉnh mức cầu ngoài
nước, vì vậy sản phẩm trong nước không bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Tuy nhiên, tiêu chuẩn này khó thực hiện vì không thể thay đổi chính sách
thường xuyên để đối phó với các hình thức rối loạn, đặc biệt khi mà hiện nay các
hình thức này rất phong phú và đa dạng.
1.1.2.3 Vấn đề điều chỉnh tỷ giá hối đoái.
Nguyên nhân dẫn tới việc điều chỉnh tỷ giá hối đoái là sự tách rời giữa tỷ giá
danh nghĩa và thực tế, nhưng sự tách rời này không thể đi quá xa một biên độ nhất
định. Điều quan trọng là phải xác định được biên độ nào sẽ có nhiều tác động tích
cực nhất đến nền kinh tế.
Để điều chỉnh tỷ giá hối đoái theo mục tiêu đã định, Chính phủ các nước đã
sử dụng rất nhiều biện pháp nhưng có hai biện pháp cơ bản nhất thường dùng: Đó là
công cụ lãi suất tái chiết khấu và công cụ nghiệp vụ thị trường mở.
Phương pháp dùng lãi suất tái chiết khấu để điều chỉnh tỷ giá hối đoái được
thực hiện với mục tiêu thay đổi ngắn hạn về tỷ giá. Tác động của công cụ này được
thực hiện theo cơ chế khi lãi suất tái chiết khấu thay đổi, kéo theo sự thay đổi cùng
chiều của lãi suất thị trường, làm thay đổi lợi tức của các tài sản nội- ngoại tệ sẽ dẫn
tới thay đổi dòng vốn đầu tư quốc tế, cung cầu tài sản nội- ngoại tệ thay đổi và tỷ
giá thay đổi theo. Như khi lãi suất tái chiết khấu tăng, làm cho lãi suất trong nước
tăng, dòng vốn ngắn hạn trên thị trường tài chính quốc sẽ đổ vào trong nước để
Trang 10
hưởng chênh lệch lãi suất. Kết quả, tỷ giá hối đoái giảm và đồng nội tệ tăng giá.
Ngược lại, khi muốn tỷ giá tăng, đồng nội tệ giảm giá sẽ tiến hành giảm lãi suất tái
chiết khấu.
Còn đối với công cụ nghiệp vụ thị trường mở ngoại tệ, thực chất là hoạt động
của ngân hàng trung ương can thiệp vào thị trường ngoại hối để điều chỉnh tỷ giá

hối đoái. Khi tỷ giá hối đoái lên cao, ngân hàng trung ương sẽ bán ngoại tệ và mua
đồng nội tệ kéo tỷ giá hối đoái giảm xuống. Muốn thực hiện được ngân hàng phải
có dự trữ ngoại hối lớn. Khi tỷ giá hối đoái ở mức thấp, trình tự sẽ ngược lại, dự trữ
ngoại tệ tăng, cung tiền tăng, lãi suất của tiền gửi nội tệ giảm, đồng nội tệ sẽ giảm
giá và đồng ngoại tệ tăng giá.
Ngoài hai công cụ cơ bản nói trên, các quốc gia còn sử dụng một loạt công
cụ khác như: nâng giá tiền tệ, phá giá tiền tệ, quỹ dự trữ bình ổn hối đoái.
1.2 Tác động của chính sách tỷ giá tới ngoại thương.
Cơ sở và mục đích của thương mại quốc tế
Đó chính là lợi thế so sánh và lợi thế nhờ quy mô. Sự khác biệt về tài nguyên
thiên nhiên, trình độ sản xuất và điều kiện sản xuất dẫn tới sự khác biệt về chi phí
sản xuất và giá cả sản phẩm giữa các nước. Thông qua trao đổi quốc tế, các nước có
thể cung cấp cho nền kinh tế thế giới những loại hàng mà họ sản xuất tương đối rẻ
hơn và mua của nền kinh tế thế giới những loại hàng tương đối rẻ hơn từ các nước
khác. Những lợi ích thương mại này càng lớn khi kết hợp với lợi thế kinh tế nhờ quy
mô. Thay vì mỗi nước phải có nhiều cơ sở sản xuất quy mô nhỏ không khai thác
được công suất tối ưu, các nước khác nhau có thể hợp tác xây dựng những cơ sở sản
xuất có qui mô lớn và mọi người đều được lợi do việc giảm bớt những chi phí về
sản xuất.
Trước hết, dựa vào lợi thế so sánh của mình các nước sẽ xuất khẩu những sản
phẩm mà mình sản xuất tương đối có hiệu quả đó là những hàng hoá cần nhiều
nguồn lực mà họ dồi dào và nhập khẩu những sản phẩm mà họ sản xuất tương đối
kém hiệu quả hay đó là những hàng hoá cần nhiều nguồn lực mà họ không có
nhiều. Do các nước có nguồn lực khác nhau, nên một nước có thể có nhiều lao động,
tài nguyên phong phú nhưng thiếu vốn và trình độ công nghệ trong khi nước khác có
ít lao động nhưng trình độ công nghệ cao nên khi tham gia vào thương mại quốc tế
Trang 11
các nước có thể phát huy được lợi thế của mình. Bên cạnh đó, khi tham gia thương
mại quốc tế khả năng tiêu dùng ở mỗi nước được mở rộng, mỗi người dân được
cung cấp nhiều loại hàng hoá hàng với chất lượng được cải thiện hơn, phong phú

hơn và thoả mãn được những nhu cầu cao hơn.
Mặt khác, dựa vào lợi thế kinh tế nhờ qui mô khi tham gia quan hệ thương
mại quốc tế cũng thu được lợi ích, ngoài những lợi ích thu được từ lợi thế so sánh.
Lợi thế qui mô giải thích tại sao các nước lại tiến hành thương mại trong ngành đó
là việc một nước vừa xuất khẩu và nhập khẩu cùng một loại hàng hoá nào đó. Do
ngày nay sự phát triển của các nước công nghiệp ngày càng trở nên giống nhau về
trình độ công nghệ và các nguồn lực, lợi thế so sánh ở nhiều ngành không bộc lộ rõ
nữa, cho nên để tiếp tục duy trì thương mại quốc tế lợi thế về qui mô thực hiện sự
trao đổi nhiều chiều trong nội bộ ngành được coi là biện pháp chiếm lược. Thông
qua thương mại trong ngành, một nước cùng một lúc có thể giảm bớt số loại sản
phẩm tự mình sản xuất và tăng thêm sự đa dạng của hàng hoá cho người tiêu dùng
trong nước. Do sản xuất ít chủng loại hơn, nước đó có thể sản xuất mỗi loại hàng
hoá ở qui mô lớn hơn, với năng xuất lao động cao hơn và chi phí thấp hơn. Vì vậy,
người sản xuất sẽ có lợi nhuận cao hơn và người tiêu dùng cũng được lợi hơn bởi
chi phí rẻ hơn và có phạm vi lựa chọn rộng hơn.
Mọi quốc gia khi tham gia vào thương mại quốc tế đều có thể thu được lợi,
những lợi ích cụ thể này lại phụ thuộc vào điều kiện và trình độ phát triển của từng
quốc gia. Nhưng cho dù với bất kỳ quốc gia nào thì không thể phủ nhận lợi ích thu
được từ thương mại quốc tế. Và việc sử dụng tỷ giá hối đoái vừa là chính sách, vừa
là công cụ có tác động lớn tới quy mô và mức độ của những lợi ích này.
Vai trò của thương mại quốc tế đến sự phát triển kinh tế của các nước
Từ sự phân tích trên, chúng ta thấy rằng thương mại quốc tế đều mang lại lợi
ích cho các quốc gia tham gia. Nếu các nước này biết khai thác các cơ sở thương
mại của mình thì sẽ đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu và có thể đẩy nhanh quá
trình phát triển nền kinh tế.
Trước hết là hoạt động xuất khẩu, có tác động rất lớn đến phát triển kinh tế
của đất nước. Hoạt động xuất khẩu kích thích các ngành kinh tế phát triển, góp phần
tăng tích luỹ vốn, mở rộng sản xuất trong nước, nâng cao trình độ tay nghề và thói
Trang 12