99
TP CHÍ KHOA HC VÀ CÔNG NGH Tp 44, s 2, 2006 Tr. 99-
105
TNG HP H THNG IU KHIN THÍCH NGHI CHO CÁC I
TNG CÓ TR TRONG TRNG THÁI VÀ TRONG IU KHIN
NGUY#N HOA L%
I. T VN
Các i tng iu khin phc tp, có tr thng gp nhiu trong các lnh v c công nghi"p,
trong các công trình th$y li, trong giao thông v'n t(i và nhiu lnh v c khác [4, 9-11, 14]. Vi"c
nâng cao ch2t lng các h" thng iu khin các i tng phc tp, áp ng yêu c4u c$a các
quá trình công ngh" trong các lnh v c công nghi"p th c s là v2n bc thi8t, thu hút s quan
tâm c$a các nhà khoa h;c trong lnh v c iu khin. Tính >n ?nh c$a các h" thng có tr ã
c nghiên cu nhiu trong các công trình [9-11, 15-18]. Trong [1, 3, 5-7] xu2t các phFng
pháp t>ng hp các h" iu khin thích nghi các i tng có các tham s Gng h;c thay >i, tr
thay >i trong iu khin. Trong [8, 12] áp dJng phFng pháp Lyapunov-Krasovskii tìm iu
ki"n $ v tính >n ?nh và các thu't toán iu khin dùng cho các i tng có tr không >i
trong trng thái. Trong [2] xu2t phFng pháp t>ng hp h" iu khin trt thích nghi cho các
i tng có tr và các tham s Gng h;c thay >i trong d(i rGng. S k8t hp giOa iu khin
thích nghi và iu khin c2u trúc bi8n >i P ch8 G trt ã to ra nhOng kh( nQng mRi trong
iu khin ch2t lng cao cho các i tng phc tp. Trong bài báo này c'p v2n iu
khin các i tng có các tham s Gng h;c thay >i, có tr Sng thi trong trng thái và trong
iu khin.
II. T BÀI TOÁN
Xét i tng iu khin mà Gng h;c c$a nó c mô t( bVng phFng trình
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
,
21
htUtBtXtAtXtAtX ++=
(1)
trong ó
(
)
n
RtX - véctF trng thái c$a i tng iu khin;
(
)
m
RtU - véc tF iu khin,
là hàm liên tJc, kh( vi, b? chn,
(
)
0=tU khi 0
t ; h,
- thi gian tr trong trng thái và trong
iu khin; các ma tr'n
(
)
(
)
= tatA
I
ij1
,
(
)
(
)
= tatA
II
ij2
,
(
)
(
)
= tbtB
ij
có kích thRc
(
)
nn × và
(
)
mn × tFng ng; các thành ph4n
(
)
ta
I
ij
,
(
)
ta
II
ij
,
(
)
tb
ij
là các tham s Gng h;c c$a i
tng, thay >i trong các d(i:
(
)
maxatamina
I
ij
I
ij
I
ij
,
(
)
maxatamina
II
ij
II
ij
II
ij
,
(
)
maxbtbminb
ijijij
. \ iu khin i tng có tr dng (1), ta s] dJng bG ón trRc
Smith. BPi v'y, phFng trình Gng h;c c$a i tng iu khin c vi8t dRi dng
() () ( ) ( )
,
0220110
htUBBtXAAtXAAtX
++
++
+=
(2)
trong ó
=
IO
ij10
aA
,
=
IIO
ij20
aA
,
=
0
ij0
bB
- ma tr'n các thành ph4n không >i;
=
I
ij
aA
1
,
=
II
ij
aA
2
,
=
ij
bB
- ma tr'n các thành ph4n thay >i, có kích thRc
100
(
)
nn × và
(
)
mn × tFng ng. Trong trng hp này, phFng trình mô hình 4y $
1
M và
phFng trình mô hình không có tr trong iu khin
2
M trong bG ón trRc Smith cho i
tng iu khin (1) có dng:
() () ( ) ( )
htUBBtXAAtXAAtX
M
01M
II
M
201M
I
M
101M
++
++
+=
, (3)
() () ( ) ()
tUBBtXAAtXAAtX
M02M
I
I
M202M
I
M102M
++
++
+=
, (4)
trong ó
(
)
n
1M
RtX - vectF trng thái c$a mô hình 4y $ ;
(
)
n
2M
RtX - vectF trng thái
c$a mô hình không có tr trong iu khin;
=
I
Mij
I
M
aA
,
=
II
Mij
II
M
aA
,
=
MijM
bB
- ma
tr'n các tham s t ch`nh, có kích thRc
(
)
nn × và
(
)
mn × tFng ng . Ký hi"u
(
)
(
)
(
)
tXtXtE
1M
= ,
(
)
I
M1
AAtF
= ,
(
)
II
M2
AAtG
= ,
(
)
M
BBtH
= ,
trong ó
(
)
tE
- véctF sai s giOa véctF trng thái c$a i tng iu khin và vectF trng thái
c$a mô hình 4y $. Tb (2) và (3) ta có phFng trình i vRi véctF sai s
(
)
tE :
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
htUtHtXtGtXtFtEAtEAtE
1M1M21
++++=
. (5)
V2n t ra là ph(i xây d ng các thu't toán thay >i các ma tr'n
I
M
A
,
II
M
A
và
M
B
(m
b(o tính >n ?nh chuyn Gng c$a h" thng tFng i vRi các im
(
)
(
)
(
)
(
)
{
}
0tH,0tG,0tF,0tE ====
trong không gian
(
)
(
)
(
)
(
)
{
}
tH,tG,tF,tE
.
III. TNG HP CÁC THUT TOÁN IU KHIN
Ta xác ?nh c2u trúc c$a các thu't toán t ch`nh các tham s i vRi h" thng có tr Sng
thi trong trng thái và trong iu khin. \iu ki"n h" (5) >n ?nh ti"m c'n c th hi"n P
?nh lí sau:
nh lí. Gi s ma trn
21
AAA += c!a "#i t$%ng "i'u khi*n (1) là ma trn Hurwitz. H2 (5)
s4 5n "6nh ti2m cn, n7u:
() () () () ( ) ( ) ()
tXdUUtPEdssEAtEPtF
1M
t
ht
2
t
t
21
+
+=
; (6)
() () () () ( ) ( ) ( )
+
+=
tXdUUtPEdssEAtEPtG
1M
t
ht
2
t
t
21
; (7)
() () () () ( ) ( ) ( )
htUdUUtPEdssEAtEPtH
t
ht
2
t
t
21
+
+=
. (8)
Ch<ng minh "6nh lí. \i vRi h" (5) ta ch;n phi8m hàm Lyapunov-Krasovskii dng
101
() () () () () () ( ) ( )
() () () () () () () ()
,tHtHtGtGtFtFtrddssEdssE
dUUtPEtEdssEAtEP
'
dssEAtEV
t
t
t
2
t
t
2
t
h
t
2
t
t
2
t
t
2
1
+
+
+
++
+
+
+=
(9)
trong ó
P
- ma tr'n i xng xác ?nh dFng, có kích thRc
(
)
nn × , thda mãn phFng trình
Lyapunov [13]
QPAPA =+
, (10)
trong ó
Q - ma tr'n xác ?nh dFng;
1
,
2
,
,
- các s dFng.
Vi phân toàn ph4n c$a
V theo
t
trên nghi"m c$a (5) có dng
() () () () () () ( ) ( )
( ) () ( ) ( ) () () () ()
() () ( ) ( ) ()
() () ()
() () () ( ) ( ) () () ()
() () () ( ) ( ) ( ) () ()
() () () ( ) ( ) ( ) () ()
.tHtHhtUdUUtPEdssEAtEP
tGtGtXdUUtPEdssEAtEP
tFtFtXdUUtPEdssEAtEPtr2
dssEtEtEtEhtUhtUtPEtE
tUtUtPEtEdUUtPEAtE2
dUUtEPAtE2dssEPAAtE2tQEtEV
t
ht
2
t
t
21
1M
t
ht
2
t
t
21
1M
t
ht
2
t
t
21
t
t
2222
2
2
t
ht
22
t
ht
12
t
t
211
!
"
!
#
$
+
+
++
+
+
+
+
!
%
!
&
'
+
+
++
++
+
+
+
+
=
(11)
Tính >n ?nh c$a các quá trình hi"u ch`nh các tham s c$a các ma tr'n
I
M
A
,
II
M
A
,
M
B
se
(m b(o n8u thda mãn iu ki"n
0V
. Khi thda mãn các iu ki"n (6), (7), (8), tb (11) ta thu
c các biu thc i vRi
(
)
tF
,
(
)
tG
,
(
)
tH
. Ta ph(i ti8p tJc chng minh
() () () () () () ( ) ( )
+
+
=
t
ht
12
t
t
211
dUUtEPAtE2dssEPAAtE2tQEtEV
( ) () ( ) ( ) () () () ()
() () ( ) ( ) ()
() ()
222
2
2
t
ht
22
tEtEtEhtUhtUtPEtE
tUtUtPEtEdUUtPEAtE2
++
+
+
()
.0dssE
t
t
2
(12)
S] dJng các Rc lng
() () ( ) ()
2
min
tEQtQEtE
(
)
, (13)
102
() () ( ) ()
2
min
tEPtPEtE
(
)
, (14)
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
2
1
maxmax1
tEAPtEPAtE
(
, (15)
() ( ) ( ) ( ) ()
()
+
22
2maxmax2
tEtEAPtEPAtE2
(
, (16)
() () ( )
(
)
() () ()
+
2
2
2
maxmaxmax2
sEtEAAPsEPAAtE2
(
, (17)
trong ó
()
()
*
=
=
n
1i
2
i
tetE
;
(
)
P
min
(
,
(
)
Q
min
(
,
(
)
P
max
(
- các tr? s c trng c c tiu và c c i
c$a các ma tr'n
Q,P
tFng ng;
(
)
A
max
,
(
)
1max
A
,
(
)
2max
A
- các s kì d? c c i c$a các ma
tr'n
A
,
1
A và
2
A
tFng ng, tc là
(
)
(
)
AAA
maxmax
=
(
,
(
)
(
)
1
1max1max
AAA
=
(
,
(
)
(
)
22max2max
AAA
=
(
.
Thay các giá tr? c$a (13) - (17) vào (12) ta có
() ()
()
( ) () ( ) ()()
() ( ) ()() () ()() () ( )( )
()
()
()
() ()
+
++
+
+
++=
t
t
2
2maxmaxmax1
2
min2min2
t
ht
2maxmax2
t
ht
1maxmax22maxmaxmax1min1
dssEAAPtE
htUhtUPtUtUPdUUAP
dUUAP2AAPQV
(
(((
(((
() ( ) ()() ( )
2
t
ht
2maxmax2
tEdUUAP
(
+
. (18)
Các thành ph4n
(
)
tu
j
,
m,1j =
, c$a véc tF iu khin
(
)
tU
là kh( vi, b? chn trên. \t
() () () ()
*
=
=
=
m
1j
2
j
tutUtUt
+
thì
(
)
2
max
Ut0
+
,
constU
2
max
=
. Ch;n
(
)
(
)
(
)
2maxmaxmax1
AAP
(
=
;
() ( ) ()
+(
dAP
t
ht
2maxmax2
)
, ta có
() ()
()
()( ) () () ()
+(((
dAP21AAPQV
t
ht
1maxmax22maxmaxmax1min1
+++
=
() ( ) () ()() ()( ) ()
.tEhtPtPdAP2
2
min2min2
t
ht
2maxmax2
++
+(+(+(
(19)
\ thda mãn iu ki"n
0V
, ta ph(i có
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
() ( ) ( ) () ()()
.tPdAAP2
1AAPQ
t
ht
min2max1maxmax
1
2
2maxmaxmaxmin
+
++
+
)
+(+(
(
(
(20)
103
\t
() ( )
+,
dt
t
h
t
=
,
()
2
max
t
ht
2
max
hUdUt0 =
,
, khi ó ta có b2t fng thc
()
()
()( ) () ( ) ( ) () ()()
()
()
()( ) () ( ) ( ) ()
2
maxmin2max1maxmax
1
2
2maxmaxmax
min2max1maxmax
1
2
2maxmaxmax
UPAAPh21AAP
tPtAAP21AAP
+
+++<
+
+++
((
(
+(,(
(
(21)
Do ó, ch` c4n ch;n
(
)
(
)
(
)
(
)
(
)
() ( ) ( ) ()
,UPAAPh2
1AAPQ
2
maxmin2max1maxmax
1
2
2maxmaxmaxmin
+
++
+
)
((
(
(
(22)
thì b2t fng thc (20) thda mãn, dhn 8n b2t fng thc (12) thda mãn, và o hàm
V
c$a phi8m
hàm Lyapunov-Krasovskii (9)se luôn luôn âm. Th c t8, có th ch;n các h" s
(
)
0,
21
>
thda mãn b2t fng thc (22) và kéo theo s thda mãn b2t fng thc (20). \iu ó có ngha là, khi
thda mãn các iu ki"n (6), (7), (8), h" thng (5) se >n ?nh ti"m c'n. \?nh lí ã c chng minh.
Gi( thi8t rVng, các tham s Gng h;c c$a i tng thay >i ch'm và trong quá trình quá G
c$a s hi"u ch`nh, thay >i không áng k, ngha là
0A
1
/
,
0A
2
/
,
0B /
; véctF iu khin
(
)
(
)
tKXtU
2M
=
, trong ó
K
- k8t qu( gi(i
phFng trình Riccati i vRi các tham s Gng h;c c$a mô hình
2
M
[19]. Khi ó, tb (6), (7) và
(8) ta thu c các thu't toán hi"u ch`nh các tham s c$a các ma tr'n
I
M
A
,
II
M
A
và
M
B
:
Hình 1. SF S c2u trúc h" thng iu khin thích nghi cho các i tng có tr trong
tr
ng thái v
à trong i
u khin
(
)
tX
1M
(
)
tX
(
)
tE
O
(
)
tU
C
AU
DUh
2
M
(
)
tX
2M
2
M
1
M
104
(
)
tXNA
1M
I
M
=
, (23)
(
)
= tX NA
1M
II
M
, (24)
(
)
htUNB
M
=
, (25)
() () () ()()
+
+=
t
ht
2
t
t
21
dUUtPEdssEAtEPN
.
SF S c2u trúc c$a h" thng iu khin thích nghi c biu din trên hình 1, trong ó
O
-
i tng iu khin có tr;
2
M
- mô hình không có tr trong iu khin;
1
M
- mô hình 4y $;
DUh
- khâu tr trong mô hình
1
M
;
AU
- khi thích nghi;
C
- bG iu khin.
IV. KT LUN
Bài báo xu2t phFng pháp t>ng hp h" iu khin thích nghi cho các i tng có tr
Sng thi trong trng thái và trong iu khin. VRi vi"c s] dJng mô hình trong bG ón trRc
Smith, trên cF sP phFng pháp Lyapunov-Krasovskii ã t>ng hp c các thu't toán t hi"u
ch`nh các tham s c$a h" thng. Các thu't toán tìm c có dng phFng trình vi - tích phân, có
u im d th hi"n kk thu't, (m b(o bù trb c s thay >i c$a các tham s Gng h;c c$a i
tng iu khin có tr. Các k8t qu( nghiên cu là cF sP góp ph4n hoàn thi"n và nâng cao
ch2t lng iu khin các i tng công ngh" phc tp.
TÀI LI U THAM KH#O
1. Cao Ti8n Humnh - T>ng hp h" thng iu khin thích nghi cho các i tng có tr,
Tuyn t'p các báo cáo khoa h;c, HGi ngh? toàn quc l4n th I v T Gng hoá, Hà NGi,
1994, tr.194-200.
2. Cao Ti8n Humnh - T>ng hp h" iu khin trt, thích nghi cho các i tng có tr,
Tuyn t'p các báo cáo khoa h;c, HGi ngh? toàn quc l4n th VI v T Gng hoá, Hà NGi
2005, tr.288-293.
3. Nguyn Hoa L - \iu khin thích nghi cho mGt lRp các i tng có tr, Tp chí Khoa
h;c và Công ngh" 42 (3) (2004) 65-74.
4. Nguyn Hoa L - \Gng h;c kênh thup li trên quan im iu khin, Tuyn t'p các báo
cáo khoa h;c, HGi ngh? toàn quc l4n th VI v T Gng hóa, Hà NGi, 2005, tr.351-356.
5. qrs tuvw xyuwz - {uw|v} r~r•|u€w•‚ ƒuƒ|v„ y•…r€†vwu‡ ~†‡ sˆ‰vŠ|s€ ƒ
}r•r}~•€rwuv„. ‹€|s„r|uŠr (2) (1983) 44-48.
6. qrs tuvw xyuwz - ‹~r•|u€wsv y•…r€†vwuv sˆ‰vŠ|s„ ƒ }r•r}~•€rwuv„ wr sƒws€v
ˆvƒ•suƒŠs€sŒ ƒr„swrƒ|…ru€r•ŽvŒƒ‡ ƒuƒ|v„• ƒ „s~v†z•, ‹ut (12) (1988), 106-115.
7. qrs tuvw xyuwz - ‹~r•|u€wr‡ ƒuƒ|v„r ~†‡ sˆ‰vŠ|s€ ƒ }r•r}~•€rwuv„. ‹€|s…ƒŠsv
ƒ€u~v|v†zƒ|€s wr u}sˆ…v|vwuv, No1714572, ••†., 1991,CCCP.
8. ‹.‘. ’rwu†uw, {.“. ”sŒƒvv€ - {uw|v} r~r•|u€wsŒ ƒuƒ|v„• y•…r€†vwu‡ sˆ‰vŠ|s„ ƒ
•sƒ†v~vŒƒ|€uv„. tv‚wu•vƒŠr‡ Šuˆv…wv|uŠr (3) (1993) 53-61.
9. ‘.•. qs†„rws€ƒŠuŒ, ‘.–. —sƒs€ - ˜ƒ|sŒ•u€sƒ|z u •v…us~u•vƒŠuv …v™u„•
…všy†u…yv„•‚ ƒuƒ|v„ ƒ •sƒ†v~vŒƒ|€uv„ ”., —ryŠr, 1981, 448c.
10. ‹.”. ›•Šyws€ - ‹~r•|u€wsv y•…r€†vwuv sˆ‰vŠ|r„u ƒ •sƒ†v~vŒƒ|€uv„. ”., —ryŠr,
1984, 241c.
105
11. xy…vœŠuŒ • - ‹wr†u} u ƒuw|v} ƒuƒ|v„ y•…r€†vwu‡ ƒ }r•r}~•€rwuv„ ”, :
”ržuwsƒ|…svwuv, 1974, 328c.
12. Ÿ.”. ’™r r…s€ - {uw|v} •…‡„•„ „v|s~s„ “‡•yws€r r€|s„r|u•vƒŠu‚
ƒr„swrƒ|…ru€r•Žu‚ƒ‡ ƒuƒ|v„ y•…r€†vwu‡ ƒ ¡|r†swwsŒ „s~v†z• ~†‡
wvƒ|rœuswr…w•‚ sˆ‰vŠ|s€ ƒ }r•r}~•€rwuv„ . ‹€|s„r|uŠr (1) (1982) 20-24.
13. ¢. –. xrw|„r‚v…. tvs…u‡ „r|…uœ, ”, —ryŠr, 1966, 576ƒ.
14. Jean-Pierre Richard- Time-delay system: an overview of some recent advances and open
problems, Automatica 39 (2003) 1667-1694.
15. V.L. Kharitonov, A. P. Zhabko- Lyapunov -Krasovskii approach to the robust stability
analysis of time-delay systems, Automatica 39 (1) (2003) 15-20.
16. Dan Ivanescu, Silviu-lulian Niculescu, Luc Dugard, Jean-Michel Dion, Erik I. Verriest- On
delay-dependent stability for linear neutral systems, Automatica 39 (6) (2003) 255-261.
17. Han Ho Choi and Myung Jin Chung - Memoryless Stabilization of Uncertain Dynamic
Systems with Time-varying Delayed States and controls, Automatica 31 (9) (1995) 1349-
1351.
18. Guillermo J.Silva, Aniruddha Datta, and S.P. Bhattacharyya - PI stabilization of fist-order
systems with time delay, Automatica 37 (2001) 2025-2031.
19. H. Kwakernaak, P. Sivan – Linear optimal control systems, New York, London, Sydney,
Toronto, 1972, 650p.
SUMMARY
ADAPTIVE CONTROL SYSTEM DESIGN WITH DELAY IN-STATE AND IN-CONTROL
This paper discusses control problems of objects with variable dynamic parameters with
delay, both in-state and in-control. These objects are very popular in industrial fields, irrigations,
hydraulic installations, transportation and communication, and a variety of other fields. Using an
adaptive control tool with a model of the Smith predictor, based on Lyapunov - Krasovskiis’
method, this paper proposes sufficient conditions for the stability of the system, and self-
adjusted algorithms for the system’s parameters. The found algorithms are formed as difference-
differential equations which are plain and technically realizable, assuring the tolerance for the
range of the dynamic parameters of the controlling objects with delay. In accordance with
modern control theory, this paper has constructed a block diagram of adaptive control system for
complex control objects with delay. The study’s results are the basis, which contribute to the
perfection and improvement of the control quality of complex technological objects.
G6a chH: Nhn bài ngày 12 tháng 4 nLm 2004
Khoa Công ngh", Trng \i h;c S phm Vinh.